در گفت‌وگوی «جام‌جم» با مجری طرح مردمی کاشت یک میلیارد اصله نهال مطرح شد
سهم همه برای «ایران سبز»
پویش ایران سبز که به ماجرای کاشت یک میلیارد اصله درخت سنجاق شده برخلاف تصور اولیه، طرحی نیست که در مدت یک سال اجرا شود، بلکه این طرح چهارساله است و بر اساس آن هر سال 250میلیون اصله نهال در سراسر کشور کاشته می‌شود. سهم هفته منابع طبیعی امسال از این نهال‌ها حدود 40میلیون نهال است ولی کار اصلی از پاییز1402 آغاز می‌شود. درباره این طرح، جزئیات آن و همه کارهایی که قرار است تا چهار سال آینده انجام شود با رضا احمدی، مجری پویش ایران سبز گفت‌وگو کرده‌ایم، کسی که به سبزشدن ایران بسیار امیدوار است.
ایده کاشت یک میلیارد اصله نهال و پویش ایران سبز از کجا آمد؟
این ایده وزیر جهادکشاورزی بود که در هیات دولت و کمیسیون کشاورزی مجلس مطرح و تایید شد و در نهایت اذن رهبری را نیز گرفت تا ظرف مدت چهار سال یک میلیارد اصله نهال در کشور کاشته شود.
از آنجا که مدت اجرای این طرح چهار سال است و دو سال آخر آن با دولت چهاردهم همزمان می‌شود این بیم می‌رود که آخر با وقفه روبه‌رو شود و طرح به علت جابه‌جایی پست‌ها بر زمین بماند. ضمانت اجرای کامل این طرح چیست؟
تفاوت و تمایز این طرح با طرح‌هایی که در گذشته اجرا شده این است که صفر تا صد کار توسط مردم انجام می‌شود؛ یعنی از مشارکت‌های کاری گرفته تا مشارکت‌های مالی همگی توسط خود مردم صورت می‌گیرد.
منظور از مردم چه گروه‌هایی هستند؟
همه آحاد مردم، از مردم کوچه و بازار گرفته تا خیران و صنعتگران و سرمایه‌گذاران و همه کسانی که به واسطه قانون، مسئولیت اجتماعی دارند. این مردمی‌بودن در واقع اصلی‌ترین ضمانت اجرای طرح است.
گفتید که یک میلیارد اصله نهال قرار است ظرف مدت چهار سال در کشور کاشته شود که می‌شود سالی 250 میلیون نهال. سال‌های گذشته به طور میانگین چند نهال در کشور کاشته می‌شد؟
در دو دهه گذشته به طور میانگین سالانه کمتر از 17 میلیون اصله نهال و در مجموع 20 سال حدود 280 میلیون اصله نهال در کشور توزیع شده است. ما محاسبه کرده‌ایم که اگر قرار بر اجرای طرح جدید باشد هر ایرانی به طور متوسط باید سه نهال بکارد. به این منظور همه دستگاه‌ها از جمله ادارات منابع طبیعی، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها، وزارت راه، وزارت صمت و... پای کار هستند. در این طرح سهم همه دستگاه‌ها مشخص شده و مکانی که باید نهال‌ها کاشته شود نیز تعیین شده است.
هر ایرانی این سه نهال را چطور باید به دست بیاورد؟
هر ایرانی در هر سال باید سه نهال و در چهار سال باید 12 نهال بکارد که اگر قصد کاشت نهال‌ها در فضای سبز شهری را داشته باشد باید نهال‌ها را از شهرداری‌ها به صورت رایگان دریافت کند. انتخاب نوع درخت هم با مردم است. اما اگر قصد مردم کاشت نهال در فضاهای برونشهری باشد ادارات منابع طبیعی موظفند نهال‌ها را در اختیار متقاضیان قرار دهند.
