پاکآیین در گفتوگو با جام‌جم:
اجلاس اکو فرصتی برای تقویت نگاه به شرق است
محسن پاکآیین سفیر پیشین ایران در کشورهای آذربایجان، تایلند، ازبکستان و زامبیا در گفتوگو با جام‌جم به بررسی و تحلیل حضور ایران در اجلاس اکو و آثار و نتایج مراودات ایران با کشورهای عضو این سازمان پرداخت.
حضور ایران در اجلاس اکو چه تاثیرات اقتصادی برای ایران دارد؟
سفر آقای رئیس جمهور به ترکمنستان از دو بعد حائز اهمیت است. یکی از بعد چندجانبه از این جهت که ایشان قرار است برای شرکت در اجلاس اکو به ترکمنستان برود و به همین واسطه فرصتی ایجاد خواهد شد تا نقطه نظرات ایران در خصوص همکاری‌های اقتصادی به‌ویژه در حوزه منطقه مطرح و تشریح شود و هم فرصتی ایجاد خواهد کرد تا به صورت دوجانبه با بقیه سران کشورهای اکو هم دیدارهایی داشته باشد و پیرامون روابط دو جانبه
صحبت کنند.
شرکت در اجلاس‌های اقتصادی، در کنار تقویت روابط چندجانبه، زمینه‌های مناسبی را هم برای مناسبات دوجانبه فراهم خواهد کرد. ارزیابی شما چیست؟
بله همین طور است. یکی از این دیدارها با رئیس جمهور آذربایجان خواهد بود. بعد از بروز اختلاف نظرهایی در روابط ایران و جمهوری آذربایجان که با سفر اخیر نخست وزیر آذربایجان به ایران تعدیل شد، به همین دلیل حضور ایران در اجلاس اکو و دیدار ایشان با آقای الهام علی‌اف، اولین دیداری خواهد بود که بعد از بروز تنش میان روسای جمهور دو کشور صورت می‌گیرد. طبعا این دیدار در جای خود حائز اهمیت و برای بهبود مناسبات میان دو کشور مهم خواهد بود. روابط میان ایران و ترکمنستان هم به عنوان یکی دیگر از اتفاقات مهم در روابط میان دو کشور در این اجلاس محسوب می‌شود.
در بعد اول کشورهای عضو اکو عمدتا کشورهایی هستند که در حال مقاوم‌سازی اقتصادی هستند و از رویکرد اقتصاد مقاومتی استفاده و در پی ایجاد تنوع در اقتصاد خودشان هستند. بنابراین همکاری‌های این کشورها با یکدیگر می‌تواند مکمل فعالیت‌های اقتصادی شود و وضعیت خوبی را رقم بزند.
کشورهای عضو اکو در چه حوزه‌هایی می‌توانند با هم همکاری داشته باشند؟
در سه حوزه تجارت، ترانزیت و انرژی اعضای اکو می‌توانند همکاری کنند و در عین حال دو حوزه گردشگری و کشاورزی هم در روابط میان کشورهای عضو اکو مطرح بودند. مهم‌ترین حوزه همکاری بحث ترانزیت است که کشورهای اکو عمدتا مسدود در زمین هستند و به دریا راه ندارند و معمولا از مسیر ایران استفاده می‌کنند. لذا مذاکره پیرامون متنوع‌سازی جاده‌های ترانزیتی بخصوص خطوط ریلی که حائز اهمیت است یکی از دستورکارهای این مذاکرات خواهد بود. در این میان احداث خط آهن رشت - آستارا برای تکمیل کریدور شمال به جنوب بسیار مهم است و حتما در این اجلاس مورد بحث قرار خواهد گرفت و کشورهای عضو تلاش خواهند کرد در این موضوع تسریع شود. در حوزه تجارت، کاهش تعرفه‌های گمرکی و نهادن قرارداد تعرفه تدریجی و تسریع در صدور ویزا برای گردشگران و وضع مقررات و قوانین چندجانبه که از سوی همه اعضا تبعیت شود و باعث گردد بخش‌های خصوصی این کشورها بتوانند با همدیگر روابط تجاری خوبی داشته باشند مورد توجه کشورهای عضو اجلاس اکو قرار خواهد گرفت. با توجه به این‌که چند کشور عضو اکو مثل ایران، آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان در حاشیه دریای خزر قرار دارند همکاری در بخش انرژی و استحصال نفت و گاز از دریای خزر به‌خصوص بین ایران و آذربایجان که دارای یک حوزه مشترک نفتی به نام البرز هستند حتما مورد مذاکره خواهد بود و راهکارهایی برای تقویت همکاری‌ها در حوزه انرژی اتخاذ خواهد شد. نکته دیگر این‌که برخی کشورهای عضو اکو دارای آب فراوان هستند و برخی نیز با خشکسالی مواجهند. توجه به کشت فراسرزمینی و این‌که کشورهایی که دارای خشکسالی هستند در کشورهایی که دارای آب هستند مزارعی ایجاد کنند و به طور مشترک هر دو کشور از منافع و محصولات این مزارع استفاده کنند الان در دستور کار ایران و کشورهای اکو وجود دارد.
