خلاصهاش این است که عید رمضان آمد و ماه رمضان رفت. روزهای خوبِ لبتشنگی و «صلی ا... علیک یا اباعبدا...» گفتن و شبهای دلپذیر ابوحمزه و دعای مجیر هم به آخر خود نزدیک شد. امسال دومین ماه رمضانی بود که با ماسک «بالحجة بالحجة» گفتیم و وقت دعا کردن برای همدیگر نشد که با چهرههای خیس از اشک دست رفیق صمیمیمان را که در هیئت کنار مینشیند بگیریم و دست در دست برای هم دعا کنیم. دومین سالی است که توفیق نماز عید فطر از ما گرفته شده و وقتی صدای «الحمدلله علی ما هدانا و له الشکر ما اولانا» از بلندگوهای مسجد سر کوچهمان بلند میشود، لبخند به لب با یک جعبه کیک یزدی نمیرویم دم در مسجد که: «عیدتان مبارک نماز روزههایتان قبول!»
دل همهمان گرفته برای آن روزها؛ تازه فهمیدهایم چه سایهسار امنی داشتیم و چه نسیم رحمتی پیوسته بر ما میوزیده که متوجه آرامش لحظه به لحظهای آن نبودهایم. تازه فهمیدهایم همه لطف ماه رمضانمان به آن زانودردهایی بود که به خاطر تنگی جا در شبهای قدر برایمان عارض میشد و همه صمیمیت و صفای صبحهای عید فطر، به خاطر آن چایی و خرماهایی که بعد از نماز عید در مسجد با ریشسفیدها میخوردیم. اما اشکالی ندارد. این نیز بگذرد. دلمان روشن است که همهچیز درست خواهد شد.
پرونده عید فطر امسال را با درود و دعا برای سلامتی همه مردم مسلمان جهان تقدیم میکنیم. الهی که عیدی همهمان دوری از آفت و گزند و بلا و بیماری باشد.
نگاهی به برگزاری مراسم دعا و مناجات شبهای قدر در مناطق مختلف كشور در دومین سالی كه با كرونا دست و پنجه نرم میكنیم
هیاتیها باز هم روسفید شدند
اگر خاطرتان باشد، عاشورای سال گذشته كه تمام شد، گزارشی در همین صفحه منتشر كردیم، درباره اینكه هیاتیها در دهه اول محرم چگونه توانستند با برگزاری مراسم، آن هم در شرایط خاص كرونا كنار بیایند. این در حالی بود كه فقط دو روز قبل از روز اول محرم، ستاد مقابله با كرونا پروتكلهای تازهای برای هیاتهای مذهبی وضع كرد كه بنابر این پروتكلها، برگزاری جلسات مذهبی در مساجد و حسینیههای سربسته به طور كل ممنوع شد.
اما آنطور كه فكر میكردیم، ماجرای كرونا به محرم و صفر ختم نشد و ایام فاطمیه سال گذشته نیز در سایه كرونا با تمهیدات مدیران، جلسات و برنامههای مذهبی برگزار گردید تا سال 99 سالی عجیب و سخت برای دلدادگان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) باشد. اما ماجراها به همینجا ختم نشد و ماه رمضان امسال، دومین رمضانی بود كه آن را با كرونا سپری كردیم. امسال نیز بسیاری از هیاتها و مساجد در تلاش بودند تا خدشهای در مراسم به وجود نیاید و جلسات مانند گذشته با شور و شوق بسیار برگزار شوند. انصافا شبهای قدر امسال جلوه مدیریت درست و منطقی در هیاتهای مذهبی بود. چراكه هیاتیها از تجربه موفق رمضان سال گذشته توانستند بهدرستی در رمضان امسال بهره ببرند. این گزارش نگاهی دارد به آنچه در ماه مبارك رمضان امسال بر مساجد و هیاتهای مذهبی گذشته است.