گفتید تا پیش از این سالانه فقط 17میلیون اصله نهال در کشور توزیع می‌شده اما اکنون این رقم باید به سالی 240میلیون برسد که فاصله‌ای عمیق را نشان می‌دهد. آیا این عدد قابل تحقق است؟
ما در سراسر کشور 126نهالستان جنگلی، 22 نهالستان مرتعی و 13نهالستان بیابانی داریم که مساحت کل آنها 10هزار هکتار است که تاکنون از حدود 10درصد از آنها بهره‌برداری شده. پس قدم اول تولید نهال به صورت جدی است و ما به استفاده صد درصدی از ظرفیت نهالستان‌ها فکر می‌کنیم. اگر ما فقط در 500هکتار از نهالستان‌ها اقدام به تولید نهال‌های گلدانی کنیم در هر سال 500هزار اصله نهال تولید خواهیم کرد.
و سرمایه تولید این نهال‌ها از کجا می‌آید؟
سرمایه‌ها را بخش مردمی تامین خواهد کرد؛ از جمله خیران و دستگاه‌هایی که طبق قانون مسئولیت اجتماعی دارند. ما در کشورمان سابقه ایجاد 1.5میلیون هکتار جنگل دست‌کاشت و دو میلیون هکتار جنگل بیابانی داریم . پس مطمئن باشید که نهال هم می‌توانیم تولید‌کنیم.
شما تا اینجای کار فقط نیمه پر لیوان را دیدید، اما واقعیت این است که یک نیمه خالی هم وجود دارد و آن این که ما در نگهداشت جنگل‌های دست‌کاشت و فضای سبز مشکل داریم که نمونه‌هایش بسیار زیاد است؛ از جمله طرح ابتر حرم تا حرم در حاشیه اتوبان تهران- قم. برای این که طرح جدید به این عاقبت دچار نشود چه برنامه‌ای دارید؟
ما نمی‌خواهیم زحمات همکاران گذشته را زیر سوال ببریم ولی نکاتی که گفتید درست است. البته دانش و تجربه‌ای که اکنون در اختیار داریم برای ما راهگشاست. همچنین طرح‌های گذشته را آسیب‌شناسی کرده‌ایم و علت شکست‌ها و راه‌های تکرار نشدن آنها را می‌دانیم. شاهدش هم این که اکنون نمونه‌های موفقی از جنگل‌های دست‌کاشت در ایلام، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و... داریم که با شیوه‌های نوین آبخیزداری و آبخوان‌داری و با کمترین میزان آبیاری و گاهی بدون آبیاری عملیاتی شده‌اند. ما می‌دانیم اکنون وقت ادای دین به این سرزمین است و همه کسانی که علم و تجربه دارند باید پای کار بیایند چون به عنوان یکی از کشورهایی که بیشترین کربن را تولید می‌کنیم کم مانده که جهانیان به ما انگ بزنند که دارید جهان را خفه می‌کنید.
مکان‌یابی درست و علمی یکی از لازمه‌های موفقیت طرح «ایران سبز» است. آیا جانمایی‌ها برای کاشت نهال را انجام داده‌اید؟
بله، جانمایی‌ها و سهم‌بندی‌ها همگی مشخص است. مثلا مشخص شده که شهرداری‌ها در سراسر کشور باید 170میلیون اصله نهال بکارند یا سهم زراعت چوب از این طرح 330میلیون نهال است. گونه‌هایی که باید کاشته شود نیز برای هر منطقه مشخص شده است. برای احیا، بازسازی و غنی‌سازی جنگل‌های طبیعی از جمله البرز، زاگرس، ایرانی تورانی، هیرکانی، ارسباران و خلیج فارس عمانی هم همه ریزه‌کاری‌ها تعیین شده است. به این ترتیب از پاییز1402 کار را کلید می‌زنیم و 3000نفر نیرو در قالب این طرح همکاری خواهد کرد، طرحی که عمدتا مبتنی بر آب سبز و آبیاری با پساب است.
