مرور یك كتاب در سالگرد درگذشت زندهیاد سیدجعفر شهیدی
تاریخ با زبان یك ادیب
مصطفی وثوقكیا / روزنامهنگار
شاگرد آیتا... بروجردی، آیتا... خویی، علیاكبر دهخدا و دارای درجه اجتهاد و همچنین دارای مدرك دكترای ادبیات فارسی و تاریخ، رئیس مؤسسه لغتنامه دهخدا و مركز بینالمللی آموزش زبان فارسی، استاد تمام دانشكده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و از پژوهشگران برجسته زبان و ادبیات فارسی، فقه و تاریخ اسلام، از جمله عناوینی است كه برای او برمیشمارند. او كسی نیست جز «سیدجعفر شهیدی»؛ استاد مسلم زبان و ادبیات فارسی و از جمله تاریخپژوهان برجسته معاصر. حالا 12 سالی از درگذشت این استاد مسلم میگذرد كه این روزها سالگرد درگذشت او (23 دی) با ایام شهادت حضرت فاطمه(س) متقارن شده است.
تاریخ تحلیلی اسلام، علی از زبان علی، پس از پنجاه سال و زندگانی حضرت فاطمه(س) برخی از جمله آثار تالیفی این پژوهشگر برجسته است كه برخی از آثارش به زبانهای غیرفارسی مانند عربی، انگلیسی، یونانی و... نیز ترجمه و منتشر شده است. ترجمه او از نهجالبلاغه نیز برای علاقهمندان به این كتاب شریف در دسترس است و بلاغتهای زبانی سخنان حضرت امیر(ع) را به دلیل تسلط بر زبان فارسی، در ترجمه او میتوان مشاهده كرد. همانطور كه بالاتر اشاره شد همزمانی سالگرد درگذشت این تاریخپژوه و ادیب برجسته با شهادت حضرت زهرا(س) بهانهای شد تا مروری بر كتاب «زندگانی حضرت فاطمه(س)» او داشته باشیم.
كتابی كه به دلیل زبان ساده و در عین حال مرور تاریخ برای مخاطبان بسیاری مورد استفاده است و بهعنوان یكی از آثار پرمراجعه معرفی میشود. این كتاب گزارشی از زندگی دختر پیامبر اسلام(ص) است كه در ضمن آن رویدادها و تحلیلهایی نیز ارائه شده كه این اثر را از یك اثر روایی صرف به اثری تحلیلی درباره یكی از مهمترین شخصیتهای تاریخ اسلام و شیعه تبدیل كرده است. شهیدی در مرور خود در این كتاب، از عصر پیامبر آغاز كرده و تا شهادت حضرت زهرا و حوادث پس از آن را بررسی كرده است. مولف در این كتاب با توجه به مقدمه كتاب، اثرش را گزارشی از سرگذشت بانوی بزرگ جهان اسلام معرفی كرده و معتقد است «زندگانی حضرت فاطمه(س)» یك سرگذشت شخصی نیست، بلكه نقل رویدادهای تاریخی با رویكردی عبرتآموز است.
او كه از شاگردان مرحوم آیتا... بروجردی بوده و چندسالی را در محضر وی و دیگر مراجع بزرگ زمانه به كسب علم میپرداخت و این حضور پای درس بزرگان حوزه علمیه سبب شد كه آثارش از نظر تحقیقی قابل اتكا و توجه باشد و طیفهای متنوعی از مخاطبان را پای آثارش بكشاند. در كتابی كه نام آن برده شد، خواننده شاهد روایتی بدون پیچیدگی توام با تحلیل وقایع از صدر اسلام است. اتفاقی كه در دیگر كتب تاریخی كمتر شاهد آن هستیم كه علاوه بر این باید فارسی بودن اثر را بهعنوان یك مزیت برای این اثر برشمرد تا هر مخاطبی در هر سطحی از معلومات بتواند با این اثر ارتباط برقرار كند.
شهیدی اثر خویش را تحلیلی از چند حادثه شگفت میداند كه قرنها پیش از زمان ما رخ داده است، اما اگر قهرمانان این حادثهها را از حادثهها جدا كنیم، خواهیم دید آن حادثهها در طول تاریخ حتی در زمان ما نیز در گوشهای از جهان رخ داده است و میدهد. اگر زمان و مكان رویدادهایی كه درباره آن سخن میگوییم، با ما فاصله بسیار دارد، آثاری كه از آنها به جای مانده نه تنها دیرینگی نگرفته، بلكه تازگی خود را همچنان نگاه داشته است.
شهیدی در پایان مقدمه خود تأكید میكند پس از خواندن كتاب متوجه خواهید شد كه سخنش به دور از گزاف و اغراق است و برای مخاطبی كه بدون پیشداوری دست به مطالعه این اثر بزند، این ادعا تایید میشود؛ اثری كه خواننده در آن با مقاطع مهمی از تاریخ با زبانی صریح روبهرو میشود و مطالب را از منابع مختلف دریافت میكند. در واقع شهیدی با سود بردن از منابع گوناگون در تالیف این اثر در واقع كوشش كرده موثق و قابل اتكا بودن اثرش را افزایش دهد و در این زمینه موفق بوده است. سیدجعفر شهیدی در این كتاب بیش از ۷۰ منبع از شیعه و اهل سنت را به كار گرفته تا مهری بر بیطرفیاش در روایت تاریخی بزند و نشان دهد در صورت رجوع به تاریخ میتوان روایتی همهجانبه را در برابر خواننده قرار داد.
