بررسی نقش واسطه‌گری ازدواج در گفت‌وگو با یک واسطه‌گر؛
واسطه‌گر ازدواج باید دغدغه جوانان را داشته باشد
آمار ازدواج در کشور ما به‌شدت کاهش داشته است. این ماجرا باعث شده نمودار رشد جمعیت نیز وضعیت نزولی به خودش بگیرد. این موضوع را بارها مسئولان هشدار داده و تاکید کرده‌اند این پیر شدن سن جمعیت و کاهش جمعیت جوان می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری را به دنبال داشته باشد . به همین دلیل باید قدم‌های مهمی برای این موضوع برداشته شود تا هر چه زودتر این وضعیت اصلاح شود. موضوع ازدواج و تسهیل در امر ازدواج مسأله ای است که مسئولان در کشور باید برای همه ابعاد اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی آن برنامه‌ریزی داشته باشند تا شرایط ازدواج ایجاد و در کنار آن زمینه رشد صعودی جمعیت فراهم شود اما واسطه‌گری و تسهیل ازدواج تنها وظیفه مسئولان نیست و هر انسان با وجدانی می‌تواند در حد امکان زمینه ازدواج افراد مجرد را فراهم کند، چراکه این اقدام خیرخواهانه در عین داشتن پاداش معنوی و ابدی، برکت‌هایی در جامعه دارد که به هر یک از ما نیز بازتاب داده می‌شود. ملکه مهجور سال‌هاست در امر واسطه‌گری ازدواج تجربه دارند و بیش از هزار دختر و پسر جوان را برای ازدواج به هم معرفی کرده‌اند، گفت‌وگوی ما با این زن خیر را درخصوص اهمیت واسطه‌گری در ازدواج می‌خوانید.
واسطه‌گری ازدواج از توصیه‌های اسلامی برای شکل‌گیری وصلت بین دو جوان است اما به نظر می‌رسد در دوران ما نقش واسطه‌گری برای ازدواج کمرنگ شده است. نظر شما دراین باره چیست؟
درست است. شرایط نسبت به قبل تغییر کرده، سلیقه افراد برای ازدواج متفاوت شده و خانواده‌ها نیز معیارهای‌شان برای ازدواج تغییر کرده است. درگذشته این واسطه‌گری‌ها بیشتر به عهده فامیل و همسایه‌ها بود. آنها وقتی دختر و پسر خوب و مومنی را می‌شناختند به هم معرفی می‌کردند و ازدواج میان آنها صورت می‌گرفت اما امروزه شرایط متفاوت شده است. زندگی آپارتمان‌نشینی ارتباط بین همسایه‌ها را کم کرده و حتی ممکن است در یک ساختمان چند خانواده سال‌ها ساکن باشند ولی یکدیگر را نشناسند. در کنار این ازدواج‌های فامیلی هم بسیار کمرنگ شده و آمارش نسبت به سال‌های قبل کاهش زیادی داشته است. خیلی از خانواده‌ها به دلیل مشکلات ژنتیک برای فرزندان با ازدواج فامیلی مخالف‌اند و از این روباید گفت مراکزی که در این میان نقش واسطه‌گری ازدواج را به عهده دارند در این دوره بیشتر شده است . زیرا اگر گروهی از افراد را که به ازدواج‌های سنتی اعتقادی ندارند را جدا کنیم، گروه باقیمانده نیاز به افرادی دارند که کیس‌های مناسب آنها را معرفی کنند به همین دلیل مراکز تسهیلگری می‌توانند بسیار موثر عمل‌کنند. ما نمونه‌هایی داشتیم که حتی دو نفر هم‌مسجدی و هم محلی هم بوده‌اند اما تازه بعد از مراجعه به مراکز واسطه‌گری ازدواج همدیگر را پیدا کرده‌اند و با معرفی ما بچه‌های‌شان با هم ازدواج کردند. بحث این است شاید اگر نقش بقیه در واسطه‌گری ازدواج نبود آنها هیچ‌وقت در مورد این موضوع با هم صحبت نمی‌کردند.