کشورهای عضو اجلاس اکو از شرایط خوبی برای گسترش صنعت توریسم برخوردارند. آیا در اجلاس آتی کشورهای عضو به گسترش و تقویت این صنعت هم توجه خواهند کرد؟
در بخش گردشگری هم با توجه به فروکش کردن مساله بیماری کرونا، طرفین می‌توانند با اتخاذ راهکارهای خوب و در نظرگرفتن مسائل بهداشتی و مخصوصا دادن ویزای سریع و آسان، مردم کشورهای خودشان را تشویق کنند به کشورهای دیگر سفر کنند.اگر در این اجلاس بتوانند در ارتباط با لغو روادید بین کشورهای اکو به جمع‌بندی برسند فرصت خیلی خوبی فراهم خواهد شد که مردم کشورهای عضو اجلاس اکو بدون ویزا به دیگر کشورهای عضو سفر کنند.
آیا مساله لغو روادید بین کشورهای عضو اجلاس اکو در گذشته هم به عنوان یکی از موضوعات مورد بحث محل توجه بوده؟
بله همیشه موضوع لغو روادید در دستور کار کشورهای عضو اکو بوده و در این زمینه الگوی آ. سه آن (انجمن ملل آسیای جنوب شرقی) برای این کشورها همواره مورد توجه بوده است. کشورهای عضو آ. سه آن این قانون را دارند و تمام مردمی که در این کشورها زندگی می کنند بدون این‌که ویزا بگیرند به کشور دیگری در این حوزه سفر می‌کنند و درآمد کلانی در حوزه گردشگری را برای کشورهای عضو آ‌سه‌آن ایجاد کرده است.
آیا صرف‌نظر از طرح مباحث اقتصادی در این اجلاس و گفتوگو برای بسط مناسبات تجاری، پرداختن به موضوعات امنیتی در منطقه هم مورد توجه کشورهای عضو اجلاس اکو قرار خواهد گرفت؟
در ارتباط با مباحث امنیتی، مساله مهم منطقه تروریسم و احیای مجدد داعش در افغانستان است. افغانستان یکی از اعضای سازمان همکارهای اقتصادی اکو به شمار می‌آید و حتما در رابطه با وضعیت افغانستان هم در این اجلاس صحبت خواهد شد. طبعا کشورهای عضو اکو در رابطه با چگونگی مقابله دسته‌جمعی با داعش به عنوان خطری برای کشورها به‌خصوص کشورهای آسیای مرکزی گفتوگو خواهند کرد. در کنار این، مبارزه با قاچاق مواد مخدر و جرائم انسانی در دستور کار جلسات گفت‌و‌گوی کشورهای عضو اجلاس اکو قرار دارد.
به‌طور کل با توجه به شرایط حساس منطقه‌ای و همچنین تحریم کشورهای غربی به خصوص آمریکا، شرکت ایران در اجلاس اکو را تا چه اندازه مهم ارزیابی می‌کنید؟
در مجموع سفر آقای رئیسی به اکو باعث خواهد شد اراده سیاسی ایران در ارتباط با تقویت مناسبات با ایران مطرح شود و مورد تایید و تاکید مجدد قرار بگیرد و در واقع دیدارهایی که ایشان با روسای کشورهای عضو اکو خواهند داشت راهکارهای خوبی را برای پیشرفت روابط ایجاد خواهد کرد.
