احمدعلی موهبتی، استاندار سیستان و بلوچستان، معتقد است كه حدود دو ماه پیش كه واریانت دلتا استان را تسخیر كرد، به یكباره وضعیت جنگی در این استان پهناور شكل گرفت. این روزها اما همه چیز در كنترل است. این كنترل اما به‌راحتی اتفاق نیفتاد. همراهی نیروهای مسلح، مدیران دولتی و البته مردم و خیرین باعث شد تا کرونا مدیریت شود.
 این روزها وضعیت كرونا در استان شما چگونه است؟
این روزها در كل استان حدود 344 نفر بستری هستند. از این تعداد حدود 124 نفر‌ به دلیل كرونا بستری شده‌اند. در 24 ساعت گذشته هم پنج نفر به دلیل ابتلا به بیماری كرونا جان خود را از دست داده‌ا‌ند. بیش از یك هفته است كه مرگ و میر روزانه ناشی از كرونا در استان حدود پنج نفر است.
 چه چیزی باعث كاهش مرگ و میر ناشی از بیماری كرونا در استان شد؟
استان سیستان و بلوچستان از نظر زیرساخت‎های بهداشتی، به نسبت استان‎های دیگر در شرایط بدی قرار دارد و بعد از شدت گرفتن بیماری كرونا، در پیك‌های چهارم و پنجم با مشكلات جدی روبه‏رو شدیم و به همین دلیل، آمار ابتلا به ویروس در استان به‌شدت بالا رفت که توجه به مساله درمان و پیشگیری را بیشتر از قبل نشان داد. موضوع اما این است كه با توجه به وسعت استان و بسته به امكاناتی كه داشتیم، توان مقابله با بیماری در شرایط بغرنج آن روزها وجود نداشت. به همین دلیل، دستگاه‏های اجرایی دولتی،  ارتش، سپاه، نیروی انتظامی، دانشگاه علوم پزشكی، ستاد مقابله با كرونا و سازمان‎ها و جمعیت‏های مختلف مانند، هلال‏احمر، ستاد اجرایی فرمان امام (ره) و خیرین از سراسر كشور به كمك آمدند تا بحران كرونا را در استان حل كنند. در ابتدا، بیماریابی و انجام تست از اهداف مهم برای كنترل بیماری بود. بعد از بیماریابی، قرنطینه خانگی و شناسایی افرادی كه با فرد مبتلا در ارتباط بودند در اولویت‏ها قرار گرفت. سپس پشتیبانی از بیماران با كمك‎های مومنانه و همدردی با خانواده‏های ضعیف انجام شد.
بیماریابی در استان پهناوری مانند سیستان و بلوچستان  كار آسانی نیست.
درست است، به همین علت گروه‏های مختلفی مانند ارتش، سپاه و هلال‏احمر در مناطق مختلف حاضر شدند، از مردم تست گرفتند و بیماران را شناسایی كردند.
 شما از نقش نهادها در كنترل بیماری گفتید، نقش مردم در كاهش آمار ابتلا چه بوده است؟
اگر همراهی مردم استان نبود، بحران ادامه پیدا می‌كرد. ما بدون كمك مردم اصلا نمی‏توانستیم موفق شویم. در ابتدای شروع پیك چهارم و پنجم در استان، مردم بعد از ابتلا به بیمارستان مراجعه نمی‏كردند، ماسك هم نمی‏زدند و این باعث انتشار بیماری شده بود. بعد از بروز بحران، تبلیغات گسترده‌ای در سطح شهرها انجام دادیم، در بین مردم ماسك توزیع كردیم و از آنها خواستیم كه پروتكل‏های بهداشتی را رعایت كنند. مردم هم با ما همراهی كردند و پس از آن میزان رعایت پروتكل‎های بهداشتی افزایش پیدا كرد.
 این روزها كه بحران فروكش كرده، میزان رعایت پروتكل‏های بهداشتی در استان چگونه است؟
 میزان رعایت پروتكل‎های بهداشتی در استان ایده‌آل نیست اما نسبت به قبل خیلی بهتر است. در حال حاضر میزان رعایت‌ پروتكل‎های بهداشتی حدود 70 درصد است.
 قبل از بحران فراگیری واریانت دلتا این میزان چقدر بود؟
ما پایین‏ترین میزان را در بین استان‏های كشور داشتیم. حدود 40درصد از مردم پروتكل‏های بهداشتی را رعایت می‏كردند.
 و آن زمان مرگ و میر ناشی از بیماری كرونا چه قدر بود؟
نسبت جمعیت استان ما به نسبت جمعیت كشور، حدود 6/3 درصد است، یعنی جمعیت استان ما حدود سه میلیون و 50 هزار نفر است؛ آن زمان حدود 2/2 درصد از فوتی‏های كشور به دلیل بیماری كرونا، از استان ما بود كه به حدود 30 نفر هم رسیده بود. حالا اما این عدد به حدود پنج نفر رسیده است. دیروز پنج شهروند سیستان و بلوچستانی به دلیل بیماری كرونا جان خود را از دست دادند.
