منازعه دولت آمریكا با پكن در دوران ریاست جمهوری بایدن هم ادامه خواهد داشت
جنگ سرد ادامه دارد
منازعه واشنگتن و پكن در دوران ریاست جمهوری ترامپ به سخت‌ترین نقطه خود رسید. گرچه افرادی مانند هنری كیسینجر، وزیر خارجه سابق ایالات متحده به بایدن توصیه كرده‌اند كه هرچه سریع‌تر به منازعه با چین پایان دهد و از دخالت در حیاط خلوت پكن و تقابل اقتصادی با آن دست بردارد، اما به نظر می‌رسد دولت دموكرات آمریكا همچنان چین را یكی از اصلی‌ترین تهدیدات حوزه امنیت و سیاست خارجی خود می‌داند.
مداخلات آمریكا در دریای چین و دیگر نقاط حساس جغرافیایی اطراف این كشور آسیایی، حتی پس از شكست ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری نوامبر 2020 ادامه پیدا كرده است. اخیرا نیروی دریایی آمریكا اعلام كرد ناوشكن یواس‌اس‌جان اس.مك‌كین از تنگه تایوان عبور كرده است. به گزارش ان‌كی‌اچ، این نخستین باری است كه از زمان آغاز دولت جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریكا، یك كشتی نیروی دریایی آمریكا از تنگه تایوان، بین تایوان و چین عبور می‌كند. ناوگان هفتم آمریكا می‌گوید این ناوشكن یك حمل و نقل روتین در تنگه تایوان انجام داده است. به ادعای این ناوگان، ترانزیت كشتی در تطابق با قانون بین‌المللی انجام شده و تعهد آمریكا به هند و اقیانوس آرام آزاد و باز را به نمایش می‌گذارد. این در حالی است كه اقدام اخیر ناوگان آمریكایی، مصداق بارز مداخله غیرقانونی در حریم آبی شرق آسیا محسوب می‌شود و اتفاقا با تعهدات بین‌المللی همخوانی ندارد. وزارت دفاع تایوان نیز عبور كشتی جنگی آمریكا از تنگه تایوان در جهت شمال به جنوب را مورد تأیید قرار داده و تاكید كرده است كه این عبور یك مأموریت منظم ناوبری بوده است. در هرحال، دولت بایدن نخستین گام را در مدیریت منازعه با پكن، به صورتی خصمانه و غیرموثر برداشته و این روند در آینده‌ای نزدیك نیز ادامه پیدا
خواهد كرد.
منازعه‌ای كه ادامه پیدا كرد
نطق اول بایدن، رئیس‌جمهوری جدید ایالات متحده در حوزه سیاست خارجی این كشور، نشان داد كه وی كماكان پكن را تهدیدی آشكار برای امنیت و اقتصاد كشورش می‌داند. به عبارت بهتر، رویكرد تهدیدمحور واشنگتن نسبت به پكن، در دوران ریاست جمهوری بایدن و حضور دموكرات‌ها در كاخ سفید نیز ادامه پیدا خواهد كرد. با این‌حال، بسیاری از تحلیلگران معتقدند كه رئیس‌جمهوری جدید آمریكا قدرت مدیریت منازعه اقتصادی میان واشنگتن و پكن، آن هم به سبك و سیاق دوران ترامپ را ندارد و همین مساله، در نهایت منجر به اعطای امتیازات ناخواسته‌ای از سوی ایالات متحده به پكن خواهد شد.
