اخیرا شاهد ترور ناجوانمردانه دانشمند هسته‌ای ایرانی، شهید دکتر محسن فخری زاده بودیم. گویا آژانس از سالها قبل تا زمان شهادت ایشان،  در تلاش بود تا با این دانشمند هسته‌ای دیدار و گفت وگو کند. لطفا در این مورد توضیح دهید .
بله! قرار بود با ( شهید) محسن فخری زاده دیدار و گفت گو کنیم. من، شخصا یک بار از سوی آژانس برای ملاقات با او تعیین و معرفی شده بودم اما این ملاقات از سوی ایران لغو شد. اگر بخواهم دقیق تر بگویم،  ما از اواخر سال 2005 خواستار ملاقات با او بودیم. سرانجام ملاقاتی برای سپتامبر 2008 تنظیم شد اما ایران آن را لغو کرد. فکر می‌کنم بعد از خروج من از آژانس در سال 2010، آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به درخواست‌های خود ادامه داد. البته من نمی‌دانم آیا آمانو مدیر کل سابق آژانس  می‌خواست شخصا او را ببیند یا خیر.
 دیوید آلبرایت از مقامات آژانس در جایی غیر مستقیم اقرار کرده بود که بازرسان آژانس، پیاده نظام‌های آمریکا هستند. آیا این موضوع را قبول دارید؟
آلبرایت، متخصص هسته‌ای که در اواسط دهه 1990 آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در عراق همراهی می‌کرد، گفته بود بازرسان سازمان ملل  همانند چکمه هایی روی زمین هستند.  توجه داشته باشید که آلبرایت و دیگران بر این باورند که باید دسترسی بیشتری به آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای در قبال پرونده هسته‌ای ایران و کره شمالی داده شود.  این مجوز افزایش اختیارات، به عهده شورای حکام آژانس است که البته  شامل ایالات متحده نیز می‌شود.
 به نظر می‌رسد با توجه به نقش آفرینی خاص آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل متحد و شورای حکام آژانس، واشنگتن و متحدان آن همواره تلاش کرده اند تا دسترسی‌های فراقانونی را در قبال ایران به تصویب هر دو طرف برسانند. تحلیل شما چیست؟
دسترسی اضافه و فراپروتکلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از طرف شورای امنیت سازمان ملل متحد و از کشور مخاطب  مطالبه می‌شود. این مطالبه گری از سوی سازمان ملل انجام می‌شود. قطعنامه‌های شورای امنیت از سوی شورای حکام آژانس لازم الاجرا و قابل استناد می‌باشد و همچنین ممکن است شورای حکام قطعنامه‌ای را تصویب کرده و آن را به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع دهد تا به شکل یک مصوبه لازم‌الاجرا در آید.
 اما در ماجرای حمله دولت جرج واکر بوش به عراق، بازرسان آژانس واقعیات را در خصوص عدم وجود سلاح‌های کشتار جمعی در این کشور نگفتند و عملا زمینه را برای حمله آمریکا به عراق فراهم ساختند.
در خصوص پرونده هسته‌ای عراق در  سال 2003 میلادی، آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به اکتشافاتی رسید که در قالب گزارش‌های منظم ارائه و توزیع کرده است. مشکل این بود که برخی از بخش‌های سازمان خدماتی و اطلاعاتی دولت ایالات متحده این یافته‌های آژانس انرژی هسته‌ای را نمی پذیرفتند. از جمله این موارد می‌توان به گزارش آژانس (در سال 2002 میلادی) در خصوص ترکیب شیمیایی لوله‌های آلومینیومی اشاره کرد زیرا ابعاد و ترکیب آن پروفیل‌ها برای انواع سانتریفیوژهای عراقی مناسب نبودند.به نظر من دولت بوش حاضر به شنیدن استدلال‌های آژانس نبود. من معتقدم که حتی اگر آژانس از نظر فنی در تشریح یافته‌های خود قوی تر هم عمل می‌کرد، دولت وقت آمریکا حاضر به پذیرش استدلال‌های آژانس نبود.



رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تازه ترین سخنان خود در مورد امکان قطع دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تاسیسات هسته‌ای ایران هشدار داده است. گروسی در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه تصریح کرده است  که چنین اقدامی هیچ سودی برای جمهوری اسلامی در پی نداشته و شرایط را پچیده تر می‌کند. در عین حال مدیر کل آژانس، اساسا اشاره‌ای به نشت اطلاعات( از سوی جاسوسان آژانس) و زمینه سازی این سازمان بین‌المللی برای دسترسی سازمان‌های جاسوسی آمریکا و رژیم صهیونیستی به اطلاعات محرمانه مربوط به دانشمندان هسته‌ای ایران نکرده است. رافائل گروسی خرداد امسال نیز به دستور آمریکا و تروییکای اروپایی(انگلیس، آلمان و فرانسه) تصویب قطعنامه‌ای ضد ایرانی با هدف نفوذ بیشتر بازرسان آژانس در کشورمان در دستور کار قرار داد. این قطعنامه با حمایت کشورهای غربی تصویب شد و بدیهی است که در دوران ریاست جمهوری جو بایدن نیز رافائل گروسی و دیگر مقامات آژانس، به مهره‌های بازی غرب در تقابل با کشورمان تبدیل خواهند شد. روندی که از ابتدا پابرجا بوده و گویا فعلا تغییر پذیر نخواهد بود. واضح است که در چنین شرایطی باید گارد بسته خود در برابر آژانس حفظ کنیم.

به‌خاطر شیرخشک بچه‌ام ،سرقت کردم
یکی از معروف‌ترین جرم اولی‌ها که خبر آن بازتاب زیادی در رسانه‌ها داشت، پدر جوانی بود که برای اولین بار و به خاطر تهیه شیرخشک نوزادش، دست به سرقت مسلحانه از بانک زد. ماجرا، 15 اسفند 96 رقم خورد. مرد جوان ساعت 9 و 40  دقیقه صبح در حالی‌که سر و صورتش را با پارچه پوشانده بود، با اسلحه‌ای که به گفته خودش، پلاستیکی بود، به بانک رسالت شعبه احمدآباد مشهد رفت. اسلحه‌اش را با دستانی لرزان به سمت متصدی بانک گرفت و از او خواست پول‌ها را بدهد. متصدی بانک که به شدت ترسیده بود، از ترس جانش، بدون بحث با سارق پول‌ها را در کوله پشتی سارق جوان ریخت. پس از آن، سارق جوان سوار موتورش شد و فرار کرد، اما طولی نکشید که دستگیر شد او در اعترافات خود گفت که فرزندش به شیرخشک نیاز داشت و چون قادر به تهیه آن نبود، دست به سرقت زد. او با صدایی لرزان  در مقابل دوربین‌های صدا و سیما گفت:«آن روز از بانک 17 میلیون و 200هزار تومان سرقت کردم و پس از سرقت و در اولین اقدام، دو قوطی شیرخشک برای کودکم خریدم. باقیمانده پول را برگرداندم، چون من دزد نیستم و تحت فشار شدید مالی این کار را کردم. من حاضرم نان‌خشک بخورم، اما کنار زن و بچه‌ام باشم.»

