بهار عربی در زمستان سودان

آیا اعتراضات سودان به برکناری عمر البشیر منتهی می شود؟

بهار عربی در زمستان سودان

ین روزها سودان آبستن تحولات سیاسی مهمی است. موج اعتراضات مردمی كه از دو هفته پیش شروع شده همچنان استمرار دارد ودولت عمر البشیر تلاش می‌كند با وعده‌های اقتصادی و سركوب‌های مكرر جلوی استمرار این اعتراضات را بگیرد. این درحالی است كه از داخل و خارج این كشور زمزمه‌های تشكیل یك شورای انتقالی شنیده می‌شود تا با بركناری البشیر آینده جدیدی را برای این كشور رقم بزند. آیا تحولات اخیر سودان به بركناری عمر البشیر از قدرت بعد از 29 سال زمامداری منجر خواهد شد؟

روزگذشته‭ ‬علی‭ ‬قره‌داغی،‭ ‬دبیركل‭ ‬اتحادیه‭ ‬جهانی‭ ‬علمای‭ ‬مسلمان،‭ ‬پیشنهادی‭ ‬برای‭ ‬تشكیل‭ ‬یك‭ ‬شورا‭ ‬با‭ ‬حضور‭ ‬نمایندگان‭ ‬دولت‭ ‬سودان‭ ‬و‭ ‬معترضان‭ ‬این‭ ‬كشور‭ ‬داد‭. ‬هنوز‭ ‬دولت‭ ‬مركزی‭ ‬خارطوم‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬پیشنهاد‭ ‬یا‭ ‬پیشنهادهای‭ ‬مشابه‭ ‬آن‭ ‬پاسخی‭ ‬نداده‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬درحالی‭ ‬است‭ ‬كه‭ ‬اعتراضات‭ ‬و‭ ‬اعتصابات‭ ‬در‭ ‬سودان‭ ‬به‌خصوص‭ ‬در‭ ‬پایتخت‭ ‬این‭ ‬كشور‭ ‬همچنان‭ ‬ادامه‭ ‬دارد‭. ‬به‭ ‬گزارش‭ ‬خبرگزاری‭ ‬مهر‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬نقل‭ ‬از‭ ‬روسیا‭ ‬الیوم،‭ ‬علی‭ ‬قره‌داغی‭ ‬در‭ ‬پست‭ ‬توییتری‭ ‬خود‭ ‬ضمن‭ ‬طرح‭ ‬این‭ ‬پیشنهاد‭ ‬گفته‭ ‬است‭: ‬ما‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬اوضاع‭ ‬كنونی‭ ‬سودان‭ ‬احساس‭ ‬نگرانی‭ ‬می‌كنیم‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬مسأله‭ ‬برای‭ ‬ما‭ ‬دردآور‭ ‬است‭. ‬از‭ ‬دولت‭ ‬و‭ ‬تظاهركنندگان‭ ‬می‌خواهیم‭ ‬از‭ ‬كشتار‭ ‬و‭ ‬تخریب‭ ‬بپرهیزند‭. ‬قره‌داغی‭ ‬تاكید‭ ‬كرد‭: ‬ما‭ ‬از‭ ‬آنها‭ ‬می‌خواهیم‭ ‬به‭ ‬حقوق‭ ‬بشر‭ ‬احترام‭ ‬گذاشته‭ ‬و‭ ‬روند‭ ‬حل‭ ‬و‭ ‬فصل‭ ‬مشكلات‭ ‬سودان‭ ‬و‭ ‬محاكمه‭ ‬فاسدان‭ ‬را‭ ‬آغاز‭ ‬كند‭. ‬اعتراضات‭ ‬سودان‭ ‬از‭ ‬خشم‭ ‬مردم‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬گرانی‭ ‬نان‭ ‬شروع‭ ‬شد‭ ‬و‭ ‬تاكنون‭ ‬در‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬شهرهای‭ ‬این‭ ‬كشور‭ ‬استمرار‭ ‬داشته‭ ‬است‭. ‬به‭ ‬گفته‭ ‬مقامات‭ ‬رسمی‭ ‬در‭ ‬جریان‭ ‬درگیری‌های‭ ‬اخیر‭ ‬این‭ ‬كشور‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬20‭ ‬نفر‭ ‬كشته‭ ‬شده‌اند‭. ‬این‭ ‬درحالی‭ ‬است‭ ‬كه‭ ‬سازمان‌های‭ ‬حقوق‭ ‬بشری‭ ‬این‭ ‬تعداد‭ ‬را‭ ‬بیشتر‭ ‬از‭ ‬30‭ ‬نفر‭ ‬اعلام‭ ‬می‌كنند‭ ‬و‭ ‬آنتونیو‭ ‬گوترش‭ ‬دبیر‭ ‬كل‭ ‬سازمان‭ ‬ملل‭ ‬نیز‭ ‬خواستار‭ ‬تحقیقاتی‭ ‬بی‌طرف‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬باره‭ ‬شده‭ ‬است‭.‬

