چشم‌انداز آینده در سه‌سالگی تحول رسانه‌ملی

چشم‌انداز آینده در سه‌سالگی تحول رسانه‌ملی

هفتم مهر سال1400 با صدور حکم انتصاب پیمان جبلی به ریاست سازمان صداوسیما، فصل جدیدی در رسانه‌ملی آغاز شد که نوید تجدید حیات و نو شدن می‌داد؛ مسیر سخت می‌نمود و هنوز هم با گذشت سه سال از آن، بخش‌هایی از سند تحول، آن‌گونه که انتظار می‌رفت و به‌طور کامل در سطح سازمان نهادینه نشده است.

صدالبته که گام‌های بلندی هم برداشته شده و هرروز قطعاتی از پازل تحول درجای خود قرارمی‌گیرد و تصویرترسیم‌شده برای آینده، کامل‌تر می‌شود. درباره وضعیت اجرای مفاد سندتحول با رئیس مرکز طرح، برنامه‌وبودجه که مسئولیت راهبری اجرای سند و برنامه‌ریزی حول آن را درسطح سازمان برعهده دارد،گفت‌وگو کرده‌ایم تا بدانیم چه مسیری طی شده، اکنون در کدام نقطه ایستاده‌ایم و در آینده باید چه افقی را متصور شویم.

تحول،  شرط بقا و تعالی رسانه  است
شاهید مظفری، رئیس مرکز طرح، برنامه‌وبودجه با بیان این‌که تحول چیزی نیست که از بیرون به سازمان اضافه شود، بلکه در ذات آن وجود دارد و شرط بقا و تعالی سازمان رسانه‌ای است، به این پرسش که چه مسیری برای رسیدن به تحول طی شده، چنین پاسخ داد: ابتدا مطالعه دقیقی مبتنی ‌بر آسیب‌شناسی صورت گرفت و محتوای جامع و مبسوطی آماده شد. این تصور اشتباه است که عده‌ای از بیرون صداوسیما آمده‌اند، سندی را تهیه کرده و می‌خواهند اجرایش کنند. این سند کاملا مبتنی ‌بر آسیب‌های سازمان است.
مظفری ادامه داد: بنابراین، در گام اول سند، از ابعاد مختلف آسیب‌شناسی صورت گرفت و براساس آن، راهکارهایی برای کاهش یا رفع آسیب‌ها ارائه شد. در گام دوم، اسناد بالادستی و دغدغه‌ها و فرمایش‌های رهبر معظم انقلاب درباره صداوسیما بررسی و تجزیه‌وتحلیل شد و آنها که بالاترین اهمیت را داشتند، به‌عنوان محورهای تحولی مشخص شدند.وی سپس، به ارائه سند تحول از سوی دکتر جبلی به رهبر معظم انقلاب درسال1400 و رضایتمندی ایشان از محتوای تهیه‌شده اشاره کرد و گفت: هفتم مهرماه حکم ریاست دکتر جبلی ابلاغ شد و در آذرماه سند تحول به تأیید نهایی رسید؛ البته در حکم انتصاب رئیس سازمان صداوسیما بر تحقق تحول تأکید شده، کلیات سند تأیید و مهلت دوماهه‌ای درنظر گرفته شده بود تا زمانبندی مشخص و آذرماه ابلاغ شود. درواقع، دوره تحولی از زمان صدور حکم ریاست سازمان آغاز شده است.رئیس مرکز طرح، برنامه‌وبودجه درباره چشم‌انداز و هدف غایی سند تحول بیان کرد: موکدات مقام‌معظم رهبری در حکم انتصاب رئیس سازمان می‌گوید: «رسانه‌ملی دانشگاهی برای ارتقای سطح آگاهی و معرفت عمومی و آوردگاهی برای مقابله با امواج خصمانه تحریف و تفتین و آسایشگاهی برای بهره‌مندی چشم و دل همگان از جلوه‌های زیبایی، هنر و قرارگاهی برای پراکندن امید و نشاط در فضای عمومی‌کشور است». شخصا نیز معتقدم که چشم‌انداز تحولی رسانه‌ملی را می‌توان در همین عبارات، مفروض دانست.مظفری افزود: اگر رسانه‌ملی بتواند به این چهار قله دست یابد، توانسته است تحول را عینیت ببخشد.وی با اشاره به این‌که بر همین اساس، مأموریت صداوسیما با درنظر گرفتن 9 راهبرد اساسی تعریف شد، اضافه کرد: ماموریت و رسالت رسانه‌ملی بر پایه مبانی دینی و نگرش امامین انقلاب، تبدیل‌شدن به «محور رسانه‌ای انقلاب‌اسلامی» برای پیشرفت تا نیل به تمدن نوین‌ ایرانی_ اسلامی ‌باتوجه به سه رکن اصلی  هویت‌محوری»، «عدالت‌گستری» و «شتاب‌دهی به پیشرفت» است.رئیس مرکز طرح، برنامه‌وبودجه ادامه داد: راهبردهای کلان 9‌گانه‌ای نیز برای عمل به این رسالت در سند تحول آمده است که تقویت عدالت رسانه‌ای و توجه به ظرفیت‌های بومی، تقویت نگرش و هویت جهانی مخاطبان با نگاه به ظرفیت‌های منطقه‌ای، امتی و بین‌المللی انقلاب اسلامی، احیای نقش روایتگری وتسهیل‌گری رسانه در مسیر پیشرفت مادی و معنوی و... ازجمله آ‌نهاست وراهبرد کلان نهم به بازپیرایی سازمانی درخدمت تحقق راهبردهای فوق اشاره کرده است که مأموریت اساسی و تحولی مرکز طرح، برنامه‌و بودجه به‌شمار می‌رود.
   
