این روزها 3 سریال شبكه نمایش خانگی سراغ روایت زندگی ناصرالدین‌شاه قاجار رفته‌اند
دستبوسی پلتفرم‌ها از سلطان صاحبقران
ناصرالدین‌شاه قاجار، با آن شخصیت دراماتیك، زندگی پرفراز و نشیب و كلی ماجرا و اتفاق ریز و درشت، علاقه‌اش به جیران و گربه‌ای به نام ببری‌خان، عكاسی، شعر و ادبیات، خوشنویسی و سفر و سفرنامه‌نویسی، یكی از نمایشی‌ترین و تیپیكال‌ترین شخصیت‌های تاریخ ایران است كه قطعا به كار نمایش‌ها، فیلم‌ها و سریال‌ها می‌آید و می‌توان قصه‌ها درباره او روایت كرد، اما این‌كه ناگهان و به شكل همزمان، سه سریال در شبكه نمایش خانگی درباره ناصرالدین‌شاه ساخته می‌شود، هم جای سوال دارد و هم كنجکاوی‌برانگیز. سوال از این منظر كه این توجه ناگهانی و یكباره به زندگی این شاه قاجار چطور روی داده و آیا شبكه نمایش خانگی نمی‌توانست با كنترل و نظارت دقیق‌تر، زمان ساخت دو اثر را به زمان دیگری موكول و این سه ناصرالدین‌شاه را به لحاظ زمانی مدیریت می‌كرد؟ و البته كنجكاوی از این جنبه كه به‌هرحال، كارنامه متفاوت نویسندگان، كارگردان‌ها و جنس بازی بازیگران نقش ناصرالدین‌شاه و دیگر نقش‌های آن دوره تاریخی، شاخك‌های علاقه‌مندان آثار نمایشی را برای مواجهه و مقایسه تیز می‌كند.
چرا ناصرالدین‌شاه؟ ناصرالدین‌شاه قاجار كه 25 تیر 1210 به دنیا آمد و 12 اردیبهشت 1275 به ضرب گلوله میرزارضای كرمانی كشته شد، نزدیك به نیم‌قرن در ایران حكومت كرد. همین پادشاهی طولانی‌مدت كه پر از اتفاقات و ماجراهای مختلف بود، فی‌نفسه به چرایی اهمیت تاریخی او (ولو با بدنامی) پاسخ می‌دهد. صدارت امیركبیر، احداث و تأسیس دارالفنون (به ابتكار امیركبیر)، دوران صدارت نوری، سوءقصد به ناصرالدین‌شاه و مجروح شدن او، قطع روابط با انگلیس، فتح هرات، عشق به جیران، عزل نوری، صدارت سپهسالار، سفرهای ناصرالیدن‌شاه به اروپا، الغای امتیازنامه رویتر، آشوب‌های مرزی، علاقه به گربه‌ای به نام ببری‌خان و مصاحبت با عزیزالسلطان (ملیجك)، دوران صدارت امین‌السلطان، سانسور مطبوعات، علاقه ناصرالدین‌شاه به عكاسی، شعر و ادبیات، خوشنویسی، نقاشی، سفرنامه‌نویسی و ... سرآخر كشته شدن به دست میرزارضا كرمانی، گویای ظرفیت دراماتیك این چهارمین شاه قاجار است. این كارنامه همراه شخصیت تیپیكال و نمایشی ناصرالدین‌شاه و ژست‌هایش هنگام عكاسی، راه او را برای سوژه شدن در دنیای سینما و تلویزیون، هموار كرد و سینماگران زیادی به روایت زندگی و سلطنت او تمایل نشان دادند. این علاقه نه‌تنها همچنان ادامه دارد، بلكه به شكل غیرمنتظره و شگفتی‌آوری، فزونی هم گرفت، به طوری كه این روزها در شبكه نمایش خانگی، سه سریال با موضوع ناصرالدین‌شاه قاجار در دست تولید است.
۱ آهوی من مارال
بازیگر نقش ناصرالدین‌شاه: محمدحسن معجونی
كارگردان: مهرداد غفارزاده
خبر تولید این سریال اواخر اسفند سال گذشته رسانه‌ای شد. در خلاصه قصه این اثر آمده بود: «ناصرالدین‌شاه، دست به ماشه برده تا آهویی صید كند كه آهوچشمی، چون باد از راه رسیده و چون برق می‌گذرد و به دنبالش حال سلطان، صاحبقران می‌شود.»
