معادن؛ ظرفیت ناشناخته توسعه
بخش معدن وصنایع معدنی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی کشورها به‌شمار می‌آیند که رشد آن می‌تواند به‌عنوان یکی از محرکه‌های اقتصادی نقش انکارناپذیری در توسعه اقتصادی، شامل ایجاد ارزش‌افزوده،اشتغال‌آفرینی،جبران خدمات نیروی کار و سرمایه، تقویت فعالیت‌های کارآفرین و افزایش درآمدهای مالیاتی داشته‌باشد.
اکثر استان‌های ایران دارای ظرفیت‌های بسیارخوبی در زمینه‌های مختلف معدنی است که هرکدام می‌توانند به‌عنوان قطب اقتصاد و انرژی، در توسعه وشکوفایی کشور نقش مهمی ایفاکنند.بااین‌حال هنوز به معادن آن‌طور که باید و شاید توجه نشده و ظرفیت‌هایشان در خدمت اقتصاد قرارنگرفته است.دراین میان اما یکی ازاستان‌هایی که ظرفیت بالایی درحوزه معدن دارد استان بوشهر است.از مهم‌ترین مقاصد معادن استان بوشهر می‌توان به کشورهای حوزه خلیج‌فارس و برخی کشورهای جنوب‌آفریقا اشاره کرد.
به گفته مدیرکل صنعت، معدن و تجارت بوشهر، این استان دارای ۲۵۱ معدن با یک نوع ماده معدنی و۱۵معدن با دو نوع ماده معدنی است. درمجموع بوشهر دارای ۲۶۶ معدن است که سالانه ۲۹میلیون و ۱۶۴هزارتن موادمعدنی از آنها استخراج می‌شود. این معادن با داشتن دومیلیارد و ۵۶۳میلیون تن ذخیره قطعی، اشتغال 1578 نفر را فراهم کرده است.
مهدی صفوی با اشاره به فعالیت‌های معادن به جام‌جم می‌گوید:«۸۴ معدن در زمینه سنگ‌لاشه فعالیت دارند که سالانه شش‌میلیون و ۴۱هزار تن استخراج داشته و۴۲۱نفردرآنهامشغول به کارهستند.همچنین۲۶معدن درزمینه سنگ‌گچ فعال هستندکه دارای یک‌میلیون و۴۷۱هزارتن استخراج سالانه بوده و۱۲۹نفردرآنهاکارمی‌کنند.»درهمین راستامدیرکل اموراشتغال وسرمایه‌گذاری استانداری بوشهر هم معتقد است که معادن استان دارای ظرفیت بسیار‌بالایی است و می‌توان با سرمایه‌گذاری مناسب به نتایج بسیار خوبی دست یافت.
ضرغام حیدریه ازپرداخت تسهیلات ارزشمندبرای توسعه معادن طی دوسال اخیرخبرداده وخاطرنشان می‌کند:«از‌مهم‌‌ترین محصولات معدنی بوشهر می‌توان به سیمان، کلینکر، لاشه، سنگ‌گچ، مرمریت، مارن، واریزه کوهی و سنگ‌آهک اشاره‌کرد.»
وی ادامه می‌دهد: «بیش از1450شغل درحوزه معادن ایجاد شده،ضمن این‌که از ابتدای سال‌جاری تاکنون بیش از ۱/۱میلیون تن ماده معدنی به ارزش ۴۰میلیون دلار از بوشهر به خارج صادرات داشتیم.»