این كتاب از زمان انتشار به چاپهای متعدد رسیده كه این نیز گواهی بر اهمیت و پررجوع بودن این اثر است. بیش از 60مرتبه تجدید چاپ برای یك كتاب تاریخی نهتنها یك موفقیت بلكه یك شگفتی محسوب میشود و یادآوری این نكته است كه اگر در روایت تاریخ جانب انصاف در كنار دقت تحقیق لحاظ شود، مخاطب با اعتماد بسیار به آن رجوع میكند.
در روزهای دوازدهمین سالگرد درگذشت این استاد برجسته تاریخ و ادبیات، مطالعه این كتاب میتواند افقهای تازهای پیشروی مخاطب باز كند.
تاریخ تحلیلی اسلام، علی از زبان علی، پس از پنجاه سال و زندگانی حضرت فاطمه(س) برخی از جمله آثار تالیفی این پژوهشگر برجسته است كه برخی از آثارش به زبانهای غیرفارسی مانند عربی، انگلیسی، یونانی و... نیز ترجمه و منتشر شده است. ترجمه او از نهجالبلاغه نیز برای علاقهمندان به این كتاب شریف در دسترس است و بلاغتهای زبانی سخنان حضرت امیر(ع) را به دلیل تسلط بر زبان فارسی، در ترجمه او میتوان مشاهده كرد. همانطور كه بالاتر اشاره شد همزمانی سالگرد درگذشت این تاریخپژوه و ادیب برجسته با شهادت حضرت زهرا(س) بهانهای شد تا مروری بر كتاب «زندگانی حضرت فاطمه(س)» او داشته باشیم.
كتابی كه به دلیل زبان ساده و در عین حال مرور تاریخ برای مخاطبان بسیاری مورد استفاده است و بهعنوان یكی از آثار پرمراجعه معرفی میشود. این كتاب گزارشی از زندگی دختر پیامبر اسلام(ص) است كه در ضمن آن رویدادها و تحلیلهایی نیز ارائه شده كه این اثر را از یك اثر روایی صرف به اثری تحلیلی درباره یكی از مهمترین شخصیتهای تاریخ اسلام و شیعه تبدیل كرده است. شهیدی در مرور خود در این كتاب، از عصر پیامبر آغاز كرده و تا شهادت حضرت زهرا و حوادث پس از آن را بررسی كرده است. مولف در این كتاب با توجه به مقدمه كتاب، اثرش را گزارشی از سرگذشت بانوی بزرگ جهان اسلام معرفی كرده و معتقد است «زندگانی حضرت فاطمه(س)» یك سرگذشت شخصی نیست، بلكه نقل رویدادهای تاریخی با رویكردی عبرتآموز است.
او كه از شاگردان مرحوم آیتا... بروجردی بوده و چندسالی را در محضر وی و دیگر مراجع بزرگ زمانه به كسب علم میپرداخت و این حضور پای درس بزرگان حوزه علمیه سبب شد كه آثارش از نظر تحقیقی قابل اتكا و توجه باشد و طیفهای متنوعی از مخاطبان را پای آثارش بكشاند. در كتابی كه نام آن برده شد، خواننده شاهد روایتی بدون پیچیدگی توام با تحلیل وقایع از صدر اسلام است. اتفاقی كه در دیگر كتب تاریخی كمتر شاهد آن هستیم كه علاوه بر این باید فارسی بودن اثر را بهعنوان یك مزیت برای این اثر برشمرد تا هر مخاطبی در هر سطحی از معلومات بتواند با این اثر ارتباط برقرار كند.
شهیدی اثر خویش را تحلیلی از چند حادثه شگفت میداند كه قرنها پیش از زمان ما رخ داده است، اما اگر قهرمانان این حادثهها را از حادثهها جدا كنیم، خواهیم دید آن حادثهها در طول تاریخ حتی در زمان ما نیز در گوشهای از جهان رخ داده است و میدهد. اگر زمان و مكان رویدادهایی كه درباره آن سخن میگوییم، با ما فاصله بسیار دارد، آثاری كه از آنها به جای مانده نه تنها دیرینگی نگرفته، بلكه تازگی خود را همچنان نگاه داشته است.
شهیدی در پایان مقدمه خود تأكید میكند پس از خواندن كتاب متوجه خواهید شد كه سخنش به دور از گزاف و اغراق است و برای مخاطبی كه بدون پیشداوری دست به مطالعه این اثر بزند، این ادعا تایید میشود؛ اثری كه خواننده در آن با مقاطع مهمی از تاریخ با زبانی صریح روبهرو میشود و مطالب را از منابع مختلف دریافت میكند. در واقع شهیدی با سود بردن از منابع گوناگون در تالیف این اثر در واقع كوشش كرده موثق و قابل اتكا بودن اثرش را افزایش دهد و در این زمینه موفق بوده است. سیدجعفر شهیدی در این كتاب بیش از ۷۰ منبع از شیعه و اهل سنت را به كار گرفته تا مهری بر بیطرفیاش در روایت تاریخی بزند و نشان دهد در صورت رجوع به تاریخ میتوان روایتی همهجانبه را در برابر خواننده قرار داد.
این كتاب از زمان انتشار به چاپهای متعدد رسیده كه این نیز گواهی بر اهمیت و پررجوع بودن این اثر است. بیش از 60مرتبه تجدید چاپ برای یك كتاب تاریخی نهتنها یك موفقیت بلكه یك شگفتی محسوب میشود و یادآوری این نكته است كه اگر در روایت تاریخ جانب انصاف در كنار دقت تحقیق لحاظ شود، مخاطب با اعتماد بسیار به آن رجوع میكند.
در روزهای دوازدهمین سالگرد درگذشت این استاد برجسته تاریخ و ادبیات، مطالعه این كتاب میتواند افقهای تازهای پیشروی مخاطب باز كند.