بازپیرایی سازمانی؛ لازمه اجرای تحول
مظفری درباب ضرورت بازپیرایی سازمانی توضیح داد: نیروی انسانی قلب تپنده تحول است. مهم‌ترین عامل ایجاد تحول، سرمایه انسانی است، زیرا هم «موضع»، هم «موضوع» و هم «عامل» تحول است. همه اینها در فضایی به ‌نام فرهنگ سازمانی قرار دارند و اگر تحول بخواهد محقق شود، باید به این مهم توجه کرد که تا فرهنگ سازمانی متحول نشود، سازمان نیز متحول نخواهد شد. به همین سبب و برپایه سند تحول، الگوی بازآرایی سازمانی را تعریف کردیم و بودجه‌ریزی امسال نیز براساس همین الگو بوده است.وی افزود: دراین الگو«سرمایه انسانی»،«راهبرد»،«رویکرد»،«منابع» و «سازوکار» در فضایی به‌نام «فرهنگ سازمانی» و در ارتباط متقابل و مستقیم با یکدیگر، همانند یک دستگاه تابع کار می‌کنند.رئیس مرکز طرح، برنامه‌وبودجه در ادامه، برنامه راهبردی و عملیاتی مرکز طرح، برنامه‌وبودجه را در مسیر تحول تشریح کرد و گفت: ابتدا باید بگویم که دال مرکزی ماموریت ما اجرای سند تحول است و راهبری اجرای سند در سطح سازمان برعهده مرکز طرح، برنامه‌وبودجه است. ما این عبارت کلیدی را در ماموریت خودمان لحاظ کرده‌ایم که باید پیشران اصلی اجرای تحول در سازمان باشیم.
   
چشم‌انداز مرکز طرح، برنامه و بودجه
مظفری ادامه داد: بر همین اساس چشم‌اندازمان را تعریف کرده‌ایم که در افق 1405 مرکز طرح، برنامه‌وبودجه باید در مدت سه سال به مرکز راهبردی هوشمند برای مدیریت بهینه رسانه ارتقا یابد و زمینه‌ای فراهم شود تا تمام بخش‌های سازمان با اولویت حوزه‌های صف، بالاترین خدمات تخصصی را برای تحقق اهداف سند تحول ارائه دهند.
 
