لحظه گرگ‌و‌میش
سال ساخت: 1397
تهیه‌کننده: همایون اسعدیان
کارگردان: همایون اسعدیان
بازیگران: فاطمه گودرزی، المیرا دهقانی، فرید سجادی حسینی، شهره سلطانی، علیرضا کمالی، لیلا بلوکات
خیلی‌ها همایون اسعدیان را با سریال راه بی‌پایان می‌شناسند. این سریال عاشقانه که در سال 86 از شبکه‌ سه پخش شد، توانست مخاطبان را پای تلویزیون بکشاند. او که پیش از این سریال‌های چراغ جادو، بچه‌های خیابان و اگه بابام زنده بود را ساخته بود برای ساخت پنجمین سریالش بار دیگر سراغ قصه‌ای عاشقانه رفت که این‌بار در بستر جنگ و دفاع مقدس روایت می‌شود. لحظه‌ گرگ‌ومیش در 50 قسمت تهیه شد  و در زمستان 97 روی آنتن شبکه‌ سه رفت. این سریال که با فیلمنامه‌ مشترک اسعدیان  و مونا انوری‌زاده ساخته شد قصه‌ خانواده‌ای را در دهه‌ 60 شمسی تا زمان معاصر روایت می‌کند که زندگی معمول و نرمالی دارند تا این‌که احسان وحدت (با بازی خوب علیرضا کمالی) که پزشک هم هست به جنگ می‌رود. 
به جنگ رفتن همانا و زیرورو شدن تمام رابطه‌ها و زندگی بقیه همانا. فاطمه گودرزی که در این سریال نقش مادر خانواده را بازی می‌کند یکی از بهترین بازی‌های این سریال را ایفا می‌کند. 
بازیگری که در کارنامه‌ کاری‌اش سیمرغ بهترین بازیگر جشنواره‌ فجر را دارد این بار نقش پرستار دلسوزی را بازی می‌کند که در نبود همسر و پدر خانواده بار خانه را به‌دوش می‌کشد. 
همایون اسعدیان معمولا هر چند سال یک‌بار و بعد از ساختن فیلم‌ سینمایی به تلویزیون برمی‌گردد و هر بار با دست پر ظاهر می‌شود و مخاطبان پیگیر کارهایش را راضی نگه می‌دارد.
این سریال در سال 98 و در نوزدهمین جشن حافظ در رشته‌ بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر زن درام و بهترین ترانه تیتراژ کاندیدا شد ولی اسعدیان در اعتراض به روند داوری،‌ فیلمش را از جشن  بیرون کشید. 

کیمیا
سال ساخت: 1394
تهیه‌کننده: محمدرضا شفیعی
کارگردان: جواد افشار
بازیگران: مهراوه شریفی‌نیا،‌ پوریا پورسرخ، مهدی پاکدل، آزیتا حاجیان، امیرحسین آرمان، حسن پورشیرازی، برزو ارجمند،‌ عاطفه رضوی
کیمیا یکی از پربحث‌ترین‌، پرحاشیه‌ترین و پرهزینه‌ترین سریال هایی‌ است که راجع به دفاع مقدس ساخته شده و داستان خانواده‌ای را روایت می‌کند که حادثه‌ها و اتفاقاتی همچون جنگ روی زندگی‌شان تاثیر می‌گذارد. این سریال از همان روزهای اول ساخت درگیر حاشیه بود و تا زمان پخش و حتی بعد از پخشش هم این حاشیه‌ها ادامه داشت. طولانی‌ترین سریال دفاع‌مقدس که  در 110 قسمت، در پاییز سال 94 از شبکه‌ دو پخش شد، از لحاظ تاریخی قبل و حین انقلاب، جنگ و زمان معاصر را روایت می‌کند. تیم تهیه و تولید این سریال برای فیلمبرداری علاوه بر آبادان و خرمشهر برای ادامه‌ِ کار به گرجستان هم سفر کردند. جواد افشار که پیش از این سریال‌های مادرانه، سی‌امین روز و پول کثیف را ساخته بود این‌بار فیلمنامه‌ای از مسعود بهبهانی‌نیا و زهرا پارسافر را برای ساخت انتخاب کرد و سراغ تاریخ معاصر رفت. کیمیا به‌خاطر حساسیت موضوعش و روایت بخش مهمی از تاریخ معاصر بیننده‌های زیادی را پای تلویزیون کشاند و مخاطبان تیزبین هم هر چند قسمت یک‌‌بار گاف‌های تاریخی و تصویری‌اش را در فضای مجازی نشان می‌دادند؛ از نشان دادن لوگوی همراه اول تا ایرادات پوششی بازیگران. خیلی از منتقدان می‌گفتند فیلمنامه‌ سریال بسیار ضعیف است و یک عده‌ می‌گفتند گریم جوانی مهراوه شریفی‌نیا با زمان پیری‌اش هیچ فرقی نمی‌کند. کیمیا در زمان ساخت هم با اعتراض خانواده‌ شهید جهان‌آرا مواجه شد. مهراوه شریفی‌نیا بازیگر نقش اصلی سریال که بعد از بازی در سریال‌های روز حسرت، آشپزباشی و خداحافظ بچه بار دیگر در قاب کوچک ظاهر شد بازی نسبتا خوبی از خودش ارائه داد. 

شوق پرواز
سال ساخت: 1390
تهیه‌کننده: جواد نوروزبیگی
کارگردان: یدا... صمدی
بازیگران: شهاب حسینی، الهام حمیدی، شهرام حقیقت‌دوست، افسانه بایگان، کوروش تهامی، فرهاد قائمیان، ستاره اسکندری
کارگردان باسابقه‌ سینما که در کارنامه‌ کاری‌اش سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره فجر در سال 69 و فیلم ایستگاه (فیلم منتخب منتقدان در جشنواره فجر سال 63) را دارد برای ساخت اولین سریالش سراغ شهید عباس بابایی،‌ یکی از مهم‌ترین خلبانان ارتش رفت. پروژه‌ این سریال ابتدا سال 74 کلید خورد. در آن زمان قرار بود کارگردان سریال حسین قاسمی جامی باشد و به همراه سه نویسنده‌ دیگر فیلمنامه را بنویسند. این سریال اما به خاطر اختلاف‌نظرهایی که در میانه‌ کار به‌وجود آمد ناتمام ماند. حدود 12  سال بعد و در سال 86 زنده‌یاد صمدی سراغ این قصه رفت و این‌بار  سریال به سفارش ارتش و بنیاد شهید و امور ایثارگران ساخته شد. شوق پرواز را فرهاد توحیدی به همراه حسین تراب‌نژاد و مهدی محمدنژادیان نوشتند. صمدی در خرداد سال 88 پشت دوربین رفت و این سریال در سال 90 و در 24 قسمت از شبکه‌ یک پخش شد. شهاب حسینی که در این سریال نقش شهید بابایی را بازی می‌‌کند پیش از این و با سریال‌های پس از باران، پلیس جوان، تب‌ سرد و مدار صفر درجه در قاب کوچک تلویزیون ظاهر شده بود. صمدی سال 92 هم سریال هفت‌سین را ساخت که به‌اندازه‌ شوق پرواز مورد توجه قرار نگرفت.  این کارگردان سینما و تلویزیون سال 97 درگذشت. 

در چشم باد
سال ساخت: 1382
تهیه‌کننده: مسعود جعفری جوزانی، حبیب‌ا... کاسه‌ساز، عباس اکبری، رضا انصاریان
کارگردان: مسعود جعفری جوزانی
بازیگران: پارسا پیروزفر، ماه‌چهره خلیلی، سعید نیکپور، محمدرضا هدایتی، کامبیز دیرباز، اکبر عبدی
هنرمندی، ظرافت و کاربلدی را می‌شود در هر پلان این سریال دید. جعفری جوزانی در تنها سریالش کاری را ساخته که به هر صحنه‌ آن که دقت کنید متوجه می‌شوید جزئیاتش چقدر زیاد است و همه چیز در نهایت وسواس کنار هم چیده شده است. او برای فیلمنامه‌ سریال که جزو سریال‌های الف تلویزیون به‌شمار می‌رود دو سال وقت صرف نوشتن کرد. این سریال سه دوره‌ 1300، 1320 و 1360 را بررسی می‌کند و از قیام میرزاکوچک‌خان تا صحنه‌ اجتماع مردم در جلوی مسجد جامع خرمشهر را به تصویر می‌کشد. در چشم باد چیزی در حدود 150 بازیگر داشت و در بیش از ده شهرستان فیلمبرداری شد. برای ساخت این سریال بهترین عوامل دور هم جمع شده بودند. از فیلمبرداری این فیلم که برعهده‌ علیرضا زرین‌دست و امیر کریمی بوده تا طراحی گریم که سعید ملکان آن را انجام داده و موسیقی متن فوق‌العاده‌اش که حسین علیزاده اجرایش کرده است. در چشم باد قصه‌ سرگذشت خانواده‌ای ایرانی با محوریت بیژن ایرانی با بازی پارسا پیروزفر  است که حوادث و وقایع زیادی را پشت سر می‌گذارند. او خلبان است و در جنگ  جهانی دوم علیه متفین می‌جنگد و بعدها اسیر  و تبعید می‌شود. در آن‌جا لیلی عشق قدیمی و گمشده‌اش را پیدا  و با او فرار می‌کند. قسمت‌های آخر سریال در جبهه‌های جنگ ایران و عراق می‌گذرد و بیژن که به ایران آمده در جست‌وجوی پسرش با بازی مصطفی زمانی راهی جبهه‌ها می‌شود. سریال با صحنه‌ فتح خرمشهر و تجمع مردم جلوی مسجد جامع تمام می‌شود. پیروزفر برای این سریال برنده‌ جایزه‌ بهترین بازیگر مرد در جشن حافظ شد.


خاک سرخ
سال ساخت: 1379
تهیه‌کننده: منوچهر محمدی
کارگردان: ابراهیم حاتمی‌کیا
بازیگران: پرویز پرستویی، لاله اسکندری، مهتاب کرامتی،‌ حبیب رضایی، بهناز جعفری
حاتمی‌کیا از آن دست کارگردان‌هایی ا‌ست که کافیست اسمش روی یک فیلم و سریال بیاید تا کنجکاوی مخاطبان و منتقدان جلب شود و همه مشتاق دیدن اثری دیگر از او باشند. کارگردان سیمرغ‌گرفته‌ سینمای ایران  که در سال 67 با فیلم دیده‌بان شناخته شد، سال 79 سریالی را ساخت که تا سال‌ها از آن یاد می‌شد و در بازپخش‌های زیادی هم که داشت باز هم مخاطبان را پای تلویزیون می‌نشاند. ساخت این سریال 17  قسمتی برای حاتمی‌کیا که اولین تجربه‌ سریال‌سازی‌اش را پشت سر می‌گذاشت دو سال طول کشید. خاک سرخ اولین بار در سال 81 روی آنتن شبکه‌ یک رفت. فیلمنامه‌ این سریال را که مهدی سجاده‌چی و مسعود بهبهانی‌نیا نوشته‌اند قصه‌ دختری به نام لیلا را روایت می‌کند که در شب عروسی‌اش متوجه می‌شود پدر و مادر اصلی‌‌اش افراد دیگری هستند و در جست‌وجو برای پیدا کردن هویتش به خرمشهر درگیر جنگ می‌رود و در آنجا همسرش در بمباران شهید می‌شود. پرویز پرستویی که نسبت به فیلم‌های سینمایی‌اش کمتر در تلویزیون دیده می‌شود در این سریال نقش ایرج محجوب را بازی می‌کند. لاله اسکندری که قبل از خاک سرخ در فیلم‌های متولد ماه مهر به کارگردانی احمدرضا درویش و شراره کاری از سیامک شایقی بازی کرده بود در اولین تجربه‌ تلویزیونی‌اش جلوی دوربین حاتمی‌کیا رفت. مهتاب کرامتی هم برای خاک سرخ در سال 82 در هفتمین جشن حافظ نامزد بهترین بازیگر زن شد.

وضعیت سفید
سال ساخت: 1387
تهیه‌کننده: محمدرضا شفیعی
کارگردان: حمید نعمت‌ا...
بازیگران: یونس غزالی، رابعه مدنی، افسانه بایگان، ابوالفضل پورعرب، علی سلیمانی، مونا احمدی، حمیرا ریاضی، لیندا کیانی،‌ عزت‌ا... مهرآوران
بعضی از کارگردان‌ها و بازیگرها هستند که برای ماندگار شدن در ذهن و حافظه‌ جمعی مخاطب نیازی به ساختن و بازی کردن در چندین فیلم و سریال ندارند. حمید نعمت‌ا... کارگردان وضعیت سفید و یونس غزالی بازیگر نقش امیر گلکار چنین ویژگی دارند. سال 87 ساخت سریال وضعیت سفید شروع شد. حمید نعمت‌ا... به همراه یار همیشگی‌اش هادی مقدم‌دوست این سریال را نوشتند. اما ساخت سریال سه سال طول کشید و اولین بار پاییز سال 90 در 42 قسمت و از شبکه‌ سه پخش شد. این سریال حس نوستالژیک دهه‌‌شصتی مخاطب را برانگیخت و به‌سرعت زیادی محبوبیت پیدا کرد. فضای آن در سال 66 می‌گذرد و قصه‌ خانواده‌ای را روایت می‌کند که خیلی‌هاشان با همدیگر قهر هستند و  بخاطر بمباران شهر تهران مجبور می‌شوند به خانواده‌ پدری‌شان در یکی از روستاهای اطراف بروند و دور هم جمع شوند. مهین شهابی قرار بود یکی از نقش‌های این سریال را بازی کند و حتی سه قسمت هم با حضور او فیلمبرداری شد اما با شدت گرفتن بیماری‌اش گروه مجبور شد شهین تسلیمی را جایگزینش کنند و قسمت‌های فیلمبرداری شده را دوباره بگیرند. یونس غزالی که نقش اصلی سریال را بازی کرده است پیش از این در سریال 101 راه برای زله کردن پدر و مادرها، یوسف پیامبر و فیلم سینمایی در میان ابرها بازی کرده بود و وضعیت سفید آخرین سریالی بود که در آن به ایفای نقش پرداخت. نعمت‌ا... که جایزه‌ ویژه‌ هیات داوران جشنواره‌ فجر را در کارنامه‌اش دارد  پیش از وضعیت سفید فیلم‌های بوتیک، مار و پله و بی‌پولی را ساخته بود. برای این‌که متوجه هنر کارگردانی نعمت‌ا...  بشوید یک بار دیگر نماها را با دقت تماشا کنید تا ببینید هر صحنه چقدر جزئیات دارد و به همه‌ اجزایش فکر شده است. نمونه‌اش صحنه‌ دعوای علی سلیمانی و عباس غزالی در خانه‌شان یا تمام صحنه‌هایی که در خانه‌ مادربزرگ گرفته شده است.  

خوش‌رکاب
سال ساخت: 1381
تهیه‌کننده: محمود فلاح
کارگردان: علی شاه‌حاتمی
بازیگران: محمد کاسبی، مجید صالحی، مریم سعادت، پویا امینی و امیر نوری
مردی عاشق و دلبسته‌ ماشین کامیونش است. وقتی طی حادثه‌ای به او می‌گویند باید با ماشین‌اش به جنگ برود قبول نمی‌کند و طفره می‌رود. این طرح قصه‌ سریال خوش‌رکاب است که علی شاه‌حاتمی آن را نوشته. این سریال در سال 81 ساخته شد و در نوروز 82 از شبکه‌ یک پخش شد. خوش‌رکاب جزو معدود سریال‌ها در حوزه‌ دفاع مقدس است که از زاویه دید طنز به جنگ نگاه کرده است و بین مخاطبان با استقبال خیلی خوبی روبه‌رو شد. فیلمنامه‌ سریال و بازی مجید صالحی که نقش عزت را بازی می‌کند در هفتمین جشن حافظ، در سال 82 نامزد شدند که در نهایت برنده نشدند. محمد کاسبی که برنده‌ سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد هم شده در قسمت دوم این سریال به نام خوش‌غیرت هم بازی کرده است.

بازگشت پرستوها
سال ساخت: 1375
تهیه‌کننده: حسن شکوهی
کارگردان: ابوالقاسم طالبی
بازیگران: داود رشیدی، سیاوش طهمورث، کتایون ریاحی و ملکه رنجبر
در کارنامه‌ کاری طالبی ساخت دو سریال دیده می‌شود. اولین سریالش را با موضوع روزهای سخت اسیری و بازگشت آزادگان از جنگ ساخت. او این سریال را 24 سال قبل ساخت و در همان سال از شبکه‌ دو پخش شد.  بعد از آن در سال 88 سریال به کجا چنین شتابان را برای شبکه‌ تهران ساخت و فرصتی برای حضور دوباره‌اش در تلویزیون پیش نیامد. 

