برای سلامت علیه تقلب

برای سلامت علیه تقلب

اصالت‌سنجی مواد غذایی که به‌صورت عمومی در جوامع مصرف می‌شوند، از‌جمله ضروریاتی است که زیرساخت‌های آن باید توسط دولت هر کشوری تامین شود. مواردی مانند سنجش و بررسی تراریختگی، دستکاری ژنتیکی، تقلبات یا حتی حلیت مواد غذایی و مواد اولیه استفاده‌شده در داروها می‌توانند ضمن بالا‌بردن کیفیت محصولات غذایی و دارویی تولیدی یا وارداتی، در‌جهت بهبود امنیت غذایی هم قدمی مثبت بردارد.

یک شرکت دانش‌بنیان از سال۱۳۹۰ با هدف انجام چنین بررسی‌هایی روی محصولات غذایی و دارویی تاسیس شده است. بسیاری از اقدامات و دستاوردهای این شرکت به لطف واحد تحقیق و توسعه آن محقق شده و برای اولین‌بار در ایران اتفاق افتاده‌ است. هرچند که هنوز چالش‌های جدی برای توسعه این شرکت و فعالیت‌های آن وجود دارد و به‌نظر می‌رسد که نهادهای دولتی و سازمان‌های تأثیرگذار در تأمین مواد غذایی چندان تمایلی برای بررسی محصولات وارداتی یا تولیدی خود نشان نداده‌اند و قانونی برای اجبار آنان نیز وجود ندارد.

این روزها فعالیت‌هایی مانند شناسایی تراریختگی یا دستکاری‌شدن ژنتیکی در دانه‌های ذرت، سویا، کلزا و برنج با روش‌های مولکولی قابل انجام هستند وشرکت‌های دانش‌بنیان مختلفی در‌حال حاضربرای شناسایی تراریختگی محصولات در‌حال فعالیت هستند. ویژگی‌ای که این شرکت دانش‌بنیان را از سایر شرکت‌ها متمایز کرده است، توانایی در شناسایی محصولاتی است که بسیار فرآوری شده‌اند و مقدار دی‌ان‌ای کمی درونشان وجود دارد و می‌توان این محصولات را نیز از لحاظ تراریختگی بررسی کرد. همچنین این شرکت در بررسی تراریختگی روغن‌های خام، فرآوری‌شده، پالایش‌شده و تصفیه‌شده نیز به‌عنوان تنها شرکت ایرانی فعالیت می‌کند. این شرکت همچنین دارای هفت ثبت اختراع ملی شامل سه طرح ملی ماهی آبزیان و چهار طرح شناسایی تقلبات روغن است.
   
راهی برای جلوگیری از اقدامات سودجویانه و مخل سلامت غذایی 
در روزگاری که استفاده بیش‌از‌حد از روغن‌ها به یک معضل سلامتی تبدیل شده، بسیاری از مردم به‌سوی استفاده از روغن‌های سالم‌تری مانند روغن‌زیتون یا روغن‌کنجد می‌روند. در این بین هستند افراد و شرکت‌های سودجو که با تولید چنین روغن‌هایی از دانه‌هایی با ارزش غذایی کمتر مانند ذرت، سویا،کلزا وآفتاب‌گردان استفاده می‌کنند وبا نام روغن‌ زیتون یا کنجد به فروش می‌رسانند. دکتر وحیده هدایتی، مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان در ‌این رابطه به جام‌جم توضیح می‌دهد: «ما در این شرکت قادر هستیم تا هفت روغن را از لحاظ DNA و ژنتیک در اختلاط روغن شناسایی کنیم. ضمن این‌که به‌غیر از تعیین منشا و اصالت‌سنجی، می‌توانیم تراریخته‌بودن یا نبودن روغن را هم مشخص کنیم که در ‌این زمینه به‌خصوص ثبت اختراع هم داریم.» این طرح شناسایی تقلبات روغن درسال۱۴۰۰جایزه البرز را برده وهمچنین جزو 10طرح برتر جشنواره کنز هم شناسایی شده است. شناسایی تقلبات زعفران به روش مولکولی ازدیگر فعالیت‌هایی است که این شرکت به‌صورت انحصاری قادر به انجام آن در کشور است. شناسایی تقلبات زعفران از این نظر حائز اهمیت است که این ماده خوراکی قیمت بسیار زیادی دارد و از همین رو خریدار باید نسبت به اصالت محصول خود اطمینان حاصل کند. هدایتی در این زمینه توضیح می‌دهد: «بیشترین تقلب در زعفران مربوط به استفاده از گلرنگ است که شبیه و همرنگ زعفران بوده و قیمتی معادل با یک‌دهم آن دارد. همچنین ممکن است کاکل ذرت یا زردچوبه را به پودر زعفران اضافه کنند که ما می‌توانیم این موارد را به‌صورت مولکولی شناسایی کنیم و در این زمینه هم ثبت اختراع داریم.»
از دیگر فعالیت‌های مهم این شرکت شناسایی تقلبات و اختلاط پسته با باقالی و بادام و بادام‌زمینی است. شناسایی تقلبات این دو ماده غذایی می‌تواند حتی موجب حفاظت از جان افراد شود. دکتر هدایتی در رابطه با اهمیت این فعالیت تصریح می‌کند: «در مورد پسته و باقالی و بادام و بادام‌زمینی به‌دلیل این‌که علاوه بر تفاوت قیمتی که اینها با هم دارند، سلامت مصرف‌کننده نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد اهمیت شناسایی تقلبات دوچندان است. افرادی که بیماری فاویسم داشته و به باقالی حساسیت دارند یا کسانی که به بادام‌زمینی حساسیت دارند به‌خصوص در کودکان که حتی یک بادام‌زمینی هم می‌تواند کشنده باشد، این مورد مهمی است که باید شناسایی شود. ممکن است در خلال‌ها یا پودرهایی که برای برخی سوغاتی‌های خوراکی یا حلواشکری‌ها استفاده می‌شود تقلبی رخ داده باشد و شرکت ما می‌تواند این تقلبات را شناسایی کند. مشخص‌کردن حلیت مواد غذایی یا مواد دارویی نیز از دیگر اقدامات جالب این شرکت است. به‌طورمثال این‌که ژلاتینی که در تولید برخی داروها یا مواد غذایی مثل پاستیل استفاده می‌شود از چه حیوانی به‌دست آمده باشد و آن حیوان حلال باشد از مواردی است که این شرکت می‌تواند آن را مشخص کند.

امين‌رضا کيفرگير - گروه دانش