شهریه دانشگاه نداشتم
دانشجوی جوان آرزوهای دور و درازی برای خودش داشت و به این فکر می‌کرد که پس از تمام شدن تحصیلش، مشغول کار شود و بعد هم ازدواج کند، اما به گفته خودش، مشکل مالی باعث شد تا برای اولین‌بار دست به سرقت بزند. آن‌طور که تعریف می‌کند، از مدت‌ها پیش و با شیوع کرونا، او و پدرش بیکار شده بودند و به همین خاطر، حتی توان پرداخت شهریه دانشگاهش را هم نداشت. او با یکی از دوستانش درددل کرد و دوستش هم به او پیشنهاد انجام سرقت داد. می‌گوید او ابتدا زیر بار سرقت نرفت، اما نداشتن پول برای پرداخت شهریه دانشگاه باعث شد تا پس از مدتی تردید، پیشنهاد دوستش را قبول کند. پس از این‌که نحوه سرقت را از او یادگرفت، دنبال طعمه برای سرقت رفتند. می‌گوید:« سوار بر موتورسیکلت در خیابان‌های شهر پرسه می‌زدم و با دیدن زن‌های تنها در خیابان‌های خلوت با تهدید از آنها سرقت می‌کردم. گوشی‌های سرقتی را هم در سایت‌های اینترنتی به فروش می‌رساندم، اما خیلی طول نکشید که از طریق دوربین‌های مداربسته شناسایی شدم.»

اولین سرقت مرد 49 ساله
سرقت سن و سال نمی‌شناسد. گاهی این سرقت در دوران کودکی اتفاق می‌افتد، گاهی در دوره نوجوانی، جوانی  یا حتی میانسالی. اتفاقی که دی ماه گذشته برای یک مرد 49 ساله افتاد و به گفته خودش برای اولین‌بار دست به سرقت زد. 27 دی ماه، ماموران در حال گشتزنی در خیابان بودند که به آن‌ها اعلام شد سارقی یک گوشی تلفن همراه از یکی از تعاونی‌های پایانه مسافربری جنوب تهران سرقت کرده است.
در بررسی دوربین‌های مداربسته مشخص شد مرد میانسالی وقتی در حال عبور از مقابل یک تعاونی این پایانه بود، متوجه شد کسی در آن حضور ندارد. سپس از قسمت هلالی گیشه رد شد و پس از برداشتن گوشی یکی از کارکنان این تعاونی، پا به فرار گذاشت. البته فرار او خیلی طول نکشید و تصاویر او در اختیار ماموران گشت پلیس قرار گرفت. سه روز جست‌وجو برای دستگیری سارق ادامه داشت که ناگهان ماموران متوجه‌اش شدند و به او فرمان ایست دادند، اما سارق میانسال فرار کرد و ماموران پس از زمینگیر کردن او، دستگیرش کردند. او دربازجویی‌ها گفت:«پول‌لازم بودم و برای همین تصمیم گرفتم گوشی کارمند تعاونی را سرقت کنم. تا به حال دزدی نکرده بودم و به خاطر فشار مالی دست به این‌کار زدم.»

سرقت آقا مهندس
مشکل مالی چنان فشاری به مرد جوان آورد که با وجود داشتن تحصیلات عالیه، دست به سرقت زد. او مهندس عمران بود، اما به‌دلیل بیکاری مداوم و نداشتن یک شغل مناسب برای اولین‌بار دست به سرقت زد: «من اگر تنها بودم، تحمل این را داشتم که با نداری بسازم، اما زن و بچه‌ام را چه می‌کردم؟ تا کی ‌می‌توانستم شرمنده آنها‌ باشم؟ اگر کار ثابتی داشتم که با آن می‌توانستم اموراتم را بگذرانم، چه نیازی داشت دست به سرقت بزنم؟» مرد جوان در حالی‌که پشت به دوربین صدا و سیما داشت، در مورد نحوه ارتکاب اولین سرقت خود گفت: «دو نفر از دوستانم متوجه شده بودند دست و بالم تنگ است، مرا همراه خود بردند. وقتی به خانه‌ای رسیدیم، به من گفتند چند دقیقه اینجا بایست تا برگردیم. وقتی برگشتند، به من 20 میلیون تومان دادند و بعد برگشتیم به خانه، اما چند روز بعد دستگیر شدم. تجربه خوبی نبود و این اولین وآخرین سرقتی بود که مرتکب آن شدم.»

برق گرفتگی، تاوان اولین سرقت
30 مردادماه امسال، گزارش قطعی برق در منطقه اکباتان به ماموران شرکت برق اعلام شد. وقتی ماموران برای رفع مشکل به آن جا رفتند، با بدن نیمه جان مردی روبه‌رو شدند که کنار وسایل و ابزاآلات سرقت کابل برق، بیهوش روی زمین افتاده بود. سارق نیمه‌جان به بیمارستان منتقل شد. وضعیت او به‌گونه‌ای بود که پزشکان فکر می‌کردند زنده نمی‌ماند اما او با خوش‌شانسی بعد از هفت روز از کما خارج شد، اما به‌خاطر شدت برق‌گرفتگی، پنج انگشت دست راست مرد 40 ساله قطع شد. وی پس از بهبودی  به جرم خود اعتراف کرد:
 سابقه سرقت داری؟
اولین بارم است.
 چرا دست به سرقت زدی؟
بعد از اخراج از محل کارم، برای پیدا کردن کار به هر‌جایی سر زدم اما کاری پیدا نکردم. تا این‌که پسر جوانی گفت برایت ‌کاری سراغ دارم که می‌توانی کلی پول به جیب بزنی. او ما را به کنار پست برق آورد و با تجهیزات کامل سرقت کابل‌های برق را آغاز کرد. از تیر برق بالا رفتم و با دست راستم کابل را گرفتم که محکم به زمین پرت شدم و از هوش رفتم تا این‌که در بیمارستان به هوش آمدم.
ویژگی‌های جرم اولی‌ها
دکتر میرحامد خانی،‌جرم‌شناس

 جرم اولی‌ها افرادی هستند که به دلایل مختلفی مانند شوخی و تفریح، کنجکاوی یا ترحم به افراد دیگر با انگیزه رابین هودی و البته بدون نقشه قبلی و برنامه‌ریزی مرتکب جرم می‌شوند. بنابراین اینها افرادی نیستند که سراغ جرایم پیچیده بروند و همدست و نیت و نقشه قلبی داشته باشند، بلکه مرتکب جرایم ساده و سرقت‌های کوچک می‌شوند.
در بسیاری از موارد، چون بار اولی‌ها، عزم و قصد جدی برای ارتکاب جرم ندارند، به همین دلیل، براحتی نیز دوباره به سمت جامعه بازمی‌گردند. این‌طور نیست که فکر کنیم چون چنین فردی یک بار مرتکب جرم شد، پس آلوده شد و دیگر راه نجاتی برای او متصور نباشیم. لزوما چنین چیزی رخ نمی‌دهد.
اگر این فرد مورد سرزنش دوستان قرار گیرد یا اگر والدینش متوجه جرم او شدند، به او تذکر دهند و با ملاطفت با او برخورد کنند، او به جامعه بر می‌گردد، اما اگر مورد تشویق قرار گیرد و کسی او را سرزنش نکند، ریسک جرم ارتکابی و عمل خود را پایین و ساده می‌بیند و این حس در فرد ایجاد نمی‌شود که اقدامش جرم و پرریسک است. مثلا اگر کسی برای اولین بار سراغ مواد مخدر برود یا صندوق صدقات را خالی کند، شاید مردم هیچ تذکری به این فرد ندهند و او را سرزنش نکنند. نتیجه چنین رفتاری از سوی مردم، کاهش ریسک آن جرم در جامعه است. مجموعه این مسائل روی هم باعث می شود تا ناهنجاری و تبعات سوء آن تشدید شود.