‭ ‬شورای‭ ‬انتقالی‭ ‬

به‭ ‬گزارش‭ ‬شبكه‭ ‬الجزیره،‭ ‬ائتلاف‭ ‬احزاب‭ ‬سودانی‭ ‬ضمن‭ ‬حمایت‭ ‬از‭ ‬ادامه‭ ‬اعتراضات‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬كشور‭ ‬می‌گوید‭ ‬خواستار‭ ‬تشكیل‭ ‬یك‭ ‬شورا‭ ‬برای‭ ‬انتقال‭ ‬قدرت‭ ‬در‭ ‬كشور‭ ‬است‭. ‬به‭ ‬گفته‭ ‬الجزیره،‭ ‬ائتلاف‭ ‬جبهه‭ ‬ملی‭ ‬تغییر‭ ‬در‭ ‬سودان‭ ‬كه‭ ‬شامل‭ ‬22‭ ‬حزب‭ ‬می‌شود‭ ‬در‭ ‬كنار‭ ‬حزب‭ ‬امت‭ ‬برای‭ ‬اصلاحات‭ ‬و‭ ‬نوسازی‭ ‬به‭ ‬رهبری‭ ‬مبارك‭ ‬فاضل،‭ ‬در‭ ‬یك‭ ‬كنفرانس‭ ‬خبری‭ ‬روز‭ ‬سه‌شنبه‭ ‬در‭ ‬خارطوم‭ ‬اعلام‭ ‬كرد‭ ‬یادداشتی‭ ‬را‭ ‬برای‭ ‬تقدیم‭ ‬به‭ ‬ریاست‌جمهوری‭ ‬آماده‭ ‬كرده‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬این‭ ‬یادداشت‭ ‬از‭ ‬عمر‭ ‬البشیر‭ ‬خواسته‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬دستور‭ ‬تشكیل‭ ‬یك‭ ‬شورای‭ ‬انتقالی‭ ‬را‭ ‬بدهد‭ ‬تا‭ ‬یك‭ ‬دولت‭ ‬ملی‭ ‬به‭ ‬نمایندگی‭ ‬از‭ ‬همه‭ ‬احزاب‭ ‬تشكیل‭ ‬شود‭. ‬در‭ ‬این‭ ‬یادداشت‭ ‬همچنین‭ ‬انحلال‭ ‬پارلمان‭ ‬و‭ ‬تشكیل‭ ‬یك‭ ‬شورای‭ ‬ملی‭ ‬مركب‭ ‬از‭ ‬صد‭ ‬عضو‭ ‬در‭ ‬كنار‭ ‬نمایندگان‭ ‬18استان‭ ‬كشور‭ ‬پیش‌بینی‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬ائتلاف‭ ‬همچنین‭ ‬از‭ ‬نیروهای‭ ‬ارتش‭ ‬سودان‭ ‬خواسته‭ ‬است‭ ‬در‭ ‬كنار‭ ‬معترضان‭ ‬قرار‭ ‬گرفته‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬كشتن‭ ‬معترضانی‭ ‬كه‭ ‬فقط‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬مسالمت‌آمیز‭ ‬تظاهرات‭ ‬می‌كنند،‭ ‬پرهیز‭ ‬كند‭. ‬در‭ ‬همین‭ ‬كنفرانس‭ ‬خبری،‭ ‬جنبش‭ ‬اصلاح‭ ‬الان‭ ‬به‭ ‬رهبری‭ ‬غازی‭ ‬صلاح‌الدین‭ ‬كناره‌گیری‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬حزب‭ ‬حاكم‭ ‬برسودان‭ ‬اعلام‭ ‬و‭ ‬تاکید‭ ‬کرد‭ : ‬در‭ ‬این‭ ‬لحظه‭ ‬تاریخی‭ ‬ما‭ ‬از‭ ‬حق‭ ‬آزادی‭ ‬بیان‭ ‬و‭ ‬اعتراضات‭ ‬مسالمت‭ ‬آمیز‭ ‬مردم‭ ‬حمایت‭ ‬می‌كنیم‭. ‬جبهه‭ ‬ملی‭ ‬تغییر‭ ‬خواستار‭ ‬پایان‭ ‬دادن‭ ‬به‭ ‬سیاست‌های‭ ‬اشتباه‭ ‬گذشته‭ ‬و‭ ‬برقراری‭ ‬نظامی‭ ‬دموكراتیك‭ ‬در‭ ‬كشور‭ ‬است‭. ‬

