
شوخی مالیات با دود و دم
به گواه تقویمهای جهانی چند روز پیش روز جهانی بدون دخانیات بود و همین آغاز هفتهای در ایران به همین عنوان است. هفتهای که در آن نسبت به مصرف دخانیات آگاهیرسانی میشود. اما ماجرای دخانیات در ایران کلاف پیچیدهای است؛ از کاهش سن مصرف آن گرفته تا افزایش تولید آن در ایران و البته که ماجرای مالیات اندک آن که بهنوعی تشویق به مصرف است تا نهی به عدم آن.
دادههای آماری بسیاری در این میان وجود دارد که هشدارآمیز است، همین چند روز پیش حسین فرشیدی، معاون بهداشت وزارت بهداشت از مرگ سالانه 50 هزار نفر ایرانی بهدلیل مصرف دخانیات خبر داده بود که این آمار در جهان هم هولناک است. سن مصرف دخانیات در جهان از جمله ایران به ۱۳ سالگی رسیده است. در جهان ۳درصد دختران و۶درصد پسران ۱۳ تا ۱۵ ساله سیگار مصرف میکنند. سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است که سالانه بیش از هشت میلیون آدم در سراسر دنیا بهدلیل مصرف سیگار جان خود را از دست میدهند. در عین حال دادههای جهانی نشان میدهد مصرف سیگار درجهان از ۲۰ سال پیش، رو به کاهش است. در کشورهای نیجریه، ژاپن و برزیل بخش زیادی از مردم گفتهاند در سال ۲۰۲۳ هرگز سیگار نکشیدهاند. حال این سؤال پیش میآید که چرا مصرف سیگار در جهان کاهش پیدا کرده است؟ بسیاری از کشورها برای کاهش مصرف سیگار درکنار آگاهیبخشی در حوزه سلامت و خطرات مرتبط با مصرف سیگار و بیماریهای مرتبط باآن مثل سرطان ریه، بیماریهای قلبی وتنفسی، مالیات بر سیگار را نیز افزایش میدهند. براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، افزایش مالیات بر سیگار در کشورهای با درآمد بالا، مصرف سیگار را 4درصد و در کشورهای با درآمد متوسط و پایین حدود 5درصد کاهش داده است. از دیگر اقدامات برای کاهش مصرف سیگار محدودیت تبلیغات و ممنوعیت سیگار در اماکن عمومی است که میتواند تا حدی بر کاهش مصرف آن مؤثر باشد. برخی پژوهشها در ایران افزایش مالیات بر سیگار را در کاهش مصرف سیگار کم اثر میدانند، چرا که معتقدند افراد به جای ترک سیگار یا کاهش مصرف به سمت سیگارهای ارزانقیمت یا قاچاق میروند.باوجود این افزایش مالیات برسیگار اثربازدارندگی برای افرادغیرسیگاری دارد.سازمان جهانی بهداشت بهصرفهترین و مؤثرترین راه برای کاهش مصرف سیگار و عوارض بلندمدت آن را وضع مالیاتهای بالا میداند و از آن حمایت میکند. درایران اما این افزایش مالیات تاثیر چندانی نداشته و متاسفانه بر تعداد افرادی که سیگار استعمال میکنند افزوده است.