خیلی‌ها هستند که دختر و پسر مومن و با‌اخلاقی می‌شناسند اما از این‌که آنها را به هم معرفی کنند، ابا دارند. دلیل این ماجرا را چه می‌بینید؟
واسطه‌گری واجب نیست اما در بسیاری از احادیث به این امر سفارش شده است، شاید چون برخی واسطه‌گری‌ها به یک ازدواج خوب ختم نشده سبب شده، افراد از این‌که جوانان را به یکدیگر معرفی کنند، ابا داشته باشند. اما نکته اینجا است که خانواده‌ها باید در این فریضه حضور پیدا کنند، زیرا اگراین موضوع را کاملا به عهده جوان‌ها قرار دهند ممکن است آنها نتوانند انتخاب درستی داشته باشند. به همین دلیل خیلی خوب است هر کسی در حد توان خود در فراهم آوردن زمینه ازدواج برای جوان‌ترها اقدام کند. نکته دیگری هم که سبب شده نقش واسطه‌گری در ازدواج کمرنگ شود این است که ارتباط میان دختر و پسر نسبت به گذشته بیشتر شده و آنها در مکان‌هایی مانند دانشگاه، محیط کاریا خیابان بیشتر یکدیگر را می‌بینند و با تلفن صحبت می‌کنند . هرچند باید گفت ممکن است تعدادی از این آشنایی‌ها هم به ازدواج منجر شود اما در این میان نقش خانواده‌ها و بزرگ‌تر‌ها به عنوان میانجی کمرنگ‌تر می‌شود. هر کسی هم که باشد و ببیند دو جوان خودشان به‌راحتی صحبت می‌کنند و قرار می‌گذارند و با هم بیرون می‌روند لزومی برای معرفی موارد مناسب ازدواج به آنها نمی‌بینند. به همین دلیل درخصوص این گروه از افراد باید گفت واسطه‌گری کمرنگ شده است اما بخش زیادی از جامعه هم هنوز به وجود معرف در جامعه اعتقاد دارند و معتقدند افراد را باید بشناسند تا بتوانند ازدواج خوبی داشته باشند.
از نظر شما به عنوان کسی که در حوزه واسطه‌گری ازدواج فعال هستید و خانواده‌ها را به هم معرفی کردید، بهترین حسن ازدواج‌های سنتی و ازدواج‌هایی که معرفی دیگران انجام می‌شود، چیست؟
این معرفی‌ها می‌تواند تا حدودی در موفقیت زندگی‌ها موثر باشد، زیرا اصولا اگر فردی از مزایای خانواده یا جوانی که برای ازدواج معرفی می‌کند، مطمئن نباشد به هیچ عنوان او را به دیگران معرفی نمی‌کند. این در واقع یک قدم رو به جلوست و اما در مراکز واسطه‌گری کار کمی سخت‌تر است؛ چون افراد در این میان شرط‌هایی هم می‌گذارند مثلا کیسی که می‌خواهد به آنها معرفی شود باید این شرایط را داشته باشد و این کار را کمی سخت می‌کند. با وجود این تلاش می‌کنیم کیس‌های مناسب را به هم معرفی کنیم. یکی از نکات مثبتی که یک ازدواج سنتی با خود به همراه دارد این است که افراد باتجربه در امر ازدواج دو جوان دخالت می‌کنند و از راه واسطه‌گری تجربیات خود را نیز منتقل و آن را هزینه خوشبختی جوانان می‌کنند اما در ازدواج‌های مدرن این نقش واسطه‌گری از بین رفته و تقریبا این مزیت نیز وجود ندارد.
بیشترین افرادی که برای واسطه‌گری و امر ازداوج به شما مراجعه می‌کنند در چه گروه‌های سنی هستند؟
ما از افراد متولد دهه اول سال 1300 داریم تا متولدان سال‌های 83یا 84. باید بگوییم بیشترین مراجعانی که به صورت حضوری یا غیرحضوری به مراکز واسطه‌گری ازدواج مراجعه می‌کنند متولدان دهه 50یا60 بوده. که دو سوم آنها زن و مابقی مرد هستند. شاید بتوانیم به این موضوع اشاره کنیم که متولدان دهه‌های 70 و 80 راحت‌تر از متولدان دهه‌های قبل ازدواج می‌کنند و این کار را برای قبلی‌ها کمی سخت‌تر می‌کند. ما حتی موارد عجیبی برای معرفی کیس ازدواج داریم بعضی‌ها می‌گویند باید حتما پیش‌شماره تلفن منزلش مثلا 22 باشد یا در شمال شهر زندگی کند یا این‌که زیبا باشد یا درآمدش در ماه این مقدار باشد. هرچند در این موارد سعی می‌کنیم با صحبت آنها را متقاعد کنیم که ملاک‌شان برای ازدواج اشتباه است ولی با وجود این برخی‌ها سر‌حرف خودشان هستند و بر ملاک‌های‌شان پافشاری می‌کنند.
