در نشست دیروز کمیسیون مشترک برجام که در وین برگزار شد سیدعباس عراقچی، رئیس هیات کشورمان ضمن تاکید بر اراده جمهوری اسلامی ایران جهت ادامه تعاملات جدی، گفت، این امر منوط به مشاهده اراده سیاسی و جدیت در طرف‌های مقابل است و در غیر این صورت دلیلی برای ادامه مذاکرات وجود نخواهد داشت.
عراقچی مجددا تاکید کرد لغو تمامی تحریم‌های آمریکا که در دوران رئیس‌جمهور گذشته آن کشور وضع شده‌، گام ضروری‌‌ برای احیای برجام بوده و تنها پس از راستی‌آزمایی لغو‌ این تحریم‌ها، ایران آمادگی دارد تا اقدامات جبرانی خود را متوقف کرده و به اجرای کامل برجام بازگردد.
ارائه گزارش رایزنی‌های فنی صورت گرفته در جلسات گروه‌های کارشناسی لغو تحریم و هسته‌ای مهم‌ترین دستورکار نشست دیروز بود و نمایندگان اتحادیه اروپا به‌عنوان هماهنگ‌کننده‌های جلسات کارشناسی، نتیجه رایزنی‌های کارشناسان ایران و کشورهای 1+4 را به اعضای کمیسیون مشترک گزارش دادند.
در پایان این جلسه، توافق شد جلسه آینده کمیسیون در سطح معاونان در روز چهارشنبه آینده در وین برگزار شود و بلافاصله در چارچوب گروه‌های کارشناسی، رایزنی‌های فنی و تخصصی به‌صورت فشرده جهت تهیه و ارائه فهرست اقداماتی که باید از‌ سوی‌ همه طرف‌ها در حوزه رفع تحریم و اقدامات هسته‌ای برای احیای برجام صورت گیرد، ادامه یابد.
 اعلام رضایت از پیشرفت‌های اولیه
نمایندگان کشورهای حاضر در نشست کمیسیون مشترک برجام، نشست دیروز را مثبت ارزیابی کردند.
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در پیامی توییتری در همین زمینه نوشت: جلسه کمیسیون مشترک برجام در وین به پایان رسید. شرکای برجام یک ارزیابی کلی از فعالیت‌های انجام شده کارشناسان در سه روز گذشته به‌عمل آورده و از پیشرفت اولیه اعلام رضایت کردند.
اولیانوف افزود: کمیسیون در هفته بعد دوباره گرد‌هم خواهد آمد تا این رویه موثر را حفظ کند.
عراقچی هم در گفت‌وگویی که با شبکه پرس‌تی‌وی داشت، اعلام کرد: نشانه‌هایی بروز کرده که آمریکا در حال بررسی مواضع خودش و حرکت به سمت برداشتن تحریم‌های کامل است اما هنوز در موقعیتی نیستیم که قضاوت کنیم.
معاون سیاسی وزیر خارجه تاکید کرد: تا وقتی آمریکا تمام تحریم‌های خودش را لغو نکرده و به برجام برنگشته باشد، هیچ‌یک از فعالیت‌های هسته‌ای ایران به‌ویژه در حوزه غنی‌سازی نه متوقف می‌شود و نه حتی روند کاهشی پیدا می‌کند.
وی با بیان این‌که غنی‌سازی ٢٠ درصد با سرعتی حتی فراتر از سرعتی که مجلس شورای اسلامی در قانون خودش پیش‌بینی کرده بود، پیش می‌رود و مواد غنی‌شده ٢٠ درصد در حال تولید است، افزود: این روند به همین منوال ادامه پیدا خواهد کرد تا زمانی که توافقی به‌دست بیاید و بر‌اساس آن آمریکا تمامی تحریم‌های خودش را بردارد و همان‌طور که بارها ذکر شده در یک مرحله همه تحریم‌ها باید برداشته شود.
عراقچی با تاکید بر این‌که مذاکرات هنوز به جمع‌بندی نهایی نرسیده است، تصریح کرد: ما مسیر طولانی‌تری را در پیش داریم؛ گرچه که حرکت ما رو به جلوست و فضای مذاکرات فضای سازنده‌ای است.
وی افزود: به نظر من فعلا در موقعیتی نیستیم که بگوییم نشست‌ها و مذاکرات مثبت یا منفی بوده، مسلما منفی نبوده و به تعبیر من رو به جلو و سازنده است ولی هنوز زود است که بتوانم بگویم ما در روند مثبتی پیش می‌رویم.
معاون سیاسی وزیر خارجه گفت: فضای جلسات سازنده است و مسیر ما مسیر رو به پیشرفتی است ولی هنوز از نقطه‌ای که امیدوار باشیم که به یک روند مثبتی خواهیم رسید فاصله داریم، اگرچه ناامید هم نیستیم.