معادن؛ ضامن اشتغال‌زایی
به‌رغم این‌که بخش معدن می‌تواند به‌عنوان موتور محرکه توسعه صنعتی کشور، پیشران بخش صنعت باشد، در شرایط حاضر نسبت به دیگر بخش‌ها نتوانسته از جایگاه مناسبی برخوردار باشد. توجه به این موضوع حائز اهمیت است که تشکیل و ورود صنایع معدنی مهم و مادرهمچون فولاد، مس، آلومینیوم، سیمان، سرب، روی و...همه در سایه وجود معادن در ایران است. داده‌های آماری نشان می‌دهد که استان خراسان‌رضوی در میان ۱۰ استان دارای بیشترین تعداد معدن در کشور با سهم ۹/۹درصدی از تعداد معادن، سهم 0.81درصدی از ارزش‌افزوده معادن کشور را به ارزش 17.8هزارمیلیارد تومان به خود اختصاص داده است. دربین۱۰ استان دارای بیشترین تعداد معادن، استان کرمان با ۱۰۹هزارمیلیارد تومان بیشترین ارزش‌افزوده بخش معدن را با سهم ۵درصدی به خود اختصاص داده است. در این میان استان سمنان به‌رغم سهم 6.1درصدی از کل معادن کشور، سهم بسیار پایینی از ارزش‌افزوده معادن برابر با 0.07درصد به ارزش 1.5هزارمیلیاردتومان را داراست.بااین‌که سمنان به‌عنوان منطقه‌ای با قابلیت‌های عظیم معدنی شناخته می‌شود و همواره معادن غنی و متنوع آن یکی از مزیت‌های مهم اقتصادی به‌شمار آمده اما هنوز بهره‌برداری خوبی از این ظرفیت‌ها به نفع چرخه اقتصادی استان و کشور و رونق‌گرفتن صنایع و تولید صورت نگرفته است.این استان درحالی 40درصد معادن گچ، 60درصد نمک، 95درصد سلستین، 95درصد زئولیت، 15درصد سولفات سدیم، 15درصد زغال‌سنگ و 20 درصد کرومیت کشور را در خود جای‌داده که معادن آن نتوانسته جایگاه مناسبی را در توسعه به خود اختصاص دهد.در استان سمنان هم‌اکنون 40 نوع ماده معدنی و سالانه بالغ بر 16میلیون تن مواد معدنی استخراج می‌شود اما اشتغال ایجادشده در بخش معدن بسیار پایین است که به گفته صاحب‌نظران، فعال‌تر شدن معادن ودر کنارآن صنایع‌معدنی می‌تواند چندین برابر برای این استان اشتغال و ارزش‌افزوده ایجاد کند.
دکتر احسان مویدی، استاد اقتصاد با بیان این‌که به‌منظوررفع مشکلات فعالان حوزه معادن باید با تکمیل زنجیره ارزش، زمینه فرآوری محصولات معدنی فراهم شود، به جام‌جم می‌گوید: «خام‌فروشی محصولات یک آفت بزرگ است که گریبان تمام محصولات ایرانی دربخش‌های مختلف ازجمله معدن وکشاورزی را گرفته است. توسعه صنایع فرآوری و ایجاد زنجیره ارزش برای محصولات معدنی زمینه‌ساز تقویت فروش و همچنین ایجاد درآمد بیشتر و ارزآوری مناسب برای محصولات خواهد بود.»
آذربایجان در جمع برترین‌ها
آذربایجان‌غربی درمیان پنج استان برتر کشور ازنظر ذخایرمعدنی مانندتیتانیوم، طلا ومس قرار دارد. این استان باتوجه به ظرفیت‌ها و پتانسیل‌هایش در این حوزه، اقدام به ریل‌گذاری لازم برای توسعه این بخش وحضور فعال بخش خصوصی کرده است. درهمین رابطه استاندار آذربایجان‌غربی با بیان این‌که درسال‌های گذشته درحوزه اکتشافات معدنی استان مطالعات سیستماتیک صورت نگرفته بود، به پیگیری توسعه مطالعات واکتشافات اشاره کرده ومی‌گوید:«براساس توافقات باسازمان زمین‌شناسی کشور و ایمیدرو، مطالعات ژئوفیزیک هوایی در ۲۲هزار کیلومترمربع در پهنه‌های جنوبی استان و درهفت شهرستان در مراحل پایانی قرار دارد که این مسأله موجب تحول در حوزه اکتشافات شهرستان‌های جنوبی خواهد بود.» محمدصادق معتمدیان با تاکید بر ضرورت حضور بخش خصوصی دراین حوزه ادامه می‌دهد: «از ابتدای دولت سیزدهم تاکنون، سرمایه‌گذاری قابل توجهی در حوزه‌های مختلف و بخش معدن استان انجام شده و باهمکاری دستگاه‌های متولی استانی وملی،موانع صدور مجوز و پروانه جهت فعالیت در حوزه معدن رفع می‌شود.» وی از تعیین تکلیف وضعیت ۷۶۰ معدن در آذربایجان‌غربی در شورای معادن استان خبر داده و می‌گوید: «در روند واگذاری معادن استان باید اهلیت‌سنجی صورت گرفته و با استفاده از ظرفیت‌های قانونی، زمینه برای فعالیت و صلاحیت‌سنجی سرمایه‌گذاران و مجریان طرح‌های معدنی فراهم شود.»