آمادهباش؛ از فرهنگسراها تا امامزادههابدیهی است كه در شرایط كرونایی فعلی كشور، رعایت اصول و پروتكلهای بهداشتی و همچنین فواصل اجتماعی ضرورتی انكارناپذیر برای برگزاری هرگونه مراسمی است. در همین راستا برای برگزاری مراسم مناجاتخوانی در ماه مبارك رمضان، علاوهبر حسینیهها و مساجد، نیاز به بسترهای دیگری نیز احساس میشد. این شد كه فرهنگسراها برای برگزاری مراسم مناجات شبهای قدر وارد میدان شدند. بر همین اساس در آستانه شبهای قدر حجتالاسلام والمسلمین محمودی، رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی استان تهران با اشاره به تعیین 50 نقطه جهت برگزاری مراسم این شبهای باارزش گفت: «سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران 50 نقطه در 50 فرهنگسرا را جهت برگزاری مراسم احیا اختصاص داده است، لذا مساجدی كه از نظر فضای باز دچار مشكل هستند، میتوانند از این امكان استفاده كنند.» سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران همچنین تلفن گویایی جهت هماهنگی فرهنگسراها و مسؤولان هیاتهای مذهبی اختصاص داد تا به سهولت برنامهریزیها در این زمینه كمك كند.
از فرهنگسراها كه بگذریم، یكی دیگر از مراكزی كه در ماه مبارك رمضان برای برگزاری مراسمهای مناجات پای كار آمدند، امامزادهها بودند. از ابتدای ماه مبارك رمضان با توجه به دستورالعمل ستاد كرونا، تربتخانه امامزادهها بسته شدند و زائران در فضای باز امامزادههای استان تهران امكان تشرف و زیارت داشتند. البته در شهر تهران برخی از امامزادهها همچون امامزادههای بازار با تذكر شفاهی و كتبی از سوی پدافند غیرعامل و ستادمقابله با كرونا، مجبور شدند تا درهای امامزاده را ببندند؛ تا جایی كه آنطور كه ما اطلاع پیدا كردیم، امامزاده سیدناصرالدین(ع)، امامزاده روحا... الحسنی (ع)، امامزاده سید اسماعیل (ع)، امامزاده چهلتنان (ع)، امامزاده سیدولی (ع)، امامزاده زید (ع) و امامزاده یحیی (ع) در محله بازار تعطیل شدند. در آستانه شبهای قدر، معاون فرهنگی اوقاف استان تهران اعلام كرد كه آن دسته از امامزادههایی كه تمایل به برگزاری مراسم مناجاتخوانی شبهای قدر را دارند، میبایست برنامههای خود را با رعایت فاصلهگذاری اجتماعی و پروتكلهای بهداشتی، در بهترین شكل ممكن
برگزار نمایند. چنانچه امامزادهای شرایط رعایت این پروتكلها را ندارد، باید مراسم خود را به طور كامل در فضای مجازی برپا كند. این تدبیر یكی از بهترین برنامهریزیها برای برگزاری مراسم شب قدر را رقم زد و سبب شد امامزادهها، امسال یكی از پیشتازان برگزاری مراسم شبهای قدر باشند.
از جمله امامزادههایی كه امسال در ماه رمضان با برنامهریزی درست توانستند در بهترین شكل ممكن با رعایت دستورالعملها، پذیرای زائران بسیاری باشند؛ میتوان به امامزاده صالح (ع) واقع در میدان تجریش و امامزاده قاضی الصابر (ع) واقع در دهونك اشاره نمود. افزون بر رعایت پروتكلها به بهترین نحو در شبهای ماه رمضان در این دو امامزاده، حضور موثر این دو در تهیه بستههای معیشتی برای اقشار ضعیف و كمدرآمد جامعه، از جمله عواملی بود كه میتوان این دو امامزاده را در خط مقدم اجتماعات مذهبی ماه مبارك رمضان امسال دانست. مخصوصا باید از اقدامات متولیان امامزاده صالح (ع) قدردانی نمود، چراكه این امامزاده توانست در تعامل درست با مسجد گیاهی تجریش و هیات ریحانهالنبی (س)، فضایی را در این مسجد برای ساكنین منطقه تجریش و حومه مهیا نماید تا آنها بتوانند در ساعتهای مختلف، از برنامههای متنوع چند مركز مهم مذهبی شمال شهر تهران بهرهمند شوند. از جمله امامزادههای دیگری كه امسال در ماه مبارك رمضان فعالیتهای موثر و توأم با امنیتی داشتند، میتوان به امامزاده عینعلی و زینعلی (ع) پونك، امامزاده صالح (ع) فرحزاد، امامزادگان پنج تن (ع) لویزان، امامزاده سیده ملك خاتون (س) خاوران و امامزاده عبدا... (ع) شهر ری اشاره كرد.