شاید برای قضاوت زود باشد، اما بازی معجونی می‌تواند كنجكاو برانگیزترین و احتمالا با كیفیت‌ترین بازی میان ناصرالدین‌شاه‌های این سه سریال در دست تولید باشد. این را باتوجه به عقبه بازیگری و نقش‌های متفاوت این بازیگر به‌ویژه در تئاتر می‌گوییم. شخصیت رها، بازی راحت، لحن آرام و صدای آهسته معجونی، از ویژگی‌های جذاب بازی معجونی در این سال‌هاست. علاقه‌مندان تئاتر حتما بازی‌های خوب او را در نمایش‌هایی چون ایوانف (امیررضا كوهستانی) و اسم (لیلی رشیدی) به یاد دارند. معجونی در سینما و تلویزیون هم نقش‌های جذابی بازی كرده، از جمله در خوك، شمعدونی، مسافران، لتیان، بی‌حسی موضعی و آبادان یازده 60.
كارگردان كار هم مهرداد غفارزاده است كه او را با سه فیلم سینمایی می‌شناسیم؛ اول فیلم «گیرنده» با بازی سعید راد، بعد فیلم «دریا و ماهی پرنده» با بازی نیوشا ضیغمی و فیلمی به نام «ترانه‌ای عاشقانه برایم بخوان» كه محصول مشترك ایران و تركیه است و یوسف چیم و پژمان بازغی در آن بازی می‌كنند. باتوجه به قصه و حضور بازیگرانی چون محمدحسن معجونی، شبنم مقدمی، علیرضا كمالی، الهام كردا، لیلا بلوكات و ترلان پروانه به نظر می‌رسد آهوی من مارال، متفاوت‌ترین كار غفارزاده تا اینجا باشد.
۲ قبله عالم
بازیگر نقش ناصرالدین‌شاه: حامد كمیلی
كارگردان: حامد محمدی
تماشای بازی حامد كمیلی در نقش ناصرالدین‌شاه قاجار، كنجكاو‌برانگیز است، به‌ویژه این‌كه قبله عالم، حال و هوایی كمدی و خنده‌دار و طنازانه دارد. آنچه باعث قوت قلب تماشاگر برای نتیجه خوب این حضور می‌شود، توانایی كمیلی در نقش‌های كمدی است. با این‌كه كمیلی را بیشتر در نقش‌های جدی دیده‌ایم و ظاهر و فیزیك او، نشانی از طنازی و تبحر در كمدی ندارد، اما اتفاقا به نمونه‌ها و مثال‌های خوبی در این زمینه برمی‌خوریم كه حكایت از استعداد این بازیگر در این زمینه می‌دهد. نمونه متاخرش، همین حضور كمیلی در فیلم خوب بد جلف 2: ارتش سری و سریال خوب بد جلف: رادیو اكتیو در نقش فربد بود؛ جاسوسی كه باید در پوشش یك كارگردان سینما بازی كند. كمیلی بدون هیچ ادا و اطواری و تنها با قرار گرفتن در موقعیت كمدی، باعث خنده تماشاگر می‌شد و تضاد بازی جدی او با شوخی‌های سام درخشانی و پژمان جمشیدی، نتیجه مثبت و خنده‌داری به همراه داشت. به نظر می‌رسد همین روند در سریال قبله عالم هم در دستور كار قرار می‌گیرد و حضور او در كنار بازیگری چون هادی كاظمی كه استاد بازی فانتزی و كاریكاتوری است، مخاطبان را بخنداند. شقایق دهقان هم كه بازی‌های خوب او را در كمدی‌های شب‌های برره و ساختمان پزشكان به‌یاد داریم، می‌تواند میزان خنده‌داری قبله عالم را افزایش دهد.