به گفته مدیرکل صنعت، معدن و تجارت بوشهر، این استان دارای ۲۵۱ معدن با یک نوع ماده معدنی و۱۵معدن با دو نوع ماده معدنی است. درمجموع بوشهر دارای ۲۶۶ معدن است که سالانه ۲۹میلیون و ۱۶۴هزارتن موادمعدنی از آنها استخراج می‌شود. این معادن با داشتن دومیلیارد و ۵۶۳میلیون تن ذخیره قطعی، اشتغال 1578 نفر را فراهم کرده است.
مهدی صفوی با اشاره به فعالیت‌های معادن به جام‌جم می‌گوید:«۸۴ معدن در زمینه سنگ‌لاشه فعالیت دارند که سالانه شش‌میلیون و ۴۱هزار تن استخراج داشته و۴۲۱نفردرآنهامشغول به کارهستند.همچنین۲۶معدن درزمینه سنگ‌گچ فعال هستندکه دارای یک‌میلیون و۴۷۱هزارتن استخراج سالانه بوده و۱۲۹نفردرآنهاکارمی‌کنند.»درهمین راستامدیرکل اموراشتغال وسرمایه‌گذاری استانداری بوشهر هم معتقد است که معادن استان دارای ظرفیت بسیار‌بالایی است و می‌توان با سرمایه‌گذاری مناسب به نتایج بسیار خوبی دست یافت.
ضرغام حیدریه ازپرداخت تسهیلات ارزشمندبرای توسعه معادن طی دوسال اخیرخبرداده وخاطرنشان می‌کند:«از‌مهم‌‌ترین محصولات معدنی بوشهر می‌توان به سیمان، کلینکر، لاشه، سنگ‌گچ، مرمریت، مارن، واریزه کوهی و سنگ‌آهک اشاره‌کرد.»
وی ادامه می‌دهد: «بیش از1450شغل درحوزه معادن ایجاد شده،ضمن این‌که از ابتدای سال‌جاری تاکنون بیش از ۱/۱میلیون تن ماده معدنی به ارزش ۴۰میلیون دلار از بوشهر به خارج صادرات داشتیم.»
معادن؛ ضامن اشتغال‌زایی
به‌رغم این‌که بخش معدن می‌تواند به‌عنوان موتور محرکه توسعه صنعتی کشور، پیشران بخش صنعت باشد، در شرایط حاضر نسبت به دیگر بخش‌ها نتوانسته از جایگاه مناسبی برخوردار باشد. توجه به این موضوع حائز اهمیت است که تشکیل و ورود صنایع معدنی مهم و مادرهمچون فولاد، مس، آلومینیوم، سیمان، سرب، روی و...همه در سایه وجود معادن در ایران است. داده‌های آماری نشان می‌دهد که استان خراسان‌رضوی در میان ۱۰ استان دارای بیشترین تعداد معدن در کشور با سهم ۹/۹درصدی از تعداد معادن، سهم 0.81درصدی از ارزش‌افزوده معادن کشور را به ارزش 17.8هزارمیلیارد تومان به خود اختصاص داده است. دربین۱۰ استان دارای بیشترین تعداد معادن، استان کرمان با ۱۰۹هزارمیلیارد تومان بیشترین ارزش‌افزوده بخش معدن را با سهم ۵درصدی به خود اختصاص داده است. در این میان استان سمنان به‌رغم سهم 6.1درصدی از کل معادن کشور، سهم بسیار پایینی از ارزش‌افزوده معادن برابر با 0.07درصد به ارزش 1.5هزارمیلیاردتومان را داراست.بااین‌که سمنان به‌عنوان منطقه‌ای با قابلیت‌های عظیم معدنی شناخته می‌شود و همواره معادن غنی و متنوع آن یکی از مزیت‌های مهم اقتصادی به‌شمار آمده اما هنوز بهره‌برداری خوبی از این ظرفیت‌ها به نفع چرخه اقتصادی استان و کشور و رونق‌گرفتن صنایع و تولید صورت نگرفته است.