آسیب‌های روانی اولین سرقت
دکتر تاجیک الماسی،‌روانشناس
جرم، یعنی ارتکاب یک رفتار خلاف قانون که با هنجارهای جامعه، همخوانی ندارد و این عدم تضاد و همخوانی شخص را دچار تنش روحی و تعارض می‌کند و دچار عذاب وجدان می‌شود. به طور کلی، چند عامل در وقوع جرم موثر است. اولین عامل آن، وجود زمینه‌های شخصیتی است. یعنی برخی افراد در اثر فشار، چارچوب اخلاقی خود را کنار گذاشته و مرتکب جرم می‌شوند، در مقابل بعضی دیگر نیز تحت هیچ شرایطی از اصول خود عدول نمی‌کنند. پس فردی که زیربار فشار، خرد می‌شود، زمینه شخصیتی ارتکاب جرم در او وجود دارد. عوامل اجتماعی، مانند التهابات اجتماعی، شرایط اقتصادی و در شرایط فعلی شیوع کرونا نیز باعث می‌شود تا این عوامل دست به دست هم داده و شرایط را برای ارتکاب جرم در برخی افراد فراهم کند.
یکی دیگر از مشکلات ما، فضای اجتماعی کشور است که مانع از این می‌شود شهروندان قانون‌مداری داشته باشیم. یعنی وقتی خبر اختلاس منتشر می‌شود، تنها یک خبر نیست، بلکه این پالس به رده‌های پایین‌تر جامعه داده می‌شود که اگر افراد قدرتمندی مرتکب اختلاس شدند، پس ما هم برای تامین نان شب‌مان می‌توانیم سرقت کنیم و با این دلیل تراشی‌ها، شاهد نقض قانون هستیم.
پس از ارتکاب جرم، اگر فرد جرم اولی باشد، در صورتی‌که احساس گناه ناشی از آن را نتواند مرتفع کند، آن را تکرار کرده و تبدیل به رویه او می‌شود. به همین علت، بسیاری از کارشناسان معتقدند تا جایی که امکان دارد، افراد زیر 18 سالی که مرتکب جرم می‌شوند، به کانون اصلاح و تربیت اعزام نشوند، چرا که در کانون، افراد خلافکار دیگر حضور دارند و باعث می‌شود شیوه‌های قانون شکنی متعددی را از هم‌دوره‌ای‌های خود فراگیرند. 
بنابراین توصیه ما به بار اولی‌ها این است که خود و اطرافیانش به روانشناس مراجعه کنند تا علت بروز این رفتار در او ریشه‌یابی شود. ضمن این‌که با همدلی و همراهی و برگرداندن او به محیط سالم، یک کنترل اخلاقی درونی در او شکل می‌گیرد که مانع از ارتکاب مجدد جرم می‌شود، اما اگر با برچسب متهم و مجرم با او برخورد شود، به تدریج آمادگی بیشتری برای تکرار جرم پیدا می‌کند.

فقر و بیکاری، ریشه آسیب‌های اجتماعی
دکتر امان‌الله قرایی‌مقدم جامعه‌شناس
معیشت رابطه مستقیمی با اقتصاد دارد و اگر معیشت جامعه دچار مشکل شود، به تبع آن، انواع آسیب‌های اجتماعی افزایش پیدا می‌کند. یعنی شما از هر دیدگاهی به این موضوع نگاه کنید، چه از دید ماتریالیست‌هایی مانند مارکس و انگلز و چه از دیدگاه ذهنی‌گرایانی مانند وبر؛  این یک قانون است. البته عوامل دیگری نیز دخیل است، اما اصل و بنیاد، همان معیشت است که به آن اشاره کردم. در این بین، افزایش آمار جرم اولی‌ها، زنگ خطر را به صدا درآورده است. این یعنی این‌که جامعه دچار فقر و بیکاری است و عده‌ای هیچ درآمدی ندارند و تامین نمی‌شوند.در جامعه، دو نیروی برانگیزنده و بازدارنده بر افراد وارد می‌شود. 
هرگاه در جامعه‌ای، نیروی برانگیزنده مانند پدر و مادر، باورهای شخصی، محل زندگی و دوستان بر نیروهای بازدارنده مانند پلیس و قوه قضاییه برتری پیدا کند، اینجا باید منتظر افزایش وقوع جرم باشیم. زیرا نیروی برانگیزنده به کار و لباس و خواب نیاز دارد و به همین دلیل چنین نیرویی به فرد برای ارتکاب جرم فشار وارد می‌کند تا با آن جرم، نیازهای طبیعی خود را فراهم کند.  البته باید مشکلاتی مانند فقر و بیکاری را رفع کرد، اما قانونگذار در خصوص جرم اولی‌ها رافت به خرج داده و اگر مرتکب جرمی شود، با او با عطوفت برخورد کرده و گذشت می‌کند، اما اگر جرم تکرار شود، بخشش دیگر جایگاهی ندارد و اینجا برچسب مجرم سابقه‌دار به او می‌خورد و در این صورت در امور روزانه خود دچار مشکلات بسیار عدیده‌ای می‌شود. 