به‌جز این، كارنامه حامد محمدی هم از نقاط قابل اتكا در این زمینه است. كمدی‌های سینمایی او، یعنی اكسیدان و چهار انگشت، فروش خوبی در گیشه داشتند. نخستین ساخته سینمایی او فرشته‌ها با هم می‌آیند،
هم طنازانه بود و مخاطبان با آن ارتباط برقرار كردند. آخرین كمدی او به نام چپ، راست هنوز اكران نشده است. درضمن محمدی را در سال‌های دورتر با فیلمنامه آثار موفقی چون طلا و مس و حوض نقاشی به یاد می‌آوریم. بنابراین، قبله عالم باتوجه به این پیشینه، نشان می‌دهد ظرفیت جذب مخاطب را دارد. به‌ویژه این‌كه باتوجه به ذائقه مخاطبان ایرانی در این سال‌ها، كمدی بودن سریال هم می‌تواند برگ برنده آن در مقایسه با دو اثر دیگر باشد.
قبله عالم اواخر سال قبل در كاشان كلید خورد. در خلاصه داستان این سریال آمده است: «ناصرالدین‌شاه، ملقب به قبله عالم در آرزوی دست یافتن
به اكسیر آب حیات است. اكسیر توسط طبیب مخصوص تهیه می‌شود اما با نوشیدن آن، حوادثی پدید می‌آید.»
۳ جیران
بازیگر نقش ناصرالدین‌شاه: بهرام رادان
كارگردان: حسن فتحی
بهرام رادان در نقش ناصرالدین‌شاه؟ فعلا و با رونمایی از گریم رادان در این نقش، می‌توانیم او را خوش‌تیپ‌ترین ناصرالدین‌شاه تاریخ سینما بدانیم! اما درباره كیفیت نقش و بازی، باید منتظر تماشای اثر باشیم. رادان تقریبا از همان سال‌های اول بازیگری، تلاش كرد انتخاب‌های هوشمندانه‌ای داشته باشد تا هرچه بیشتر از شمایل یك جوان صرفا خوش‌چهره در شور عشق فاصله بگیرد. بازی‌های خوبش در آواز قو، گاوخونی، شمعی در باد، گیلانه، سنتوری و بی‌پولی، امیدواركننده بود. حضور اخیرش در ابلق به كارگردانی نرگس آبیار هم متفاوت بود و نشان داد رادان باز هم از تجربه‌های خوب استقبال می‌كند. از این رو بازی در نقش ناصرالدین‌شاه، یكی از مهم‌ترین چالش‌های بازیگری رادان خواهد بود و در صورت موفقیت، به یكی از بهترین و ماندگارترین نقش‌آفرینی‌هایش تبدیل می‌شود. هرچند همزمانی تولید و احتمالا پخش سه سریال با سوژه ناصرالدین‌شاه قاجار، كار او را در رقابت با بازیگرانی چون معجونی و كمیلی سخت می‌كند.
یكی از نقاط قوت سریال جیران و شخصیت‌پردازی ناصرالدین‌شاه، كارگردانی حسن فتحی است كه سابقه موفقی در ساخت سریال‌های عظیم و تاریخی دارد. هرچند پاشنه آشیل‌هایی هم وجود داشته، همچون فیلم تاریخی مست عشق كه اختلافاتش با سرمایه‌گذار تركیه‌ای، حاشیه‌ساز شد. حتی سر همین شباهت سریال جیران و آهوی من مارال هم، حاشیه‌هایی به وجود آمد و كار به كارشناسی نهاد صنفی برای بررسی موضوع هم رسید. اما ظاهرا در جزئیات شباهتی میان این دو سریال نیست و جیران به جوانی و دلبستگی شاه می‌پردازد و آهوی من مارال این عشق و علاقه را در مقطع دیگری از زندگی ناصرالدین‌شاه به تصویر می‌كشد. خب، این از همان بخش‌هایی است كه معتقدیم بحث كنترل و نظارت در شبكه نمایش خانگی وجود ندارد یا كمرنگ است و باعث بروز چنین كشمكش‌هایی هم می‌شود.
سریال جیران هم همچون آن دو اثر دیگر، اواخر سال قبل كلید خورد و به‌جز رادان، بازیگران دیگری چون مریلا زارعی، پریناز ایزدیار (جیران)، امیر جعفری، امیرحسین فتحی، مهدی پاكدل، رعنا آزادی ور و رویا تیموریان در آن بازی می‌كنند.