معیارهای ازدواج نسبت به قبل چه تغییری کرده است؟
جوان‌ها نسبت به گذشته بیشتر به دنبال رفاه هستند و دل‌شان می‌خواهد در آغاز زندگی خانه و ماشین و همه اسباب زندگی را کامل داشته باشند و این موضوع کار را سخت می‌کند. قبلا فقط دخترها دنبال شوهر پولدار بودند اما الان پسرها هم از درآمد یا ماشین یا خانه پدر دختر می‌پرسند و برایشان مهم است که طرف‌شان در کدام محله زندگی کند. گاهی مدرک تحصیلی هم برای برخی خیلی مهم است. بعضی که خیلی مذهبی هستند برایشان مهم است مرجع تقلیدشان مثل هم باشد. تعدادی هم مهم‌ترین معیارشان قیافه و قد و وزن طرف است. هدف ما تشویق جوانان به عقد‌دائم و ازدواج آسان است، برای همین به جوان‌های در سن ازدواج می‌گویم در تعیین معیارها سخت نگیرید، دل‌تان را صاف کرده و با اخلاق نیکو و کار و تلاش پایه‌های زندگی‌تان را محکم کنید، کم‌کم ماشین و خانه و اسباب زندگی جور می‌شود.
آیا واسطه‌گری برای ازدواج باید حتما میان افراد مومن و متدین باشد؟
با آن‌که تدین و دینداری یکی از مهم‌ترین ملاک‌ها برای یک ازدواج خوب و درست است اما وقتی کسی تصمیم می‌گیرد ازدواج کند فارغ از هر اعتقادی که دارد، به این معناست که می‌خواهد قدم در راه درست زندگی‌اش بگذارد. به همین دلیل اگر دختری که به هیچ چیزی اعتقاد ندارد و پسری که اعتقاداتش در زندگی کمرنگ است بخواهند ازدواج کنند موضوعی مبارک است، زیرا قطعا تشعشعات منفی آنها کمرنگ‌تر می‌شود.
چه کسانی باید در امر واسطه‌گری برای ازدواج پیشقدم شوند؟
کسانی که برای بحث واسطه‌گری ازدواج پیشقدم می‌شوند باید دغدغه جوانان را داشته و به این موضوع علاقه‌مند باشند. دل‌شان برای جامعه‌شان بسوزد و هرکاری می‌کنند برای رضای خدا باشد. به این موضوع توجه داشته باشند که قرار است یک زندگی شکل بگیرد و در این میان خداوند را درنظر بگیرند و هر مشکلی را که در یکی ازطرفین دیدند حتما طرف دیگر را در جریان آن مشکل قرار دهند تا بعدها همین مسائل، عاملی برای بر هم خوردن یک زندگی نباشد. در کنار آن‌که ملاک‌های دو نفر را برای یک زندگی درنظر داشته باشند حتما تجربیات خود را نیز در اختیار آنها قرار دهند تا آنها را در انتخاب ملاک درست راهنمایی کنند. ازدواج در واقع شروع یک زندگی است و واسطه می‌تواند زنجیره‌های این پیوند را محکم‌تر کند.
ملیحه محمودخواه - چاردیواری
درست است. شرایط نسبت به قبل تغییر کرده، سلیقه افراد برای ازدواج متفاوت شده و خانواده‌ها نیز معیارهای‌شان برای ازدواج تغییر کرده است. درگذشته این واسطه‌گری‌ها بیشتر به عهده فامیل و همسایه‌ها بود. آنها وقتی دختر و پسر خوب و مومنی را می‌شناختند به هم معرفی می‌کردند و ازدواج میان آنها صورت می‌گرفت اما امروزه شرایط متفاوت شده است. زندگی آپارتمان‌نشینی ارتباط بین همسایه‌ها را کم کرده و حتی ممکن است در یک ساختمان چند خانواده سال‌ها ساکن باشند ولی یکدیگر را نشناسند. در کنار این ازدواج‌های فامیلی هم بسیار کمرنگ شده و آمارش نسبت به سال‌های قبل کاهش زیادی داشته است. خیلی از خانواده‌ها به دلیل مشکلات ژنتیک برای فرزندان با ازدواج فامیلی مخالف‌اند و از این روباید گفت مراکزی که در این میان نقش واسطه‌گری ازدواج را به عهده دارند در این دوره بیشتر شده است . زیرا اگر گروهی از افراد را که به ازدواج‌های سنتی اعتقادی ندارند را جدا کنیم، گروه باقیمانده نیاز به افرادی دارند که کیس‌های مناسب آنها را معرفی کنند به همین دلیل مراکز تسهیلگری می‌توانند بسیار موثر عمل‌کنند. ما نمونه‌هایی داشتیم که حتی دو نفر هم‌مسجدی و هم محلی هم بوده‌اند اما تازه بعد از مراجعه به مراکز واسطه‌گری ازدواج همدیگر را پیدا کرده‌اند و با معرفی ما بچه‌های‌شان با هم ازدواج کردند. بحث این است شاید اگر نقش بقیه در واسطه‌گری ازدواج نبود آنها هیچ‌وقت در مورد این موضوع با هم صحبت نمی‌کردند.