 نحوه راستی‌آزمایی‌ هم یکی از بحث‌هاست
عراقچی با تاکید بر این‌که بحث گام به گام، اقدامات اولیه و اقدامات میانی و ... مدت‌هاست که کنار گذاشته شده افزود: کاری که ما الان انجام می‌دهیم طبق مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران بر این مبنا است که در مورد برداشته شدن یکجای تحریم‌ها به صورت دقیق مذاکره می‌کنیم؛ این‌که چه تحریم‌هایی با چه مشخصاتی، چگونه باید رفع شوند همه اینها باید به صورت دقیق روشن شود.
وی افزود: این‌ تحریم‌ها از نظر ما شامل همه تحریم‌های برجامی و همه تحریم‌های دوران ترامپ است و همگی باید یکجا لغو شوند. از طرف دیگر در رابطه با فعالیت‌های هسته‌ای ایران هم مجموعه اقداماتی که ایران باید انجام دهد تا به پایبندی کامل برگردد مشخص می‌شود و بعد ما تنظیم و بحث خواهیم کرد که ترتیب و توالی اقدامات چگونه باید باشد.
عراقچی گفت: از نظر ما آمریکا باید همه اقداماتش را به صورت یکجا انجام دهد، سپس ایران راستی‌آزمایی می‌کند و اقدامات خود را انجام خواهد داد. این‌که راستی‌آزمایی چگونه باید باشد هم یک موضوع دیگر بحث ماست. این‌که دوره زمانی آن چقدر باشد، چه ابعادی دارد و چگونه صورت می‌گیرد، مورد بحث واقع خواهد شد که البته کار آسانی نیست.
 مانع اصلی مذاکرات
جمهوری اسلامی ایران پیش از این هم بارها تاکید کرده که برای بازگشت به تعهدات برجامی، ابتدا باید تمام تحریم‌ها از سوی آمریکا لغو شده و این مساله از سوی ایران راستی‌آزمایی شود. رهبر انقلاب در سخنرانی‌های خود، این مساله را به عنوان سیاست قطعی جمهوری اسلامی، عنوان کرده و فرموده‌اند: بایستی در عمل تحریم‌ها را لغو کنند و ما راستی‌آزمایی کنیم و احساس کنیم که درست تحریم‌ها لغو شده، آن وقت ما هم به این تعهدات برجامی برمی‌گردیم.
با وجود این سیاست قطعی ایران که از سوی مذاکره‌کنندگان ایرانی هم مورد تاکید قرار گرفته است ظاهرا آمریکایی‌ها به دنبال تفکیک تحریم‌ها به دو بخش هسته‌ای و غیرهسته‌ای و یا برجامی و غیربرجامی هستند.
بر اساس گزارشی که خبرگزاری ژاپنی کیودو به نقل از یک مقام ارشد ایرانی داده، مقاومت در واشنگتن در برابر برداشته شدن تحریم‌های غیرهسته‌ای مانع اصلی پیشبرد گفت‌وگوهای برجامی در وین است.
به نوشته کیودو و به نقل از این مقام ایرانی که نامی از وی برده نشده، این طرح که به مرحله نهایی معروف شده ابتدا از سوی ایران در یک نشست رسمی بلندپایه در فرانکفورت در نهم فروردین مطرح شد و سپس از سوی همه طرف‌ها در نشست کمیسیون مشترک برجام در ۱۳ فروردین مورد پذیرش قرار گرفت و بر اساس آن، آمریکا باید همه تحریم‌های اعمال‌شده، بازاعمال‌شده یا دوباره برچسب‌گذاری‌شده در دولت ترامپ را در یک گام بردارد.
کیودو افزوده است: گرچه آمریکا نشان داده که ایده ایران را درک کرده، توالی لازم اقدامات برای برداشته شدن تحریم‌ها همچنان در دست بحث و گفت‌وگو است. طبق این گزارش، طرح مرحله نهایی ایران فراتر از هر طرح دیگری که قبلا مورد بحث قرار گرفت ازجمله گام به گام یا نقشه راه است اما به مذاکرات بیشتر برای حل «موانع فنی» نیاز دارد. این مقام ایرانی همچنین با تاکید بر این‌که باید اقدام ابتدا از سوی آمریکا انجام بگیرد و بعد از آن ایران هم دست به اقدام خواهد زد، افزود مقاومت در واشنگتن در برابر برداشته شدن تحریم‌های غیرهسته‌ای مانع اصلی پیشبرد گفت‌وگوها است. اظهارات ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم تاییدکننده این مساله است که واشنگتن به دنبال تقسیم‌بندی تحریم‌ها با نگاه خودش است که طبیعتا این مساله می‌تواند منشا مشکلات بسیاری در آینده باشد. این مقام آمریکایی گفته است: ایالات متحده در راستای احیای توافق هسته‌ای، آماده برداشتن گام ضروری و تحریم‌های ناسازگار با این توافق است. اما کاظم غریب‌آبادی، نماینده ایران در آژانس در گفت‌وگویی که با پایگاه اطلاع‌رسانی khamenei.ir انجام داده به‌صراحت تاکید کرده که ایران، چنین تقسیم‌بندی‌ای را قبول ندارد و بر ضرورت لغو همه تحریم‌ها تاکید دارد.