این استان درحالی 40درصد معادن گچ، 60درصد نمک، 95درصد سلستین، 95درصد زئولیت، 15درصد سولفات سدیم، 15درصد زغال‌سنگ و 20 درصد کرومیت کشور را در خود جای‌داده که معادن آن نتوانسته جایگاه مناسبی را در توسعه به خود اختصاص دهد.در استان سمنان هم‌اکنون 40 نوع ماده معدنی و سالانه بالغ بر 16میلیون تن مواد معدنی استخراج می‌شود اما اشتغال ایجادشده در بخش معدن بسیار پایین است که به گفته صاحب‌نظران، فعال‌تر شدن معادن ودر کنارآن صنایع‌معدنی می‌تواند چندین برابر برای این استان اشتغال و ارزش‌افزوده ایجاد کند.
دکتر احسان مویدی، استاد اقتصاد با بیان این‌که به‌منظوررفع مشکلات فعالان حوزه معادن باید با تکمیل زنجیره ارزش، زمینه فرآوری محصولات معدنی فراهم شود، به جام‌جم می‌گوید: «خام‌فروشی محصولات یک آفت بزرگ است که گریبان تمام محصولات ایرانی دربخش‌های مختلف ازجمله معدن وکشاورزی را گرفته است. توسعه صنایع فرآوری و ایجاد زنجیره ارزش برای محصولات معدنی زمینه‌ساز تقویت فروش و همچنین ایجاد درآمد بیشتر و ارزآوری مناسب برای محصولات خواهد بود.»
آذربایجان در جمع برترین‌ها
آذربایجان‌غربی درمیان پنج استان برتر کشور ازنظر ذخایرمعدنی مانندتیتانیوم، طلا ومس قرار دارد. این استان باتوجه به ظرفیت‌ها و پتانسیل‌هایش در این حوزه، اقدام به ریل‌گذاری لازم برای توسعه این بخش وحضور فعال بخش خصوصی کرده است. درهمین رابطه استاندار آذربایجان‌غربی با بیان این‌که درسال‌های گذشته درحوزه اکتشافات معدنی استان مطالعات سیستماتیک صورت نگرفته بود، به پیگیری توسعه مطالعات واکتشافات اشاره کرده ومی‌گوید:«براساس توافقات باسازمان زمین‌شناسی کشور و ایمیدرو، مطالعات ژئوفیزیک هوایی در ۲۲هزار کیلومترمربع در پهنه‌های جنوبی استان و درهفت شهرستان در مراحل پایانی قرار دارد که این مسأله موجب تحول در حوزه اکتشافات شهرستان‌های جنوبی خواهد بود.» محمدصادق معتمدیان با تاکید بر ضرورت حضور بخش خصوصی دراین حوزه ادامه می‌دهد: «از ابتدای دولت سیزدهم تاکنون، سرمایه‌گذاری قابل توجهی در حوزه‌های مختلف و بخش معدن استان انجام شده و باهمکاری دستگاه‌های متولی استانی وملی،موانع صدور مجوز و پروانه جهت فعالیت در حوزه معدن رفع می‌شود.» وی از تعیین تکلیف وضعیت ۷۶۰ معدن در آذربایجان‌غربی در شورای معادن استان خبر داده و می‌گوید: «در روند واگذاری معادن استان باید اهلیت‌سنجی صورت گرفته و با استفاده از ظرفیت‌های قانونی، زمینه برای فعالیت و صلاحیت‌سنجی سرمایه‌گذاران و مجریان طرح‌های معدنی فراهم شود.»
سجاد مرسلی - گروه ایران