پیشران اصلی اجرای سند
وی افزود: ماموریت ما تامین منابع از طریق تعامل اثربخش با نهادها و مراجع ذی‌ربط، ارائه خدمات سیستمی برنامه‌ریزی و مدیریتی به معاونت‌ها، به‌خصوص حوزه‌های صف با هدف ایجاد یکپارچگی راهبردی، تخصیص هدفمند و بهینه منابع در سطح سازمان با استفاده از جدیدترین فناوری‌ها و سامانه‌های تخصصی توسط کارکنان مؤمن، متعهد انقلابی و باانگیزه به‌منظور اجرای سند تحول است.برای این مأموریت، مرکز طرح، برنامه‌وبودجه متعهد شده است شاخص‌های مدیریت جهادی و الزامات اجرایی سند را رعایت کند و با تکیه ‌بر خلاقیت، آینده‌نگری و باور به تحول، مسئولیت خود را به‌عنوان پیشران اصلی اجرای سند تحول در سازمان به انجام رساند.
   
هفت ارزش‌ کلیدی تحولی
رئیس مرکز طرح، برنامه‌وبودجه همچنین هفت ارزش کلیدی تحولی را برشمرد و گفت: باور به تحول به‌عنوان فرهنگ سازمانی در تمام سطوح و نمایندگی‌ها؛ صراحت، صداقت و صمیمیت به‌عنوان سه اصل اساسی ارتباطات سازمانی؛ تعاملات اثربخش، مدیریت خادمانه و پاسخگویی محترمانه اخلاق‌مداری، رویکرد سامانه‌ای و روحیه هم‌افزایی مبتنی بر خرد جمعی آرامش‌بخشی، امیدآفرینی و انگیزه‌بخشی به همکاران در سطح سازمان، مدیریت جهادی و تلاش شبانه‌روزی برای تحقق مأموریت‌های محوله و تأکید مستمر بر عدالت‌گستری، تسهیل‌گری و بهینه‌سازی درون‌سازمانی، هفت ارزشی هستند که مسیر حرکت ما را روشن می‌کنند.
   
بودجه 1403 و ویژگی‌های آن
وی در بخش دوم سخنانش، گذری بر برنامه‌ریزی مالی و بودجه‌ریزی عملیاتی سال جاری داشت و ابتدا ویژگی‌های بودجه 1403 سازمان را برشمرد و گفت: مسیری که برای بودجه‌ریزی امسال طی کردیم، چند ویژگی داشت: نخست، آن‌که بودجه به محتوا وصل شد، به‌طوری‌که اکنون می‌توانم اعلام کنم به‌عنوان مثال در سرفصل توجه به زبان و ادبیات فارسی چه میزان بودجه تخصیص داده‌ایم. درواقع، بودجه نشان‌دار شده و این اقدام در تاریخ صداوسیما سابقه نداشته است.

رئیس مرکز طرح، برنامه‌وبودجه افزود: اتفاق دوم این است که اولویت تخصیص بودجه را به صف داده‌ایم. در بودجه‌ریزی تحولی، اولویت تخصیص بودجه بین چندین طرح، ابتدا با صف است و بعد به ستاد می‌رسیم. 1403، اولین سالی است که بخشی از بودجه را تحولی کردیم، اما سال آینده، تمام بودجه به صورت تحولی بسته می‌شود.

مظفری ویژگی سوم را برنامه‌ریزی مالی براساس سند تحول دانست و اظهار کرد: بیش از دو سال از ابلاغ سند تحول گذشته بود، اما بین تخصیص منابع با مباحث تحولی، ارتباطی برقرار نبود. شورای فرهنگی و جلسات جهاد تبیین هم شکل‌گرفته و ساعت‌ها جلسه ترتیب داده شده بود و در جلسات از شبکه‌ها و برنامه‌سازان خواسته می‌شد نگاه‌های تحولی را پیاده کنند، اما ارتباطی میان توزیع و تخصیص منابع با تحول برقرار نشده بود. اکنون اساس برنامه‌ریزی را بر سند تحول گذاشته‌ایم.