حضور ایران در اجلاس اکو چه تاثیرات اقتصادی برای ایران دارد؟
سفر آقای رئیس جمهور به ترکمنستان از دو بعد حائز اهمیت است. یکی از بعد چندجانبه از این جهت که ایشان قرار است برای شرکت در اجلاس اکو به ترکمنستان برود و به همین واسطه فرصتی ایجاد خواهد شد تا نقطه نظرات ایران در خصوص همکاری‌های اقتصادی به‌ویژه در حوزه منطقه مطرح و تشریح شود و هم فرصتی ایجاد خواهد کرد تا به صورت دوجانبه با بقیه سران کشورهای اکو هم دیدارهایی داشته باشد و پیرامون روابط دو جانبه
صحبت کنند.
شرکت در اجلاس‌های اقتصادی، در کنار تقویت روابط چندجانبه، زمینه‌های مناسبی را هم برای مناسبات دوجانبه فراهم خواهد کرد. ارزیابی شما چیست؟
بله همین طور است. یکی از این دیدارها با رئیس جمهور آذربایجان خواهد بود. بعد از بروز اختلاف نظرهایی در روابط ایران و جمهوری آذربایجان که با سفر اخیر نخست وزیر آذربایجان به ایران تعدیل شد، به همین دلیل حضور ایران در اجلاس اکو و دیدار ایشان با آقای الهام علی‌اف، اولین دیداری خواهد بود که بعد از بروز تنش میان روسای جمهور دو کشور صورت می‌گیرد. طبعا این دیدار در جای خود حائز اهمیت و برای بهبود مناسبات میان دو کشور مهم خواهد بود. روابط میان ایران و ترکمنستان هم به عنوان یکی دیگر از اتفاقات مهم در روابط میان دو کشور در این اجلاس محسوب می‌شود.
در بعد اول کشورهای عضو اکو عمدتا کشورهایی هستند که در حال مقاوم‌سازی اقتصادی هستند و از رویکرد اقتصاد مقاومتی استفاده و در پی ایجاد تنوع در اقتصاد خودشان هستند. بنابراین همکاری‌های این کشورها با یکدیگر می‌تواند مکمل فعالیت‌های اقتصادی شود و وضعیت خوبی را رقم بزند.
کشورهای عضو اکو در چه حوزه‌هایی می‌توانند با هم همکاری داشته باشند؟
در سه حوزه تجارت، ترانزیت و انرژی اعضای اکو می‌توانند همکاری کنند و در عین حال دو حوزه گردشگری و کشاورزی هم در روابط میان کشورهای عضو اکو مطرح بودند. مهم‌ترین حوزه همکاری بحث ترانزیت است که کشورهای اکو عمدتا مسدود در زمین هستند و به دریا راه ندارند و معمولا از مسیر ایران استفاده می‌کنند. لذا مذاکره پیرامون متنوع‌سازی جاده‌های ترانزیتی بخصوص خطوط ریلی که حائز اهمیت است یکی از دستورکارهای این مذاکرات خواهد بود. در این میان احداث خط آهن رشت - آستارا برای تکمیل کریدور شمال به جنوب بسیار مهم است و حتما در این اجلاس مورد بحث قرار خواهد گرفت و کشورهای عضو تلاش خواهند کرد در این موضوع تسریع شود. در حوزه تجارت، کاهش تعرفه‌های گمرکی و نهادن قرارداد تعرفه تدریجی و تسریع در صدور ویزا برای گردشگران و وضع مقررات و قوانین چندجانبه که از سوی همه اعضا تبعیت شود و باعث گردد بخش‌های خصوصی این کشورها بتوانند با همدیگر روابط تجاری خوبی داشته باشند مورد توجه کشورهای عضو اجلاس اکو قرار خواهد گرفت. با توجه به این‌که چند کشور عضو اکو مثل ایران، آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان در حاشیه دریای خزر قرار دارند همکاری در بخش انرژی و استحصال نفت و گاز از دریای خزر به‌خصوص بین ایران و آذربایجان که دارای یک حوزه مشترک نفتی به نام البرز هستند حتما مورد مذاکره خواهد بود و راهکارهایی برای تقویت همکاری‌ها در حوزه انرژی اتخاذ خواهد شد. نکته دیگر این‌که برخی کشورهای عضو اکو دارای آب فراوان هستند و برخی نیز با خشکسالی مواجهند. توجه به کشت فراسرزمینی و این‌که کشورهایی که دارای خشکسالی هستند در کشورهایی که دارای آب هستند مزارعی ایجاد کنند و به طور مشترک هر دو کشور از منافع و محصولات این مزارع استفاده کنند الان در دستور کار ایران و کشورهای اکو وجود دارد.