خیلی‌ها هستند که دختر و پسر مومن و با‌اخلاقی می‌شناسند اما از این‌که آنها را به هم معرفی کنند، ابا دارند. دلیل این ماجرا را چه می‌بینید؟
واسطه‌گری واجب نیست اما در بسیاری از احادیث به این امر سفارش شده است، شاید چون برخی واسطه‌گری‌ها به یک ازدواج خوب ختم نشده سبب شده، افراد از این‌که جوانان را به یکدیگر معرفی کنند، ابا داشته باشند. اما نکته اینجا است که خانواده‌ها باید در این فریضه حضور پیدا کنند، زیرا اگراین موضوع را کاملا به عهده جوان‌ها قرار دهند ممکن است آنها نتوانند انتخاب درستی داشته باشند. به همین دلیل خیلی خوب است هر کسی در حد توان خود در فراهم آوردن زمینه ازدواج برای جوان‌ترها اقدام کند. نکته دیگری هم که سبب شده نقش واسطه‌گری در ازدواج کمرنگ شود این است که ارتباط میان دختر و پسر نسبت به گذشته بیشتر شده و آنها در مکان‌هایی مانند دانشگاه، محیط کاریا خیابان بیشتر یکدیگر را می‌بینند و با تلفن صحبت می‌کنند . هرچند باید گفت ممکن است تعدادی از این آشنایی‌ها هم به ازدواج منجر شود اما در این میان نقش خانواده‌ها و بزرگ‌تر‌ها به عنوان میانجی کمرنگ‌تر می‌شود. هر کسی هم که باشد و ببیند دو جوان خودشان به‌راحتی صحبت می‌کنند و قرار می‌گذارند و با هم بیرون می‌روند لزومی برای معرفی موارد مناسب ازدواج به آنها نمی‌بینند. به همین دلیل درخصوص این گروه از افراد باید گفت واسطه‌گری کمرنگ شده است اما بخش زیادی از جامعه هم هنوز به وجود معرف در جامعه اعتقاد دارند و معتقدند افراد را باید بشناسند تا بتوانند ازدواج خوبی داشته باشند.
از نظر شما به عنوان کسی که در حوزه واسطه‌گری ازدواج فعال هستید و خانواده‌ها را به هم معرفی کردید، بهترین حسن ازدواج‌های سنتی و ازدواج‌هایی که معرفی دیگران انجام می‌شود، چیست؟
این معرفی‌ها می‌تواند تا حدودی در موفقیت زندگی‌ها موثر باشد، زیرا اصولا اگر فردی از مزایای خانواده یا جوانی که برای ازدواج معرفی می‌کند، مطمئن نباشد به هیچ عنوان او را به دیگران معرفی نمی‌کند. این در واقع یک قدم رو به جلوست و اما در مراکز واسطه‌گری کار کمی سخت‌تر است؛ چون افراد در این میان شرط‌هایی هم می‌گذارند مثلا کیسی که می‌خواهد به آنها معرفی شود باید این شرایط را داشته باشد و این کار را کمی سخت می‌کند. با وجود این تلاش می‌کنیم کیس‌های مناسب را به هم معرفی کنیم. یکی از نکات مثبتی که یک ازدواج سنتی با خود به همراه دارد این است که افراد باتجربه در امر ازدواج دو جوان دخالت می‌کنند و از راه واسطه‌گری تجربیات خود را نیز منتقل و آن را هزینه خوشبختی جوانان می‌کنند اما در ازدواج‌های مدرن این نقش واسطه‌گری از بین رفته و تقریبا این مزیت نیز وجود ندارد.