چین و آمریكا فاز اول توافق خود را در بهمن ۱۳۹۸ امضا كرده بودند كه براساس آن اعمال تعرفه‌های جدید ۱۵ درصدی روی ۱۶۰ میلیارد دلار كالاهای مصرفی چینی معلق شد. همچنین به موجب این توافق، آمریكا تعرفه‌های موجود فعلی روی سایر كالاها را نیز كاهش داد. چین نیز پذیرفت كه واردات كالاهای آمریكایی در حوزه انرژی، دارویی و محصولات كشاورزی را افزایش دهد. سرانجام در ژانویه سال گذشته میلادی، جنگ تجاری میان چین و آمریكا بعد از ۱۸ ماه، با توافقی به پایان رسید كه براساس آن چین ملزم شد تا ۲۰۰ میلیارد دلار واردات خود را از آمریكا افزایش دهد. اما در نهایت، به سبب شیوع ویروس كرونا و عواقب و آثار ناشی از آن در جهان، عملا توافق اقتصادی منعقدشده میان پكن و واشنگتن جنبه و ضمانت اجرایی لازم را پیدا نكرد. بایدن پس از حضور در راس معادلات اجرایی ایالات متحده، استراتژی دقیقی در مورد چین اعلام نكرده، اما شواهد نشان می‌دهد كه كه او نیز رویكردی سختگیرانه در قبال چین اتخاذ كند. این مساله، خود را در سخنرانی اخیر بایدن نیز (در تایید روش‌های سختگیرانه علیه پكن) نشان داده است.
چین سكوت نمی‌كند
تصمیم چین برای تحریم برخی مسؤولان دولت پیشین ایالات متحده آمریكا از دید جو بایدن، رئیس جدید كاخ سفید اقدامی «غیرسازنده و بدبینانه» است. چنانچه شبكه یورونیوز گزارش داده است، یك سخنگوی شورای امنیت ملی ایالات متحده آمریكا در دولت بایدن، ضمن اعلام این مطلب از مسؤولان هر دو حزب اصلی فعال در عرصه سیاست آمریكا خواست كه این اقدام را محكوم كنند. چین تقریبا همزمان با ادای سوگند جو بایدن به عنوان چهل و ششمین رئیس‌جمهوری ایالات متحده، از وضع تحریم‌هایی برای برخی مسؤولان دولت پیشین این كشور خبر داد. وضع این تحریم‌ها كه نوعی واكنش آشكار به روابط تیره و خصمانه میان چین و آمریكا در دوران زمامداری ترامپ است به‌ویژه در پی مواضع بسیار تند اخیر مایك پمپئو، وزیر امورخارجه پیشین ایالات متحده بر ضدمقامات حزب كمونیست چین صورت گرفته است. براساس آنچه دولت چین اعلام كرده، مایك پمپئو به دلیل آنچه «دروغ و تقلب» خوانده شده، همراه 27 مسؤول ارشد دولت پیشین آمریكا، تحت رهبری دونالد ترامپ تحت تحریم پكن قرار گرفته‌اند. وزارت امورخارجه چین اعلام كرده كه پمپئو و دیگر افراد تحت تحریم در «طراحی، تقویت و اجرای» اقداماتی مداخله‌گرانه در امور داخلی این كشور نقش داشته‌اند. براساس این تحریم‌ها مقامات ارشد سابق دولت آمریكا كه نام‌شان در فهرست این تحریم‌ها آمده، به همراه اعضای خانواده‌های آنها از ورود به چین منع می‌شوند و شركت‌های مرتبط و تحت رابطه با این افراد نیز اجازه فعالیت تجاری در چین را نخواهند داشت.
موضع‌گیری دولت بایدن علیه پكن
در همین راستا امیلی هورن، سخنگوی شورای امنیت ملی دولت جو بایدن طی سخنانی اعلام كرده كه وضع چنین تحریم‌هایی در روز برگزاری مراسم تحلیف ریاست جمهوری «به ظاهر تلاشی برای ایجاد تفرقه و اختلافات حزبی است.» رویترز با انتشار گزارشی در این‌خصوص به نقل از این مسؤول كاخ سفید آورده: «آمریكایی‌های هر دو حزب باید این رویكرد غیرسازنده و بدبینانه را مورد انتقاد قرار دهند. رئیس‌جمهوری بایدن مشتاق همكاری با رهبران هر دو حزب برای تثبیت موقعیت آمریكا است، برای آن‌كه این كشور در زمینه رقابت با چین دست بالا را داشته باشد.»