شروع ماجرا با نامه وزیر بهداشتدر 23 فروردین امسال و در آستانه فرارسیدن ماه مبارك رمضان، سعید نمكی؛ وزیر بهداشت در نامهای به علیرضا رئیسی مواردی را در زمینه پروتكلهای مرتبط با مراسم این ماه متذكر شد. در بخشی از این نامه آمده: «در مورد شبهای پرفیض قدر نیز مراسم احیا میتواند همچون سال گذشته با رعایت فاصله و تعداد محدود، در فضای مناسب و باز و در تمامی شهرها حداكثر به مدت دو ساعت اجرا گردد. لوازم كاملا شخصی و ورودی و خروجیها متعدد و بدون تماس باشد. تجربه و مدیریت سال گذشته عزیزان یقینا در بهتر برگزار شدن مراسم امسال مؤثر خواهد بود. باتوجه به شیوع ویروس سركش جهشیافته و قدرت سرایت و بیماریزایی بالا، اطلاعرسانی عمومی و ترغیب مردم به برگزاری مراسم محدودتر با اولویت منازل و استفاده از ظرفیت ارزشمند صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و فضای مجازی همچون سال گذشته نباید مغفول بماند.»
این نامه و بندهای مختلف آن تقریبا توانست اساس كار هیاتهای مذهبی را در ماه رمضان تعیین كند. بعد از انتشار این نامه بود كه آرام آرام هیاتهای مختلف در سراسر كشور به اطلاعرسانی برنامههای مختلف خود پرداختند. آنها اعلام كردند كه با رعایت پروتكلها به برگزاری مراسم مناجاتخوانی سحرهای ماه مبارك میپردازند. تجربه سال گذشته نشان میداد كه متولیان محافل مذهبی، دغدغه این را دارند تا در كنار برگزاری آیینهای مناجاتخوانی و سوگواری، سلامت مردم هم حفظ شود.
رضایت رئیسجمهوری از رعایت دستورالعملهابرگزاری صحیح و با امنیت كامل مراسم شبهای قدر سبب شد كه رئیسجمهوری در سخنرانی روز پنحشنبه 16 اردیبهشت به این نكته اشاره و از آن ابراز رضایت كند: «من بسیار خوشحالم كه در این ایام بسیار مبارك، ماه مبارك رمضان، آن هم شبهای قدر كه درِ رحمتِ خداوند باز است و مثل روز ملی كه هر كشور دارد - آن روز روزِ افتخار است و همه مردم در آن روز ملی جمع میشوند، شادمانی میكنند، مراسم دارند - گویی خداوند بزرگ هم یك شب رحمتِ جهانی برای همه مسلمانها و همه انسانها مقدر كرده است، البته دیگران هم میتوانند از این شب استفاده كنند، اما مسلمانها بیشتر استفاده میكنند و آن شب شب قدر است. مسلما آنچه از قرآن به دست میآید؛ شب قدر در ماه رمضان است. چون از یك طرف، قرآن میگوید شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی اُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ، میگوید قرآن در ماه رمضان نازل شده و از طرفی هم میخوانیم إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ، این قرآن در شب قدر نازل شده است پس هم قرآن در ماه رمضان نازل شده و هم شب قدر در ماه رمضان است. اینكه در چه شبی از شبهای ماه رمضان یا كدام شب شبِ قدر است، مباحثی وجود دارد. ما سه شبی كه بیشتر معروف است؛ شب نوزدهم، بیست و یكم و بیست و سوم را پاس میداریم، احیاء میداریم، شب تا صبح بیدار میمانیم، در حال مناجات با خداوند واقعا این حضور مردم در شرایط كرونایی كه الحمدلله همه پروتكلها را مراعات كردند، آنهایی كه در مراكز مذهبی و دینی حضور پیدا كردند و آنهایی كه در خانه ماندند، باز به خاطر همین شرایط پروتكل و در خانه همنوا بودند با همه نواهایی كه در مراكز دینی ما به گوش میرسید، جای بسیار تشكر دارد. مردم ما مردم بسیار خوبی هستند، مردمی معتقد و متدین هستند و با این دل پاكشان حتما یك شستوشوی كامل روحی را در این سه شب شاهد بودیم و وقتی این پاكی و این صفای دل با علم، دانش، تحقیقات و تلاش برای پیشرفت كشور و فناوری توأم شود، میتواند شاهد تحول بسیار بزرگی در كشور باشیم كه انشاءا... خواهیم بود.»
