گروسی در تهران به دنبال چیست؟

گفت‌وگو با مدیر ارشد پیشین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

گروسی در تهران به دنبال چیست؟

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قصد دارد به زودی به کشورمان سفر کند تا به قول خود، گام‌هایی ضروری در مسیر راستی‌آزمایی فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان بردارد.

این سفر در حالی صورت می‌گیرد که رویکرد سیاسی و غیرحقوقی آژانس نه تنها بر مذاکرات وین و احیای توافق هسته‌ای، بلکه بر روند همکاری‌های ایران و این مجموعه سایه افکنده‌است. متاسفانه، شورای حکام آژانس طی سال‌های اخیر به زمین بازی غرب در تقابل با ایران تبدیل شده‌است. در این خصوص  با طارق رئوف، مدیر پیشین بخش امنیت سیاسی و شفاف‌سازی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت‌وگویی داشته‌ایم:

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به زودی به ایران سفر خواهدکرد. ارزیابی شما از این سفر و با توجه به سفر قبلی یک مقام از آژانس چیست؟ آیا سفر گروسی به معنای پیشروی در خصوص مسائل پادمانی باقی‌مانده است؟
فکر می‌کنم رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌خواهد پیش از نشست ماه مارس شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به تهران برود تا تلاش کند اطلاعات و همکاری بیشتری از سازمان انرژی اتمی در مورد مسائل ادعایی کسب کند. وی همچنین تلاش خواهدکرد سازمان انرژی اتمی ایران برخی اقدامات نظارتی برجام را که توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجرا نمی‌شود، مجددا برقرار کند مانند: نصب دوربین‌ها، مانیتورهای غنی‌سازی آنلاین و دسترسی به داده‌های ضبط شده.

گروسی گفته‌است در این سفر شاید برای گفت‌وگو در خصوص مذاکرات سیاسی‌ که بسیار ضروری هستند، اقدام کند و در عین حال مدعی شده‌است برجام به رغم این‌که تنها پوسته‌اش باقی مانده ولی هنوز نمرده است. ارزیابی شما از این سخنان چیست؟
به نظر می‌رسد گروسی تلاش می‌کند گفت‌وگوهای سیاسی مانند برجام و ایمنی/امنیت نیروگاه‌های هسته‌ای در اوکراین را علاوه بر سطوح فنی در سطوح سیاسی نیز ادامه دهد تا شاهد بر هم کنش این دو سطح از مذاکرات بر یکدیگر باشیم. با توجه به شرایط ناشی از جنگ اوکراین و موضوعات (ادعایی) مطرح شده در خصوص فعالیت‌های هسته‌ای ایران، من گشایش‌هایی در تهران و واشنگتن برای پیشبرد برجام نمی‌بینم. با توجه به موضع ایران در مورد سه موضوع پادمانی باقیمانده، به سختی می‌توان شاهد نرم‌شدن در موضع ایران در ارائه همکاری‌ها و اطلاعات بیشتر به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود و اگر این کار را انجام دهد، امتیاز دادن و تضعیف موضع مذاکره‌اش تلقی می‌شود. من همچنان بر این باورم که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سازمان انرژی اتمی ایران می‌توانند با «حل کردن» موضوعاتی چون مسائل پادمانی، زمینه را برای تفاهم‌های آتی با یکدیگر در حوزه‌های اقتصادی و رفع تحریم‌ها ایجاد کنند. 
   
گروسی در ادعاهای خود مدعی شده ایران مواد هسته‌ای لازم برای تولید «چند سلاح هسته‌ای» را انباشت کرده ولی هیچ سلاح هسته‌ای نساخته‌است. این اظهارات در حالی است که ایران عضو ان‌پی‌تی‌است و آژانس نیز تا زمانی می‌تواند به نیات دیگر کشورها شک کند که دلایل متقنی داشته باشد. به نظر می‌رسد نیت‌خوانی گروسی با اهداف سیاسی صورت می‌گیرد. نظر شما چیست؟
به‌طور دوره‌ای، گروسی مستعد بیان اظهارات هیجان‌انگیز است. وی پیش از این نیز در مورد وجود 42هزار کیلوگرم مواد هسته‌ای در نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا سخن گفته‌است. آژانس در نوامبر گزارش داد ایران حدود 62کیلوگرم 60درصد HEU دارد، با توجه به تولید ماهانه چهار تا پنج کیلوگرم، برآورد فعلی حدود 70کیلوگرم 60 درصد HEU است. سلاح‌های هسته‌ای به HEU بالای 90درصد نیاز دارند. اما جالب است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هیچ اظهارنظری نکرد، زمانی که در اوایل ژانویه، رئیس‌جمهور کره‌جنوبی تهدید کرد سلاح هسته‌ای خود را (برای پاسخ به کره‌شمالی) می‌سازد. بنابراین، اینجا نوعی رویکرد دوگانه را شاهد هستیم که انتظار آن ( از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی) قاعدتا نمی‌رود. 

ابزار محدود آمریکا
به نظر می‌رسد آمریکا فشار بر چین را برای کاهش خرید نفت از ایران و روسیه افزایش داده و شرکت‌های چینی خریدار این نفت را تهدید به تحریم می‌کند. اما آمریکا اهرم کمی دارد و ایران و روسیه می‌توانند به فروش نفت به چین و هند و دیگران ادامه دهند. میزان تایید بایدن به عنوان رئیس‌جمهور در آمریکا کمتر از 30درصد است. با از دست دادن کنترل مجلس نمایندگان، ریاست‌جمهوری بایدن بیشتر تضعیف خواهدشد و او از نظر سیاسی پیر و ضعیف‌تر می‌شود. همین مسأله، قدرت مانور تهران،پکن، دهلی‌نو و مسکو را بیشتر ساخته‌است.

محمد علیزاده - گروه  بین‌الملل