آیا می‌توانیم این قول را از شما بگیریم که جنگل‌های زاگرس که بدترین وضعیت را در میان جنگل‌های کشور دارد با اجرای این طرح احیا شود؟
همان طور که گفتید ما هم در مورد زاگرس دغدغه داریم، چون وسیع‌ترین رویشگاه جنگلی کشور و منبع اصلی تامین آب رودخانه‌ها در کشور است که خشکیدگی بلوط‌ها ضربه سختی را به آن وارد کرده است. بنابراین همه تلاش خود را برای احیای آن به کار می‌بندیم، ضمن آن که یکی از بخش‌های این طرح احیای جنگل‌های آسیب‌دیده از تنش آبی، آتش‌سوزی و تصرف و تغییر کاربری‌هاست.
این ایده وزیر جهادکشاورزی بود که در هیات دولت و کمیسیون کشاورزی مجلس مطرح و تایید شد و در نهایت اذن رهبری را نیز گرفت تا ظرف مدت چهار سال یک میلیارد اصله نهال در کشور کاشته شود.
از آنجا که مدت اجرای این طرح چهار سال است و دو سال آخر آن با دولت چهاردهم همزمان می‌شود این بیم می‌رود که آخر با وقفه روبه‌رو شود و طرح به علت جابه‌جایی پست‌ها بر زمین بماند. ضمانت اجرای کامل این طرح چیست؟
تفاوت و تمایز این طرح با طرح‌هایی که در گذشته اجرا شده این است که صفر تا صد کار توسط مردم انجام می‌شود؛ یعنی از مشارکت‌های کاری گرفته تا مشارکت‌های مالی همگی توسط خود مردم صورت می‌گیرد.
منظور از مردم چه گروه‌هایی هستند؟
همه آحاد مردم، از مردم کوچه و بازار گرفته تا خیران و صنعتگران و سرمایه‌گذاران و همه کسانی که به واسطه قانون، مسئولیت اجتماعی دارند. این مردمی‌بودن در واقع اصلی‌ترین ضمانت اجرای طرح است.
گفتید که یک میلیارد اصله نهال قرار است ظرف مدت چهار سال در کشور کاشته شود که می‌شود سالی 250 میلیون نهال. سال‌های گذشته به طور میانگین چند نهال در کشور کاشته می‌شد؟
در دو دهه گذشته به طور میانگین سالانه کمتر از 17 میلیون اصله نهال و در مجموع 20 سال حدود 280 میلیون اصله نهال در کشور توزیع شده است. ما محاسبه کرده‌ایم که اگر قرار بر اجرای طرح جدید باشد هر ایرانی به طور متوسط باید سه نهال بکارد. به این منظور همه دستگاه‌ها از جمله ادارات منابع طبیعی، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها، وزارت راه، وزارت صمت و... پای کار هستند. در این طرح سهم همه دستگاه‌ها مشخص شده و مکانی که باید نهال‌ها کاشته شود نیز تعیین شده است.
هر ایرانی این سه نهال را چطور باید به دست بیاورد؟
هر ایرانی در هر سال باید سه نهال و در چهار سال باید 12 نهال بکارد که اگر قصد کاشت نهال‌ها در فضای سبز شهری را داشته باشد باید نهال‌ها را از شهرداری‌ها به صورت رایگان دریافت کند. انتخاب نوع درخت هم با مردم است. اما اگر قصد مردم کاشت نهال در فضاهای برونشهری باشد ادارات منابع طبیعی موظفند نهال‌ها را در اختیار متقاضیان قرار دهند.
گفتید تا پیش از این سالانه فقط 17میلیون اصله نهال در کشور توزیع می‌شده اما اکنون این رقم باید به سالی 240میلیون برسد که فاصله‌ای عمیق را نشان می‌دهد. آیا این عدد قابل تحقق است؟
ما در سراسر کشور 126نهالستان جنگلی، 22 نهالستان مرتعی و 13نهالستان بیابانی داریم که مساحت کل آنها 10هزار هکتار است که تاکنون از حدود 10درصد از آنها بهره‌برداری شده. پس قدم اول تولید نهال به صورت جدی است و ما به استفاده صد درصدی از ظرفیت نهالستان‌ها فکر می‌کنیم. اگر ما فقط در 500هکتار از نهالستان‌ها اقدام به تولید نهال‌های گلدانی کنیم در هر سال 500هزار اصله نهال تولید خواهیم کرد.
