وقتی از چفیه حرف میزنیم دقیقا از چه حرف میزنیم ؟
فرهنگی به نام کوفیه
کوفیه جزئی از لباس سنتی اغلب مردم خاورمیانه است. پارچهای از جنسهای مختلف که به حسب نوع فرهنگ هر منطقه به گونهای روی سر و صورت قرار میگیرد. شاید بتوان گفت که شرایط جوی و جغرافیایی این لباس را به تن مردم این منطقه دوخته است اما هر چه که باشد امروزه کوفیه در جهان جایگاهی بسیار بالاتر از جزئی از لباس سنتی مردم یک منطقه دارد.
این که ما ایرانیها کوفیه را چفیه تلفظ میکنیم برمیگردد به تبعیتمان از لهجه هموطنان خوزستانی و همسایههای عراقی. در این دو لهجه حرف «ک» در واژههای مونث «چ» تلفظ میشود و طبق این قاعده کوفیه میشود چفیه! این نوع پوشش بسیار قدیمیتر و گستردهتر از آن است که ریشه آن به شهر کوفه برگردد اما تنها به استناد نامش میتوان آن را منسوب به شهر کوفه در عراق دانست.
چفیههای متعدد و متفاوتی در فرهنگهای مختلف مورد استفاده قرار میگیرند که هر کدام طرح و نقش و شکل استفاده و داستان خاص خودشان را دارند (پراکندگی جغرافیایی و فرهنگی آن را میتوانید در صفحه ۱۶ ببینید) اما از این بین، چفیهای که در منطقه شام (سوریه، لبنان، اردن و فلسطین) مورد استفاده قرار میگیرد و معروف به چفیه فلسطینی است، حکایت عمیقتری بین مردم جهان پیدا کرده است. حکایتی که سالها خون و خاکستر و مقاومت را در دل خود دارد. حالا بعد از گذشت
۷۲ سال از تجاوز رژیم اشغالگر قدس و مقاومت مردم فلسطین، این پوشش به نماد مقاومت در دنیا تبدیل شده است. نمادی که راهش را به ادبیات، سینما، جنبشها و اعتراضهای خیابانی هم باز کرده است.
نکته جالب اینجاست که چفیه به قدری جای خود را در فرهنگهای مختلف به عنوان نماد مقاومت باز کرد که در دوران جنگ تحمیلی و بعد از آن، نوعی از چفیه که مخصوص خطه خوزستان خودمان است، در کنار چفیه فلسطینی تبدیل به نماد مقاومت رزمندههای ایرانی شد.
این شماره از هفتگ جام جم به روایتها و خرده فرهنگهای پیرامون چفیه میپردازد.