 طرحی برای هزینه‌مند کردن رفتار دشمن
نمایندگان مجلس شورای اسلامی روز گذشته با ۲۵۱ رای موافق از ۲۶۰ نماینده حاضر در جلسه علنی با کلیات طرح دوفوریتی اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از ملت ایران موافقت کردند و بلافاصله به بررسی جزئیات آن پرداختند.
برخلاف آنچه برخی حامیان برجام و مخالفان طرح مجلس در روزهای گذشته در حال القای آن هستند این طرح صرفا دو هدف را دنبال می‌کند: اول، توسعه برنامه هسته‌ای کشور و سرعت‌بخشیدن به این روند توسعه‌ای و دوم، هزینه‌مند کردن ادامه شرایط فعلی برای طرف مقابل چراکه رفتار چندساله غرب نشان داده تا زمانی که از اهرم فشار علیه آنها استفاده نشود حاضر به اجرایی کردن تعهدات خود نیستند.
ابوالفضل عمویی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دیروز در دفاع از کلیات این طرح گفت: تغییر محاسبات دشمن، یکی از اهداف این طرح است و آنها باید بدانند تحریم علیه ملت ایران رفتاری بی‌هزینه نخواهد بود.
مهدی محمدی، مشاور رئیس مجلس هم در مطلبی در فضای مجازی نوشت: تجربه تاریخی ما می‌گوید دشمن هرگز به اختیار خود تحریم‌ها را تعدیل نکرده و از فشارهای تروریستی نمی‌کاهد. تنها عامل موثر که در گذشته بارها تجربه شده، هزینه‌مند کردن رفتار دشمن و منتفی کردن همان نتیجه‌ای است که دشمن در پی آن است، یعنی نشاندن ایران پای میز مذاکره از موضع ضعف. این رویا تعبیر نخواهد شد.
بر همین اساس نمایندگان، جزئیات طرح لغو تحریم‌ها را دیروز به تصویب رساندند و دولت را مکلف به توسعه برنامه هسته‌ای و کاهش نظارت‌های آژانس در صورت ادامه روند فعلی کردند.
نکته قابل‌تامل این‌که این طرح همچنان راه را برای بازگشت به اجرای تعهدات باز گذاشته اما مشروط بر آن است که طرف مقابل بدون فوت وقت به تعهدات برجامی خود عمل کند و این همان چیزی است که برجام به خاطر آن امضا شد. البته طبق مصوبه مجلس، هریک از اقدامات در یک بازه زمانی اجرا خواهد شد و غربی‌ها با عمل فوری به تعهدات‌شان می‌توانند مانع از اجرای این طرح شوند.
 مخالفت دولت
با این حال دولتی‌ها دیروز ضمن مخالفت با این طرح اعلام کردند که آن را مفید نمی‌دانند. موضع دولت از ابتدای اجرای برجام بر این اساس بود که تا جای ممکن نباید بهانه‌ای به دست طرف مقابل داد که باعث اجماع علیه ایران شود و در همین راستا حتی زمانی که ترامپ در اردیبهشت 97 از برجام خارج شد دولت اعلام کرد به شرط اجرای تعهدات طرف اروپایی، حاضر است به برجام ادامه دهد. اما با وجود این‌که هیچ اقدامی از سوی اروپا انجام نشد، برجام یک‌سال به همین شکل به‌صورت یکطرفه از سوی ایران اجرا شد و نهایتا پس از یک‌سال ایران در پنج گام تصمیم گرفت برخی تعهدات خود را کاهش دهد. اما این موضوع هم باعث نشد تغییری در رفتار طرف غربی برجام ایجاد شود و همین مسائل باعث شده که مردم ایران در شرایط شیوع بیماری کرونا، با بی‌سابقه‌ترین تحریم‌ها روبه‌رو باشند و حتی به گفته مقامات دولتی از جمله محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه، حتی امکان جابه‌جایی پول برای خرید دارو نیز وجود ندارد.
با وجود تمام این مسائل، دولتی‌ها بر ادامه شرایط فعلی اصرار دارند و معتقدند تصویب طرح مجلس، منافع مردم ایران را تامین نمی‌کند.
علی ربیعی، سخنگوی دولت دیروز در سخنانی با بیان این‌که طرح مجلس کمکی به لغو تحریم‌ها نمی‌کند، گفت: انباشت اورانیوم با غنای ۲۰ درصد و همین‌طور عدم اجرای پروتکل الحاقی به دائمی شدن تحریم‌ها منجر می‌شود و در این‌صورت به مذاکرات هسته‌ای و برجام نیازی نمی‌بود.
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه هم دیروز در نشست خبری از این‌که نظرات وزارت خارجه در طرح مجلس منعکس نشده اظهار تاسف کرد.
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی هم که دیروز در صحن علنی صحبت می‌کرد، اظهار کرد: اجرای پروتکل الحاقی هیچ مشکلی را در روند غنی‌سازی ایجاد نمی‌کند، اما عدم اجرای آن باعث تردید و ابهام نسبت به برنامه هسته‌ای ایران خواهد شد.
 منطق طرح مجلس
اما سؤال اینجاست که چرا مجلسی‌ها سراغ مواردی در این طرح رفته‌اند که ممکن است باعث تحریک طرف مقابل شود و به قول دولت برای طرف مقابل ایجاد ابهام کند.
راز این مساله را مهدی محمدی، مشاور رئیس مجلس در مطلبی که در فضای مجازی منتشر کرده، تبیین کرده است. محمدی با بیان این‌که بیش از 4 ماه برای تدوین و به‌سرانجام رساندن این طرح، تلاش و رایزنی شده است نوشت: پیش فرض بنیادین این طرح این است که تنها راه موثر برای کاستن از فشار تحریم و تهدید دشمن، هزینه‌مند کردن اقدامات آن در حوزه‌هایی است که دشمن از آن نگرانی جدی دارد. درصد و ظرفیت غنی‌سازی، رآکتور اراک، تولید اورانیوم فلزی و لغو پروتکل، دقیقا ناظر به نقاط محاسبه‌نشده توسط دشمن است.
حسین نوش‌آبادی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس هم در گفت‌وگویی با جام‌جم در واکنش به موضع دولت مبنی بر احتمال بدبین شدن طرف مقابل به فعالیت‌های هسته‌ای ایران می‌گوید: این‌گونه مواضع از سوی مقامات دولتی پذیرفته نیست، چرا که طرف مقابل همیشه نسبت به ما بدبینی داشته و معمولا اتهامات فراوانی در زمینه‌های مختلف از هسته‌ای و نظامی گرفته تا حقوق بشر و... به ایران وارد می‌کنند. ضمن این‌که در مدت پنج سالی که از برجام می‌گذرد و ما به همه تعهدات‌مان عمل کردیم چه حاصلی بردیم که اکنون نگران بدبین شدن طرف مقابل باشیم.  این عضو کمیسیون امنیت ملی می‌افزاید: در شرایطی که سودی از برجام نصیب ایران نشده دیگر دلیلی نیز برای ادامه همکاری ایران و انجام تعهداتش وجود ندارد.  وی با اشاره به مواضع مقامات دولتی مبنی بر این‌که صنعت هسته‌ای در حال حاضر بدون محدودیت در حال فعالیت است، می‌گوید: هدف ما نیز کمک به همین روند است و صرفا از دولت می‌خواهیم فعالیت خود را با جدیت و سرعت بیشتری انجام دهد.
 آیا طرح مجلس توسط شورای نگهبان تایید می‌شود
مقامات دولتی در موضع دیگری در مخالفت با طرح مجلس معتقدند اصولا مجلس، صلاحیت ورود به بحث هسته‌ای را ندارد. علی ربیعی، سخنگوی دولت در همین زمینه گفت: به نظر دولت، موضوع از اختیارات شورای عالی امنیت ملی است و مسؤولیت هرگونه تصمیم درباره برجام و برنامه‌های هسته‌ای براساس اصل ۱۷۶ قانون اساسی فراقوه‌ای بوده است و هیچ نهاد و قوه‌ای به تنهایی نمی‌تواند خارج از این چارچوب اقدام کند. سخنگوی دولت تصریح کرد: به نظر می‌رسد مجلس هم نمی‌تواند در این موضوعات وارد شود و قطعا شورای نگهبان در مورد این طرح به این موارد توجه خواهد کرد.
سخنگوی وزارت خارجه هم دیروز گفت: ما مصوبه‌ای در شورای عالی امنیت ملی درخصوص اقدامات متقابل داریم که باید در همان چارچوب عمل کنیم.
با این حال نمایندگان مجلس نظری متفاوت از دولت دارند. علیرضا سلیمی، عضو هیات رئیسه مجلس در همین زمینه گفت: مخالفت‌های دولت با طرح مجلس مغایر با اصل۵۸ است و دولت نباید در امور تقنین و قانونگذاری مجلس دخالت کند.
ابراهیم عزیزی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس هم در همین زمینه به جام‌جم گفت:‌ قانون اساسی تکلیف همه را مشخص کرده و وظیفه مجلس قانونگذاری و اجرای آن به عهده قوه مجریه است. وی با بیان این‌که مجلس می‌تواند درباره موضوعات کلان نظام جمهوری اسلامی ورود کند، افزود: هر مصوبه‌ای که از مجرای مجلس عبور و شورای نگهبان هم آن را تایید کند، لازم الاجراست. از این رو دولت نمی‌تواند از اجرای آن استنکاف و سرپیچی کند.
اکنون باید منتظر ماند و دید نگاه شورای نگهبان به این طرح چیست و آیا با تصویب این طرح، مسیر یکطرفه برجام اصلاح خواهد شد.