گل پامچال
سال ساخت: 1370
تهیه‌کننده: محمدعلی طالبی، گروه تلویزیونی    شاهد
کارگردان: محمدعلی طالبی
بازیگران: داوود رشیدی، فاطمه معتمدآریا، ستاره جعفری، کیومرث ملک‌مطیعی و رضا بابک
محمدعلی طالبی که یکی از معروف‌ترین فیلمسازان حوزه‌ کودک و نوجوان است این‌بار هم سراغ موضوعی رفته که قهرمانش دختری نوجوان است. او در این سریال از بازیگری استفاده کرد که اولین تجربه‌ حضور جلوی دوربینش را پشت سر می‌گذاشت. ستاره جعفری اولین و آخرین باری بود که جلوی دوربین رفت و برای همیشه در ذهن مخاطبان قاب کوچک جای گرفت. فیلمنامه‌ سریال را کامبوزیا پرتوی نوشته که در کارنامه‌ کاری‌اش فیلم‌های درخشانی مانند من ترانه پانزده سال دارم، کافه ترانزیت و فِراری دیده می‌شود. طالبی در تنها سریالی که ساخته قصه‌ دختری به نام لیلا را به تصویر می‌کشد که محل زندگی‌اش در جنوب کشور بمباران می‌شود و همه‌ اهالی آن منطقه کشته می‌شوند و او به دنبال پیدا کردن خواهرش است که در شمال کشور زندگی می‌کند. معتمدآریا هم که فعالیت هنری‌اش را در سال 60 شروع کرده بود در اولین تجربه‌ بازی در سریال جلوی دوربین طالبی رفت. کارگردان سریال که پیش از این ساخت شهر موشها را در سال 64 در کارنامه‌اش دارد بعد از این هم فیلم‌های چکمه، کیسه‌ برنج و دیوار را ساخت و در جشنواره‌های بین‌المللی 
مورد استقبال قرار گرفت. 

 برای خیلی از مخاطبان داستان‌ها و آثار شما در حوزه جنگ حتما این سوال پیش آمده كه نویسنده‌ای كه دو سه دهه است كارهایش را دنبال می‌كنند چطور خودش را وسط معركه نوشتن، آن هم با موضوع جنگ پیدا كرد؟
نوشتن برای خیلی‌ها شاید ارادی بوده و برایش از قبل برنامه ‌داشته‌اند. شغل‌شان بوده یا هدف زندگی‌شان بوده. برای من اما نوشتن اینطور نبود. جنگ هشت‌ساله مساله‌ای بود كه سراغ ما آمد و به ما تحمیل شد و سرنوشت خیلی از ما را تغییر داد. وقتی جنگ شروع شد فكرش را نمی‌كردم این طور با آن درگیر شوم و پایان كه بپذیرد درباره‌اش بنویسم. وقتی جنگ شروع می‌شود خیلی از آدم‌های عادی تبدیل به سرباز می‌شوند و با پایان یافتنش خیلی از این سربازها و حتی آدم‌های عادی استعداد نوشتن پیدا می‌كنند. در واقع همان طور كه هر جنگی سربازان و قهرمانان خودش را پیدا می‌كند، نویسندگان خودش را هم پیدا می‌كند. من هم جزو همین خیل سربازها بودم كه وقتی از جنگ برگشتم حس كردم تمامی خاطرات و صحنه‌هایی كه شنیدم و دیدم را باید بنویسم.
 شما به صورت سرباز وظیفه راهی جبهه شده بودید یا داوطلبانه؟
كنكور دادم و رفتم خدمت. 24 ماه سرباز وظیفه بودم. بعد از آن مدركم را نشان دادم و گفتند می‌توانی بروی دانشگاه اما باز هم نرفتم و راهی جبهه شدم که تا آخر سال 67 در جبهه بودم. خانواده من از روز اول جنگ مستقیما وارد این اتفاق شدند. برادرم سال 59 در پاوه درگیر جنگ شد و من هم از سال 63.
 و این چهار سال حضور هنوز هم شما را رها نكرده است؟
نه. من خودم و نسل خودم را ادامه‌یافته جنگ می‌دانم.
 مجید قیصری به عنوان سرباز از جنگ بازگشته دقیقا چطور شروع به نوشتن كرد؟
سال 67 كه از جبهه برگشتم رفتم دانشگاه و بعد از آن وارد ریاست جمهوری و كارمند ستاد مبارزه با مواد مخدر شدم. تا اوایل سال 75 هم آنجا بودم و از همان وقت شروع كردم به نوشتن. مجموعه داستان اولم با عنوان «صلح» حاصل همان زمان است. دورانی كه كارمند بودم و در خانه هم می‌نوشتم. بعد از مدتی اما حس كردم نمی‌توانم زندگی كارمندی را ادامه دهم و به كارهای اصلی‌ام در نوشتن نمی‌رسم. آمدم بیرون و متمركر نوشتن شدم. البته دروغ نگویم چند بار پس از آن به دلیل این‌كه زندگی نمی‌چرخید تلاش كردم تا شغلی ثابت دست و پا كنم اما هر كاری كردم نشد. نوشتن و نویسندگی به صورت تمام وقت هم به نوعی به من تحمیل شد و البته تحمیل خوشایندی بود، حالا هم كه فكر می‌كنم خیلی از آن راضی‌ام و شاكر.
 شما طیف گسترده‌ای از آثار داستانی را از حیث موضوعی خلق كرده‌اید و در موضوع جنگ هم چنین كارنامه‌ای دارید. اما عمده مخاطبان و منتقدان شما را در مقام نویسنده‌ای شناخته‌اند كه هرگز تقدیس‌كننده جنگ نبوده‌اید، در واقع می‌توان گفت بیشتر جزو نویسندگانی هستید كه ماهیت جنگ را به نقد می‌كشند. این نگاه و زندگی با آن حتما تجربه سختی است. برای ما از چگونگی ایجادش در خودتان بگویید.
حرف شما درست است. كشور ما در جنگ هشت‌ساله‌اش تقریبا از سوی همه دنیا در معرض تهاجم قرار گرفته بود و جوانان ما بدون هیچ تجربه‌ای و تنها با جان و خونشان از این كشور دفاع كردند. من در كردستان و جنوب جنگیده‌ و این حرف‌ها را كه می‌زنم از نزدیك حس كرده‌ام. این اصل واقعیت است. در ادبیات اما شما نباید از دست كسی كپی كنی. وظیفه ادبیات پیدا كردن حفره‌ها و خلأهاست و تمركز كردن روی آن. اگر قرار باشد من هم مثل همه از یك زاویه معمول ببینم و كار كنم من هم یكی مثل بقیه می‌شوم. می‌دانم كه اگر فضای غالب در كشورمان برعكس می‌بود و همه می‌خواستند از تبعات جنگ بگویند بدون شك از رشادت‌ها در آن می‌گفتم. من از حوزه ادبیات و هنر به جنگ نگاه می‌كنم، نه از موضع سیاست و مسائل آن. در كشور ما ارگان‌های زیادی هستند كه درباره رشادت‌های جنگ صحبت می‌كنند و كارشان هم خیلی محترم است اما قرار نیست همه یك كار بكنند. اگر قرار باشد همه‌مان همیشه جنگ را تقدیس كنیم این موضوع جفا به جنگ است و تمام آدم‌هایی كه بعد از جنگ هنوز دارند مصائب و تبعاتش را حس می‌كنند. من به عنوان نویسنده هنوز حتی نزدیك تبعات جنگ هم نشدم و یك شب بی‌خوابی یكی از رزمندگان شیمیایی یا اعصاب و روان را هنوز ترسیم نكرده‌ام. وقتی انگشتت زخم می‌شود یك شب خوابت نمی‌برد، حالا فكر كن كسی یك عمر است بدون پا یا دست یا در موقعیت قطع نخاع زندگی می‌كند. اینها چیزهایی نیست كه راحت بتوان از آن گذشت. وظیفه ادبیات گفتن اینها هم هست، گفتن این‌كه چیزی كه به دست آمده و امروز داریمش، مفت به چنگ نیامده. چه انسان‌هایی از زندگی‌شان گذشته‌اند تا ذره‌ای از خاك این وطن نرود... ما این را باید از همه ابعادش روایت كنیم، هر چند خیلی‌ها هنوز روایت از این زاویه را بر‌نمی‌تابند...
 هنوز خیلی‌ها نگاه شما به روایت از جنگ را تضعیف روحیه اجتماعی ما و تضعیف روحیه مقاومت باقیمانده در بطن جامعه ما می‌دانند. آن هم در كشوری كه دائما بوق جنگ بالای سرش نواخته می‌شود و مردم ما هر آن منتظرند تا وارد نزاعی تازه شوند...
ماجرا مثل آن است كه شما بروی دكتر و در حالی كه سرطان داری از او بخواهی كاری به عضو بیمار نداشته و از اعضای سالمت صحبت كند. این دردی از شما دوا نمی‌كند. من به دنبال حفره‌هایی در روایت برای جامعه‌ام هستم. وقتی می‌بینم چیزهای زیادی از وادی‌ای كه خودم در آن بوده و از آن زخم خورده‌ام، روایت نمی‌شود به من فشار می‌آید. به خودم می‌گویم چرا ساكتی. خیلی از جوان‌های ما و حتی رزمندگان هنوز از واقعیت خبر ندارند و تنها تقریر یك طرفه و ساده‌لوحانه‌ای كه از دشمن ما در جنگ به آنها ارائه شده است را می‌شناسند. بنابراین خودم را راوی و نویسنده این تبعات می‌دانم نه نویسنده و راوی بطن جنگ. من از سال 73 و با گذشت چند سال از جنگ شروع به نوشتن درباره آن و تبعاتش كردم. این راهی است كه از همان اول آن را انتخاب كردم. همیشه برایم جای تعجب بوده كه ما فقط در حوزه هنری بیش از 2000جلد كتاب خاطره از دفاع مقدس منتشر كرده‌ایم و در مقابل این دو هزار جلد وقتی با یك مجلد كتاب روبه‌رو می‌شویم كه حرفش متفاوت است، باز هم سختمان می‌شود و برنمی‌تابیم‌اش. نمی‌فهمم چرا كفه آن یك جلد هنوز باید در مقابل آن 2000جلد سنگینی كند. چرا هنوز و 40 سال پس از جنگ، كارهای مستقل غیرسازمانی درباره آن در حوزه داستان و روایت برتابیده نمی‌شود. چطور است كه در مقابل 2000جلد كتاب تقدیس‌كننده یك مجلد كتابی كه از تبعات جنگ می‌گوید را برنمی‌تابیم.
 شما از این شرایط تحلیلی ندارید؟ همین روزها یكی از كارهای متاخر شما در حوزه ادبیات جنگ كه پس از سال‌ها مجوز انتشار گرفته بود، لغو مجوز شده و این هم نمادی است از همین موقعیتی كه می‌گویید...
كاش می‌شد بفهمم. من فقط می‌توانم بگویم متاسفم برای جامعه‌ای كه فقط یك صدا را می‌فهمد. وظیفه ادبیات این است كه به هر شهروند و خواننده‌ای این امكان را بدهد كه صداهای مختلف را بشنود. وظیفه ادبیات ایجاد چنین شناختی است. این كار نه تضعیف موقعیت ملی ماست و نه چیز دیگری. اگر دكتری به شما بگوید سرطان داری، شما دكتر را می‌زنید؟ ما نتوانستیم هنوز در این جامعه ظرفیت خودمان را بالا ببریم تا روایت‌های متفاوت را بربتابیم. فلسفه ادبیات گفت‌وگوست و جامعه‌ای كه ظرفیت شنیدن گفت‌وگو و صداهای مختلف را نداشته باشد بدون شك در آینده به مشكل اساسی می‌خورد. تك صدایی همان بی‌صدایی است. این ته ماجراست. باور كنید تهش این است.
 البته به نظرم باید به مخاطب به شكل پویاتری نگاه كرد. اگر روزی مخاطب به ما پالس بدهد یا صریح بگوید كه با آنچه شما می‌گویید و می‌پسندید مشكل دارم، تكلیف چیست؟ باید آن گفتمان را تعطیل كرد؟
این نیاز به تحقیق دارد و به سادگی نمی‌شود چنین حرفی را زد. باید به استناد آمار چنین چیزی را بازگو كرد. ادبیات اما تنها راوی است و همیشه مخاطب خودش را داشته است. هیچ‌وقت فكر نمی‌كردم و نمی‌كنم كه روایتی كه من می‌نویسم مثلا بالای یك میلیون نفر در ایران مخاطب داشته باشد. مخاطب ادبیات در این كشور محدود و مشخص است. كسی كه از زاویه ادبیات به جامعه‌اش نگاه می‌كند مشخص و محدود است و تكلیفش با ادبیات روشن است. مشكل ما از قضا این نیست كه مخاطب نمی‌خواهد چیزی بشنود بلكه مشكل آنجاست كه نمی‌خواهیم مخاطب چیزهایی را بشنود. مثالی می‌زنم. درباره پدیده آن قاتل سریالی مشهور در پاكدشت شما چند روایت داستانی یا سینمایی خوانده‌اید و دیده‌اید؟ هنوز می‌گویند نروید سراغش. ما تا كی قرار است چشم روی واقعیت‌های اجتماعی ببندیم. مساله این است كه مخاطب امروز ما هوشیار است. چیزی از دستش در نمی‌رود و یك كلمه هم نمی‌شود از او پنهان كرد. رمان «باغ تلو» من كه این روزها دوباره توقیفش كردند در سال 85 هم این ماجرا را تجربه كرد اما آن زمان من رسانه نداشتم. امسال و در توقیف دومش تنها با یك پست و استوری این خبر را اعلام كردم و بعد از آن به صورت خودكار طیف زیادی شروع به اظهار نظر درباره این اتفاق كردند. یك صدا مبدل به چند صدا شد. این جامعه را نمی‌شود بست و حبس كرد. باید تحمل‌مان را بالا ببریم.
 و در حاشیه این موضوع فكر می‌كنید چرا رمان خودتان هنوز تحمل نمی‌شود؟
كاش كسی به خودم این پاسخ را می‌داد. واقعا نمی‌دانم بیش از یك دهه از خلق این رمان گذشته و نمی‌فهمم این برخورد چرا دوباره شكل گرفته است. كسی حتی یك خط هم توضیح نمی‌دهد. این برای من آزاردهنده است. منتها حس می‌كنم این كار خارج از حیطه اختیار وزارت ارشاد شكل گرفته است. كاش این وزارتخانه كمی در مقابل تصمیم و مجوز خودش بیشتر مقاومت و ایستادگی می‌كرد. با این همه من از این موضوع ناراحت نیستم و این مساله باعث شد كار بهتر دیده شود.
 مدتی است بحث پیرامون تقابل میان ادبیات داستانی و خاطره‌نگاری دفاع مقدس و جنگ در كشور ما بالا گرفته كه اوجش در ماجرای اختتامیه جایزه ادبی جلال در دو سال قبل بود. شما به این تقابل اعتقادی دارید؟ به حمایت سازمان یافته از ژانر خاطره و مستند نگاری برای كمرنگ كردن ادبیات.
من تقابل و نبردی حس نمی‌كنم اما موضوع برتری دادن خاطره نویسی بر ادبیات، صحبت امروز نیست. من خاطره نویسی را كار بسیار مفیدی می‌دانم و با بسیاری از راویان و نویسندگان خاطره صحبت كرده‌ام. مساله این است كه آیا خاطره می‌تواند همه ابعاد یك شخصیت یا واقعیت را بازگو كند؟ پاسخ به اعتبار بیان راویان و نویسندگان فعال در این ژانر این است كه نه. نمی‌تواند. متن خاطره هنوز بر‌نمی‌تابد كه بگوید مثل فلان شهید حتی سیگار می‌كشیده است. به نظرم بیشتر این خاطرات مناقب و تذكره نویسی است و می‌خواهد وجوه مثبت را بگوید. من تقابلی میان آنها با ادبیات نمی‌بینم هر چند برخی از همین خاطرات با بارها تجدید چاپ اثر‌گذاری یك كار داستانی را ندارد. من البته به این شمارگان‌ها با نگاه تردید همیشه مواجه شده‌ام. شناختی كه از جامعه دارم چنین موضوعی را به من بازتاب نمی‌دهد. من البته چیزی را انكار نمی‌كنم بلكه با دیده تردید به آن می‌نگرم.
 به نظر شما تولید ادبیات داستانی با موضوع جنگ در كشور ما در نزول قرار نگرفته است؟ مدت‌ زیادی است كه دیگر این دست موضوعات در داستان‌ها حاكم نمی‌شود.
وقتی از واقعه‌ای سی چهل سال می‌گذرد خیلی از حرف‌ها و زوایایش گفته شده است. كسانی كه می‌خواهند به آن بپردازند باید حرف‌های تازه و نویی پیدا كنند و بزنند. در دهه 70 ما یك كمیت داشتیم و به تدریج در دهه‌های بعد كمیت ادبیات جنگ به سمت كیفیت متمایل می‌شود. این اتفاق خوبی است و رخدادش هم دست ما نیست. ما در حال قدم زدن و ریست در عرصه كیفی ادبیات هستیم، نه عصر پروپاگاندا. این عصر، عصر رخوت نیست بلكه كار كیفی زمان می‌برد.