 واكسیناسیون چقدر در كاهش آمار مرگ و میر ناشی از بیماری كرونا تاثیر داشته اشت؟
یكی از دلایل كاهش آمار مرگ و میر ناشی از بیماری كرونا و مدیریت كرونا، موضوع واكسیناسیون است. در پیك پنجم، حدود 900 هزار دوز واكسن به استان ما فرستاده شد و تا امروز افراد بالای 30 سال در استان واكسینه شده‌اند.
 در مجموع به چند نفر واكسن تزریق شده است؟
 حدود 700 هزار نفر از جمعیت استان.
‌ به نظرتان این آمار خوب است؟
در مقایسه با روند واكسیناسیون در استان‎های دیگر و جمعیت استان‌ خوب است.
 شما روزهای سخت شیوع ویروس كرونا را از سر گذرانده‏اید، پیشنهادتان به استان‎هایی كه در وضعیت قرمز قرار دارند، چیست؟
مدیریت ویروس كرونا فقط یك راهكار دارد و آن رعایت پروتكل‎های بهداشتی توسط مردم و توجه به موضوع بیماریابی، قرنطینه و سرعت‌بخشی به روند واكسیناسیون است. اگر مسؤولان استانی به این مهم توجه كنند كه از شواهد امر به نظر می‏رسد توجه دارند، بسیاری از مشكلات حل می‏شود.
 محمد هاشمی‌شهری، رئیس دانشگاه علوم پزشكی زاهدان، از همان ابتدای گفت‏وگو می‏گوید كه نه با درمان كه با پیشگیری، بحران شیوع ویروس كرونا در سیستان و بلوچستان حل شده است. او و همكارانش، در دانشگاه و اداره کل بهداشت و درمان استان، هنوز هم كه بیماری تا حدودی در استان كنترل شده است، پیشگیری را جزو مهم‌ترین ركن مدیریت قرار داده‎اند. آنها هنوز به موضوع غربالگری و بیماریابی توجه می‎كنند. با این وجود اما هاشمی نگران طغیان واریانت لامبدا و بروز موج ششم كرونا در استانش است؛ چراكه این استان مرزی، می‏تواند به محلی برای ورود جهش‎های دیگر مانند لامبدا بدل شود.
 باتوجه به محرومیت بهداشتی كه در استان شما وجود دارد، در حوزه درمان چطور با بیماری مقابله كردید؟
استان سیستان و بلوچستان، در حوزه بهداشت و درمان استان ضعیفی است. این استان از نظر زیرساخت‏های بهداشتی و تجهیزات پزشكی كمبود یا مشكلی ندارد، مساله نبود نیروی متخصص است. قبل از شروع پیك چهارم و پنجم در استان، دو بیمارستان 320 و 220 تخت‏خوابی توسط ارتش و سپاه افتتاح شده بود. از نظر دارو و سرم، آن زمانی كه بسیاری از استان‏های كشور با مشكل رو‎به‏رو بودند، ما مشكلی نداشتیم. تنها دغدغه و نگرانی ما نه در حوزه تجهیزات پزشكی كه در حوزه نیروی انسانی بود. استان با كمبود جدی كادر درمان مواجه است كه بعد از بروز بحران، 200 نیروی كمكی از طرف ارتش و سپاه وارد استان شد و نگرانی كمبود نیرو را تا حدودی رفع كرد. البته نیروهای مردمی هم دست به كار شدند و بخشی از ‌وظایف غربالگری را به عهده گرفتند. كنترل بیماری كرونا با كمك داوطلبان و نیروهای مسلح نه در حوزه درمان كه در امر پیشگیری، انجام شد.
 چند درصد بیماران در غربالگری شناسایی می‌شدند؟
گروه‏های مردمی، نیروهای هلال‏احمر، ارتش، نیروی انتظامی، سپاه و گروه‏های جهادی در كنار مراكز 16 ساعته در روستاها و شهرهای دورافتاده استان حاضر می‎شدند و از مردم تست می‏گرفتند. از تست‏های روزانه‏ای كه گرفته می‏شد، بیش از 70 درصد آنها مثبت بود. یعنی حدود 1500 تا 1700 نفر از مردم، به بیماری كرونا مبتلا بودند.
 این روزها چند درصد از تست‏های كرونا مثبت اعلام می‌شود؟
حالا این عدد به‌شدت كاهش پیدا كرده و به 15 تا 20 درصد رسیده است. آمار مرگ و میر ناشی از بیماری كرونا هم كاهش پیدا كرده است. در بسیاری از شهرها، مانند زابل و زاهدان، در روزهایی از هفته، مرگ و میر ناشی از بیماری كرونا صفر است.