ماده 1: سازمان انرژی اتمی ایران موظف است بلافاصله پس از تصویب این قانون، نسبت به تولید اورانیوم با غنای ۲۰ درصد اقدام و سالانه به میزان حداقل ۱۲۰ کیلوگرم آن‌را در داخل کشور ذخیره کند.
ماده 2: سازمان انرژی اتمی موظف است بلافاصله پس از تصویب این قانون، ظرفیت غنی‌سازی و تولید اورانیوم غنی‌شده با سطح غنای متناسب هر یک از مصارف صلح‌آمیز کشور را به میزان ماهانه حداقل ۵۰۰ کیلوگرم افزایش دهد و نسبت به نگهداری و انباشت مواد غنی‌شده در کشور اقدام کند.
ماده 3: سازمان انرژی اتمی مکلف است حداکثر ظرف مدت سه ماه پس از تصویب این قانون عملیات نصب، تزریق گاز، غنی‌سازی و ذخیره‌سازی مواد را تا درجه غنای موردنیاز با حداقل هزار دستگاه ماشین‌های نسل دوم پیشرفته آی.آر.2. ام آغاز کند و همچنین در همین بازه زمانی، عملیات غنی‌سازی و تحقیق و توسعه با ماشین‌های نسل ششم آی.آر.6 را با حداقل ۱۶۴ ماشین از این نوع آغاز نموده و آن را ظرف مدت یک‌سال پس از تصویب این قانون به هزار دستگاه ماشین توسعه بدهد.
ماده 4: سازمان انرژی اتمی مکلف است نسبت به بهره‌برداری از کارخانه تولید اورانیوم فلزی در اصفهان طی پنج ماه پس از تصویب این قانون اقدام کند.
ماده 5: سازمان انرژی اتمی موظف است همزمان با عملیات بهینه‌سازی و راه‌اندازی رآکتور ۴۰ مگاواتی آب‌سنگین اراک، نسبت به طراحی یک رآکتور آب‌سنگین ۴۰ مگاواتی جدید اقدام کند و جدول زمان‌بندی این موضوع را ظرف یک ماه پس از تصویب این قانون به اطلاع مجلس برساند.
ماده 6: دولت موظف است در صورت عدم اجرای کامل تعهدات کشورهای آلمان، فرانسه، انگلیس، چین و روسیه و عادی نشدن روابط کامل بانکی و عدم رفع کامل موانع صادرات و فروش کامل نفت و فرآورده‌های نفتی ایران و برگشت کامل و سریع ارز منابع حاصل از فروش، یک ماه پس از تصویب این قانون در مجلس، نظارت‌های فراتر از پادمان از جمله اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کند.
ماده 7: چنانچه کشورهای آلمان، انگلیس، فرانسه، چین و روسیه، نسبت به اجرای تعهدات خود و رفع کامل تحریم‌ها اقدام کنند، دولت موظف است گزارش دقیق اقدامات انجام‌شده را به مجلس ارائه دهد. کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و نیز کمیسیون انرژی مجلس ارزیابی خود را نسبت به این گزارش به استناد فصل 7 ماده 45 آیین‌نامه داخلی مجلس، به مجلس شورای اسلامی ارائه می‌کنند.
ماده 8: مسؤول اجرای صحیح و کامل این قانون رئیس‌جمهور ،مقامات و مدیران مربوط و دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط هستند.
ماده 9: مستنکفین از اجرای این قانون به‌تناسب امتناع یا ممانعت از اجرا به طبقات 2 تا 5 طبقات مجازات تعزیری قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ محکوم می‌شوند.


طرح مجلس در حالی به تصویب نمایندگان رسید که پس از پیروزی بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، حامیان مذاکره دوباره امیدوار شده‌اند با مستقر شدن دولت آینده آمریکا و بازگشت احتمالی آمریکا به برجام، این توافق جان بگیرد. شورای روابط خارجی اروپایی هم در بیانیه‌ای که روز یکشنبه صادر کرد نشان داد اروپایی‌ها نیز به این مساله امیدوارند و بر همین اساس تلاش دارند شرایط را برای بازگشت آمریکا به برجام فراهم کنند. البته نگاهی به بندهای این بیانیه نشان می‌دهد در این مسیر همچنان امید اصلی اروپایی‌ها به کوتاه آمدن ایران از مواضع خود است و این چیزی است که نمایندگان مجلس معتقدند نمی‌تواند منافع ایران را تامین کند و برای هر گونه مذاکره احتمالی باید در موضع قدرت باشیم.
علیرضا سلیمی، عضو هیات رئیسه مجلس با بیان این‌که ما با طرح لغو تحریم‌ها به دنبال افزایش مولفه‌های قدرت ایران و بالا بردن قدرت چانه‌زنی در عرصه‌های مختلف هستیم، می‌گوید: این طرح به دنبال احیای برخی مولفه‌های قدرتی است که به‌واسطه انجام تعهداتی از دست ما خارج شد. قرار بود طبق برجام و در ازای انجام تعهداتی از سوی ایران، تحریم‌ها برداشته شود، اما به‌رغم این اقدام ایران، طرف مقابل به تعهدات خود عمل نکرد و روزبه‌روز به توقعات خود افزود. نماینده محلات در مجلس می‌افزاید: دشمن باید از این تصور که ما از موضع انفعال در مقابل رفتارهای او برخورد می‌کنیم، خارج شود.
سید نظام موسوی، نماینده تهران در مجلس نیز در مطلبی که در توییتر منتشر کرد با اظهار تعجب از مخالفت دولت و وزارت خارجه با مصوبه مجلس درباره توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی نوشت: آقایان! حتی اگر به زعم خودتان دنبال تعامل هستید، کارت بازی شما در تعاملات چیست؟ اجازه دهید حداقل پروتکل الحاقی را برای چانه‌زنی داشته باشید.
البته نمایندگان مجلس نیز همچون بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران سیاسی معتقدند امیدواری به حل مشکلات از طریق مذاکره در دوره بایدن، سرابی بیش نیست و تجربه گذشته نشان داده است تفاوتی میان دموکرات‌ها و جمهوریخواهان وجود ندارد.
 فریدون عباسی، رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی در گفت‌وگویی با جام‌جم در همین زمینه گفت:‌ اگر قرار بود مذاکره کنیم، ترامپ بهتر بود؛ زیرا اهل معامله بود. ما ماهیت آمریکا را یکسان می‌بینیم، با تغییر رئیس‌جمهوری این کشور ماهیتش تغییری نمی‌کند، همان‌طور که همه می‌دانیم در دوره دموکرات‌ها ضربه بیشتری از تحریم خوردیم.