كشت و صنعت مغان در یك نگاه
شركت كشت و صنعت و دامپروری مغان با داشتن اراضی وسیع زراعی، باغات مدرن میوه، مجتمع بزرگ دامپروری، كارخانه‌های قند، لبنیات، فرآوری میوه و چند واحد تولیدی دیگر از شركت‌های منحصربه‌فرد و بزرگ‌ترین بنگاه كشاورزی كشور به‌شمار می‌رود. مجموعه‌ای كه آن‌قدر بزرگ است كه می‌توان وسعت آن را بیشتر از وسعت شهر شیراز دانست. به‌طوری‌كه ۱۷ روستا و حتی فرودگاه شمالی‌ترین شهر یعنی پارس‌آباد را در درون خود احاطه كرده است.
شركت كشت و صنعت و دامپروری مغان با تجربه فعالیت بیش از 50 سال و مالكیت بیش از 27 هزار هكتار اراضی خالص مستعد كشاورزی و خاك زراعی درجه یك و امكانات مجهز دامپروری و باغات غنی میوه و كارخانه‌های متعدد تبدیل محصولات باغی و كشاورزی و با داشتن بیش از یك‌میلیون متر مربع تجهیزات و كارگاه و با رشته تولید زراعت، ‌باغ‌های وسیع، دامداری و صنایع وابسته به آن با آب اختصاصی از رودخانه ارس و ... از بزرگ‌ترین شركت‌‌های ارزشمند كشور در حوزه محصولات كشاورزی است. كیفیت خاك و آب و هوای این منطقه باعث شده سالانه امكان دو یا حتی سه بار كشت محصول در این زمین‌ها وجود داشته باشد. بخش قابل‌توجهی از محصولات این شركت به كشورهای همسایه صادر شده و به نوعی می‌توان گفت باكیفیت‌ترین محصولات تولیدشده كشاورزی در كشور محصول زمین‌های مربوط به این منطقه است.
در روزگاری نه‌چندان دور همه بذر ذرت ایران از این شركت تامین می‌شد. حقابه‌ای سالانه معادل مصرف سه ماه تهران، ۲۰میلیون متر مربع زمین كشاورزی، نیم‌میلیون درخت میوه، دانشگاه جامع علمی كاربردی، جوان‌ترین و پرظرفیت‌ترین كارخانه قند ایران، بیش از ۱۵ هزار راس دام سنگین، كارخانه لبنیات، فناوری بذر و خوراك دام، آب اختصاصی از سد‌های ارس و ... فقط بخشی از امكانات، امتیازات و ویژگی‌های منحصربه‌فرد این شركت است.



قیمت واگذاری با دارایی‌های کشت و صنعت تطابق ندارد
صدیف بدری، نماینده مردم اردبیل در مجلس شورای اسلامی درباره واگذاری کشت و صنعت مغان به بخش خصوصی می‌گوید: واگذاری  شرکت کشت‌ و‌ صنعت و دامپروری مغان از همان ابتدا چالش‌های زیادی را نزد افکار عمومی ایجاد کرد، چراکه هم نحوه واگذاری این شرکت بزرگ به بخش خصوصی و هم اهلیت خریدار تأیید نشده بود و هم این واگذاری باقیمت غیرکارشناسی صورت گرفته است.
وی با اشاره به دو موضوع اهلیت مالک جدید و قیمت واگذاری افزود: در واگذاری اول با توجه به بررسی‌های انجام‌شده، اهلیت برنده مزایده تایید نشد. موضوعی که درنهایت به لغو این واگذاری منجر شد. مسأله دوم قیمت واگذاری بود که در مورد خریدار جدید یعنی شرکت شیرین عسل، کشت و صنعت به همان قیمت مزایده اول یعنی متری 6500 تومان واگذار شد. موضوعی که همچنان مورد اعتراض و پیگیری ماست.
بدری ادامه داد: موضوع تحقیق و تفحص از نحوه واگذاری و قیمت‌گذاری شرکت کشت و صنعت مغان از مجلس دهم در کمیسیون اقتصادی دنبال می‌شده و این موضوع در مجلس یازدهم وارد مرحله جدیدی شده است.
این نماینده مجلس با اشاره به این‌که مستنداتمان را برای صدور حکم به مراجع قضایی ارجاع می‌دهیم، تصریح کرد: بدون شک واگذاری کشت و صنعت مغان در شرایط فعلی با منافع اقتصادی مردم استان اردبیل و کل کشور در تضاد است. علاوه بر مشکلات متعدد موجود، قیمت‌گذاری صورت گرفته به‌هیچ‌عنوان مطابق باارزش واقعی دارایی‌های این شرکت نیست.درواقع این قیمت‌گذاری بر اساس ارزش روز دارایی‌ها شرکت صورت نگرفته است.
وی ضمن تأکید بر اجرای اصل 44 قانون اساسی و ادامه روند خصوصی‌سازی شرکت‌های دولتی، تصریح کرد: قیمت‌گذاری‌ها درروند خصوصی‌سازی نباید به نحوی باشد که شائبه حراج منابع ملی را در پی داشته باشد.
عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اراده قوی مجمع نمایندگان در اصلاح نحوه قیمت‌گذاری شرکت کشت و صنعت مغان می‌گوید: برای جلوگیری از تضییع منابع ملی و حقوق مردم به‌خصوص شهروندان  استان اردبیل و مردم مغان، ضروری است مسؤولان کشوری و استانی تدابیر ویژه‌ای در این زمینه و برای اقناع افکار عمومی انجام دهند.



خصوصی‌سازی فقط یک مدل واگذاری نیست
یکی از استدلال‌های دولت برای واگذاری این شرکت به بخش خصوصی غیر مرتبط آن‌هم باقیمتی نازل عدم توانایی بخش خصوصی برای خرید شرکتی به این بزرگی است. موضوعی که رئیس وقت سازمان خصوصی‌سازی از آن به‌عنوان دلیلی برای کاهش قیمت مزایده نام می‌برد. این در حالی است که بر اساس قانون باید 25 درصد اقتصاد کشور به‌صورت تعاونی اداره شود. طبیعتاً زمانی که خریدار مناسبی به لحاظ توان مالی یا توانایی لجستیکی امکان خریداری مجموعه‌ای با مقیاس شرکت کشت و صنعت مغان را ندارد، بهتر است از ظرفیت بازار سرمایه و بخش تعاونی‌ها استفاده شود. به‌عنوان‌مثال نماینده وقت پارس‌آباد و بیله سوار استان اردبیل در مجلس در همان مقطع زمانی گفته بود بهتر است واگذاری این شرکت در قالب شرکت تعاونی فراگیر توسعه مغان به خود مردم مغان صورت گیرد. روندی که قطعاً علاوه بر مردمی سازی اقتصاد در آن منطقه می‌توانست منجر به افزایش کارایی و بهره‌وری این شرکت نیز شود.
تصور عده‌ای در ایران از خصوصی‌سازی واگذاری یک بنگاه دولتی به یک فرد یا شرکت خصوصی است درحالی‌که خصوصی‌سازی صرفاً به این معنا نیست بلکه ممکن است هیچ فرد حقیقی یا حقوقی در بخش خصوصی کشور به دلایل متعدد ازجمله عدم تسهیل فضای کسب‌وکار در کشور یا عدم گسترش بخش خصوصی طی این سال‌ها و..... توانایی خرید یا اداره بنگاه‌های بزرگ دولتی را نداشته باشد. در این شرایط بهتر است واگذاری این واحدها از طریق عرضه عمومی در بورس یا به‌صورت شرکت تعاونی فراگیر واگذار و اداره شود.




مسیر واگذاری تا ورود دستگاه قضا به ماجرا
بعد از سال 96 و وضعیت نه‌چندان مطلوب در صورت‌های مالی شرکت، مزایده فروش شرکت در سه مرحله باقیمت 2500 میلیارد تومان انجام شد. مزایده‌ای که به در بسته خورد و هیچ خریداری حاضر به خرید شرکت کشت و صنعت با این رقم نبود.در مزایده بعدی که با کاهش رقم مزایده از سوی سازمان خصوصی‌سازی همراه بود، شرکت سرمایه‌گذاری توسعه بازار سرمایه تهران به‌عنوان برنده این مزایده اعلام‌شده و سپرده شرکت در مزایده به دو شرکت‌کننده دیگر (که یکی از آنها خریدار فعلی است) عودت داده شد. بعدها مشخص شد برنده مزایده فقط یک شرکت پوسته‌ای است که هزینه ثبتی آن فقط 200 میلیون تومان بوده و میزان مالیات پرداختی‌اش هیچ‌گاه بیش از هفت‌میلیون تومان نبوده است. شرکتی که فقط 40 میلیون تومان موجودی نقدی داشته و حتی یکی از بدهکاران بزرگ بانکی در حلقه مدیریتی این شرکت است؛عوامل و دلایلی که باعث شد قرارداد این واگذاری درنهایت ابطال شود. در این میان اصرار سازمان خصوصی‌سازی بر انجام هر چه سریع‌تر این واگذاری بسیار عجیب و پر ابهام است. هرچند هیات وزیران ادامه روند واگذاری را به جلب نظر وزارت اطلاعات منوط  کرده و وزارت اطلاعات نیز  شروطی را برای این واگذاری در آینده تعیین می‌کند. (شروطی که البته هیچ‌گاه محقق نمی‌شود.)
اما سازمان خصوصی‌سازی برخلاف مصوبه هیات وزیران سراغ مزایده‌ای می‌رود که شش ماه قبل انجام‌شده، خاتمه یافته و البته صلاحیت برنده آن نیز تایید نشده است. سازمان خصوصی‌سازی این بار نفر دوم مزایده مختومه قبلی را بدون قیمت‌گذاری و انجام مزایده مجدد به‌عنوان برنده این مزایده اعلام می‌کند. شرکت پیروز نیز فقط با پیش‌پرداخت صد میلیارد تومان یعنی معادل 6 درصد قرارداد، مالک جدید شرکت کشت و صنعت مغان می‌شود.
پس از روی کار آمدن مالک خصوصی اعتراضات در داخل شرکت شروع شد. حقوق کارکنان با کاهش‌های 20 درصدی و حتی 50 درصدی روبه‌رو شده و برخی مزایای کارکنان شرکت قطع می‌شود. اعتراضات داخلی شرکت نتیجه‌ای در پی نداشته  و کارکنان مجموعه در مقابل اداره مرکزی شرکت کشت و صنعت تجمع می‌کنند.طومار اعتراضی از سوی مردم محلی مغان و کارکنان این مجموعه  با 10 هزار امضا به قوه قضاییه ارسال می‌شود. دید‌بان مردم‌نهاد شفافیت و عدالت نیز علاوه بر خریدار شرکت علیه رئیس و هیات مدیره وقت شرکت خصوصی‌سازی اعلام‌جرم می‌کند. ماجرایی که سرانجام به باز شدن پای آیت ا... رئیسی به‌عنوان رئیس دستگاه قضا به ماجرای واگذاری شرکت کشت و صنعت مغان می‌شود.



ورود دستگاه قضایی به واگذاری شرکت کشت و صنعت مغان
در نهایت 11 شهریور  رئیس کل دادگستری استان اردبیل و دادستان وقت مرکز این استان از ورود دستگاه قضایی به واگذاری شرکت کشت و صنعت مغان خبر داد و گفت: این شرکت یکی از مهم‌ترین بنگاه‌های اقتصادی دولتی در شمال‌غرب کشور محسوب می‌‎شود که در کارشناسی اولیه ارزشی بیش از ۲۷۰۰ میلیارد تومان داشته است.
عتباتی با تأکید بر این‌که دستگاه قضایی استان اردبیل فارغ از جنجال‌های رسانه‌ای و سیاسی این موضوع را بررسی می‌کند، گفت: از ابتدای بحث واگذاری این شرکت، با تاکید دادستان کل کشور و دستورات اکید رئیس کل دادگستری استان مبنی بر نظارت دقیق بر موضوع، دادستانی مرکز استان اردبیل در راستای صیانت از حقوق عامه و حفظ بیت المال به موضوع ورود کرده است. پنجشنبه سوم مهرماه آیت‌ا... رئیسی در هفدهمین سفر استانی خود در رأس هیات عالی‌رتبه قضایی برای بررسی آخرین وضعیت پرونده‌های قضایی استان اردبیل و نیز پرونده‌های خصوصی‌سازی وارد این استان شد.
آیت‌ا... سید ابراهیم رئیسی در این سفر شش دستور درخصوص شرکت کشت و صنعت مغان به شرح زیر صادر کرد:
۱-فهرست کلیه اراضی، اموال و دارایی‌های شرکت احصا و گزارش کارشناسی آن ارائه شود.
۲-اموال و دارایی‌های شرکت، بطور شفاف، کارشناسی و ارزش‌گذاری شود.
۳- هیات داوری به دور از فشارها و با در نظر گرفتن مصالح ملی و بیت المال، درخصوص تایید یا ابطال قرارداد فعلی واگذاری براساس حق و عدل اظهارنظر نماید.
۴- قرارداد واگذاری، باید پیوست تخصصی کشاورزی و امنیتی داشته باشد.
۵- هیات مستشاری دیوان محاسبات مجلس شورای اسلامی در اظهارنظر نهایی خود تسریع نماید.
۶- سازمان بازرسی کل کشور در تمامی مراحل نسبت به رعایت قانون، نظارت موشکافانه و دقیق داشته باشد.
 از سوی دیگر دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان اردبیل اعلام کرد: بر این اساس، اطلاعات استخراجی و مطالب ضروری در اختیار نهاد‌های اجرایی و نظارتی جهت ملاحظه قرار داده شده است.
۲۰ اردیبهشت سال گذشته نیز دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان اردبیل تأکید کرده بود: موضوع دیگر که ما به آن ورود کرده و آن را تحت بررسی قرار دادیم،بحث واگذاری شرکت کشت و صنعت مغان بود که قبل از این‌که بخواهند این مجتمع را واگذار کنند در بررسی‌های خود متوجه شدیم یک سری اشکالات در این واگذاری وجود دارد، لذا رئیس سازمان خصوصی سازی را مجدد جهت ادای توضیحات و ارائه اطلاعات درباره نحوه واگذاری این شرکت خواستیم.
دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان اردبیل بیان کرد: پس از برخی بررسی‌ها متوجه شدیم افرادی که می‌خواهند این مجتمع را تحویل بگیرند از اهلیت مالی و فنی بر خوردار نیستند و حتی ظاهر قضیه هم از یک سوء جریان خبر می‌داد.
عتباتی بیان کرد: با پیگیری‌هایی که انجام شد و با همکاری‌هایی که از سوی دادستان کل کشور، سازمان بازرسی کل کشور و رئیس کل دادگستری استان اردبیل صورت گرفت، این موضوع به صورت جدی بررسی و درنهایت برنده اول این واگذاری که اهلیت آنها برای خرید مجتمع احراز نشد.



استدلال سازمان خصوصی‌سازی برای مفت‌فروشی
شاید بتوان دوران اوج فعالیت‌ها و سوددهی شركت کشت و صنعت را در دهه 70 دانست. دهه‌ای كه همزمان با دوران سازندگی و اتمام جنگ تحمیلی بود. به‌طوری كه چیزی حدود 7000 نفر نیروی جدید در این دهه به استخدام این شركت درآمده و حجم فعالیت‌ها و تولیدات آن افزایش قابل توجهی پیدا كرد. گذشت زمان باعث شد در دهه‌های 80 و 90 این شركت از رسالت اصلی خود به‌عنوان بزرگ‌ترین شركت تولید محصولات كشاورزی در كشور فاصله بگیرد. گام اول این انحراف را می‌توان انتصاب مدیرانی دانست كه وزارت جهاد كشاورزی برای اداره این شركت انتخاب می‌كرد. مدیرانی كه به جای نگاه صرفا كشاورزی و اقتصادی به فعالیت‌های این شركت، كشت و صنعت را به محلی برای پیشبرد اهداف سیاسی خود تبدیل كرده و این شركت كشاورزی را با برگزاری جلسات و میتینگ‌های سیاسی و حمایت از نامزدهای مختلف انتخاباتی از مسیر اصلی خود منحرف كردند. ادامه این روند باعث شد این شركت در میانه دهه 90 به‌خصوص طی سال‌های 93 تا 96 دیگر آن شركت پرسود دهه 70 نباشد. موضوعی كه وضعیت نه‌چندان رضایت بخش صورت مالی‌ها این شركت موید این موضوع بود.
در همین زمان بود كه شركت كشت و صنعت با تمام امكانات، زمین‌های زراعی و تجهیزات آبیاری و... برای اولین‌بار با قیمت 2500 میلیارد تومان! به مزایده گذاشته شد. مزایده‌ای كه طی كمتر از یك‌سال سه بار تكرار شد و البته در هر سه بار هیچ‌كس حاضر به خرید این شركت با قیمت 2500 میلیارد تومان نشد. مساله‌ای كه باعث شد سازمان خصوصی‌سازی مدعی شود قیمت 2500 میلیارد تومان برای شركت كشت و صنعت، گران است و كسی با این قیمت تمایلی برای خرید این شركت ندارد. پس باید شرایط واگذاری را جذاب‌تر كرد! استدلالی كه در نهایت موجب شد شركت با رقم كمتری به مزایده گذاشته شود.
این در حالی است كه بر‌اساس اصل 43 قانون اساسی اقتصاد ایران باید به سمتی حركت كند كه تمركز ثروت در اختیار افراد یا گروه‌های خاصی قرار نگیرد. موضوعی كه در واقع همان مردمی‌سازی اقتصاد در راستای فقرزدایی و گسترش عدالت اجتماعی است. اداره اقتصاد به صورت تعاونی به عنوان یكی از گونه‌های اقتصادی ذكر شده در قانون اساسی یا عرضه عمومی شركت‌های دولتی از طریق بازار سرمایه در حالی می‌توانست جایگزین مناسبی برای واگذاری این شركت به بخش غیر‌دولتی باشد كنار گذاشته شد تا در نهایت این شركت بزرگ با قیمتی عجیب و شرایطی باور نكردنی به بخش خصوصی آن هم بخش خصوصی غیر‌مرتبط واگذار شود.