کشورهای عضو اجلاس اکو از شرایط خوبی برای گسترش صنعت توریسم برخوردارند. آیا در اجلاس آتی کشورهای عضو به گسترش و تقویت این صنعت هم توجه خواهند کرد؟
در بخش گردشگری هم با توجه به فروکش کردن مساله بیماری کرونا، طرفین می‌توانند با اتخاذ راهکارهای خوب و در نظرگرفتن مسائل بهداشتی و مخصوصا دادن ویزای سریع و آسان، مردم کشورهای خودشان را تشویق کنند به کشورهای دیگر سفر کنند.اگر در این اجلاس بتوانند در ارتباط با لغو روادید بین کشورهای اکو به جمع‌بندی برسند فرصت خیلی خوبی فراهم خواهد شد که مردم کشورهای عضو اجلاس اکو بدون ویزا به دیگر کشورهای عضو سفر کنند.
آیا مساله لغو روادید بین کشورهای عضو اجلاس اکو در گذشته هم به عنوان یکی از موضوعات مورد بحث محل توجه بوده؟
بله همیشه موضوع لغو روادید در دستور کار کشورهای عضو اکو بوده و در این زمینه الگوی آ. سه آن (انجمن ملل آسیای جنوب شرقی) برای این کشورها همواره مورد توجه بوده است. کشورهای عضو آ. سه آن این قانون را دارند و تمام مردمی که در این کشورها زندگی می کنند بدون این‌که ویزا بگیرند به کشور دیگری در این حوزه سفر می‌کنند و درآمد کلانی در حوزه گردشگری را برای کشورهای عضو آ‌سه‌آن ایجاد کرده است.
آیا صرف‌نظر از طرح مباحث اقتصادی در این اجلاس و گفتوگو برای بسط مناسبات تجاری، پرداختن به موضوعات امنیتی در منطقه هم مورد توجه کشورهای عضو اجلاس اکو قرار خواهد گرفت؟
در ارتباط با مباحث امنیتی، مساله مهم منطقه تروریسم و احیای مجدد داعش در افغانستان است. افغانستان یکی از اعضای سازمان همکارهای اقتصادی اکو به شمار می‌آید و حتما در رابطه با وضعیت افغانستان هم در این اجلاس صحبت خواهد شد. طبعا کشورهای عضو اکو در رابطه با چگونگی مقابله دسته‌جمعی با داعش به عنوان خطری برای کشورها به‌خصوص کشورهای آسیای مرکزی گفتوگو خواهند کرد. در کنار این، مبارزه با قاچاق مواد مخدر و جرائم انسانی در دستور کار جلسات گفت‌و‌گوی کشورهای عضو اجلاس اکو قرار دارد.
به‌طور کل با توجه به شرایط حساس منطقه‌ای و همچنین تحریم کشورهای غربی به خصوص آمریکا، شرکت ایران در اجلاس اکو را تا چه اندازه مهم ارزیابی می‌کنید؟
در مجموع سفر آقای رئیسی به اکو باعث خواهد شد اراده سیاسی ایران در ارتباط با تقویت مناسبات با ایران مطرح شود و مورد تایید و تاکید مجدد قرار بگیرد و در واقع دیدارهایی که ایشان با روسای کشورهای عضو اکو خواهند داشت راهکارهای خوبی را برای پیشرفت روابط ایجاد خواهد کرد.