بیشترین افرادی که برای واسطه‌گری و امر ازداوج به شما مراجعه می‌کنند در چه گروه‌های سنی هستند؟
ما از افراد متولد دهه اول سال 1300 داریم تا متولدان سال‌های 83یا 84. باید بگوییم بیشترین مراجعانی که به صورت حضوری یا غیرحضوری به مراکز واسطه‌گری ازدواج مراجعه می‌کنند متولدان دهه 50یا60 بوده. که دو سوم آنها زن و مابقی مرد هستند. شاید بتوانیم به این موضوع اشاره کنیم که متولدان دهه‌های 70 و 80 راحت‌تر از متولدان دهه‌های قبل ازدواج می‌کنند و این کار را برای قبلی‌ها کمی سخت‌تر می‌کند. ما حتی موارد عجیبی برای معرفی کیس ازدواج داریم بعضی‌ها می‌گویند باید حتما پیش‌شماره تلفن منزلش مثلا 22 باشد یا در شمال شهر زندگی کند یا این‌که زیبا باشد یا درآمدش در ماه این مقدار باشد. هرچند در این موارد سعی می‌کنیم با صحبت آنها را متقاعد کنیم که ملاک‌شان برای ازدواج اشتباه است ولی با وجود این برخی‌ها سر‌حرف خودشان هستند و بر ملاک‌های‌شان پافشاری می‌کنند.
معیارهای ازدواج نسبت به قبل چه تغییری کرده است؟
جوان‌ها نسبت به گذشته بیشتر به دنبال رفاه هستند و دل‌شان می‌خواهد در آغاز زندگی خانه و ماشین و همه اسباب زندگی را کامل داشته باشند و این موضوع کار را سخت می‌کند. قبلا فقط دخترها دنبال شوهر پولدار بودند اما الان پسرها هم از درآمد یا ماشین یا خانه پدر دختر می‌پرسند و برایشان مهم است که طرف‌شان در کدام محله زندگی کند. گاهی مدرک تحصیلی هم برای برخی خیلی مهم است. بعضی که خیلی مذهبی هستند برایشان مهم است مرجع تقلیدشان مثل هم باشد. تعدادی هم مهم‌ترین معیارشان قیافه و قد و وزن طرف است. هدف ما تشویق جوانان به عقد‌دائم و ازدواج آسان است، برای همین به جوان‌های در سن ازدواج می‌گویم در تعیین معیارها سخت نگیرید، دل‌تان را صاف کرده و با اخلاق نیکو و کار و تلاش پایه‌های زندگی‌تان را محکم کنید، کم‌کم ماشین و خانه و اسباب زندگی جور می‌شود.
آیا واسطه‌گری برای ازدواج باید حتما میان افراد مومن و متدین باشد؟
با آن‌که تدین و دینداری یکی از مهم‌ترین ملاک‌ها برای یک ازدواج خوب و درست است اما وقتی کسی تصمیم می‌گیرد ازدواج کند فارغ از هر اعتقادی که دارد، به این معناست که می‌خواهد قدم در راه درست زندگی‌اش بگذارد. به همین دلیل اگر دختری که به هیچ چیزی اعتقاد ندارد و پسری که اعتقاداتش در زندگی کمرنگ است بخواهند ازدواج کنند موضوعی مبارک است، زیرا قطعا تشعشعات منفی آنها کمرنگ‌تر می‌شود.
چه کسانی باید در امر واسطه‌گری برای ازدواج پیشقدم شوند؟
کسانی که برای بحث واسطه‌گری ازدواج پیشقدم می‌شوند باید دغدغه جوانان را داشته و به این موضوع علاقه‌مند باشند. دل‌شان برای جامعه‌شان بسوزد و هرکاری می‌کنند برای رضای خدا باشد. به این موضوع توجه داشته باشند که قرار است یک زندگی شکل بگیرد و در این میان خداوند را درنظر بگیرند و هر مشکلی را که در یکی ازطرفین دیدند حتما طرف دیگر را در جریان آن مشکل قرار دهند تا بعدها همین مسائل، عاملی برای بر هم خوردن یک زندگی نباشد. در کنار آن‌که ملاک‌های دو نفر را برای یک زندگی درنظر داشته باشند حتما تجربیات خود را نیز در اختیار آنها قرار دهند تا آنها را در انتخاب ملاک درست راهنمایی کنند. ازدواج در واقع شروع یک زندگی است و واسطه می‌تواند زنجیره‌های این پیوند را محکم‌تر کند.
ملیحه محمودخواه - چاردیواری