واگذاری قطب كشاورزی ایران با 6 درصد رقم قرارداد
شركت كشت و صنعت دشت مغان در سال 1353 با سرمایه اولیه هفت میلیارد ریال (معادل 100 میلیون دلار) با هدف كشاورزی بزرگ و نوین احداث شده بود، تاسیسات به كار رفته در این كشت و صنعت بزرگ در زمان واگذاری 2/5 میلیارد دلار برآورد شده‌است. بر‌اساس گزارش تفریغ بودجه سال 96 كه از سوی دیوان محاسبات كل كشور اعلام شده، ارزش روز كشت و صنعت دشت مغان 4000 میلیارد تومان برآورد شده‌است. این در حالی است كه در سال 96 نه‌تنها صورت مالی این شركت از شرایط مناسبی برخوردار نبوده، بلكه قیمت زمین اعم از مسكونی و زراعی بدون محاسبه افزایش قیمت زمین در یك‌سال اخیر برآورد شده‌است. در واقع كشت صنعت مغان با توجه به صورت مالی سال 96 و بر‌اساس قیمت زمین و نرخ دلار (با توجه به تجهیزات موجود در این شركت) قیمت‌گذاری شده‌است. این در حالی است كه با توجه به این موضوعات دیوان محاسبات در حالی عدد 4000 میلیارد تومان را برای ارزش روز این شركت برآورد كرده كه این شدت به ارقامی بسیار كمتر و آن هم با شرایطی بسیار عجیب واگذار شده‌است. به طوری كه خریدار این شركت در حال حاضر فقط 6 درصد از مبلغ ذكر شده در قرارداد را پرداخت كرده و مابقی مبلغ قرارداد را طی 11 سال آینده پرداخت خواهد كرد. 11 سالی كه البته دو سال آن به عنوان تنفس برای خریدار لحاظ شده‌است.
این در حالی است كه این شركت عظیم در مجاورت دو سد بزرگ خدا آفرین و میل و مغان قرار دارد كه ارزش سرمایه‌گذاری این دو سد بالای 100 میلیارد تومان بوده و مجاورت این كشت و صنعت با دو سد یاد شده ارزش‌افزوده بسیار زیادی را برای این شركت ایجاد كرده‌است.



دشت مغان متری چند؟
اروجعلی محمدی كه خود سابقه مدیریت این شركت را در سال‌های گذشته بر عهده داشته است درباره قیمت واگذاری این شركت به بخش خصوصی می‌گوید: رقم واگذاری این شركت مانند این است كه اسب را به قیمت نعلش بفروشند.
عادل آذر، رئیس وقت دیوان محاسبات نیز درباره قیمت واگذاری این شركت معتقد است: قیمت واقعی واگذاری حداقل چیزی دو برابر قیمت تعیین‌شده در مزایده است.
این در حالی است كه در ابتدای سال 97 قیمت هر هكتار زمین زراعی در منطقه مغان چیزی حدود 55 میلیون تومان قیمت‌گذاری شده بود و حتی در برخی از مواقع زمین‌هایی قیمت‌هایی بالاتر را ثبت كرده بودند. برای مثال بررسی میدانی صورت‌گرفته از مشاوران املاك در این منطقه حاكی از آن است كه در ابتدای سال 97 هر هكتار زمین زراعی حداقل دوبرابر قیمتی كه در قیمت‌گذاری لحاظ شده ارزش داشته است.
ناصر عتباتی، رئیس‌كل دادگستری استان اردبیل در این‌باره می‌گوید: قرار بود در بخشی از زمین شركت كشت و صنعت مغان یك شهرك گلخانه‌ای احداث شود كه ناگزیر بودند برای قراردادن برق فشار قوی جهت احداث این گلخانه، دكل‌های خاصی را از اراضی شركت مغان عبور دهند. به نحوی كه گفته شد برای این كار به چیزی حدود 5/5 هكتار زمین نیاز است. وی ادامه داد: برای تصرف چیزی حدود 5/5 هكتار زمین زراعی قیمتی بیش از یك‌میلیارد تومان به‌عنوان خسارت درخواست شد. این رقم به این معناست كه در سال گذشته برای هر هكتار از زمین زراعی كشت و صنعت مغان این شركت چیزی حدود 200 میلیون تومان برای احداث این گلخانه طلب كرده است. به معنای بهتر قیمت هر متر زمین حداقل 20هزار تومان است نه 6/5 هزار تومان. یعنی واگذاری صورت‌گرفته نه‌تنها كمتر از یك‌سوم قیمت واقعی بوده بلكه به صورت اقساط بلندمدت و با دو سال تنفس رخ داده است.
زمانی قیمت و ارزش این مفت‌فروشی یا به اصطلاح تخفیف بزرگ مشخص می‌شود كه این میزان تخفیف در میزان كل مساحت زمین ضرب شود. ضمن این‌كه قیمت زمین‌های زراعی منطقه (در تابستان سال 99) افزایش شدیدی یافته و برای خرید 1/5 هكتار باید چیزی حدود یك‌میلیارد تومان پرداخت کرد كه به معنای افزایش قیمت هر هكتار زمین از 200 میلیون تومان سال 97 به حدود 700 میلیون تومان در سال 99 است.
در حالی قیمت زمین‌های زراعی حدود 9 برابر افزایش یافته كه هنوز زمان پرداخت اقساط شركت فرا نرسیده است. این در حالی است كه تنفس برای بازپرداخت اقساط در صورت دریافت وام آن هم عموما برای واحدهای تولیدی كه هنوز تولید را آغاز نكرده‌اند معنا داشته و دلیل اصلی آن هم این است كه شركت راه‌اندازی‌شده اول محصول را تولید و پس از فروش محصولات خود بازپرداخت اقساط را آغاز كند. این در حالی است كه شركت كشت و صنعت مغان درحال‌حاضر كاملا تجهیز بوده و در حال فعالیت و فروش محصولات خود واگذار شده است.



دولت جلوی ابطال ایستاده است
فیروز احمدی، معاون سابق سیاسی امنیتی استانداری اردبیل به خبرنگار جام جم می‌گوید: واگذاری کشت و صنعت مغان با این شرایط و این قیمت فاجعه بزرگی برای کشور است. ما از همان روزهای اول واگذاری، اعلام مخالفت کردیم و بدون شک تا آخرین لحظه پیگیر حق مردم خواهیم بود.
وی با اشاره به این‌که سودآور نبودن، بهانه مناسبی برای مفت فروشی بزرگ‌ترین بنگاه کشاورزی کشور نیست، افزود: اگر این شرکت سودآور نبوده، ضعف آن به مدیرانی برمی‌گردد که دولت برای مدیریت این مجموعه انتخاب کرده و بی‌شک راه‌حل واگذاری این مجموعه، آن‌هم با این شرایط غیرعقلانی نیست.
وی با اشاره به شنیده شدن بحث‌هایی از خروج اموال این شرکت می‌افزاید: چنانچه دستگاه‌های نظارتی فوق‌الذکر به‌فوریت جلوی خروج اموال و ثروت این مجتمع بزرگ را نگیرند، شرکت رو به نابودی گذاشته و اقدام بعدی نوشداروی بعد از مرگ سهراب خواهد بود و بعد از اجرای حکم ابطال واگذاری، شرکت با مشکلات جدی روبه‌رو خواهد شد.
احمدی می‌گوید: مقصر اصلی واگذاری غیرقانونی این مرکز حیاتی کشور در مغان، خود دولت است و نشانی غلط به افکار عمومی داده می‌شود. این در حالی است که اکنون نیز دولت جلوی ابطال آن ایستاده است.

میرزازاده استادیار اپیدمیولوژی  دانشگاه کالیفرنیا
 این ویروس از بین نخواهد رفت حتی اگر واکسن آن کشف شود و  مثل بقیه ویروس‌ها با ما خواهد ماند و باید با آن زندگی کنیم.



۷۴ درصد
طبق نظرسنجی صورت گرفته از سوی موسسه تحقیقات جهانی ایپسوس، که روی 20 هزار نفر از 27 کشور جهان انجام شده، ۷۴ درصد مردم موافق تزریق واکسن کرونا هستند.


۳۵
واکسن در دنیا در مرحله تحقیق و پژوهش است


۹
مورد آن‌ها وارد فاز سوم  مطالعات انسانی شده‌اند.


سازمان بهداشت جهانی
رسانه‌ها خبر داده‌اند که این سازمان، واکسن‌های 19 کشور را برای آزمایش‌های بالینی تأیید کرده است. این‌ها شامل 33 واکسن از 19 کشور انگلـستان، چین، روسیه، آمریکا، آلمان، ژاپن، هند، کره جــنوبی، بلژیک، سوئد، سنگاپور، ایتالیا، استرالیا، تایوان، کوبا، فرانسـه، اتریش و کانادا می‌شود.





۷۶
 رویترز گزارش داد که نزدیک به 76 کشور جهان، تعهد داده‌اند که برای مشارکت در خرید و توزیع عادلانه واکسن کرونا اقدام کنند. آن‌ها اظهار کرده‌اند که برای پیوستن به یک برنامه جهانی که زیر نظر سازمان بهداشت جهانی تدوین و تعقیب شود، آماده‌اند. به گفته مدیر اجرایی اتحادیه واکسن‌ها، این طرح هماهنگ معروف به کواکس، توسط ژاپن، آلمان، نروژ و بیش از 70 کشور دیگر امضا شده.





چین
دو واکسن غیر فعال کرونا، توسط گروه ملی بیوتک چین تولید شده. این‌ها برای آزمایش بالینی مرحله سوم، به چند کشور خاورمیانه و آمریکای لاتین ارسال می‌شود.

چینی‌ها اعلام كرده‌اند كه اولین مرحله آزمایش انسانی روی واكسن اسپری بینی كرونا را تأیید كرده‌اند و این، اولین واكسن كرونا خواهد بود كه تزریقی نخواهد بود؛ این واكسن، دهمین واكسن چینی برای تحقیقات است.


روسیه
 واکسن اسپوتینگ 5 در 11 آگوست توسط وزارت بهداشت روسیه به عنوان واکسن مورد تأیید این کشور اعلام شد. البته هنوز اثربخشی قطعی آن راستی‌آزمایی نشده است.


یك موسسه ویروس‌شناسی در روسیه، آزمایش‌های انسانی مرحله اول را روی یكی از واكسن‌های روسی دیگر انجام داده كه نتیجه‌اش به زودی اعلام می‌شود.

رئیس صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه هم گفته كه روس‌ها تا صد میلیون دوز واكسن كرونای روسی را به آمریكای
لاتین صادر خواهند كرد.



امریکا
ترامپ با توجه به این‌که سازمان بهداشت جهانی در برنامه کواکس شریک است، به این طرح اضافه نخواهد شد.


سی‌ان‌ان فاش کرد که ترامپ دوست دارد تا زمان انتخابات در آبان ماه، این واکسن از مرحله سوم سربلند بیرون آمده و توزیع شود تا بتواند مانور سیاسی داده و مجددا رئیس‌جمهور شود.


تازگی‌ها مدیر موسسه ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی آمریكا گفته كه واكسن كرونا تا انتخابات 2020 نمی‌رسد؛ برخلاف حرف رئیس‌جمهور این كشور.


انگلستان
واكسن كرونای آكسفورد كه به دلیلی پزشكی، متوقف مانده بود، آغاز به آزمایش مجدد كرد. این توقف به دلیل واكنش نامطلوب یكی از داوطلبان به واكسن بوده.


ایران
تولید انبوه و مشترک واکسن کرونا بین ایران و روسیه به زودی در دستور کار قرار می‌گیرد. این را کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه گفته است.


دکتر نمکی، وزیر بهداشت، رئیس و اعضای کمیته کشوری ساخت واکسن کرونا را انتخاب کرد. محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر، رئیس این کمیته شد.

با توجه به این‌که دارو و غذا جزو تحریم‌های غرب علیه ایران نیست ولی ایجاد مشكل در دریافت آن کماکان و به شکل‌های مختلف وجود دارد، آیا چنین چیزی را می‌توان در مورد واکسن کرونا هم انتظار داشت، یعنی شما تصور کنید که این واکسن تولید جهانی بشود و به این واسطه، با مشکلاتی برای ورود به کشور روبه‌رو شود؟
درباره تحریم‌های دارویی و ظالمانه‌ای که نسبت به کشورمان وجود دارد،‌ قطعا چنین تحریمی تمام فرآورده‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و طبیعی است که فرآورده‌های بهداشتی و دارویی هم تحت تأثیر این تصمیمات آمریکایی‌ها قرار بگیرد. ما این فرآورده‌های مورد نیاز را الان داریم به سختی تأمین می‌کنیم. حتما در جریان هم هستید که به تازگی، نامه‌ای به دکتر تدروس آدهانوم، رئیس سازمان جهانی بهداشت نوشته و طی این نامه، خواستار فراخوانی جهانی برای پایان این تحریم‌های نامشروع و یک‌طرفه آمریکایی‌ها شده‌ام؛ چرا که عملا سلامت جهانی را هم به خطر انداخته. در این نامه اشاره کرده‌ام که با وجود مبارزه جهانی و همه‌جانبه‌ای که با کرونا وجود دارد، ولی ایرانی‌ها با اقدامات غیرقانونی و یک‌جانبه آمریکایی‌ها در نقض قوانین بین‌المللی مثل برجام روبه‌رو شده‌اند و این‌که مسدود شدن دسترسی ایران به کانال‌های بانکی، عملا روی تهیه دارو و تجهیزات پزشکی هم اثرات منفی گذاشته که عملا موجب هدف قرار گرفته‌شدن سلامت مردم شده است. در این نامه صریحا از رئیس سازمانی جهانی بهداشت تقاضا کرده‌ام اقداماتی علیه این تحریم‌های نامشروع را که باعث درد و مرگ مردم ایران و برخی کشورهای دیگر شده انجام دهند. امیدوارم فعالیت‌هایی از این قبیل، موجب فشار افکار عمومی و علمی جهان برای رفع چنین تحریم‌هایی در حوزه‌های دارویی و سلامت شود.
این قضیه در تهیه واکسن کرونا، به فرض این‌که در آینده‌ای نزدیک تولید بشود، چه اثری خواهد داشت؟
در مورد واکسن کرونا، باید عرض کنم که هنوز خیلی از ابعاد چنین واکسنی برای‌مان مشخص نیست. همان‌طور که می‌دانید سازمان بهداشت جهانی طرحی موسوم به کواکس را به امضای بیشتر کشورها، مخصوصا کشورهای ثروتمند جهان رسانده تا از این طریق، واکسن کرونا در صورت تولید انبوه و کارآزمایی نهایی، به صورت متناسب و متعادل در اختیار همه مردم جهان قرار بگیرد. ما هم جزو کشورهایی هستیم که مشارکت خودمان را اعلام کرده‌ایم. اعلام کرده‌ایم هر کشوری که موفق به کشف و تولید این واکسن طبق استانداردهای جهانی شود، ما راغبیم که آن را از طریق آن‌ها تهیه کرده و در اختیار مردم بگذاریم.
آیا هر کشوری که اراده کند، می‌تواند اقدام به پژوهش و تحقیق و سرانجام تولید واکسن کرونا کند یا این‌که کشورهایی خاص با سنت و بنیه علمی خاصی قادر به انجام این کار هستند؟ برای تحقیقات و مطالعات درباره واکسن کرونا، اساسا چنین بنیه علمی و مطالعاتی را در کشورمان داریم؟
در داخل کشورمان، تیم‌های مختلفی روی ساخت واکسن کرونا کار می‌کنند. طبق اطلاعاتی که به من رسیده، موفقیت‌های قابل توجهی هم داشته‌اند. در مورد سنت علمی موجود در کشور، باید گوشزد کنم که ما از نزدیک به صد سال قبل، از طریق انستیتو رازی و انستیتو پاستور، واکسن‌ساز برتر منطقه‌ای بوده‌ایم. همین الان هم داریم واکسن‌های مختلفی برای بیماری‌های مختلف می‌سازیم که نشان می‌دهد چنین سنت و بنیه علمی و پژوهشی در کشورمان بوده و هست.
در مورد واکسن کرونا و تحقیقات و ساخت آن اوضاع چطور است؟
در حال حاضر هفت، هشت تیم پژوهشی و علمی دارند روی انواع مختلف واکسن‌ها با رویکردهای مختلف کار می‌کنند. همان‌طور که گفتم، برخی از آنها موفقیت‌های خوبی هم داشته‌اند و در آینده نزدیک، به سمت مراحل نهایی و کارآزمایی بالینی گسترده و ... در انسان‌ها هم خواهیم رفت.
حتما شما هم مطلع هستید که روسیه، ادعاهایی در مورد ساخت و واکسیناسیون گسترده توسط واکسن کرونا را مطرح کرده و الان در حال انجام این کار است. ضمن این‌که واکسن روسی در این مورد، یکی از واکسن‌های مطرح شده در مورد کنترل یا مبارزه با کروناست. موضع ما نسبت به چنین امری چگونه خواهد بود؟ آیا می‌توانیم همکاری‌هایی با روس‌ها داشته باشیم؟
در مورد کشور روسیه، ما مراوداتی داریم. ولی نه مدارکشان را دیده‌ایم، نه در مورد تأیید آن چیزی شنیده‌ایم. قطعا چه در ایران و چه در روسیه، می‌توانیم همکاری‌هایی با آن‌ها داشته باشیم. با توجه به سابقه‌ای که روس‌ها در حوزه‌های علمی دارند، می‌توانند به عنوان شریکی مناسب در کنار ما حضور داشته باشند.
اجماع موجود در مبارزه با کرونا را، به نسبت اجماع ملی در مقابله با مواردی چون فلج اطفال و ... چگونه ارزیابی می‌شود؟
در مورد اجماع عمومی درباره رعایت پروتکل‌ها و موارد بهداشتی، بعد از خیز اول، افتی را تجربه کردیم. در نتیجه این عدم رعایت‌ها موجب ایجاد خیز دوم شد. الان خوشبختانه بالای 70 درصد مردم دارند پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند. جمعیت سی درصدی هم در جاهای مختلف پروتکل‌ها را رعایت نمی‌کنند. ما قطعا اولویت‌مان این است که این درصد مشارکت در رعایت پروتکل‌ها را بالاتر ببریم، با استفاده از روش‌های ممکن.
 آیا توجه و تمرکز بنیه بهداشتی و سلامت کشور روی کنترل کرونا، باعث نشده تا در دیگر بخش‌های بهداشتی و سلامتی از جمله توسعه زیرساخت‌ها و افزودن امکانات جدیدی که مردم در این حوزه نیاز دارند، به مشکل برخورد کنیم؟
طبیعی است که مشکلاتی در این زمینه هم خواهیم داشت. اما همان‌طور که در سومین آیین بهره‌برداری از پروژه‌های سلامت هم اشاره کردم، هدفگذاری ما این است که امسال هم بتوانیم کرونا را مدیریت کنیم، هم سالی طلایی در توسعه زیرساخت‌ها را داشته باشیم. همه تلاش‌مان این است که چنین کاری را انجام بدهیم و جزو اولویت‌های اول ماست.
یعنی چطور؟
امسال قصد داریم 10 هزار و 600 تخت عادی و دو هزار تخت آی‌سی‌یو را به تخت‌های کشور اضافه کنیم. این اتفاق برای اولین بار است که در ایران خواهد افتاد. این اتفاق، در راستا و چشم‌انداز همان هدف افتتاح 1400 پروژه بهداشتی درمانی تا 12 فروردین 1400 خواهد بود. امیدوارم که به این هدف‌مان برسیم و این اتفاق بزرگ را رقم بزنیم.
حدس می‌زنید این وضعیت زندگی با کرونا، تا کی ادامه داشته باشد و کی به پایان خواهد رسید؟
این‌که تا چه زمانی باید به کرونا زندگی کنیم، سئوالی است که متأسفانه حتی سازمان جهانی بهداشت هم پاسخش را نمی‌داند.