‭ ‬ریشه‌های‭ ‬اعتراضات‭ ‬

قرار‭ ‬است‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬جدید‭ ‬میلادی،‭ ‬انتخابات‭ ‬سراسری‭ ‬در‭ ‬سودان‭ ‬برگزار‭ ‬شود‭. ‬عمر‭ ‬البشیر‭ ‬به‌رغم‭ ‬29‭ ‬سال‭ ‬زمامداری‭ ‬و‭ ‬حتی‭ ‬اتمام‭ ‬دوره‭ ‬قانونی‌اش‭ ‬باز‭ ‬تمایل‭ ‬دارد‭ ‬نامزد‭ ‬انتخابات‭ ‬ریاست‌جمهوری‭ ‬این‭ ‬كشور‭ ‬شود‭. ‬این‭ ‬مساله‭ ‬یك‭ ‬نوع‭ ‬بن‌بست‭ ‬سیاسی‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬كشور‭ ‬به‭ ‬وجود‭ ‬آورده‭ ‬است‭. ‬از‭ ‬آن‭ ‬گذشته‭ ‬بحران‌های‭ ‬اقتصادی‭ ‬در‭ ‬كشور‭ ‬به‌شدت‭ ‬سر‭ ‬باز‭ ‬كرده‭ ‬و‭ ‬مردم‭ ‬را‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬اوضاع‭ ‬معیشتی‭ ‬خود‭ ‬نگران‭ ‬ساخته‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬حقیقت‭ ‬این‭ ‬بحران‌ها‭ ‬در‭ ‬موضوعات‭ ‬اقتصادی،‭ ‬امنیتی‭ ‬و‭ ‬سیاسی‭ ‬آسیب‌پذیری‭ ‬دولت‭ ‬خارطوم‭ ‬را‭ ‬به‌شدت‭ ‬بالا‭ ‬برده‭ ‬است‭. ‬یكی‭ ‬از‭ ‬ریشه‌های‭ ‬بحران‭ ‬كنونی‭ ‬سودان‭ ‬به‭ ‬جدایی‭ ‬بخش‭ ‬جنوبی‭ ‬این‭ ‬كشور‭ ‬مربوط‭ ‬می‌شود‭ ‬كه‭ ‬به‭ ‬دنبال‭ ‬آن‭ ‬خارطوم‭ ‬75‭ ‬درصد‭ ‬درآمدهای‭ ‬نفتی‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬دست‭ ‬داد‭. ‬به‭ ‬دنبال‭ ‬تشدید‭ ‬بحران‭ ‬اقتصادی،‭ ‬دولت‭ ‬تصمیم‭ ‬گرفت‭ ‬یارانه‭ ‬سوخت‭ ‬را‭ ‬قطع‭ ‬كند‭. ‬از‭ ‬سوی‭ ‬دیگر‭ ‬عربستان‭ ‬كه‭ ‬یكی‭ ‬از‭ ‬سرمایه‌گذاران‭ ‬مهم‭ ‬در‭ ‬سودان‭ ‬بود،‭ ‬به‭ ‬دلیل‭ ‬این‌كه‭ ‬خارطوم‭ ‬در‭ ‬خط‭ ‬مقاومت‭ ‬قرار‭ ‬داشت،‭ ‬سرمایه‌گذاری‌های‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬كشور‭ ‬كاهش‭ ‬داد‭ ‬و‭ ‬بر‭ ‬مشكلات‭ ‬اقتصادی‭ ‬مردم‭ ‬این‭ ‬كشور‭ ‬و‭ ‬دولت‭ ‬خارطوم‭ ‬افزود‭. ‬این‭ ‬درحالی‭ ‬بود‭ ‬كه‭ ‬دولت‭ ‬سودان‭ ‬همچنان‭ ‬بحران‌های‭ ‬تاریخی‭ ‬ازجمله‭ ‬تنش‌های‭ ‬قومی‭ ‬و‭ ‬امنیتی‭ ‬در‭ ‬مناطقی‭ ‬نظیر‭ ‬دافور،‭ ‬كردوفان‭ ‬و‭ ‬نیل‭ ‬آبی‭ ‬را‭ ‬تجربه‭ ‬می‌كرد‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬تحریم‌های‭ ‬شدید‭ ‬آمریكا‭ ‬علیه‭ ‬این‭ ‬كشور‭ ‬به‭ ‬بهانه‭ ‬حمایت‭ ‬از‭ ‬تروریسم‭ ‬نیز‭ ‬رنج‭ ‬می‌برد‭.  ‬