۱ آهوی من مارال
بازیگر نقش ناصرالدین‌شاه: محمدحسن معجونی
كارگردان: مهرداد غفارزاده
خبر تولید این سریال اواخر اسفند سال گذشته رسانه‌ای شد. در خلاصه قصه این اثر آمده بود: «ناصرالدین‌شاه، دست به ماشه برده تا آهویی صید كند كه آهوچشمی، چون باد از راه رسیده و چون برق می‌گذرد و به دنبالش حال سلطان، صاحبقران می‌شود.»
شاید برای قضاوت زود باشد، اما بازی معجونی می‌تواند كنجكاو برانگیزترین و احتمالا با كیفیت‌ترین بازی میان ناصرالدین‌شاه‌های این سه سریال در دست تولید باشد. این را باتوجه به عقبه بازیگری و نقش‌های متفاوت این بازیگر به‌ویژه در تئاتر می‌گوییم. شخصیت رها، بازی راحت، لحن آرام و صدای آهسته معجونی، از ویژگی‌های جذاب بازی معجونی در این سال‌هاست. علاقه‌مندان تئاتر حتما بازی‌های خوب او را در نمایش‌هایی چون ایوانف (امیررضا كوهستانی) و اسم (لیلی رشیدی) به یاد دارند. معجونی در سینما و تلویزیون هم نقش‌های جذابی بازی كرده، از جمله در خوك، شمعدونی، مسافران، لتیان، بی‌حسی موضعی و آبادان یازده 60.
كارگردان كار هم مهرداد غفارزاده است كه او را با سه فیلم سینمایی می‌شناسیم؛ اول فیلم «گیرنده» با بازی سعید راد، بعد فیلم «دریا و ماهی پرنده» با بازی نیوشا ضیغمی و فیلمی به نام «ترانه‌ای عاشقانه برایم بخوان» كه محصول مشترك ایران و تركیه است و یوسف چیم و پژمان بازغی در آن بازی می‌كنند. باتوجه به قصه و حضور بازیگرانی چون محمدحسن معجونی، شبنم مقدمی، علیرضا كمالی، الهام كردا، لیلا بلوكات و ترلان پروانه به نظر می‌رسد آهوی من مارال، متفاوت‌ترین كار غفارزاده تا اینجا باشد.
۲ قبله عالم
بازیگر نقش ناصرالدین‌شاه: حامد كمیلی
كارگردان: حامد محمدی
تماشای بازی حامد كمیلی در نقش ناصرالدین‌شاه قاجار، كنجكاو‌برانگیز است، به‌ویژه این‌كه قبله عالم، حال و هوایی كمدی و خنده‌دار و طنازانه دارد. آنچه باعث قوت قلب تماشاگر برای نتیجه خوب این حضور می‌شود، توانایی كمیلی در نقش‌های كمدی است. با این‌كه كمیلی را بیشتر در نقش‌های جدی دیده‌ایم و ظاهر و فیزیك او، نشانی از طنازی و تبحر در كمدی ندارد، اما اتفاقا به نمونه‌ها و مثال‌های خوبی در این زمینه برمی‌خوریم كه حكایت از استعداد این بازیگر در این زمینه می‌دهد. نمونه متاخرش، همین حضور كمیلی در فیلم خوب بد جلف 2: ارتش سری و سریال خوب بد جلف: رادیو اكتیو در نقش فربد بود؛ جاسوسی كه باید در پوشش یك كارگردان سینما بازی كند. كمیلی بدون هیچ ادا و اطواری و تنها با قرار گرفتن در موقعیت كمدی، باعث خنده تماشاگر می‌شد و تضاد بازی جدی او با شوخی‌های سام درخشانی و پژمان جمشیدی، نتیجه مثبت و خنده‌داری به همراه داشت. به نظر می‌رسد همین روند در سریال قبله عالم هم در دستور كار قرار می‌گیرد و حضور او در كنار بازیگری چون هادی كاظمی كه استاد بازی فانتزی و كاریكاتوری است، مخاطبان را بخنداند. شقایق دهقان هم كه بازی‌های خوب او را در كمدی‌های شب‌های برره و ساختمان پزشكان به‌یاد داریم، می‌تواند میزان خنده‌داری قبله عالم را افزایش دهد.