 ضعیف کردن ویروس
در این روش، متخصصان پزشکی و علوم آزمایشگاهی آن قدر ویروس را ضعیف می‌کنند تا قابلیت تکثیر آن در بدن به حداقل برسد. یعنی اگر به طور طبیعی یک ویروس در بدن هزاران بار تکثیر می‌شود، ویروس ضعیف شده واکسن فقط می‌تواند 20 بار تکثیر شود. در نتیجه بعد از زدن واکسن، شما ابتدا کمی احساس بیماری می‌کنید اما علائم خیلی زود از بین می‌روند و بیماری پیشرفت نمی‌کند. این حضور کم‌رمق ویروس در بدن شما، باعث ترشح پادتن می‌شود و مصونیتی به شما می‌دهد که تقریبا تا پایان عمر باقی می‌ماند. با این حال، یک ایراد بزرگ این روش آن است که نمی‌توان چنین واکسنی را به افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارندتزریق کرد. چون واکسن حاوی ویروس زنده است و همان ویروس کم و ضعیف هم برای از پا درآوردن سیستم ایمنی یک فرد بیمار کافی است.



غیرفعال کردن ویروس
در این روش، ویروس کاملا کشته یا غیرفعال می‌شود، بنابراین قابلیت تکثیر یا بروز بیماری را ندارد. همین ویروس مرده هم برای سیستم ایمنی قوی و هوشمند بدن ما قابل شناسایی است و به محض ورود آن به بدن، سلول‌های سیستم ایمنی‌مان فعال می‌شوند و به جنگ ویروس می‌روند. مزیت این نوع در آن است که ویروس موجود در واکسن باعث نمی‌شود که شما حتی علائم خفیف بیماری را نشان دهید. از سوی دیگر کسانی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند هم می‌توانند با خیال راحت از آن استفاده کنند. با این حال، این نوع از واکسن‌ها یک عیب اساسی هم دارند و آن این است که باید چند دوز از آنها را بزنید تا بدنتان در مقابل بیماری مصون شود. 



محدود کردن ویروس
در این روش، به شکل محدودی از ویروس استفاده می‌شود. در واقع فقط بخشی از پروتئین ویروس را در آزمایشگاه از آن جدا کرده و به عنوان واکسن وارد بدن می‌کنند. این روش درباره همه ویروس‌ها امکان‌پذیر نیست و فقط روی ویروس‌هایی جواب می‌دهد که بدن برای نابودی آنها فقط با یک پروتئین مشخص‌شان سر و کار دارد. در عوض می‌توان واکسن به دست آمده با این روش را به همه افراد تزریق کرد و شاهد یک مصونیت بلند مدت در مقابل بیماری بود؛ مصونیتی که اغلب تا پایان عمر همراه فرد می‌ماند. 


فداکاری حیوانات  برای ما
شاید نامنصفانه به نظر برسد، اما واقعیت این است که برای ساخت واکسن، چاره‌ای نیست جز آن که از حیوانات کمک گرفته شود. متخصصان ویروس‌شناسی و علوم آزمایشگاهی دهه‌هاست که برای ساخت واکسن، اول یک حیوان را به بیماری مورد نظرشان مبتلا می‌کنند، بعد ویروس بیماری را از بدن حیوان می‌گیرند و دوباره آن را به حیوانی دیگر می‌زنند. بعد از بیمار شدن آن حیوان، باز ویروس را از بدنش جدا کرده و حیوانی دیگر را مبتلا می‌کنند. این چرخه آن قدر تکرار می‌شود تا بالاخره ویروس ضعیف شود و اگر آن را وارد بدن انسان کنند، باعث بیماری انسان نشود.

ایران، همگام با جهان در ساخت واکسن
مهمترین پرسش شکل گرفته در اذهان عمومی، پس از انتشار خبر شروع مراحل تحقیقات و ساخت واکسن کووید-۱۹ در داخل کشور، این بود که: «چقدر احتمال به نتیجه رسیدن این تحقیقات و ساخت واکسنی مؤثر در داخل وجود دارد؟» این سؤال شاید از عدم شناخت کافی از توانایی‌های علمی و پزشکی داخل و درنتیجه مقایسه‌ای نادرست بین این توانایی‌ها با امکانات موجود در کشورهای پیشرفته‌تر باشد. اما محمدمهدی گویا، در پاسخ به این سؤال و میزان پیشرفت مراحل ساخت واکسن، ضمن تأکید بر توانایی‌های دانشمندان داخلی می‌گوید: «پیشرفت‌های خوبی در انستیتوها و شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه ساخت واکسن صورت گرفته‌است. به طوری که می‌توان گفت ایران از لحاظ بازه زمانی شروع تحقیقات از کشورهای دیگر چندان عقب نیست و با توجه به همین بازه زمانی پیشرفت‌های صورت گرفته در ایران با دیگر کشورها برابری می‌کند. چرا که گروه‌های بسیار متبحری مشغول به کار در این زمینه هستند و بنده فکر می‌کنم شانس ایران با شانس باقی دنیا برای دستیابی به واکسنی مؤثر برابری می‌کند.» اما نکته دیگر در این بخش، تعدد سایت‌ها و مراکز تحقیقاتی در هر کشور است. گزارش‌های تأیید شده حاکی از فعالیت چندین مرکز به صورت همزمان در هر یک از کشورهای فعال است. از گویا می‌پرسیم که آیا در ایران نیز این تعدد وجود دارد، پاسخ می‌دهد: «بله، چندین مرکز در حال فعالیت مستمر هستند. تمرکز هم روی چند نوع واکسن است نه یک نوع واکسن خاص. تقریبا می‌توان گفت همه انواع واکسن که در دنیا تحت تحقیقات جدی هستند در ایران نیز بین موارد پژوهشی قرار دارند و روی آنها کار می‌شود. البته این فعالیت به صورت همزمان روی همه این انواع پیش می‌رود.»

واکسنی با ایمنی طولانی لازم است
نگرانی بعدی عمومی، از احتمال تولید واکسن در داخل، وجود زیرساخت‌های لازم برای تولید انبوه این محصول حیاتی است. بنابراین از رئیس کمیته کشوری تولید واکسن کووید-۱۹ می‌پرسیم که در صورت دستیابی به واکسنی ایمن و نتیجه‌بخش، پس از طی مراحل مختلف تست واکسن با موفقیت، آیا امکانات لازم جهت تولید انبوه واکسن وجود دارد و این تولید انبوه پس از طی چه مراحلی آغاز می‌شود؟ او با تأکید بر لزوم حفظ دقت و تمرکز لازم در عین سرعت‌بخشی به این کار می‌گوید: «تولید انبوه به مجرد طی شدن تمام مراحل تست‌های انسانی و نتیجه رضایت‌بخش تست‌ها آغاز خواهد شد. اما باید در نظر گرفت که این تست‌های کلینیکال ترایال، که مراحل مختلفی هم دارند باید با دقت صورت بگیرند. مهمترین بخش تولید واکسن همین بخش است. در صورت گذراندن این مراحل به تفکیک، تولید انبوه آن با توجه به این‌که ایران تمام زیرساخت‌ها و امکانات لازم را برای این کار دارد، به سرعت کلید خواهد خورد. نکته مهم در زمینه تولید این واکسن، چه ایران چه سایر نقاط دنیا، دستیابی به یک واکسن مؤثر، بی‌خطر و قابل استفاده برای عموم مردم با ایمنی بالا و طولانی مدت است و ایران در زمینه تولید انبوه با هیچ مشکلی مواجه نیست.» گویا همچنین درباره مشکلات موجود در راه تولید واکسن مؤثر برای کووید-۱۹ در دنیا اضافه می‌كند: «مشکل موجود در زمینه تولید این واکسن این است که به نظر واکسن‌هایی که سریع‌تر به نتیجه می‌رسند و اعلام می‌شود که آماده برای تولید انبوه هستند ایمنی طولانی مدت ندارند و نیاز به تزریق مجدد آنها در بازه‌های زمانی کوتاه است و ما ترجیحا به دنبال واکسنی با ایمنی طولانی‌تر هستیم.»

نیاز به تأیید جهانی داریم
در اخبار پزشکی شنیده می‌شود که سازمان جهانی بهداشت نسبت به واکسن‌های در دست ساخت برخی کشورها ابراز امیدواری می‌کند و نسبت به برخی دیگر تأییدیه‌های لازم را صادر نمی‌کند. به این دلیل که بر اساس ضوابط و قوانین سازمان بهداشت جهانی، ساختار واکسن، مراحل ساخت و تست‌های انجام شده بر آن باید به سازمان گزارش داده شده و به تأیید این مرکز برسد. در این صورت محصول نهایی مجوز لازم را از سازمان دریافت خواهد کرد. صحت و سقم این اخبار را از محمدمهدی گویا جویا شدیم. وی با تأیید این گزارش‌ها چنین ادامه می‌دهد: «ما نیز قصد داریم که این گزارش‌ها را به سازمان بهداشت جهانی ارائه دهیم. بنابراین بلافاصله پس از طی مراحل اولیه و مشخص شدن نتایج، اطلاعات لازم را با سازمان تبادل خواهیم کرد. این یک قطعیت است که ارائه واکسن در سطح بین‌المللی نیاز به هماهنگی و حمایت سازمان جهانی دارد.»

مشکل جهش‌های ویروس
محمدمهدی گویا در میان سخنان خود، بارها بر لزوم ایمنی طولانی‌مدت واکسن تولید شده تأکید داشت. این نکته، در کنار این حقیقت که کووید-۱۹، حتی درصورت ابتلا، مصونیت کامل ایجاد نمی‌کند و احتمال ابتلای مجدد به آن پس از بهبودی کامل نیز وجود دارد، بیش از پیش اهمیت خود را نشان می‌دهد. این حقیقت باعث می‌شود تا افکار عمومی در احتمال به نتیجه رسیدن تحقیقات بر روی ساخت چنین واکسنی دچار تردید شوند. بنابراین از دکتر گویا درباره موانع موجود برای ساخت واکسنی مؤثر و میزان ماندگاری و تأثیر آن در صورت ساختش می‌پرسیم و چنین پاسخ می‌شنویم: «مشکل اصلی ساخت واکسنی با تأثیر طولانی مدت است. ساخت واکسنی که نیاز به دو نوبت تزریق و درنهایت ایمنی سه یا چهار ماهه دارد، ممکن است سریع‌تر به نتیجه برسد اما برای واکسیناسیون عمومی کارساز نیست. چنین واکسنی تنها می‌تواند به صورت موقت برای گروه‌های پرخطر مورد استفاده قرار گیرد و در این افراد کمک کننده باشد، اما در کنترل همه‌گیری و پاندمی به این شکل که شاهد هستیم، تأثیر چندانی ندارد.»
گویا درباره احتمال ساخت یک واکسن با ایمنی بالا و میزان تأثیر آن نیز اضافه می‌كند: «نیاز به زمان است. واقعا قابل پیش‌بینی نیست. باید تا به نتیجه رسیدن مطالعات و مراحل مختلف تست‌ها صبر کرد. درواقع همه تحقیقات در این زمینه در تمام دنیا به دنبال جوابی قطعی برای زمان ساخت واکسنی مؤثر و میزان تأثیر آن، هستند.» در همین زمینه از او در ارتباط با تأثیر جهش‌های احتمالی ویروس بر تحقیقات و روند ساخت واکسن کووید-۱۹ می‌پرسیم. او با اضافه کردن این مهم که چنین جهش‌هایی عموما در حین تحقیقات پیش‌بینی می‌شوند، می‌گوید: «با وجود در نظر گرفتن تمام این احتمالات، گاهی ممکن است یک جهش منجر به تغییر ساختار کلی واکسن شود. درواقع حین ساخت واکسن تمام جهش‌های ویروس بررسی و در ساختار واکسن اعمال می‌شود، اما گاهی برخی جهش‌ها ممکن است نیاز به تغییرات حتی پس از ساخت واکسن را به دنبال داشته باشند. این یکی از اصلی‌ترین پیچیدگی‌های این کار است که باید به درستی درنظر گرفته شود.»

در صورت لزوم، واکسن وارد می‌کنیم
رئیس کمیته کشوری ساخت واکسن کرونا در پاسخ به احتمال واردات واکسن از کشورهای دیگر، در صورت آماده نشدن واکسن داخلی در زمان مناسب می‌گوید: «ما از همه امکانات خود برای تأمین سلامت جامعه استفاده می‌کنیم. همزمان با تحقیقات و کار بر روی تولید واکسن در داخل، مذاکرات خود را با شرکت‌های مختلف در جهان، از طریق سازمان جهانی بهداشت انجام می‌دهیم. به این ترتیب که بررسی‌های لازم را در زمینه پیشرفت‌ها و روند ساخت واکسن در شرکت‌های مختلف صورت داده تا سراغ موارد مورد اعتمادتر برویم.» در ادامه از مهدی گویا درباره میزان تأثیر و ایمنی واکسن روسیه با عنوان «اسپوتینک ۵» می‌پرسیم و احتمال همکاری در ساخت و تولید انبوه با این کشور و او چنین پاسخ می‌دهد: «همانطور که پایین‌تر گفتیم، میزان تأثیرگذاری، بی‌خطر بودن و مدت زمان ایمنی هر واکسن از هر کشوری نیاز به گذشت زمان دارد. این درباره واکسن روسی نیز مطرح است. باید زمان داد تا تأثیر قطعی و دقیق واکسن مشخص شود. برهمین اساس ما با همه کشورها و کمپانی‌های تولید واکسن مذاکراتی در زمینه تحقیقات، ساخت و همچنین واردات واکسن کووید-۱۹ داریم. ضمن اینکه گزارشات، تحقیقات و مدارک ارائه شده توسط آن‌ها در زمینه تولید واکسن‌شان را تحت نظر داریم و به صورت مستمر مطالعه کرده و در تحقیقات خود از آن‌ها استفاده می‌کنیم.»
گویا در نهایت تأکید می‌كند تیمی که در زمینه تأمین واکسن برای کشور درحال کار و بررسی احتمالات است، درنهایت بهترین تصمیم را برای سلامت جامعه اتخاذ خواهد کرد. او همچنین اشاره می‌كند: «ما اگر بدانیم که واکسن مؤثر، مناسب، بی‌خطر و با ایمنی بالا وجود دارد و نسبت به آن اطمینان حاصل کنیم، حتما از همکاری در ساخت این واکسن یا واردات آن استقبال خواهیم کرد. به این ترتیب که تیم ما هرروز در حال مطالعه در رابطه با مستندات ارائه شده برروی واکسن‌های مختلف است. در صورت کسب اطمینان پس از این مطالعات وارد مذاکرات مفید خواهیم شد. اما بدون مطالعه وارد هیچ مذاکره و تولید مشترکی نمی‌شویم. ضمن اینکه چنین تولید مشترکی باید مقرون به صرفه برای کشور و مؤثر در حفظ ایمنی جامعه باشد.»