‭ ‬زیگزاگ‌های‭ ‬اشتباه‭ ‬

سودان‭ ‬از‭ ‬زمان‭ ‬به‭ ‬قدرت‭ ‬رسیدن‭ ‬جنبش‭ ‬اسلامی‭ ‬این‭ ‬كشور‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬1989‭ ‬میلادی‭ ‬روابط‭ ‬بسیار‭ ‬مستحكمی‭ ‬با‭ ‬ایران‭ ‬و‭ ‬گروه‌های‭ ‬مقاومت‭ ‬فلسطین‭ ‬داشت‭ ‬و‭ ‬میزبان‭ ‬این‭ ‬گروه‌ها‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬حماس‭ ‬و‭ ‬جهاد‭ ‬اسلامی‭ ‬در‭ ‬خاك‭ ‬خود‭ ‬بود‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬خاطر‭ ‬این‭ ‬مواضع‭ ‬اسلامی‭ ‬و‭ ‬شرافتمندانه‭ ‬خود‭ ‬مشكلات‭ ‬زیادی‭ ‬را‭ ‬متحمل‭ ‬شد‭. ‬اما‭ ‬از‭ ‬سال‭ ‬2015‭ ‬شاهد‭ ‬تغییر‭ ‬در‭ ‬سیاست‭ ‬خارجی‭ ‬سودان‭ ‬بودیم‭. ‬این‭ ‬تغییر‭ ‬رویكرد،‭ ‬ابتدا‭ ‬با‭ ‬تغییر‭ ‬در‭ ‬سیاست‭ ‬خارجی‭ ‬سودان‭ ‬در‭ ‬قبال‭ ‬جمهوری‭ ‬اسلامی‭ ‬ایران‭ ‬كلید‭ ‬خورد‭ ‬كه‭ ‬با‭ ‬اخراج‭ ‬رایزن‭ ‬فرهنگی‭ ‬تهران‭ ‬از‭ ‬خارطوم‭ ‬همراه‭ ‬بود‭. ‬پس‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬سودان‭ ‬سعی‭ ‬كرد‭ ‬با‭ ‬پیوستن‭ ‬به‭ ‬ائتلاف‭ ‬عربی‭ ‬علیه‭ ‬یمن‭ ‬وارد‭ ‬جنگی‭ ‬بی‌حاصل‭ ‬شود‭ ‬تا‭ ‬شاید‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬وسیله‭ ‬بتواند‭ ‬كمك‌های‭ ‬قابل‭ ‬توجهی‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬عربستان‭ ‬سعودی‭ ‬دریافت‭ ‬كند‭. ‬در‭ ‬این‭ ‬تغییر‭ ‬رویكرد‭ ‬سودان‭ ‬تا‭ ‬جایی‭ ‬پیش‭ ‬رفت‭ ‬كه‭ ‬حتی‭ ‬زمزمه‭ ‬عادی‭ ‬سازی‭ ‬روابط‭ ‬با‭ ‬رژیم‭ ‬صهیونیستی‭ ‬نیز‭ ‬مطرح‭ ‬شد‭. ‬