به‌جز این، كارنامه حامد محمدی هم از نقاط قابل اتكا در این زمینه است. كمدی‌های سینمایی او، یعنی اكسیدان و چهار انگشت، فروش خوبی در گیشه داشتند. نخستین ساخته سینمایی او فرشته‌ها با هم می‌آیند،
هم طنازانه بود و مخاطبان با آن ارتباط برقرار كردند. آخرین كمدی او به نام چپ، راست هنوز اكران نشده است. درضمن محمدی را در سال‌های دورتر با فیلمنامه آثار موفقی چون طلا و مس و حوض نقاشی به یاد می‌آوریم. بنابراین، قبله عالم باتوجه به این پیشینه، نشان می‌دهد ظرفیت جذب مخاطب را دارد. به‌ویژه این‌كه باتوجه به ذائقه مخاطبان ایرانی در این سال‌ها، كمدی بودن سریال هم می‌تواند برگ برنده آن در مقایسه با دو اثر دیگر باشد.
قبله عالم اواخر سال قبل در كاشان كلید خورد. در خلاصه داستان این سریال آمده است: «ناصرالدین‌شاه، ملقب به قبله عالم در آرزوی دست یافتن
به اكسیر آب حیات است. اكسیر توسط طبیب مخصوص تهیه می‌شود اما با نوشیدن آن، حوادثی پدید می‌آید.»
۳ جیران
بازیگر نقش ناصرالدین‌شاه: بهرام رادان
كارگردان: حسن فتحی
بهرام رادان در نقش ناصرالدین‌شاه؟ فعلا و با رونمایی از گریم رادان در این نقش، می‌توانیم او را خوش‌تیپ‌ترین ناصرالدین‌شاه تاریخ سینما بدانیم! اما درباره كیفیت نقش و بازی، باید منتظر تماشای اثر باشیم. رادان تقریبا از همان سال‌های اول بازیگری، تلاش كرد انتخاب‌های هوشمندانه‌ای داشته باشد تا هرچه بیشتر از شمایل یك جوان صرفا خوش‌چهره در شور عشق فاصله بگیرد. بازی‌های خوبش در آواز قو، گاوخونی، شمعی در باد، گیلانه، سنتوری و بی‌پولی، امیدواركننده بود. حضور اخیرش در ابلق به كارگردانی نرگس آبیار هم متفاوت بود و نشان داد رادان باز هم از تجربه‌های خوب استقبال می‌كند. از این رو بازی در نقش ناصرالدین‌شاه، یكی از مهم‌ترین چالش‌های بازیگری رادان خواهد بود و در صورت موفقیت، به یكی از بهترین و ماندگارترین نقش‌آفرینی‌هایش تبدیل می‌شود. هرچند همزمانی تولید و احتمالا پخش سه سریال با سوژه ناصرالدین‌شاه قاجار، كار او را در رقابت با بازیگرانی چون معجونی و كمیلی سخت می‌كند.
یكی از نقاط قوت سریال جیران و شخصیت‌پردازی ناصرالدین‌شاه، كارگردانی حسن فتحی است كه سابقه موفقی در ساخت سریال‌های عظیم و تاریخی دارد. هرچند پاشنه آشیل‌هایی هم وجود داشته، همچون فیلم تاریخی مست عشق كه اختلافاتش با سرمایه‌گذار تركیه‌ای، حاشیه‌ساز شد. حتی سر همین شباهت سریال جیران و آهوی من مارال هم، حاشیه‌هایی به وجود آمد و كار به كارشناسی نهاد صنفی برای بررسی موضوع هم رسید. اما ظاهرا در جزئیات شباهتی میان این دو سریال نیست و جیران به جوانی و دلبستگی شاه می‌پردازد و آهوی من مارال این عشق و علاقه را در مقطع دیگری از زندگی ناصرالدین‌شاه به تصویر می‌كشد. خب، این از همان بخش‌هایی است كه معتقدیم بحث كنترل و نظارت در شبكه نمایش خانگی وجود ندارد یا كمرنگ است و باعث بروز چنین كشمكش‌هایی هم می‌شود.
سریال جیران هم همچون آن دو اثر دیگر، اواخر سال قبل كلید خورد و به‌جز رادان، بازیگران دیگری چون مریلا زارعی، پریناز ایزدیار (جیران)، امیر جعفری، امیرحسین فتحی، مهدی پاكدل، رعنا آزادی ور و رویا تیموریان در آن بازی می‌كنند.