 اما این شرایط می‌تواند شكننده باشد.
بله و نگرانی ما هم همین مساله است. یكی از مشكلاتی كه ما در پیك پنجم كرونا داشتیم،  بی‌توجهی مردم نسبت به استفاده از ماسك و رعایت پروتكل‎های بهداشتی بود. آن زمان حدود 38 تا 40 درصد مردم از ماسك استفاده یا پروتكل‎های بهداشتی را رعایت می‏كردند. چراكه بسیاری از مردم، استطاعت مالی برای خرید ماسك نداشتند. استان ما بیشترین آمار بیكاری در كشور را دارد. بعد اما خیرین به صحنه آمدند و ماسك مورد نیاز استان را تامین كردند؛ به همین علت است كه می‏گویم در لبه پرتگاه هستیم و با عادی‏انگاری، شرایط مساعد امروز می‎‏تواند دوباره تبدیل به بحرانی دیگر شود.
 برای پیشگیری از این مشكل چه برنامه‌ای دارید؟
اتفاقا در یك ماه گذشته كه روند كاهش آمار مرگ و میر ناشی از بیماری و ابتلا شروع شد، در كمیته ملی مبارزه با كرونای استان این موضوع را مطرح كردیم و در كمیته مطرح شد كه برای جلوگیری از موج بعدی حدود 35 روز وقت داریم. از آن روز به بعد، گروه‏های غربالگری مردمی كه در موج پنجم به كمك آمدند، دوباره فراخوانده شده‌اند.  این روزها 30 گروه غربالگری ثابت و 22 گروه سیار، مانند گذشته از مردم تست كرونا می‎گیرند و در صورت مثبت بودن تست، بیمار را قرنطینه می‎كنند. برنامه دیگری هم اجرا می‏شود؛ ایزوله كردن افرادی كه بیماری زمینه‎ای دارند و ممكن است به بیماری مبتلا شوند هم در دستور كار قرار دارد. در كنار آن، اعمال محدودیت‎های مشاغل، بازرسی برای رعایت پروتكل‏های بهداشتی و نیز تشویق عمومی برای شركت در واكسیناسیون و توزیع ماسك رایگان از كارهایی است كه همچنان انجام می‎شود.
 چند درصد از شهروندان استان واكسینه شده‌اند؟
در زاهدان و زابل حدود 70 درصد از افرادی كه در گروه سنی 60 سال قرار دارند، واكسینه شدند. 90 درصد از معلمان استان هم واكسینه شده‌اند.
‌ این آمار اما مناسب نیست.
اولین نكته این است كه هرچه سن افراد واجد شرایط پایین‏تر می‏آید، درصد تمایل برای واكسن زدن كمتر می‏شود. به عنوان مثال، حدود 25 تا 30 درصد از افراد بالای 30 سال حداقل یك دوز را تزریق كرده‏اند و 10 تا 12 درصد هم هر دوز به آنها تزریق شده است. به اضافه این‌كه آمار واكسیناسیون در استان با توجه به گروه سنی تعریف‌شده، كم است. درصد بالایی از جمعیت استان را افراد زیر 30 سال تشكیل می‏دهند كه هنوز واكسن به آنها تزریق نشده است. ما دوست داریم كه دانش‎‌آموزان هم واكسینه شوند و هرچه زودتر مدارس به صورت حضوری برگزار شود تا همه دانش‏‌آموزان از نعمت آموزش برخوردار شوند. به همین دلایل پیشنهاد ما این است كه در استان سیستان و بلوچستان حداقل شرایط سنی برداشته شود.
 با توجه به احتمال ورود سویه لامبدا به استان از طریق كشورهای همسایه، چه تدابیری اندیشیده‏اید؟
استان ما با کشورهای همسایه مرز زمینی و آبی دارد و مرزداران هم كنترل خوبی روی این مناطق دارند ما در مناطق مختلف استان مانند میرجاوه، از همه افرادی كه وارد كشور می‏شوند، تست سریع می‏گیریم. اما مناطق صعب‏العبور مرزها محلی برای ورود غیرقانونی به كشور است و از همان نقاط هم افراد زیادی به صورت قاچاقی وارد كشور می‏شوند و ما از همان ناحیه، نگرانیم تا سویه لامبدا وارد و فاجعه واریانت دلتا تكرار شود.
موضوع این است كه مرزداران هرچه هم این مناطق را زیرنظر داشته باشند و كنترل كنند، اما باز ورود اجتناب‎ناپذیر است و باتوجه به شرایط این روزهای افغانستان، ممكن است سویه لامبدا وارد شود. برای مقابله با این مساله تنها می‏توانیم غربالگری و قرنطینه را انجام دهیم که شاید بیماری تاحدودی كنترل شود.