 ورودی بخش افراد مبتلا به کرونا، دور از در ورودی اصلی است. برای رسیدن به بخش بستری افراد مبتلا به کرونا، باید از ورودی پارکینگ وارد شد و از کنار ساختمان مدیریت گذشت تا ساختمان نوساز نورانی در انتهای محوطه‌ای خودش را نشان دهد. ساختمانی که شبیه هیچ کدام از ساختمان‌های بیمارستانی نیست. پنجره‌های بزرگ و هلالی، نورپردازی و ستون‌ها، ساختمان را شبیه کاخی مجلل کرده است، شبیه هتلی لوکس.
 در باز می‌شود و سالن پذیرش پر از همراهان بیمار خودش را نشان می‌دهد. سالن انتظار شبیه لابی هتل‌هاست. همه بی‌صدا با ماسک نشسته‌اند داخل سالن و غرق در افکار خودند. در آسانسور باز می‌شود و مرد میانسالی با پاکت عکس رادیولوژی در دست از آن خارج می‌شود. 10شبی می‌شود که پدر همسرش در این بیمارستان بستری‌شده است، 10شبی که البته برای آنها 18میلیون تومان خرج برداشته است. او اما از این پرداخت راضی است و می‌خواهد برای بهبود کامل بیمارش، پنج شب دیگر هم او را بستری کند، پنج شبی که البته برایش 10 میلیون هزینه دارد. کنار در هر آسانسور، یک مخزن ضدعفونی‌کننده وصل کرده‌اند. در آسانسور طلایی باز می‌شود، هیچ‌کسی جلویمان را نمی‌گیرد، می‌توانیم به‌راحتی وارد آسانسور شویم.
 آسانسور در طبقه چهار، در یکی از بخش‌ها که به نام شبنم معروف است، می‌ایستد. در بخش باز است. روبه‌روی در، میز بزرگ ایستگاه پرستاران وجود دارد. چهار پنج پرستار نشسته‌اند پشت میز. نگاه می‌کنند به چهره تازه وارد ما و بعد بی‌اعتنا سر می‌اندازند پایین و به کار خودشان مشغول می‌شوند. به‌راحتی وارد بخش می‌شویم. اتاق‌ها دو تخته و تک تخته است. مرد جوانی، خوابیده روی تخت. با دستگاه اکسیژن نفس می‌کشد و با کنترلی که در دست دارد، کانال‌های تلویزیون را جابه‌جا می‌کند. در یکی از اتاق‌ها برای همراه بیمار، تخت تک نفره گذاشته‌اند. زن جوان و لاغری درون اتاق این طرف و آن طرف می‌رود و به پیرمردی که با ماسک ایستاده است وسط اتاق، خوراکی می‌دهد. پیرزن اتاق کنار دستی، نشسته است روی تخت و به مردی که با دستمال میز جلویش را تمیز می‌کند، چشم دوخته است. دختر جوانی می‌آید توی راهرو و ملحفه‌ای می‌اندازد داخل سطل زباله. حالا هفت شب است پدرش در این بیمارستان بستری شده است. او می‌گوید این بیمارستان با بیمه‌اش قرارداد ندارد، اما به خاطر این‌که برایش مهم بوده خدمات خوب بگیرد، به این بیمارستان آمده است و ادامه می‌دهد: «بعدا از بیمه تکمیلی، هزینه‌هایم را می‌گیرم.» و لبخند می نشیند روی صورتش و چشمانش را روشن می‌کند.
 اینجا به نظر می‌رسد پرستاران خسته نیستند. انگار نیروی تازه نفسی باشند، خستگی برایشان معنا ندارد. پرستار قدکوتاهی، با مقنعه تنگی که گردی صورتش را بیش از حد نشان می‌دهد، می‌گوید کار کردن در این بیمارستان را دوست دارد. او از چیزی ناراحت نیست و معتقد است خدمات این بیمارستان خوب است؛ تنها ناراحتی او، دیر پرداخت کردن کارانه‌هایشان و حقوق اندک‌شان است، او می‌گوید: «سه چهار ماهی است که کارانه ما را نپرداخته‌اند.» هرچند مبلغ کارانه‌شان کم است، اما بیمارستان چند ماهی به آنها بدهکار است. او می‌گوید یکی دو هفته‌ای است تعداد بیماران بستری در بیمارستان‌شان کمتر شده است و این یعنی فشار کاری کمتر در هر شیفت. صدای اذان می‌پیچد در فضا. پرستار، لبخندی می‌زند و ذکر‌گویان دور می‌شود.
 بیرون، درست جلوی ساختمان لوکس، پر از خودروهای مدل‌بالاست. پیرمردی با کیسه سوندی که به او آویزان است، به کمک پسر جوانی از خودروی شاسی بلند مشکی پیاده می‌شود. پیرمرد، چند بار سرفه می‌کند. هوا تاریک شده است.