واکسیناسیون عمومی چه زمانی صورت می‌گیرد؟
کلافگی، خستگی و فشار ناشی از همه‌گیری فاجعه‌بار کووید-۱۹، باعث شده است که در هرجای دنیا، دانشمندان و محققان در زمینه تولید واکسن با این سؤال مواجه باشند که تولید نهایی واکسن کووید-۱۹ و شروع فرآیند واکسیناسیون عمومی در چه تاریخی صورت می‌گیرد؟ ما نیز این نكته را از گویا پیگیر می‌شویم. وی با رویکردی واقع‌گرایانه پاسخ می‌دهد: «واقعیت این است که اعلام تاریخی دقیق برای چنین مساله‌ای به هیچ وجه درست و اصولی نیست. چرا که اصولا پیش‌بینی در این زمینه علمی و مبتنی بر دانش نیست. باید در نظر گرفت، چه واکسنی که ما در حال تحقیق و ساخت آن هستیم و چه واکسن‌های در دست ساخت دیگر شرکت‌های دنیا، ممکن است در هر یک از مراحل تست، حتی مرحله نهایی با شکست مواجه شود و منجر به حذف آن از حوزه تحقیقات به صورت کامل گردد. همچنین لازم به ذکر است که هنوز و تاکید می‌کنم هنوز هیچ واکسنی که از هر لحاظ ایمنی تضمین شده، تأثیر قطعی و بی‌خطر بودن صد درصد داشته باشد در دنیا تولید نشده است.» گویا درنهایت ابراز امیدواری می‌كند که تحقیقات بر روی ساخت واکسن در ایران و جهان با موفقیت و سرعت لازم پیش رود تا بتوان آرامش را به مردم کشور و جهان بازگرداند.



به نتایجی رسیده‌ایم
محمود تولایی / رئیس انجمن ژنتیک
تحقیقات برای تولید سه نوع واکسن کرونا در کشور در حال انجام بوده و به نتایجی رسیده است. تحقیقات در کشور با وجود تمام مشکلات، انجام شده و می‌شود که نتیجه پاره‌ای از آنها را می‌توان در ساخت کیت‌های تشخیص کرونا، داروها و واکسن احتمالی مشاهده کرد. این تحقیقات مقدماتی را ایجاد کرده که تولید واکسن در کشور آغاز شود... یکی از تیم‌ها روی تولید واکسن‌های نسل اول که از نوع کشت بافتی و غیرفعال سازی ویروس کرونا است، کار می‌کند. تیم‌های دیگری هم روی دو نوع دیگر واكسن دارند كار می‌كنند.



یا خودمان یا آکسفورد
رضا ملک‌زاده / معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت
ما یا واکسن را خودمان تولید می‌کنیم یا احتمالا واکسنی را که در آکسفورد تولید خواهد شد و هند هم با آن‌ها همکاری می‌کند وارد خواهیم کرد. باید به یاد داشته باشیم تولید انبوه واکسن آن هم برای مقیاسی که در جهان مورد نیاز است کاری مشکل‌تر از کشف واکسن به شمار می‌رود. در حقیقت نمی‌توانند واکسن را برای همه تولید کنند... با توجه به زیرساخت‌ها و ارتباطاتی که داریم می‌توانیم واکسن را تولید کنیم، اما اگر لازم باشد برای دسترسی سریع‌تر این واکسن را از کشوری دیگر وارد خواهیم کرد... معمولا تولید همه این داروها در هند یا چین است...




در مرحله آزمایش حیوانی است
علیرضا بیگلری/ رئیس انستیتو پاستور ایران
زمانی که در جهان کسی فکر نمی‌کرد ما در امور تشخیص بیماری کرونا تا این حد خوب عمل کنیم، اما کیت‌های مناسبی در ایران ساخته شد و اکنون در ساخت واکسن کرونا هم خوب عمل کرده‌ایم. اکنون واکسن ساخته شده و در مرحله آزمایش حیوانی است، اگر موفق عمل کند برای مجوز اقدام خواهد شد. اگر واکسن کرونا از کشور دیگری هم بخواهیم خریداری کنیم در ایران آزمایش می‌شود تا نتیجه حاصله مشاهده شود و پس از آن خرید بیشتر اتفاق می‌افتد، این نیز زمان بر خواهد بود و  مدتی حدود یک الی دو سال به طول می‌انجامد.




تا پاییز یا اوایل زمستان
جلیل  کوهپایه/ رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران
مرحله نخست آزمایشگاهی واکسن کرونا انجام شده است و تا دو ماه آینده آزمایش و تزریق انسانی آن انجام خواهد شد. در کشور ما بیش از ۱۰ گروه بر روی تولید واکسن کرونا تحقیق می‌کنند که فعلا دو گروه‌شان بیشتر از بقیه کار را پیش برده‌اند. پیش‌بینی ما این است که ایران تا فصل پاییز یا اوایل زمستان بتواند به نمونه‌هایی از واکسن کرونا که قابل استفاده در سطح بین‌الملل هم باشد، دست یابد. البته ممکن است این واکسن‌ها وارداتی هم بشود که بسته به زمان دارد و پیش‌بینی‌های وزارت بهداشت در این خصوص در حال انجام است.

برگزیدگان ویکی‌ دوستدار یادمان‌‌ها در ایران
دانشنامه ویکی‌پدیا با این مسابقه به صدها تصویر از میراث فرهنگی کشورهای مختلف دسترسی پیدا می‌کند اما کشورهایی که بهترین عکس‌ها را ارسال کنند، این شانس را دارند که تعداد سندهای تصویری بیشتری در ویکی‌پدیا از خودشان ثبت کنند.
از سال 2015 از ایران هم عکاسانی در این رقابت جهانی شرکت می‌کنند یا دست‌کم از این سال مرحله اول مسابقه به صورت ملی در ایران برگزار می‌شود و برگزیدگان به مسابقه جهانی راه پیدا می‌کنند. در تمام این سال‌ها عکس‌های زیبایی از عکاسان ایرانی به مسابقه ویکی‌ دوستدار یادمان‌ها ارسال شده و دو عکس از بناهای تاریخی ایران به فهرست 15 عکس برتر چهان هم راه ‌پیدا کرده و البته ما برگزیده جهانی هم داشته‌ایم. در سال 2018 میلادی جایزه اول این مسابقه بین‌المللی به یک ایرانی تعلق گرفته است؛ جوانی به نام علیرضا اخلاقی که عکس متفاوتی از مسجد شیخ‌ لطف‌ا... گرفته و با برنده شدن در این مسابقه هم خودش و هم میراث کشورش را در معرض توجه قرار داده و جایزه 1500 یورویی مسابقه را به دست آورده است. چهارم دی 1397 در صفحه 10 روزنامه گفت‌وگویی با این عکاس برگزیده داشتیم که برای‌مان تعریف کرده بود چطور عکس برگزیده را گرفت.
علیرضا اخلاقی در رشته دندانپزشکی درس خوانده و به اخترشناسی علاقه‌مند است. علاقه‌اش به اجرام از هر نوعی، قوی‌تر از آن است که او را یک عکاس بدانیم، اما حالا دیگر با دریافت جوایز متعدد از جشنواره‌ها و مسابقات ملی و بین‌المللی از جمله ماراتن مسیه در سال 95 و مسابقه ویکی‌پدیا، خواسته یا ناخواسته به عنوان عکاس هم شناخته می‌شود. اخلاقی عکس‌های زیادی از آسمان دارد؛ چه در شب و چه در روز. از شهرها و بناهای تاریخی هم عکاسی می‌کند، اما معمولا سهم قابل‌توجهی از عکس‌هایش به آسمان می‌رسد و کنجکاوی‌های او را درباره کهکشان فاش می‌کند. البته او جایزه مسابقه ویکی‌پدیا را برای عکسی گرفته که آسمان در آن دیده نمی‌شود، اما سقف مسجد شیخ ‌لطف‌ا... را نمایش می‌دهد که در زیر گنبد این بنای تاریخی حکم آسمان را دارد و زیبایی‌اش دست‌کمی از گنبد آسمان ندارد.
اخلاقی برای گرفتن این عکس ماجرای جالبی را پشت‌سر گذاشت؛ طبق قوانین میراث فرهنگی عکاسی با سه‌پایه در بناهای تاریخی نیازمند مجوز است و او با همکاری یکی از دوستان راه و چاه بلدش، توانست این مجوز را بگیرد، اما چند دقیقه قبل از اذان ظهر وارد مسجد شد و به دلیل شلوغی نتوانست عکاسی کند. قانون این است که گنبدخانه مسجد مدت دو ساعت تعطیل و پلمب می‌شود و اخلاقی چاره‌ای نداشت جز ترک مسجد اما با اصرار او در نهایت قرار شد در مسجد بماند به این شرط که درها را پشت سرش پلمب کنند، چراغ‌ها را خاموش کنند و تا دو ساعت در همین شرایط بماند و هیچ ارتباطی با بیرون برقرار نکند، حتی اگر حضرت عزرائیل سراغش آمد. برای یک عکاس علاقه‌مند و مشتاق چه نعمتی بهتر از این‌که دو ساعت زیر گنبد زیبای مسجد شیخ لطف‌ا... تنها بماند و از هر زاویه ممکن عکس بگیرد؟ مزید بر این‌که در این زمان چراغ‌های مسجد خاموش بودند و اخلاقی توانست بدون هیچ نور رنگی یا مزاحمی، کارش را بکند و چنین عکسی را با نورهای طبیعی به ثبت برساند.
 چند نمونه از عکس‌های برگزیده سال 2019 یا سال 1398
 کاخ عالی‌قاپو، اصفهان  عکاس: امیرحسین پاشایی
پنجره‌ای در عالی قاپو، اصفهان عکاس: الکساندر پوپکوف
غار ایوب، شهربابک  عکاس:مرتضی صالحی
سقف بازار قم   عکاس:امیرحسین پاشایی
مسجد شاه عباس (امام)، اصفهان  عکاس:امیرحسین پاشایی
 مسجد جامع، اصفهان  عکاس:امیرحسین پاشایی
آرامگاه حافظ، شیراز  عکاس:محمدصادق حیاتی




مسابقه عکاسی ویکی‌پدیا چیست؟
مسابقات زیادی در سراسر جهان برگزار شده، اما شاید بزرگ‌ترین مسابقه عکاسی جهان همین مسابقه ویکی‌پدیا باشد که با نام ویکی دوستدار یادمان‌ها منتشر می‌شود.  این مسابقه در سال ۲۰۱۰ در کشور هلند برگزار شد، به دنبال آن در سال ۲۰۱۱ به بسیاری از کشورهای اروپایی گسترش یافت و از سال ۲۰۱۲ این مسابقه در سطح جهانی برگزار می‌شود. هدف از این مسابقه گردهم ‌آوردن عموم خواننده‌ها، کاربران ویکی‌پدیا، عکاسان و فرهنگ‌دوستان برای گرفتن عکس از یادمان‌های فرهنگی و بارگذاری آن در ویکی‌انبار برای استفاده در ویکی‌پدیا و بالا بردن دانش و آگاهی همه مردم جهان است.
در دومین دوره برگزاری این مسابقه، یعنی در سال 2011 که هنوز حتی کاملا جهانی نشده بود؛ بیش از 168 هزار عکس از سراسر جهان دریافت کرده است. تعدد شرکت‌کنندگان سبب شده این مسابقه در دو مرحله برگزار شود:
مرحله اول: هر کشوری برای خودش مسابقه را برگزار می‌کند و ده عکس برتر مسابقه ملی ویکی به مرحله دوم راه پیدا می‌کنند.
مرحله دوم: از میان عکس‌های رسیده از سراسر جهان 15 عکس برتر برگزیده می‌شوند.
داوران: هیات انتخاب این مسابقه از چند کاربر فعال ویکی‌پدیا، تعدادی از کارشناسان میراث فرهنگی و عکاسان حرفه‌ای تشکیل شده که به هر عکس امتیاز می‌دهند و از مجموع امتیازها، 15 عکس برتر انتخاب می‌شود.
 موارد داوری:
     تکنیک عکاسی: ژرفانمایی یا همان پرسپکتیو صحیح به طوری که یادمان به‌درستی نشان داده شود، درجه‌ وضوح عکس و سایر تکنیک‌های عکاسی مورد توجه داوران خواهند بود. به عنوان یک اصل کلی، در اکثر موارد از اصول تکنیکی نگاره‌های برگزیده پیروی می‌کنند. لیست کامل اصول تکنیکی عکس‌ها در فراخوان ویکی‌پدیا 2020 در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.
     کاربرد در ویکی‌پدیا: یکی از هدف‌های اصلی برگذاری مسابقه ویکی دوستدار یادمان‌ها جمع‌آوری و ثبت یادمان‌های ملی در ویکی‌پدیاست. به همین جهت، عکس‌ها از لحاظ کاربرد آنها در دانش‌نامه ویکی‌پدیا ارزیابی می‌شود و مثلا نمای یادمان نباید غیرواقعی جلوه داده شود، جزئیاتی که توجه را از یادمان سلب می‌کند نباید در عکس‌ها باشد، و مواردی از این دست.
     اصالت: هزاران هزار عکس از برخی از یادمان‌های ایران، در وب‌سایت‌های مختلف وجود دارد. هیات داوری به دنبال عکس‌هایی است که نگاهی تازه به یادمان موردنظر داشته باشند. نگاه تازه می‌تواند عکسی از یادمان در فصلی متفاوت از سال، در زمانی از روز با نور متفاوت، زاویه‌ای خاص از یادمان و... باشد.

چقدر واكسن آنفلوآنزا داریم؟
حالا همه چیز به قبل و بعد از ظهور كرونا تقسیم شده است. در حوزه بهداشت و درمان كه این تقسیم‌بندی غیرقابل كتمان است. سال گذشته كه هنوز كرونا زندگی‌مان را تغییر نداده بود چیزی حدود پنج میلیون دوز میزان مصرف واكسن آنفلوآنزا در ایران بوده است.
این آمار را دبیر انجمن داروسازان تهران به جام‌جم گفته است. اما روزهای پیش رو روزهای متفاوتی است، میزان تقاضا برای تزریق واكسن آنفلوآنزا جهش هولناكی یافته و آن‌طور كه محمدرضا دری می‌گوید، امسال تا هفت برابر سال گذشته برای تامین این تقاضا لازم است. اما رصد گفته‌های مسؤولان در این رابطه آمار ثابتی به دنبال ندارد. تنوع منابع اعلام‌كننده این آمار هم نشان از این دارد كه باید به برآیندی كلی و با گمانه‌زنی به مقدار تامینی این واكسن پی ببریم.
به عنوان مثال یكی از اعضای ستاد ملی مقابله با كرونا با ذكر این نكته كه نامی از او برده نشود، به جام‌جم می‌گوید تاكنون تنها 600 هزار دوز این واكسن تامین شده است. اما كمی پیشتر سخنگوی سازمان هلال‌احمر در یك نشست خبری اعلام كرده بود، پیش از این بنا بوده یك میلیون واكسن از سوی هلال‌احمر تامین شود كه با اقدامات انجام‌شده سازمان تدارك پزشكی دو میلیون دوز تامین شده است.
دیروز هم محسن زهرایی، رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واكسن وزارت بهداشت اعلام كرد: «قرار است حدودا 5/1 میلیون دوز واكسن آنفلوآنزا در مرحله اول در اختیار معاونت بهداشتی قرار گیرد.» رصد حرف‌های نمایندگان مجلس هم حكایت از آمار و ارقامی دارد.
حسینعلی شهریاری، رئیس كمیسیون بهداشت مجلس در میانه گفته‌هایش اشاره كرده است كه «از 16 میلیون واكسن درخواستی تنها كمتر از دو میلیون داریم» البته كه در كنار آن مدت‌هاست كه با وجود انتشار وعده‌ها، از واكسن آنفلوآنزای تولید داخل هم خبری نیست. خبری كه از چند ماه پیش وعده داده شده بود و حالا از سوی همان وعده‌دهندگان مسكوت مانده است.



تعریف تازه‌ای برای گروه‌های پرخطر
قصه توزیع، ماجرای پرحاشیه‌تری است. فرمول اما همان فرمول تعداد واكسن آنفلوآنزاست. پر از تناقض و همراه با بی‌شمار اظهارنظر متفاوت. وجه اشتراك همه اظهارنظرها اما همراه با این كلیدواژه است كه گروه‌های پرخطر اولویت دریافت واكسن هستند.
تعریف گروه‌های پرخطر از زبان زهرایی، رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واكسن وزارت بهداشت این است؛ «خانم‌های باردار، كاركنان بیمارستان‌ها و كاركنان حرفه‌های پزشكی كه در ارتباط با بیماران احتمالی هستند، در اولویت دریافت واكسن آنفلوآنزا قرار دارند». گروه‌های پرخطر از زبان سیما‌سادات لاری، سخنگوی وزارت بهداشت شامل افرادی است كه بیشتر در معرض خطر ابتلا به ویروس آنفلوآنزا باشند: «این دسته شامل گروه‌هایی مانند پرسنل بهداشت و درمان، سالمندان بالای ۶۵ سال، افراد با بیماری زمینه‌ای، زنان باردار و نیرو‌های نظامی است.» اما تعریف متفاوت از گروه‌های پرخطر از سوی كیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو اعلام شد. او در پاسخ به تسنیم در رابطه با تخصیص این واكسن به داروخانه وابسته به مجلس شورای اسلامی اعلام كرد: «اگر این امر صورت گرفته باشد نیز به‌هرحال نمایندگان مجلس گروه‌‌های در معرض خطر هستند.»