رزمایش همدلی در ماه مبارك«ایران همدل» عنوان پویشی است كه تاكنون در چند دوره به همت موسسه حفظ و نشر آثار آیتا... خامنهای به منظور خدمترسانی به اقشار محروم جامعه برگزار شده است. سومین دوره این پویش به همت موسسه انقلاب اسلامی، با مشاركت كمیته امداد و سازمان بهزیستی و با مشاركت مردم و نهادهای مختلف برگزار شده و ركورد جدیدی از مشاركت مردمی برای كمك به محرومان خلق کرده است. مراكز اطعام مهدوی و افطاری ساده در ماه مبارك رمضان با رعایت شیوهنامههای بهداشتی انجام شد. گفتنی است در سال گذشته و با اجرای طرحهای اطعام مهدوی و اطعام حسینی، بیش از ۲۷ میلیون وعده غذای گرم به خانوادههای نیازمند ارائه شده است.
مرحله سوم این پویش به مناسبت ماه مبارك رمضان در حالی آغاز به كار كرد كه تا روز ۲۷ ماه مبارك رمضان ۱۴ میلیون و ۱۵۰ هزار پرس غذای گرم،
۱۶۵۰ بسته غذایی و سه میلیون و ۱۰۰ افطاری ساده با اعتباری بالغ بر ۹۰۰ میلیارد تومان در مناطق محروم كشور و بین نیازمندان توزیع شد.
بهتازگی و در تازهترین اقدام از این طرح، ۱۱۰۰ بسته معیشتی و غذای گرم طی مراسمی از آستان امامزاده صالح(ع) بارگیری و در محله محروم هرندی تهران توزیع شد.
برنامههای جذاب آنلایناز آغاز ماه مبارك رمضان برگزاری برخی از برنامهها به صورت آنلاین در فضای مجازی سبب شد كه كاهش تعداد جلسات مناجاتخوانی در ماه رمضان امسال، چندان به چشم نیاید. گرچه كه برای بسیاری از دلدادگان این شبهای نورانی، هیچ چیز جای آن مناجاتهای با شور و حال را نمیگیرد، اما تمهیداتی كه جوانان خوشفكر در فضای مجازی داشتند، سبب شد كه پخش برنامههایی جذاب در فضای مجازی به هرچه غنیتر شدن شبهای ماه مبارك امسال كمك كند. از جمله این برنامهها باید به ویژهبرنامه «مردم ماه» اشاره كرد كه به همت پایگاه اطلاعرسانی عقیق و با مشاركت سازمان تبلیغات اسلامی اجرا و از پلتفرمهای اینستاگرام، لنز، روبیكا و تلوبیون پخش میشد.
علاوهبر «مردم ماه»، برنامه دیگری با عنوان «قرار سحر» نیز با اجرای فرزاد جمشیدی از شب اول ماه مبارك، هر شب از ساعت ۲۳ تا یک و 30 دقیقه بامداد از جوار حرم نورانی امام رضا (ع) و از طریق اپلیكیشنهای روبیكا و آیگپ، اجرا و به صورت زنده پخش میشد. در این برنامه فرزاد جمشیدی بهعنوان تهیهكننده و مجری و محمود نعیمی موحد به عنوان كارگردان، آیتمهای متنوعی را به مخاطبان خود تقدیم كردند. حجت اشرفزاده نیز تیتراژ آغازین برنامه «قرار سحر» را اجرا كرده است.