در‭ ‬این‭ ‬میان‭ ‬كشورهای‭ ‬عربی‭ ‬برای‭ ‬دور‭ ‬كردن‭ ‬سودان‭ ‬از‭ ‬ایران‭ ‬و‭ ‬محور‭ ‬مقاومت،‭ ‬وعده‌های‭ ‬مالی‭ ‬به‭ ‬خارطوم‭ ‬دادند؛‭ ‬مثلا‭ ‬عربستان‭ ‬وعده‭ ‬داد‭ ‬چهار‭ ‬میلیارد‭ ‬دلار،‭ ‬قطر‭ ‬دو‭ ‬میلیارد‭ ‬دلار‭ ‬و‭ ‬امارات‭ ‬مبلغ‭ ‬دیگری‭ ‬در‭ ‬اختیار‭ ‬سودان‭ ‬قرار‭ ‬دهند‭. ‬بخشی‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬وعده‌ها‭ ‬انجام‭ ‬شد،‭ ‬اما‭ ‬بخش‭ ‬زیادی‭ ‬از‭ ‬آنها‭ ‬هنوز‭ ‬جامه‭ ‬عمل‭ ‬نپوشیده‭ ‬است‭. ‬رئیس‌جمهور‭ ‬سودان‭ ‬بعدها‭ ‬دریافت‭ ‬كه‭ ‬دچار‭ ‬اشتباهی‭ ‬راهبردی‭ ‬شده‭ ‬است،‭ ‬اما‭ ‬دیگر‭ ‬دیر‭ ‬شده‭ ‬بود‭. ‬با‭ ‬قطع‭ ‬كمك‌های‭ ‬عربستان‭ ‬به‭ ‬سودان‭ ‬و‭ ‬كشته‭ ‬شدن‭ ‬تعداد‭ ‬زیادی‭ ‬از‭ ‬سربازان‭ ‬این‭ ‬كشور‭ ‬در‭ ‬جنگ‭ ‬یمن،‭ ‬فشارهای‭ ‬داخلی‭ ‬بر‭ ‬حكومت‭ ‬عمرالبشیر‭ ‬افزایش‭ ‬یافت‭. ‬اكنون‭ ‬عمر‭ ‬البشیر‭ ‬در‭ ‬داخل‭ ‬و‭ ‬خارج‭ ‬وضعیتی‭ ‬كاملا‭ ‬شكننده‭ ‬دارد‭.  ‬وی‭ ‬به‭ ‬دلیل‭ ‬اشتباهات‭ ‬راهبردی‭ ‬خود‭ ‬در‭ ‬منطقه‭ ‬دیگر‭ ‬شریكی‭ ‬قابل‭ ‬اعتماد‭ ‬به‭ ‬نظر‭ ‬نمی‌رسد‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬سوی‭ ‬دیگر‭ ‬به‭ ‬دلیل‭ ‬فساد‭ ‬در‭ ‬داخل‭ ‬حكومت‭ ‬و‭ ‬فشارهای‭ ‬اقتصادی‭ ‬محبوبیتی‭ ‬در‭ ‬بین‭ ‬مردم‭ ‬ندارد‭. ‬تصمیم‭ ‬البشیر‭ ‬برای‭ ‬انتخاب‭ ‬مجدد‭ ‬خود‭ ‬برای‭ ‬یك‭ ‬دوره‭ ‬دیگر‭ ‬ریاست‌جمهوری‭ ‬و‭ ‬كمبود‭ ‬كالاهای‭ ‬اساسی‭ ‬اوضاع‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬مرز‭ ‬انفجار‭ ‬رساند‭. ‬‭ ‬