مایك پمپئو در هفته‌های پایانی ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ به‌شدت به چین تاخت و اقدامات گسترده‌ای را علیه این كشور اعلام كرد. سخنگوی وزیر امورخارجه چین نیز در پاسخ پمپئو را سیاستمداری آمریكایی توصیف كرده كه به «دروغگویی و كلاهبرداری» مشهور است و همچون «دلقك‌ها» همواره با اقدامات و سخنانی خودش را مضحكه دیگران قرار می‌دهد.
بایدن از قدرت گرفتن پكن نگران است
دغدغه مهار قدرت اقتصادی و سیاسی پكن، لحظه‌ای از ذهن رئیس‌جمهوری جدید ایالات متحده بیرون نمی‌رود. گزارش تازه سازمان ملل نشان می‌دهد كه چین در سال ۲۰۲۰ میلادی با پیشی گرفتن از ایالات متحده به اصلی‌ترین مقصد سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در جهان تبدیل شده است. كنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (آنكتاد) اعلام كرد كه چین در سال گذشته میلادی موفق به جذب ۱۶۳ میلیارد دلار سرمایه خارجی شده، در حالی كه در همین مدت تنها ۱۳۴ میلیارد دلار سرمایه خارجی وارد اقتصاد آمریكا شده است. اقتصاد ایالات متحده به عنوان جذاب‌ترین مقصد سنتی سرمایه‌های خارجی، در سال ۲۰۱۹ شاهد ورود ۲۵۱ میلیارد دلار سرمایه خارجی بود، ولی در همین سال چین شاهد ورود ۱۴۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بوده است. البته گزارش آنكتاد نشان می‌دهد كه با وجود كسب جایگاه نخست توسط چین در زمینه جذب سرمایه‌گذاری خارجی جدید، ایالات متحده همچنان مركز اصلی تجمع سرمایه‌های خارجی است. با وجود این‌كه دونالد ترامپ در دوران ریاست‌جمهوری خود شركت‌های آمریكایی را به خروج از چین و بازگشت به وطن تشویق كرد، ولی از سال ۲۰۱۷ تاكنون سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در این كشور سیر نزولی داشته است. به طوری كه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایالات متحده در سال ۲۰۱۶ میلادی ۴۷۲ میلیارد دلار و در چین ۱۳۴ میلیارد دلار بوده است. گزارش آنكتاد حاكی از آن است كه در مجموع، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در جهان طی سال ۲۰۲۰ میلادی نزدیك به ۴۲ درصد كاهش یافته است.
مداخلات آمریكا در دریای چین و دیگر نقاط حساس جغرافیایی اطراف این كشور آسیایی، حتی پس از شكست ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری نوامبر 2020 ادامه پیدا كرده است. اخیرا نیروی دریایی آمریكا اعلام كرد ناوشكن یواس‌اس‌جان اس.مك‌كین از تنگه تایوان عبور كرده است. به گزارش ان‌كی‌اچ، این نخستین باری است كه از زمان آغاز دولت جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریكا، یك كشتی نیروی دریایی آمریكا از تنگه تایوان، بین تایوان و چین عبور می‌كند. ناوگان هفتم آمریكا می‌گوید این ناوشكن یك حمل و نقل روتین در تنگه تایوان انجام داده است. به ادعای این ناوگان، ترانزیت كشتی در تطابق با قانون بین‌المللی انجام شده و تعهد آمریكا به هند و اقیانوس آرام آزاد و باز را به نمایش می‌گذارد. این در حالی است كه اقدام اخیر ناوگان آمریكایی، مصداق بارز مداخله غیرقانونی در حریم آبی شرق آسیا محسوب می‌شود و اتفاقا با تعهدات بین‌المللی همخوانی ندارد. وزارت دفاع تایوان نیز عبور كشتی جنگی آمریكا از تنگه تایوان در جهت شمال به جنوب را مورد تأیید قرار داده و تاكید كرده است كه این عبور یك مأموریت منظم ناوبری بوده است. در هرحال، دولت بایدن نخستین گام را در مدیریت منازعه با پكن، به صورتی خصمانه و غیرموثر برداشته و این روند در آینده‌ای نزدیك نیز ادامه پیدا
خواهد كرد.