و سرمایه تولید این نهال‌ها از کجا می‌آید؟
سرمایه‌ها را بخش مردمی تامین خواهد کرد؛ از جمله خیران و دستگاه‌هایی که طبق قانون مسئولیت اجتماعی دارند. ما در کشورمان سابقه ایجاد 1.5میلیون هکتار جنگل دست‌کاشت و دو میلیون هکتار جنگل بیابانی داریم . پس مطمئن باشید که نهال هم می‌توانیم تولید‌کنیم.
شما تا اینجای کار فقط نیمه پر لیوان را دیدید، اما واقعیت این است که یک نیمه خالی هم وجود دارد و آن این که ما در نگهداشت جنگل‌های دست‌کاشت و فضای سبز مشکل داریم که نمونه‌هایش بسیار زیاد است؛ از جمله طرح ابتر حرم تا حرم در حاشیه اتوبان تهران- قم. برای این که طرح جدید به این عاقبت دچار نشود چه برنامه‌ای دارید؟
ما نمی‌خواهیم زحمات همکاران گذشته را زیر سوال ببریم ولی نکاتی که گفتید درست است. البته دانش و تجربه‌ای که اکنون در اختیار داریم برای ما راهگشاست. همچنین طرح‌های گذشته را آسیب‌شناسی کرده‌ایم و علت شکست‌ها و راه‌های تکرار نشدن آنها را می‌دانیم. شاهدش هم این که اکنون نمونه‌های موفقی از جنگل‌های دست‌کاشت در ایلام، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و... داریم که با شیوه‌های نوین آبخیزداری و آبخوان‌داری و با کمترین میزان آبیاری و گاهی بدون آبیاری عملیاتی شده‌اند. ما می‌دانیم اکنون وقت ادای دین به این سرزمین است و همه کسانی که علم و تجربه دارند باید پای کار بیایند چون به عنوان یکی از کشورهایی که بیشترین کربن را تولید می‌کنیم کم مانده که جهانیان به ما انگ بزنند که دارید جهان را خفه می‌کنید.
مکان‌یابی درست و علمی یکی از لازمه‌های موفقیت طرح «ایران سبز» است. آیا جانمایی‌ها برای کاشت نهال را انجام داده‌اید؟
بله، جانمایی‌ها و سهم‌بندی‌ها همگی مشخص است. مثلا مشخص شده که شهرداری‌ها در سراسر کشور باید 170میلیون اصله نهال بکارند یا سهم زراعت چوب از این طرح 330میلیون نهال است. گونه‌هایی که باید کاشته شود نیز برای هر منطقه مشخص شده است. برای احیا، بازسازی و غنی‌سازی جنگل‌های طبیعی از جمله البرز، زاگرس، ایرانی تورانی، هیرکانی، ارسباران و خلیج فارس عمانی هم همه ریزه‌کاری‌ها تعیین شده است. به این ترتیب از پاییز1402 کار را کلید می‌زنیم و 3000نفر نیرو در قالب این طرح همکاری خواهد کرد، طرحی که عمدتا مبتنی بر آب سبز و آبیاری با پساب است.
آیا می‌توانیم این قول را از شما بگیریم که جنگل‌های زاگرس که بدترین وضعیت را در میان جنگل‌های کشور دارد با اجرای این طرح احیا شود؟
همان طور که گفتید ما هم در مورد زاگرس دغدغه داریم، چون وسیع‌ترین رویشگاه جنگلی کشور و منبع اصلی تامین آب رودخانه‌ها در کشور است که خشکیدگی بلوط‌ها ضربه سختی را به آن وارد کرده است. بنابراین همه تلاش خود را برای احیای آن به کار می‌بندیم، ضمن آن که یکی از بخش‌های این طرح احیای جنگل‌های آسیب‌دیده از تنش آبی، آتش‌سوزی و تصرف و تغییر کاربری‌هاست.
مریم خباز - گروه جامعه