 ترافیک در خیابان باقرخان سنگین است. باران می‌بارد، تابلوی اورژانس بیمارستان امام خمینی(ره) و خودروهایی که در ترافیک گیر افتاده‌اند از دور پیداست. برای رسیدن به بخش‌هایی که بیماران مبتلا به کرونا در آنجا بستری هستند، فقط یک راه وجود دارد؛ باید رفت به تریاژ تنفسی. به جایی در ورودی شمالی بیمارستان، جایی که اتاقکی شیشه‌ای وجود دارد. پیرزنی روی تخت نشسته است و پزشک تریاژ او را معاینه می‌کند. معاینه که نه، از او تنها سوالاتی می پرسد. چهار پنج نفر توی صف ایستاده‌اند، یکی از مراجعان، پسر جوانی است که پدر پیرش را به بیمارستان آورده است. می‌گوید که قصد ندارد پدرش را بستری کند و تنها می‌خواهد دکتر برایش دارو تجویز کند. پدرش مدام سرفه می‌کند. در شیشه‌ای تریاژ باز می‌شود و مرد میانسالی تخت پیرزن را هل می‌دهد بیرون. پیرزن مدام سرفه می‌کند و دست می‌برد به سمت ماسکش و آن را پایین می‌کشد. سردرگمی و استیصال در چشم‌های مرد، دیده می‌شود. مرد میانسال، پیرزن را می‌برد روبه‌روی اورژانس، به جایی که یک اتاقک آلومینیومی گذاشته‌اند. 12-10 تخت با دستگاه ونتیلاتور آنجاست. دو سه پیرزن و پیرمرد روی تخت خوابیده‌اند و دو پرستار پشت ایستگاه پرستاری نشسته‌اند. بخش خلوت است و به نظر می‌رسد مراجعه به این بخش نسبت به هفته پیش کمتر شده است. کنار در ورودی نیمه‌باز، بسته‌های دارو و سرم را روی هم چیده‌اند. سر را که به درون اتاقک می‌بریم، یکی از پرستارها داد می‌زند: «خانم از اینجا خارج شو.» پیرمرد بدون ماسک که تازه به کمک همراهش روی تخت دراز کشیده است، سرفه خشکی می‌کند و بعد ماسک اکسیژن را می‌گذارد روی صورت. همراه بیمار، دست به سینه ایستاده بالای سر بیمارش و نگاه می‌کند به پرستاری که حواسش گرم نوشتن گزارش کارش است و به او توجهی نمی‌کند. اینجا بخش بیماران مبتلا به کروناست.
 پشیمان می‌شوی!
 هفت‌هشت بخش مخصوص بیماران مبتلا به کرونا در بیمارستان امام‌خمینی(ره) درنظر گرفته شده است. بخش داخل کانکس، بخش‌های ساختمان ولیعصر(عج)، بخش ریه ساختمان امام‌خمینی(ره) و بخش عفونی که جایی دور از دسترس و در انتهای محوطه بیمارستان قرار دارد. به ساختمان بخش عفونی نمی‌توان وارد شد، کسی هم نه از پرستاران و نه از همراهان بیماران آنجا دیده نمی‌شود. صدای قارقار کلاغ‌ها و اتوبوس سیار تشخیص بیماری ایدز تنها چیزهایی است که در انتهای محوطه بیمارستان در انتظار ماست. ساختمان امام‌خمینی(ره) اما شلوغ است. چند بیمار و همراه بیمار، بدون ماسک، نشسته‌اند بیرون در ورودی و سیگار می‌کشند. درون ساختمان ورودی، یک دختر جوان به مامور انتظامات اصرار می‌کند: «باید بروم پیش مادرم. حالش بد است.» مامور انتظامات، مدام می‌گوید: «نرو، پشیمان می‌شوی!» بعد از اصرارهای دختر جوان اما دلش به رحم می‌آید و می‌گوید که زنگ بزند به همراهش تا بیاید پایین و بعد او برود داخل بخش بیماران ریوی که افراد مبتلا به کرونا در آنجا بستری‌اند. دختر 19ساله است و با ماسک نازکی صورتش را پوشانده است. می‌گوید که مادرش سه روز است در این بیمارستان بستری شده. دختر آن‌قدر گیج است که برای لحظه‌ای ماسکش را از روی صورت برمی‌دارد و دوباره روی صورت می‌گذارد. می‌گوید: «مادرم دیابتی است و به‌خاطر همین در بیمارستان بستری شده است.» به خاطر این‌که در بیمارستان داروی رمدسیویر بگیرد؛ هرچند که دختر جوان می‌گوید در سه روزی که مادرش در بیمارستان بستری بوده است، شرکت پخش داروی بیمارستانی، تنها دو بار به داروخانه بیمارستان دارو رسانده است. این یعنی که یک روز به او سهمیه دارو نرسیده است. حرفش که به اینجا می‌رسد، پسر جوانی نزدیک می‌شود. حالا دختر جوان باید پیش مادر بیمارش برود.
 یک کاپشن سبز روی گان آبی‌رنگش پوشیده است. ماسکش را پایین کشیده و سیگار می‌کشد. می‌پرسیم که چرا ماسک را پایین کشیده، اگر کرونا بگیرد چه؟ لحظه‌ای نگاه می‌کند و بعد دوباره پک محکمی به سیگار می‌زند و می‌گوید: «من یک بار کرونا گرفته‌ام، ولی راستش دوست دارم دوباره مریض شوم.» پرستار است، پرستار بخش مخصوص بستری افراد مبتلا به بیماری کرونا. می‌گوید که با بیماری، حداقل کمی استراحت می‌کند. از شیفت‌های طولانی، از این‌که همه همکارانش به بیماری مبتلا شده‌اند و از این‌که هر روز باید به بیمارستان بیاید و از بیماران بدحال نگهداری کند خسته است. می‌گوید که با بیماری، حداقل می‌تواند کمی از فضای بیمارستان دور باشد. حرفش که به اینجا می‌رسد، دودی که در سینه حبس کرده را رها می‌کند و با پلک‌های سنگین و نیمه‌باز نگاه می‌کند به دودی که رها و آزاد، بالا می‌رود.
 در محوطه بزرگ بیمارستان، بیماران و همراهان، بدون ماسک و با ماسک، بیماران‌شان را با تخت و یا ویلچر جابه‌جا می‌کنند. کمک بیماران و پرستاران، سردرگم‌تر از بیماران، در محوطه در حال ترددند.

 ساختمان آجری دو سه طبقه دلبری می‌کند بعد از بالا رفتن از هر پله. ساختمانی که از پایین دید ندارد و برای رسیدن به آن باید مسیر سربالایی یا صد پله را بالا برویم و بعد برسیم به ساختمان قرمزی که خودش را انداخته است به پای کوه. به ساختمانی که پنج شش بخش دارد و بیماران با شرایط حاد تنفسی یا همان افراد مبتلا به کرونا در آنجا بستری‌اند.
محوطه بیرونی بیمارستان خلوت است و پرنده پر نمی‌زند. پشت بیمارستان در کانکس‌های پذیرش، اما شلوغ است. یک آمبولانس ایستاده است جلوی پذیرش. بیمار جدیدی آورده‌اند، بیماری که در کانکس تنفسی در حال گرفتن اکسیژن است و همراهانش هم کارهای بستری‌اش را انجام می‌دهند. راننده آمبولانس می‌گوید که هر روز به‌طور متوسط سه تا چهار بیمار به این بیمارستان می‌آورد. مسؤول پذیرش از بین بیماران و مراجعان راه باز می‌کند و می‌رود به سمت میزش، او می‌گوید: «یک هفته‌ای می‌شود که مراجعه به بیمارستان برای بستری کمتر شده است.» و تاکید می‌کند که حالا تخت خالی برای بستری بیمار وجود دارد. اینجا بیمارستان مسیح دانشوری است.
 همراهانی که می‌آیند و می‌روند
 مامور میانسال انتظامات بدون ماسک ایستاده است دم در ورودی؛ می‌پرسیم، می‌شود رفت داخل بیمارستان؟ می‌گوید که برو و زود بیا و به همین راحتی وارد ساختمان می‌شویم. ساختمانی قدیمی که اول از همه پله‌ها به استقبال می‌آید و بعد در بسته‌ای که کد دارد؛ به در بسته می‌خوریم بعد اما مرد جوانی وارد ساختمان می‌شود و بی‌توجه جلوی در می‌ایستد و در بدون کد باز می‌شود. وارد بخش افراد مبتلا به کرونا می‌شویم. راهروی باریک پر از کپسول اکسیژن به استقبال می‌آید. جز یکی دو تخت همه تخت‌ها پر از بیمارند. درون اتاق‌ها پر از همراه بیمار است. درون اتاقی که هر چهار تختش پر است همراهان بیمار نشسته‌اند به گپ‌و‌گفت، بی‌توجه به پروتکل‌های بهداشتی، در فاصله نزدیک و با ماسک‌هایی که گاهی بالا و پایین می‌شود.
دختر جوانی روی تخت نزدیک به در نشسته است بدون ماسک و با همراهانش که هر سه مردهای جوانی هستند صحبت می‌کند. دختر و همراهانش از یکی از شهرهای غربی آمده‌اند تهران. دختر سابقه بیماری آسم دارد و همین بهانه شده تا در بیمارستان بستری شود.
همراهانش می‌گویند که خدمات رسیدگی به بیماران در این بیمارستان خوب است و به‌خاطر همین هم به این بیمارستان آمده‌اند، هرچند که شوک بزرگی برای آنها در لحظه ورود به‌وجود آمده است. دختر جوان بیمه نیست و زمانی که خواسته بیمه شود از او خواسته‌اند تا 700هزار تومان برای حق بیمه پرداخت کند، هزینه‌ای که البته با حدود 250هزار تومان تست پی‌سی‌آر، حدود یک میلیون تومان می‌شود.
او می‌گوید که مشکلی برای پرداخت هزینه‌ها ندارد، اما این‌که مسؤولان سلامت هر روز در رسانه‌ها می‌گویند که افراد مبتلا به کرونا رایگان درمان می‌شوند، خنده‌دار است. صدای سه مرد بالا می‌گیرد سر این که کدام‌شان شب را بمانند پیش خواهرشان. آنها در حال دعوا هستند، دو نفر از برادرها باید در یک مسافرخانه بمانند، مسافرخانه‌هایی که البته این روزها بسته هستند و برادرها مانده‌اند بین زمین و هوا که شب را باید کجا بگذرانند، خوابیدن در خودرو، پیشنهاد یکی از برادرهاست.
 کمک با جان و دل
 گان مخصوص پوشیده است، ماسک زده و با دستکش، دور دهان پیرزنی را پاک می‌کند، می‌گوید که دخترش است و برای این که مطمئن شود به مادرش خوب می‌رسند، خودش به عنوان کمک وارد عمل شده و در بیمارستان است. می‌گوید خودش بیماری را گرفته و فقط به خاطر این که مادرش در بیمارستان تحت نظر پزشکی باشد، او را به بیمارستان آورده است.
این جمله را که می‌گوید، راهش را می‌کشد و می‌رود به سمت راهرو و دستمال کثیف را می‌اندازد درون ظرف زباله عفونی. درون اتاق پرستاری، جز دو پرستار و یک کمک‌بهیار شخص دیگری نیست؛ وقتی از آنها درباره کمک همراهان بیمار می‌پرسیم، می گویند: «ما در هر شیفت تنها چهار پنج پرستار هستیم و تعداد بیماران هم زیاد است، حداقل 20بیمار در این بخش داریم که باید به آنها برسیم، بعضی از همراهان می‌خواهند کمک کنند.» و پرستاران خسته، دست رد به سینه هیچ‌کسی نمی‌زنند و از کمک‌شان استفاده می‌کنند. همراهانی که ممکن است به خاطر مراقبت از بیماران‌شان، بیمار شوند و حتی خود به عنوان ناقل به اعضای خانواده یا دوستان‌شان، بیماری را منتقل کنند. در اتاق کنار پرستاری، نیمه باز است. دو نفر از پرستاران در اتاق استراحت نشسته‌اند و چای می‌نوشند، صدای خنده‌شان به بیرون از اتاق می‌آید.
 مه خودش را انداخته روی سر تهران؛ از این بالا پایتخت در مهی غلیظ محو شده است.