منازعه‌ای كه ادامه پیدا كرد
نطق اول بایدن، رئیس‌جمهوری جدید ایالات متحده در حوزه سیاست خارجی این كشور، نشان داد كه وی كماكان پكن را تهدیدی آشكار برای امنیت و اقتصاد كشورش می‌داند. به عبارت بهتر، رویكرد تهدیدمحور واشنگتن نسبت به پكن، در دوران ریاست جمهوری بایدن و حضور دموكرات‌ها در كاخ سفید نیز ادامه پیدا خواهد كرد. با این‌حال، بسیاری از تحلیلگران معتقدند كه رئیس‌جمهوری جدید آمریكا قدرت مدیریت منازعه اقتصادی میان واشنگتن و پكن، آن هم به سبك و سیاق دوران ترامپ را ندارد و همین مساله، در نهایت منجر به اعطای امتیازات ناخواسته‌ای از سوی ایالات متحده به پكن خواهد شد.
چین و آمریكا فاز اول توافق خود را در بهمن ۱۳۹۸ امضا كرده بودند كه براساس آن اعمال تعرفه‌های جدید ۱۵ درصدی روی ۱۶۰ میلیارد دلار كالاهای مصرفی چینی معلق شد. همچنین به موجب این توافق، آمریكا تعرفه‌های موجود فعلی روی سایر كالاها را نیز كاهش داد. چین نیز پذیرفت كه واردات كالاهای آمریكایی در حوزه انرژی، دارویی و محصولات كشاورزی را افزایش دهد. سرانجام در ژانویه سال گذشته میلادی، جنگ تجاری میان چین و آمریكا بعد از ۱۸ ماه، با توافقی به پایان رسید كه براساس آن چین ملزم شد تا ۲۰۰ میلیارد دلار واردات خود را از آمریكا افزایش دهد. اما در نهایت، به سبب شیوع ویروس كرونا و عواقب و آثار ناشی از آن در جهان، عملا توافق اقتصادی منعقدشده میان پكن و واشنگتن جنبه و ضمانت اجرایی لازم را پیدا نكرد. بایدن پس از حضور در راس معادلات اجرایی ایالات متحده، استراتژی دقیقی در مورد چین اعلام نكرده، اما شواهد نشان می‌دهد كه كه او نیز رویكردی سختگیرانه در قبال چین اتخاذ كند. این مساله، خود را در سخنرانی اخیر بایدن نیز (در تایید روش‌های سختگیرانه علیه پكن) نشان داده است.
چین سكوت نمی‌كند
تصمیم چین برای تحریم برخی مسؤولان دولت پیشین ایالات متحده آمریكا از دید جو بایدن، رئیس جدید كاخ سفید اقدامی «غیرسازنده و بدبینانه» است. چنانچه شبكه یورونیوز گزارش داده است، یك سخنگوی شورای امنیت ملی ایالات متحده آمریكا در دولت بایدن، ضمن اعلام این مطلب از مسؤولان هر دو حزب اصلی فعال در عرصه سیاست آمریكا خواست كه این اقدام را محكوم كنند. چین تقریبا همزمان با ادای سوگند جو بایدن به عنوان چهل و ششمین رئیس‌جمهوری ایالات متحده، از وضع تحریم‌هایی برای برخی مسؤولان دولت پیشین این كشور خبر داد. وضع این تحریم‌ها كه نوعی واكنش آشكار به روابط تیره و خصمانه میان چین و آمریكا در دوران زمامداری ترامپ است به‌ویژه در پی مواضع بسیار تند اخیر مایك پمپئو، وزیر امورخارجه پیشین ایالات متحده بر ضدمقامات حزب كمونیست چین صورت گرفته است. براساس آنچه دولت چین اعلام كرده، مایك پمپئو به دلیل آنچه «دروغ و تقلب» خوانده شده، همراه 27 مسؤول ارشد دولت پیشین آمریكا، تحت رهبری دونالد ترامپ تحت تحریم پكن قرار گرفته‌اند. وزارت امورخارجه چین اعلام كرده كه پمپئو و دیگر افراد تحت تحریم در «طراحی، تقویت و اجرای» اقداماتی مداخله‌گرانه در امور داخلی این كشور نقش داشته‌اند. براساس این تحریم‌ها مقامات ارشد سابق دولت آمریكا كه نام‌شان در فهرست این تحریم‌ها آمده، به همراه اعضای خانواده‌های آنها از ورود به چین منع می‌شوند و شركت‌های مرتبط و تحت رابطه با این افراد نیز اجازه فعالیت تجاری در چین را نخواهند داشت.
