کدام تومورهای مغزی عود میکنند؟
دكتر علیرضا طبیب خویی جراح مغز و اعصاب
جراحی تومور مغزی با حواشی و مراقبتها و حتی گاهی عوارض ناشی از درمان ممکن است همراه باشد اما پس از گذر از این مقطع زمانی نگرانی بعدی بیماران و خانوادههای آنها این خواهد بود که آیا تومور دوباره رشد میکند یا خیر؟ به عبارت دیگر آیا درمان تومور مغزی پایانیافته یا همچنان نیازمند پیگیریهای بعدی است؟ شاید در مورد تومورهای مغزی بدخیم پاسخ این پرسش آسانتر باشد زیرا طبیعتا در مورد این نوع تومورها با توجه به ماهیت منتشرشونده آنها، گرچه عود قطعی نیست اما احتمال آن زیاد بوده و به این ترتیب لازم است بیماران به فواصل منظم و کوتاه تحتکنترل و انجام تصویربرداریهای لازم قرار بگیرند تا در صورت عود، هرچه سریعتر از آن اطلاع حاصل شود. میتوان حدس زد سوال بعدی بیماران این خواهد بود که در صورت عود، اقدام درمانی بعدی چیست؟ پاسخ به این پرسش پیش از رخدادن رشد مجدد تومور عملا امکان پذیر نبوده و بهعلاوه نگرانی بیشازحد در این مورد میتواند بر کیفیت زندگی بیمار روحیه و مقاومت بدنی او تاثیر بگذارد بنابراین تا زمانی که نشانهای از عود تومور دیده نمیشود بهتر است صرفا توجه دقیق به مراجعات منظم و پیگیریها صورت پذیرد و احیانا در زمان عود میتوان نسبت به نوع و محل تومور، سرعت رشد، مدت زمان بروز بعد از درمان اولیه، میزان بدخیمی، شرایط بالینی بیمار و سایر عوامل موثر، بهترین درمان را انتخاب کرد. البته در مورد تومورهای مغزی خوشخیم و آنهایی که میزان بدخیمی متوسطی دارند این داستان متفاوت است. در واقع خطر عود این تومورها گرچه کمتر است اما همواره این خطر وجود دارد. به عبارت دیگر حتی خوشخیمترین تومورهای مغزی مانند مننژیومها هم امکان عود دارند بنابراین لازم است بیماران تا مدتها تحتنظر باشند و با فاصله تصویربرداری انجام دهند تا از اولین نشانههای عود احتمالی مطلع شوند. در مورد این تومورها در بیشتر موارد، اولین درمان برای عود نیز جراحی مجدد است اما در موارد اندکی امکان جراحی وجود نداشته و لازم است درمانهای مکمل مانند پرتودرمانی یا شیمیدرمانی را بهکار گرفت. چه در مورد تومورهای خوشخیم و چه بدخیم، مهمترین عامل در کاهش خطر یا به تاخیر انداختن عود، انجام جراحی موثر برای برداشتن حداکثر میزان تومور و در صورت امکان تمام آن است. در مورد تومورهای مغزی بدخیم، انجام درمانهای تکمیلی مانند پرتودرمانی و شیمیدرمانی پس از جراحی بسیار ضروری بوده و میتوانند با از بین بردن سلولهای انتشاریافته به نواحی دور از محل اولیه تومور، خطر عود را بهطور چشمگیری کاهش دهند.