زمان طلایی تزریق واكسن
اینکه چقدر واكسن داریم و چطور توزیع خواهد شد، بحث اولیه ماجرای واكسن آنفلوآنزاست و بحث دیگر كه اتفاقا مهم‌تر از اولی است این است كه با تاخیر در توزیع این واكسن، زمان طلایی واكسیناسیون از دست خواهد رفت. زمانی كه حالا همزمانی‌اش با كرونا می‌تواند خسارت بیشتری از تعداد دوز واكسن یا نحوه توزیعش به بار آورد. پیش از این هم اعلام شده بود از آنجاكه پس از تزریق واكسن حدود دو تا چهار هفته طول می‌كشد تا ایمنی ایجاد شود، بنابراین از ۱۵ شهریور تا ۱۵ مهر بهترین زمان برای تزریق واكسن آنفلوآنزا است. امروز اما پنجم مهر است و هنوز خبری از توزیع این واكسن در داروخانه‌ها نیست. هر چند رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واكسن وزارت بهداشت گفته «فرآیند توزیع ممكن است چند روز طول بكشد اما، موضوعی كه واضح است این است كه تا امروز شنبه (۵ مهرماه) واكسن آنفلوآنزا در مراكز بهداشتی برای تزریق توزیع نخواهد شد.» در ایده‌آل‌ترین شرایط وقتی توزیع عمومی هم صورت بگیرد، بسیاری از افراد زمان طلایی واكسیناسیون را از دست خواهند داد. اما تاكید روی این زمان به چه دلیل است؟ اگر این زمان از دست برود، چه اتفاقی می‌افتد؟ چقدر از تاثیرگذاری این واكسن كاسته می‌شود؟




واكسن آنفلوآنزا چطور توزیع می‌شود؟
فارغ از تعریف گروه‌های پرخطر برای تزریق واكسن حالا خود روند توزیع واكسن هم مشكل‌ساز شده است. دبیركل انجمن شركت‌های پخش دارو گفته است ۲۵ روز است كه واكسن آنفلوآنزا وارد انبارهای شركت‌های پخش دارو شده و با دستور وزیر بهداشت این واكسن تنها در اختیار معاونت بهداشت قرار می‌گیرد. همان روزها اما رئیس مجمع عمومی نظام پزشكی در نامه‌ای به معاون اول رئیس‌جمهور، از انبار شدن طولانی مدت واكسن‌های آنفلوآنزا در انبار شركت‌های پخش دارو انتقاد كرده است.
محسن عبدا...زاده، دبیر انجمن شركت‌های پخش دارو هم آب پاكی را روی دست بسیاری ریخته و اعلام كرده «این محموله از واكسن‌ قرار نیست از طریق داروخانه‌های سراسر كشور توزیع شود.» صحت این اظهارنظر در گفته‌های محمدباقر ضیا، رئیس انجمن داروسازان ایران قابل مشاهده است. چراكه او هم اعلام كرد: «واكسن آنفلوآنزا هنوز تحویل داروخانه‌ها نشده است» اما در همان روزها نامه منتشرشده در فضای مجازی، حكایت از تحویل 1500 دوز از این واكسن به داروخانه مجلس شورای اسلامی داشت كه خیلی زود هم از سوی رئیس سازمان غذا و دارو صحت آن تایید شد.  واكنش رئیس كمیسیون بهداشت مجلس به این ماجرا انتقاد از «برجسته‌سازی» این خبر بود! حسینعلی شهریاری به خانه ملت گفت: «یك عده از این مجلس خوش‌شان نمی‌آید و علیه آن فضاسازی می‌كنند، هرچند در این مقطع زمانی و با وجود این شرایط موافق دریافت واكسن آنفلوآنزا توسط مجلس نبودم.»  پس از این اتفاق اما شهلا میرگلوبیات، مدیركل سلامت مجلس اعلام كرد: «تخصیص واكسن آنفلوآنزا به داروخانه وابسته به مركز بهداشت مجلس شورای اسلامی مطابق روال سال‌های گذشته صورت گرفته است. هرچند مقرر شد به دلیل شرایط خاصی كه امسال وجود دارد این 1500 واكسن به سازمان غذا و دارو برای استفاده دیگر مراكز درمانی بازگردانده شود.»

چگونگی انتخاب شدن
سوال: چهره شما برای مخاطبان تلویزیون ناآشنا و جدید است. با این‌که سال‌ها تئاتر کار کردید، اما سریال تلویزیون زمین گرم شما را به بینندگان تلویزیون معرفی کرده است. بنابراین برای مخاطبان جذاب است بدانند شما چطور به این پروژه معرفی شدید و نقش علیار از آن شد؟
پاسخ: به واسطه اجرای نمایش لانچر 5 که تا بهمن ماه ادامه داشت به گروه غیر مستقیم معرفی شدم، زیرا دوستان تعریف این نمایش را شنیده بودند و بعد به واسطه یکی از بازیگران که به دفتر زمین گرم دعوت شده بود، من هم معرفی شدم. البته انتخاب خیلی هم راحت نبود و روندش طولانی شد. اما در مرحله خوانش انتخاب شدم. خوشحالم سعید نعمت‌ا... به من اعتماد کرد و نقش علیار را که در موقعیت‌های متفاوت اجتماعی قرار می‌گیرد، موقعیت‌هایی که معمولی هم نیستند، سپرد.



 زیادی مثبت بودن علیار!
انتقاد: مخاطب با شروع قسمت اول سریال با یک شخصیت مثبت مطلق که هیچ خطایی ندارد، به نام علیار آشنا می‌شود و شناسنامه علیار برای مخاطب به این شکل است که علیار، پسری ساده، روستایی و مذهبی است که سعی می‌کند همیشه بهترین تصمیم را بگیرد. این حجم مثبت بودن برای مخاطب باورپذیر نیست. خودتان وقتی قرار شد این نقش را بازی کنید، برایتان ایجاد سوال نشد که چرا علیار تا این میزان مثبت مطلق است؟
دفاع: این سوال را زیاد از من پرسیده اند که مگر شخصیت علیار وجود دارد. باید عرض کنم هر آن چیزی که از ذهن نویسنده بیرون می‌آید، بالاخره در وجهی از زندگی وجود دارد. هیچ ایده‌ای از آسمان نمی‌آید، حتما در هستی وجود دارد یا خاص آن وجود دارد یا خود آن وجود دارد. بنابراین شخصیت‌ها را نویسنده خلق می‌کند. شخصا وقتی از بیرون به شخصیت علیار نگاه کردم، انگار فرسنگ‌ها با شخص واقعی خودم فاصله داشت (البته فرسنگ‌ها واژه اغراق آمیزی است)، زیرا همه ما اشتباه می‌کنیم، اما علیار شخصیت
تر و تمیزی است که پیرو ایدئولوژی است و فارغ از افراط مسیرش را می‌رود و کارش را انجام می‌هد. تمام جذابیت شخصیت علیار هم همین است که این طور تربیت شده است. وقتی شما نگاه کنید که علیار دست پرورده تربیت چه کسی است، آن وقت او را درک می‌کنید.



تصمیمات صفر و صد!
انتقاد: پدر علیار صرفا او را رها نکرده است. او منفور است و دزد و قاچاقچی که هیچ کس از او خاطره خوش ندارد و همیشه رانده شده، اما علیار وقتی پدرش را پیدا می‌کند، تصمیم می‌گیرد او را که الان مجنون شده، روانش به هم ریخته و در تیمارستان بستری است را با وجود مخالفت خانواده اش نزد خودش نگه دارد تا خوب شود. این رفتار علیار هم برای مخاطب قابل لمس نیست.
 دفاع: علیار در موقعیت‌های مختلف اجتماعی قرار می‌گیرد که معمولی هم نیست و باید تصمیم بگیرد. او در چنین موقعیت‌هایی طبق ایدئولوژی اش حرکت می‌کند، اما برایم جالب است چرا جامعه او را نمی‌پذیرد. وقتی علیار تصمیم می‌گیرد پدرش را انتخاب کند، کار اشتباهی نمی‌کند و می‌خواهد همزمان همه خانواده را کنار هم جمع کند و این را وظیفه خودش می‌داند و در دیالوگ هایش به این موضوع اشاره می‌کند، اما این روزها همه کسانی که سریال را می‌بینند از من این سوال را می‌پرسند که چرا علیار چنین تصمیمی می‌گیرد؟ انگار به تصمیم‌های صفر و صد عادت کرده ایم. در حالی که تصمیم علیار میانه است. همچنین او می‌خواهد تا زمانی که پدرش هوشیار نشده او را تحویل قانون ندهد. اگر کلیت شخصیت علیار را ببینید متوجه خواهید شد که علیار پای ایدئولوژی اش ایستاده که چنین تصمیمی می‌گیرد. مواجهه شدن با چنین حرف‌هایی برایم جذاب و عجیب است.



هر کس سلیقه‌ای دارد
انتقاد: دیالوگ‌هایی که سعید نعمت ا... برای آثارش می‌نویسد، منتقدان صفر و صد دارد. این اتفاق در سریال زمین گرم هم افتاده و انتقاد دارند که دیالوگ‌ها با ادبیات جامعه امروز همخوانی ندارد. شما به عنوان کسی که در سریال نعمت ا... بازی کرده، چه نظری دارید؟
دفاع: من متوجه نیستم چرا یک اثر که ساخته شود به دنبال مطابقت با جامعه امروز هستید. در دنیا سریال‌هایی می‌بینیم که جغرافیای آن با جهان امروز تطابق ندارد. هر نویسنده‌ای ادبیات خاص خودش را دارد که مولفه اش محسوب می‌شود. آقای نعمت ا... هم سال‌های زیادی است که کار می‌کند و مخاطب هم با ادبیات او آشنا است.
وقتی من در تئاتری بازی می‌کنم که همه خوششان می‌آید، برای شخص خودم این سوال به وجود می‌آید که چطور همه خوششان آمده است.
 بنابراین در جهان امروز بهترین حالت برای اثر هنری این است که موافق و مخالف داشته باشد و مخالف بودن بد هم نیست، زیرا هر کس سلیقه‌ای برای تماشای فیلم و سریال دارد. شخصا هم همین طور هستم برخی از فیلم‌هایی که می‌بینم خیلی دوست دارم و برخی
دیگر را نه.



رفتارهای علیار معقولانه است
انتقاد: با توجه به این‌که پدر علیار یعنی استوار، ظلم زیادی به همه کرده است. بنابراین وقتی توجه علیار بیشتر به سمت پدر می‌رود تا خانواده و تصمیم می‌گیرد پیش پدرش زندگی کند، برای مخاطب غیر معقولانه است.
دفاع: به هیچ وجه رفتار علیار غیر معقولانه نیست. همه ما از دل یک تفکر بیرون آمده ایم و تفکر اسلامی می‌گوید حال اکنون پدر اهمیت دارد. بنابراین او نمی‌خواهد پدر را رها کند، حتی دلش نمی‌خواهد خانواده از او جدا شود، بلکه فروغ به روستا می‌رود. در مجموع علیار تلاش می‌کند همه را همراه خودش کند. دلیل این‌که توجه علیار نسبت به پدر بیشتر است، به این خاطر است که حال پدر بحرانی است و بارها به فروغ در دیالوگ هایش می‌گوید که درک می‌کند استوار باعث آزار روحی او شده است، اما در عین حال از فروغ می‌خواهد که از او نخواهد پدرش را رها کند. در مجموع همه رفتارهای علیار هارمونی دارد، حتی زمانی که متوجه می‌شود فروغ، جای اصلان را لو داده، خیلی عصبی و ناراحت می‌شود، اما با این حال با احترام با فروغ حرف می‌زند. همه اینها مولفه‌های اصلی علیار را نشان می‌دهد.



استقلال در جزئیات بازی
سوال: سعید نعمت ا... دست شما را برای ایفای نقش تا چه میزان باز می‌گذاشت و با توجه به همزمانی تولید و پخش، آیا فرصت دارید سریال را ببینید؟
پاسخ: نعمت ا... تمام لحظات همه حواسش به کار است و به تمام جزئیات فکر می‌کند. به خصوص به من لطف داشت و فضا ایجاد کرد تا بتوانم نقش را ایفا کنم. همه لحظات کمک می‌کرد و در عین کنترل کردن به گونه‌ای رفتار می‌کرد تا من برای ایفای جزئیات نقش علیار استقلال داشته باشم. البته باید بگویم ظرفیت خودم بالاتر از اینها است و با توجه به شرایط بیماری کرونا و این‌که اولین کار تلویزیونی من است و مدت زمان طولانی درگیر کار هستیم، تلاش ام را برای نقش‌ام کرده ام. در مجموع به دلیل همزمانی تولید و پخش خیلی وقت‌ها فرصت نبوده که سریال را ببینم و از سایت‌های دیگر دنبال کردم.



به خودم نمره نمی‌دهم
سوال: به خودتان برای بازی در این سریال چه نمره‌ای می‌دهید و بیشتر علاقه‌مند به ایفای چه نقش‌هایی در چه ژانرهایی هستید؟
پاسخ: نمره نمی‌دهم. دلم می‌خواهد در ژانرهای مختلف بازی کنم و این‌که بتوانم در موقعیت‌های مختلف خودم را بسنجم. ژانر کار برایم مهم نیست، بلکه شخصیت برایم اهمیت دارد و دوست دارم از ایفای نقش لذت ببرم. از همه عوامل سریال زمین گرم که مثل خانواده ام بودند، تشکر می‌کنم. همه به من لطف داشتند به ویژه از آقای نعمت‌ا... تشکر می‌کنم که فرصت بازی در اختیارم گذاشت و برادرانه کنارم حضور داشت و تکیه‌گاهم بود.


به دنبال نشانه شناسی باشید
انتقاد: برخی نسبت به اسم علیار و نام پدربزرگش که یارعلی است انتقاد داشتند که چرا نام‌ها این طور انتخاب شده که حتی با جامعه روستایی امروز هم تطابق ندارد؟
دفاع: نام ها، جهانی است که سعید نعمت ا... آن را خلق کرده است. در قصه نام روستای علیار سردهات است و همه شخصیت‌ها پسوند یا پیشوند یار را دارند.
به نظرم باید این مساله نشانه‌شناسی شود که سعید نعمت ا... می‌خواست از این طریق چه حرفی بزند. من برداشت خودم را نمی‌گویم. ولی به نظرم همین مساله به جذابیت سریال اضافه کرده است.



عشق زودپزی علیار!
انتقاد: مخاطب در عشق علیار هم شاهد تضاد است. در قسمت‌های اول نشان داده می‌شود که علیار به شدت عاشق معصومه است، حتی سر به بیابان می‌گذارد، اما بعد برای حمایت از بچه برادرش تصمیم می‌گیرد با فروغ، زن برادرش ازدواج کند. گرچه ما در قصه پرش زمانی دو ساله را به گوش می‌شنویم، اما ناگهان عاشق فروغ می‌شود که برای مخاطب باورپذیر نیست. در حالی که بعد از ازدواج، فروغ به علیار می‌گوید که ما زن و شوهر
شناسنامه‌ای هستیم.
دفاع: از لحاظ خط داستانی پرش زمانی گفته می‌شود و به نظرم مخاطب هم متوجه گذر زمان می‌شود و دو سال از این اتفاق می‌گذرد. ضمن این‌که تضاد در هر انسانی هست و اتفاق خوبی هم هست. علیار هم بعد از ازدواج با فروغ به خاطر حمایت از پسر برادرش، دست از عشق اول بر می‌دارد و تصمیم می‌گیرد به زندگی اش متعهد باشد.



نماز خواندن علیار
انتقاد: در بسیاری از صحنه‌ها می‌بینیم که علیار کت اش را در می‌آورد و روی آن نماز می‌خواند. این صحنه چند بار دیده شده است. به نظرتان گل درشت نشده است؟
دفاع: البته این سوال را باید آقای نعمت‌ا... پاسخ بدهد، اما نظرم این است که به لحاظ شخصیت‌پردازی این صحنه کمک زیادی به علیار کرده تا مخاطب بیشتر او را بشناسد. به نظرم ایرادی وارد نیست و معتقدم وقتی نویسنده‌ای شخصیتی را خلق می‌کند، حتما نیازی در ذهن اش ایجاد شده که این کار را انجام می‌دهد و همه مولفه‌های یک شخصیت کمک کننده است تا بیشتر با شخصیت او آشنا شویم.



باورش دارم
انتقاد: اکثر شخصیت‌های مثبت آثار نمایشی شبیه به هم هستند و این قالب کلیشه‌ای حتی به نوع لباس پوشیدن و گریم چهره هم سرایت می‌کند و این اتفاق هم برای علیار افتاده است. در حالی که یک شخصیت می‌تواند مثبت باشد، اما به لحاظ ظاهر و تیپ متفاوت. شما نظرتان چیست؟
دفاع: علیار شخصیت ساده‌ای دارد. این ساده بودن تا چه حد می‌تواند متفاوت باشد. وقتی شما از بیرون به علیار نگاه می‌کنید متوجه ساده زیستی او می‌شوید، بنابراین او زندگی مجللی ندارد که ظاهر متفاوتی هم داشته باشد. این مولفه‌های علیار است و اشکالی هم ندارد. مهم این است که شخصیت علیار هارمونی دارد.
 اتفاقا درباره این شخصیت مرتب با گروه لباس و گریم صحبت می‌کردیم، زیرا می‌خواستیم ترکیب‌بندی علیار هارمونی داشته باشد. البته به لحاظ ظاهر شخصیت علیار با صادق برقعی کاملاً تفاوت دارد. در مجموع من شخصیت علیار را  باور دارم.