موضع‌گیری دولت بایدن علیه پكن
در همین راستا امیلی هورن، سخنگوی شورای امنیت ملی دولت جو بایدن طی سخنانی اعلام كرده كه وضع چنین تحریم‌هایی در روز برگزاری مراسم تحلیف ریاست جمهوری «به ظاهر تلاشی برای ایجاد تفرقه و اختلافات حزبی است.» رویترز با انتشار گزارشی در این‌خصوص به نقل از این مسؤول كاخ سفید آورده: «آمریكایی‌های هر دو حزب باید این رویكرد غیرسازنده و بدبینانه را مورد انتقاد قرار دهند. رئیس‌جمهوری بایدن مشتاق همكاری با رهبران هر دو حزب برای تثبیت موقعیت آمریكا است، برای آن‌كه این كشور در زمینه رقابت با چین دست بالا را داشته باشد.»
مایك پمپئو در هفته‌های پایانی ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ به‌شدت به چین تاخت و اقدامات گسترده‌ای را علیه این كشور اعلام كرد. سخنگوی وزیر امورخارجه چین نیز در پاسخ پمپئو را سیاستمداری آمریكایی توصیف كرده كه به «دروغگویی و كلاهبرداری» مشهور است و همچون «دلقك‌ها» همواره با اقدامات و سخنانی خودش را مضحكه دیگران قرار می‌دهد.
بایدن از قدرت گرفتن پكن نگران است
دغدغه مهار قدرت اقتصادی و سیاسی پكن، لحظه‌ای از ذهن رئیس‌جمهوری جدید ایالات متحده بیرون نمی‌رود. گزارش تازه سازمان ملل نشان می‌دهد كه چین در سال ۲۰۲۰ میلادی با پیشی گرفتن از ایالات متحده به اصلی‌ترین مقصد سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در جهان تبدیل شده است. كنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (آنكتاد) اعلام كرد كه چین در سال گذشته میلادی موفق به جذب ۱۶۳ میلیارد دلار سرمایه خارجی شده، در حالی كه در همین مدت تنها ۱۳۴ میلیارد دلار سرمایه خارجی وارد اقتصاد آمریكا شده است. اقتصاد ایالات متحده به عنوان جذاب‌ترین مقصد سنتی سرمایه‌های خارجی، در سال ۲۰۱۹ شاهد ورود ۲۵۱ میلیارد دلار سرمایه خارجی بود، ولی در همین سال چین شاهد ورود ۱۴۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بوده است. البته گزارش آنكتاد نشان می‌دهد كه با وجود كسب جایگاه نخست توسط چین در زمینه جذب سرمایه‌گذاری خارجی جدید، ایالات متحده همچنان مركز اصلی تجمع سرمایه‌های خارجی است. با وجود این‌كه دونالد ترامپ در دوران ریاست‌جمهوری خود شركت‌های آمریكایی را به خروج از چین و بازگشت به وطن تشویق كرد، ولی از سال ۲۰۱۷ تاكنون سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در این كشور سیر نزولی داشته است. به طوری كه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایالات متحده در سال ۲۰۱۶ میلادی ۴۷۲ میلیارد دلار و در چین ۱۳۴ میلیارد دلار بوده است. گزارش آنكتاد حاكی از آن است كه در مجموع، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در جهان طی سال ۲۰۲۰ میلادی نزدیك به ۴۲ درصد كاهش یافته است.