غریب‌آبادی در این گفت‌وگو تاکید کرده است: تحریم‌هایی که باید برداشته شود، کاملا مشخص است. اولا، تمامی تحریم‌هایی که برابر برجام لغو شد، ولی دولت آمریکا مجددا آنها را اعمال کرد، باید لغو شود. ثانیا، دولت ترامپ برخی تحریم‌های جدیدی را علاوه‌بر تحریم‌هایی که تحت برجام لغو شده بود، وضع کرد. این تحریم‌ها هم باید لغو شود. ثالثا، تحریم‌هایی هست که به بهانه‌های غیرهسته‌ای وضع شد. این تحریم‌ها هم باید به‌صورت کامل رفع شود.
 اطمینان از لغو تحریم‌ها
بخش دیگری از سیاست قطعی جمهوری اسلامی ایران که از سوی رهبر انقلاب مورد تاکید قرار گرفته‌است راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها از سوی ایران است که با توجه به سابقه بد غربی‌ها در عمل به تعهدات‌شان، ضروری می‌نماید.
غریب‌آبادی نحوه راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها را به این شکل عنوان کرده است: مفهوم راستی‌آزمایی این است که مثلا جمهوری اسلامی باید در حوزه‌ فروش نفت بتواند قراردادهای نفتی‌اش را منعقد و نفتش را صادر کند و منابع مالی درآمدش را از طریق کانال‌های بانکی به داخل منتقل کند یا مصارف دیگری را برای آن در نظر بگیرد یا در حوزه‌ بانکی بتواند تراکنش‌های مالی‌اش را از کانال‌های مالی مختلف انجام بدهد. تنها در این صورت است که می‌توان اطمینان حاصل کرد که لغو تحریم‌ها دارای اثرات عملی است.
وی در‌خصوص اتخاذ برخی تدابیر برای جلوگیری از خلف وعده احتمالی آمریکا هم گفته است: اولا، باید آمریکا تمامی تحریم‌ها را لغو کند و بعد از راستی‌آزمایی، جمهوری اسلامی ایران به تعهدات برجامی خودش بازخواهد گشت. ثانیا، اگر آمریکا بخواهد مدتی بعد از بازگشت به برجام خلف وعده‌ای هم داشته باشد، این موضوعی است که الان در گفت‌وگوها طرح‌شده و در حال بررسی است که باید چه اقداماتی در حوزه‌ تعهدات فنی ایران انجام شود و چگونه این تعهدات انجام شود که اگر احتمالا یکی از طرفین خلف وعده‌ای داشت یا متعاقبا و بعدا به تعهداتش عمل نکرد، این‌گونه نباشد که فقط جمهوری اسلامی ایران از قبل به تعهداتش عمل کرده باشد. این موضوعی است که کاملا تحت بررسی‌های فنی است و گزینه‌های مختلفی هم مطرح ‌شده است.




رایزنی‌های عراقچی و گروسی درباره وظایف آژانس پس از توافق


خنثی‌سازی تحریم‌، هدف اصلی است
حمیدرضا ترقی / تحلیلگر سیاسی
همان‌طور که تجربه نشان داده، هدف غربی‌ها از طرح مساله بازگشت دوباره به برجام، تحمیل خواسته‌های جدید و بازکردن باب مذاکره پیرامون موضوعات فرابرجام خواهد بود؛ به همین دليل با توجه به سیاست قطعی ایران، قبل از هرگونه مذاکره و تبادل‌نظر، غربی‌ها باید به تعهد خود مبنی بر لغو تمام تحریم‌ها و راستی‌آزمایی آن از سوی ایران اقدام کنند تا باب مذاکره دوباره باز شود. بنابراین نباید به این نوع مذاکرات امید جدی بست و از طی راه و مسیر که منجر به خنثی‌سازی تحریم‌ها شود، غفلت کرد. از این‌رو باید ضمن این‌که ما میدان را باز کردیم برای این که مذاکرات چندجانبه پیرامون رفع تحریم‌ها صورت گیرد به موازات آن همچنان تلاش و برنامه‌ریزی و خنثی‌سازی تحریم‌ها باید دنبال شود. همچنین نباید به این تصور در جامعه دامن زد که این نوع مذاکرات منجر به گشایش در وضعیت اقتصادی کشور از جانب غربی‌ها می‌شود. اگر مذاکرات کمیسیون مشترک برجام و گفت‌وگوهای مشابه به نتیجه رسید چه بهتر و این مساله حاکی از پیروزی ملت ایران خواهد بود و اگر هم این گفت‌وگوها مثل گذشته بی‌فایده بود باز هم ضرری متوجه مردم ایران نخواهد بود و این مذاکرات مثل گذشته نشان می‌دهد که غربی‌ها هیچ‌وقت پایبند به تعهدات خود نبودند.