وی ادامه داد: ویژگی چهارم، بودجه‌ریزی عملیاتی طبق تعهد است. در سال‌های گذشته، متأسفانه که چون به سمت جذب نیروی تبصره4 رفته بودیم، اولویت تخصیص بودجه شده بود میزان نیروی انسانی تبصره 4 و ماده 28 و 38. بودجه هر سال افزایش می‌یافت، اما به‌جز فیلم و سریال، میزان این افزایش مبتنی‌ بر تعهدات کمی و کیفی حوزه‌های تولیدی نبود، بلکه همان نیروی انسانی بود که اشاره کردم. الان بودجه مبتنی ‌بر ایفای تعهدات شده و با ‌جزئیات، مشخص کرده‌ایم که برای نمونه چند دقیقه مستند با چه محتوا و چه بودجه‌ای باید ساخته شود.

رئیس مرکز طرح، برنامه‌وبودجه با بیان این‌که ویژگی پنجم بودجه 1403، ارزیابی پسینی با علی‌الحساب است، گفت: برای امور و برنامه‌های تحولی دو امتیاز قائل شدیم. مقرر کردیم اگر کاری غیرتحولی باشد، بودجه‌اش را حذف نمی‌کنیم، ولی مانند سال قبل تخصیص می‌یابد و آن را افزایش نمی‌دهیم، زیرا باری از سند برنداشته و نگاه متفاوتی به آن نداریم. البته هر آنچه تعریف تحولی دارد، دو امتیاز خواهد داشت: نخست این‌که بودجه برنامه‌ها و اقدامات تحولی به‌میزان 30درصد افزایش خواهد داشت و نگاه‌‌مان انبساطی است و دوم این‌که حدود یک‌چهارم این بودجه و برآورد کلی را در قالب پیش‌پرداخت تخصیص می‌دهیم تا کار شروع شود.

مظفری ویژگی ششم را شفاف شدن تعهدات و سرفصل‌ها و ویژگی هفتم را رویکرد متوازن درآمد-هزینه‌ای دانست .

واقعیت‌های بودجه 1403 و هجمه‌های ناروا
رئیس مرکز طرح، برنامه‌وبودجه در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت ناترازی بودجه سال‌جاری و روند هزینه‌کرد آن با توجه به مصوبات برنامه هفتم توسعه و حواشی بسیاری که در پی داشت، گفت: متأسفانه اشخاصی مغرض به‌غلط درباره بودجه صداوسیما اظهار نظر و بودجه یک ردیف خاص را با چند ردیف دیگر تلفیق کردند و آن عدد جدید را مبنای افزایش بودجه امسال و هجمه‌های فراوان قرار دادند. مظفری افزود: واقعیت بودجه صداوسیما این است که میزان افزایش حدود 30درصد بود، ولی این 30درصد، به چند علت ما را با کسری و ناترازی مواجه کرده است. علت نخست این‌که، این افزایش در بهترین حالت ممکن صرفا می‌تواند رشد سنواتی حقوق نیروی انسانی را تأمین کند. افزایش سنواتی در حوزه نیروهای رسمی و خرید خدمات حدود 20درصد، در حوزه نیروهای تبصره‌ 4 و ماده 28 حدود 38درصد و برای ماده 38 حدود 22درصد بود که تلفیق این ارقام، بیش از اینها روی سرفصل حقوق و دستمزد و هزینه‌های اجتناب‌ناپذیر اثر گذاشته است. بودجه مصوب در بهترین حالت می‌تواند همین رشد سنواتی حقوق و دستمزد را پوشش دهد و درنتیجه، هرچه بماند، کسری تلقی می‌شود. وی با بیان این‌که با این اوصاف، افزایش بودجه مشخصی برای کیفی‌سازی تولیدات و اجرای برنامه‌های تحولی در نظر گرفته نشده، عنوان کرد: علت دوم آن‌که، تعهدات برنامه هفتم توسعه از صداوسیما در سال اول اجرا، سه‌برابر کل بودجه امسال است و تناسبی میان منابع تخصیصی و تعهدات وجود ندارد.

فاطمه اسماعیلی - گروه رسانه