علیار یا صادق  برقعی؟
انتقاد: هر بار که فروغ از خانه علیار فرار می‌کند، علیار بدجور افسرده می‌شود، حتی غذا نمی‌خورد و افسردگی اش در برخی صحنه‌ها به گونه‌ای است که با مرد جامعه امروزی تطابق ندارد. به عنوان مثال در یکی از صحنه‌ها وقتی علیار روی زمین بی‌حال افتاده بود، پدربزرگ سر می‌رسد و خطاب به او می‌گوید اگر می‌خواهی غصه بخوری حداقل تشک را پهن کن نه این‌که روی زمین سرد بخوابی! به همین دلیل برخی از رفتارهای علیار واقعا حرص در بیار است؛ آیا ما‌به‌ازایی هم برای این شخصیت داشتید؟
دفاع: به نظرم چنین افرادی در جامعه وجود دارند و علیار هم جزو همین دسته محسوب می‌شود. با این حرف موافقم که گاهی علیار حرص آدم را در می‌آورد. (با خنده) برای خلق شخصیت هر بازیگری شیوه خودش را دارد. من به دنبال ما به ازای بیرونی نمی‌گردم، بلکه سعی می‌کنم ذهن و تفکرم در اختیار شخصیت بگذارم. شاید باورتان نشود اما برخی مواقع نمی‌دانم علیار هستم یا صادق برقعی. به هر حال 9 ماه با این کاراکتر زندگی کرده ام. لحظه به لحظه برای آن غصه خوردم. در مجموع با آقای نعمت ا... روزهای اول برای خلق نقش کلی کلنجار رفتم و برایم مسیر ایفای شخصیت علیار را روشن کرد و من هم سعی کردم شخصیت علیار، رفتارهایش و.... هارمونی داشته باشد.

کمیته 3 نفره مجلس
ارگان‌های زیای درگیر پرونده دوپینگ وزنه‌برداری شدند؛ از نهاد ریاست‌جمهوری گرفته تا مجلس، سازمان وقت تربیت‌بدنی و کمیته‌ملی المپیک. در وا‌قع از همان روز اول همه دنبال این بودند که بفهمند عامل اصلی دوپینگ چه كسی بود؟ در همان قدم اول کمیته‌ای سه نفره با حضور اعضای كمیسیون فرهنگی مجلس تشکیل شد تا رفت‌و‌آمدها به ساختمان بهارستان آغاز شود. در کمتر از دو هفته بالغ بر 10 نفر از مسوولان ورزش كشور و تعداد زیادی كارشناس از جمله مسوولان مرتبط با فدراسیون وزنه‌برداری فراخوانده شدند تا نقطه نظرات خود را بیان کنند.
دكتر جواد آرین‌منش، حجت‌الاسلام‌ سیدمحمدرضا میرتاج‌الدینی و حجت‌الاسلام سید جلال یحیی‌زاده اعضای کمیته بررسی دوپینگ در وزنه‌برداری بودند. یحیی‌زاده در پایان یکی از همین نشست‌ها از بدبینی فدراسیون وزنه‌برداری نسبت به ایوانف حرف زد و گفت: در خصوص بحث دوپینگ، مرادی، رئیس فدراسیون وزنه‌برداری عنوان كرد كه نسبت به ایوانف از قبل نیز شك و تردیدهایی وجود داشته و گزارشی نیز از سوی فدراسیون به مسوولان بالا داده شده بود؛ ولی مورد توجه قرار نگرفته بود!

سه کشور اروپایی در راستای تکمیل سیاست موسوم به «فشار حداکثری علیه ایران» احضار سفیران ایران در پایتخت‌های خود را در دستور کار قرار داده‌اند.
روزنامه گاردین در گزارشی روز چهارشنبه نوشته فرانسه، آلمان و انگلیس برای اعتراض به آنچه «بازداشت اتباع دو تابعیتی توسط ایران» خوانده شده در حال احضار سفرای ایران هستند.
مطابق این گزارش، وزارت خارجه انگلیس روز سه‌شنبه، حمید بعیدی‌نژاد، سفیر ایران در لندن را برای دیدار با مقام‌های ارشد این کشور احضار کرده است و دیروز هم خبرگزاری رویترز به نقل از منابع مطلع از احضار بهرام قاسمی، سفیر ایران در پاریس خبر داد. بر اساس گزارش‌ها، آلمان نیز برنامه مشابهی در دستور کار دارد و قرار است محمود فرازنده، سفیر ایران در برلین هم به وزارت خارجه آلمان احضار شود.
گاردین می‌گوید، این نخستین اقدام هماهنگ سه کشور اروپایی حاضر در توافق هسته‌ای با ایران موسوم به برجام، در اعتراضات به آنچه نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی خوانده شده است. طبق گزارش گاردین، وزارت خارجه انگلیس در نامه‌ای که تحویل بعیدی‌نژاد داده ایران را به «بازداشت دلخواهانه» اتباع دو تابعیتی متهم کرده و گفته این سیاست، به‌شدت جایگاه بین‌المللی ایران را ضعیف می‌کند. دومینیک راب، وزیر خارجه بریتانیا روز چهارشنبه، بازگرداندن نازنین زاغری به زندان را غیرقابل قبول خواند.
 بهانه‌ای برای همنوایی با آمریکا
نکته جالب توجه در مورد اقدام هماهنگ سه کشور اروپایی و احضار هماهنگ سفرای جمهوری اسلامی به بهانه حقوق بشر، موقعیت زمانی این اقدام است. سه کشور اروپایی به‌رغم آن‌که بعد از خروج آمریکا از برجام در موضع‌گیری‌های علنی به انتقاد از سیاست فشارحداکثری آمریکا علیه ایران پرداخته‌اند عملاً همواره در جهت تکمیل و تشدید آن گام برداشته‌اند و در حال حاضر نیز  پس از مخالفت با اقدام آمریکا در ماجرای مکانیسم ماشه، از کانال حقوق بشر در حال تشدید فشار بر ایران هستند.
البته اروپایی‌ها در نشان دادن همراهی خود با آمریکا ابایی ندارند و مخالفتشان با اقدامات آمریکا در برجام نیز صرفا به دلیل برخی اختلاف‌نظرهای کوچک و اهمیت حفظ برجام برای اروپاست.
دومینیک راب، وزیر خارجه انگلیس چند روز قبل در همین زمینه در پاسخ به پرسشی درباره موضع انگلیس در قبال تلاش آمریکا برای به‌کارگیری مکانیسم ماشه در برجام و برگرداندن تحریم‌ها علیه ایران مدعی شد لندن در کنار آمریکا و شرکای اروپایی، تحمل دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را ندارد و از برنامه دونالد ترامپ و ابتکار امانوئل مکرون برای وسیع‌تر کردن توافق با ایران حمایت می‌کند.
وی با این حال، اهمیت حفظ برجام را در غیاب چنین توافقی مورد تاکید قرار داد و افزود: این یک تفاوت جزئی [با آمریکا] درباره استفاده از ابزارها در قبال ایران است و در نهایت در خصوص اهداف، با واشنگتن کاملا متحد هستیم و کنار آمریکا شانه به‌شانه می‌ایستیم.
اما سه کشور اروپایی با احضار سفرای ایران در لندن، پاریس و برلین نشان دادند سعی دارند پروژه فشار حداکثری آمریکا را از طریقی دیگر تکمیل کنند.
جعفر قنادباشی، تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با جام‌جم،‌ این رویکرد اروپا را نشانه تازه‌ای از قرار گرفتن سیاست‌های خارجی اروپایی‌ها در بن‌بست می داند. وی معتقد است: این رفتار نه تنها در افکار عمومی اروپا بلکه در عرصه‌های بیرونی نیز هیچ وجهه شایسته‌ای ندارد و یقینا با تمسخر افکار عمومی مواجه خواهدشد.  قنادباشی تاکید می‌کند:اروپایی‌هایی که در مواجهه با ایران به هیچ یک از تعهدات خود پایبند نبودند همچنان با هدف همسویی با آمریکا حرکت می‌کنند و این مساله ثابت می‌کند این کشورها، به منافع ملی خود در تصمیم‌گیری‌ها توجه نمی‌کنند و در عرصه سیاست خارجی منافع آمریکا و رژیم صهیونیستی را در اولویت‌د ارند.
 مواضع دوگانه در حوزه حقوق بشر
از سوی دیگر مباحث مربوط به حقوق بشر و به‌ویژه آنچه دستگیری دلخواهانه اتباع دوتابعیتی خوانده شده، اتهامی است که جمهوری اسلامی ایران بارها آن را رد کرده و درباره آن توضیح داده است.
به عنوان مثال، یکی ازجنجالی‌ترین این پرونده‌ها طی سال‌های گذشته مربوط به مجرمی به نام نازنین زاغری بوده است. زاغری از سال۱۳۹۵ به جرم فعالیت‌های تبلیغی علیه نظام و تلاش برای براندازی نرم بازداشت و به پنج سال زندان محکوم شده است. او هنگام بازداشت به عنوان مدیر پروژه در شرکت رسانه‌های گروهی تامسون رویترز فعالیت می‌کرد.
وزارت خارجه انگلیس اسفند سال۹۷ اعلام کرد زاغری را تحت حمایت دیپلماتیک قرار داده است. اخیرا نیز حکم پنج سال زندان فریبا عادل‌خواه، پژوهشگر ایرانی-فرانسوی تایید شده و وزارت خارجه فرانسه هم ادعاهای مختلفی در این‌باره مطرح کرده است.
اما جمهوری اسلامی ایران نشان داده زیر بار فشارهای سیاسی نمی‌رود و دستگاه قضایی کشورمان به فعالیت مستقل و قاطع خود در این زمینه‌ها ادامه می‌دهد.
از سوی دیگر اروپایی‌ها باید به این سوال پاسخ دهند که اگر واقعا نگران مباحث حقوق بشری هستند چرا در بسیار ی از موارد فاحش نقض حقوق بشر سکوت کرده‌‌اند. قنادباشی در همین زمینه به جام‌جم می‌‌گوید: اگر کشورهای اروپایی نگران مسائل حقوق بشری هستند، هنوز هم مسائل زیادی برای توجه از این منظر وجود دارد. موضوعاتی مثل قتل خاشقجی، کشتار کودکان و مردمان بی‌دفاع یمن، اشغال سرزمین فلسطین، تبعیض در مورد اقلیت مسلمان در کشورهای اروپایی و ... همه و همه از جمله سوژه‌های مهمی است که اگر اروپایی‌ها مدعی رعایت حقوق بشر هستند باید به آنها توجه کنند.  

در روزهای اخیر شاهد اقدام هماهنگ سه کشور اروپایی در احضار سفرای جمهوری اسلامی ایران بوده‌ایم و این مساله نشان می‌دهد ما دقیقا روی موضوع حساسی دست گذاشته‌ایم که این‌گونه باعث واکنش اروپایی‌ها شده‌ است. باید به این نکته توجه داشت که مساله دوتابعیتی‌‌ها همان نقطه‌ای است که مساله نفوذ از کانال آن صورت می‌گیرد. البته هیچ‌کس چنین اعتقادی ندارد که هر کسی دو تابعیتی است، عامل نفوذی در کشور است. اما به نظر می‌رسد بیگانگان همواره حساب ویژه‌ای برای بهره‌گیری از دوتابعیتی‌ها باز کرده‌ و در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده‌اند و به‌ویژه تلاش دارند تا از این پروژه در میان مسؤولان جمهوری اسلامی ایران استفاده کنند، چراکه وقتی خانواده یک مقام مسؤول در یک کشوری غربی به‌سر می‌برد. طبعا در چنین شرایطی امکان اتخاذ تصمیم درست در برابر آن کشور، برای آن مقام مسؤول کمی دشوار می‌شود. از سوی دیگر وابستگان مقامات مسؤول اگر دوتابعیتی باشند، امکان نفوذ آنها در مراکز تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی بسیار محتمل به نظر می‌رسد و اگر این نفوذ صورت گیرد، باتوجه به این‌که اینگونه افراد دوتابعیتی مرعوب دشمن هستند، به طور خودکار در مسیر تامین منافع دشمن قرار می‌گیرند.
نکته دیگری که باید مدنظر داشت این است که ما تاکانون در امورات کشورهای اروپایی دخالت نکردیم. اما رفتار اروپایی‌ها با ما به‌ویژه در حوزه دوتابعیتی‌ها به‌گونه‌ای است که گویا در دوران استعمار سیر می‌کنند و هنوز متوجه اقتدار و استقلال جمهوری اسلامی ایران نشده‌اند. از سوی دیگر به نظر می‌رسد که اروپا باتوجه به این‌که در لفظ و بیان از برجام حمایت و حسب ظاهر مخالفت خود را با مکانیسم ماشه اعلام کرده، تصور می‌کند می‌تواند از موضع بالا با ایران برخورد کند. این در حالی است که بدهی اروپایی‌ها به ایران خیلی بیشتر از یک مخالفت لفظی با آمریکاست. ما تاکنون به تعهدات خود در این توافق بی‌خاصیت و پرخطر برای جمهوری اسلامی ایران عمل کردیم، اما آنها هیچ هزینه‌ای پرداخت نکرده و طلبکارانه نقش پلیس خوب را در این زمینه ایفا می‌کنند. باید توجه داشت اروپایی‌ها حرف‌ و عمل‌شان یکی نیست و حتی بعد از خروج آمریکا از برجام هم در یک بازی هماهنگ با آمریکا با همدیگر پروژه چماق و هویج را پیش بردند. برجام برای ما تهدید و برای اروپا فرصت است. فرصت از این جهت که اروپایی‌ها طلبکارانه در مسائل داخلی ما مداخله‌ می‌کنند. در حال حاضر بهترین شیوه برخورد با مسائل دو تابعیتی‌ها پیگیری مسائل حقوقی و رسیدگی به پرونده‌ آنهاست. مجلس نیز باید در این زمینه به ایستادگی خود ادامه دهد و دولت نیز با مجلس در این باره همکاری کند. چون اقدامات اخیر اروپایی‌ها نشان می‌دهد ایران دست روی موضوع درستی گذاشته است.  

از دو هفته پیش که با افزایش موارد ابتلا به ویروس کرونا در کشورمان مواجه شدیم، این انتظار وجود داشت رفته‌رفته رشد قابل‌توجهی را نیز در موارد مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری مشاهده کنیم؛ اتفاقی که دیروز رخ داد و مجدد آمار جان‌باختگان ناشی از کرونا از مرز200 نفر در روز تجاوز کرد. برای یافتن علت رشد موارد ابتلا به کرونا در دو هفته گذشته نیز باید به چهار هفته قبل بازگردیم و متغیرهایی را که از آن زمان تا امروز در رشد شیوع این ویروس اثرگذار بوده است، بررسی کنیم.
در این زمینه باید توجه داشت متاسفانه در طول ماه شهریور شاهد افزایش قابل توجه سفرهای غیرضروری بودیم. این در حالی است که در آن ایام به مردم به‌شدت توصیه می‌شد که از سفرهای غیرضروری پرهیز کنند، اما بخش مهمی از افراد جامعه به این توصیه‌ها توجه نداشتند و از همین مساله می‌توان دریافت عده زیادی در طول ماه شهریور به صورت کلی به پروتکل‌های بهداشتی توجه نداشتند.
موضوع دیگری نیز که در هفته‌های اخیر نقش مهمی در صعود آمار ابتلا به کرونا داشت، عادی‌انگاری شرایط از سوی طیف وسیعی از مردم است. البته این فقط خاص ایران نیست و در تمام کشورها وقتی همه‌گیری کرونا در شرایط کنترل‌شده‌ای قرار می‌گیرد، مردم هم به اشتباه گمان می‌کنند شرایط عادی شده است، بنابراین دست به رفتارهای پرخطر می‌زنند.
مساله دیگری که از جمله دلایل رشد همه‌گیری کرونا در ماه‌های اخیر بوده است، بحث تفاوت زمان گردش ویروس در استان‌های مختلف است. از روزهای اول این همه‌گیری نیز شاهد آن بوده‌ایم که روند بیماری در استان‌های مختلف متفاوت بوده و امروز هم بخشی از علت شتاب گرفتن رشد موارد ابتلا به کرونا در کشور این است که برخی استان‌های پرجمعیت دوباره به پیک خود بازگشته‌اند. همچنین بدون شک، عامل مهم رشد تعداد بیماران کرونایی در چند هفته اخیر، برخی بازگشایی‌های این ایام از جمله مدارس بوده است. مسلما اگر نظارت لازم بر شیوه اجرای پروتکل‌های بهداشتی در مدارس صورت نگیرد، این مراکز نیز می‌توانند به کانونی برای گردش ویروس بین دانش‌آموزان و اولیای مدرسه و البته خانواده‌های هر دو قشر تبدیل شوند.
با وجود این باید توجه داشت آن چیزی که اکنون در ایران رخ می‌دهد با آنچه در دنیا اتفاق می‌افتد، متفاوت نیست و برخی کشورهای اروپایی که مثل ما در ماه‌های اول به‌شدت با این بیماری درگیر شده بودند و البته بعد از آن توانستند بیماری را به شکل نسبتا مناسبی کنترل کنند، اکنون با رشد موارد ابتلا به کرونا مواجه شده‌اند.
اما نکته مهمی که در این میان باید توجه داشت این که بخش زیادی از علت رشد موارد ابتلا به کرونا در ایران ناشی از ضعف نهادهایی است که باید بر شیوه اجرای پروتکل‌ها نظارت کنند. اکنون هم بیش از هفت ماه از شیوع کرونا در کشورمان می‌گذرد و قطعا در این ایام هم اعمال محدودیت‌ها و شیوه نظارت‌ها با شدت و ضعف همراه بوده است. این روزها هم که دولت تصمیم به رفع بخش زیادی از محدودیت‌ها گرفته است، این انتظار وجود دارد که نظارت‌های بهداشتی به‌خصوص در مدارس تشدید شود. یعنی حالا که تصمیم بر این شده است مدارس در زمان‌های خاصی باز باشند، باید ناظران بهداشتی نیز چند برابر قبل و با سختگیری مضاعف در مدارس حضور پیدا کنند تا جلوی رشد آمارهای کرونایی تاحد امکان گرفته شود.