کشتند تو را آه، در آغوش دماوند
جالب است بدانید شهید فخری‌زاده با این‌که در فیزیک و انرژی هسته‌ای دانشمند بود اما علاقه‌مند به شعر هم محسوب می‌شد. اخیرا اسماعیل امینی، شاعر با قدس‌آنلاین در این‌باره حرف زده و گفته که در جلسه شعر عاشورایی با شهید محسن فخری‌زاده دیدار کرده و از این علاقه‌مندی مطلع شده است. حالا هم شاعران برای او می‌نویسند. البته نه فقط در ایران.  اولین برنامه از سلسله‌برنامه‌های همایش بین‌المللی «نهج‌الشهیدین» هشتم آذرماه در خانه تاریخی شاعر مقاومت «نزار قبانی» با حضور شاعران ایرانی و سوری برگزار شد که بخشی از این برنامه به شهید فخری‌زاده اختصاص یافته بود. تا این لحظه تعداد بسیاری شعر درباره شهید فخری‌زاده در رسانه‌ها منتشر شده است.
 ‌از جمله محمدعلی مودب که برای شهید، مثنوی نوشت و امروز یادداشت او را درباره این مثنوی می‌توانید در صفحه یک جام‌جم بخوانید. مثنوی او این‌طور آغاز می‌شود: سواری بر زمین افتاد و اسبی در غبار آمد/ غروب از جاده دردا باز اسبی بی‌سوار آمد/ بَرَد چون عشق دل، جز باختن راهی نمی‌ماند/ سواران را بگو جز تاختن راهی نمی‌ماند...
 حسین صیامی هم که شاعر آیینی است، نوشت: مخواه تا بنویسند ناتوان بودیم/ فقط دو تا لب خالی و یک دهان بودیم/ مخواه تا بنویسند اهل ترس شدیم/ مخواه تا بنویسند سر گران بودیم/ کنون که حرف درشتی زدند، حرف بزن/ مخواه تا که بگویند بی‌زبان بودیم/ شکسته‌اند سبو را، سبویشان بشکن/ مخواه تا بنویسند رایگان بودیم...
 همچنین علی داودی، شاعر انقلابی نوشت که چرا و چرا و چرا می‌کُشند؟/ به جرم صدا، بی‌صدا می‌کشند/ بگو تا به کِی تا به کِی تا به کِی/ در این کربلا مصطفی می‌کشند؟
 ماجرای شهادت شهید فخری‌زاده حتی شاعرانی را که بیشتر دل در گرو طنازی دارند نیز به واکنش واداشت. یکی‌شان سعید بیابانکی بود که نوشت: خبر دهید به کفتارهای این وادی/ گلوله خورده پلنگ غیور آبادی
 نغمه مستشار نظامی غزلسرا هم نوشت: علم و ایمان می‌شکافد ذره‌ها را جاده‌ها را/ خار چشم دشمنان کرده است فخری‌زاده‌ها را/ مرگ در بستر مبادا قسمت مردان که باشد/ قسمت از جام شهادت باده دلداده‌ها را...
 الهام نجمی هم دیگری شاعری بود که به این واقعه واکنش نشان داد: هزاران ابر در داغت پر از بغض‌اند و بارانند/ هنوز از این خبر چشمان‌مان بی‌تاب و حیرانند/ تنت را زخم‌ها، چون لاله‌زاری غرق خون کردند/ نفهمیدند در خونت هزاران لاله پنهانند...
 عباس احمدی هم که او را با شعرهایش برای ذاکرین می‌شناسیم، از جمله این‌که در همین صفحه به یکی‌شان اشاره هم کرده‌ایم، نوشت: فیض بزم حق همیشه حاضر و آماده نیست/ ره به این محفل ندارد هر که مست باده نیست/ [...]/ حاج‌قاسم، شهریاری، احمدی‌روشن... بلی/ جز شهادت مقصدی در آخر این جاده نیست/ زادگاه رستم است اینجا به اهریمن بگو:/ کشور من خالی از امثال فخری‌زاده نیست...
 حسن صنوبری هم که در ادامه خواهیم گفت شعرش بسیار مورد استقبال قرار گرفت و حتی حاج‌صادق آهنگران هم آن را خواند، این‌گونه نوشت: کشتند تو را آه، در آغوش دماوند/ سخت است در آغوش پدر، کشتن فرزند/ کشتند تو را ای دژ مستحکم ایران/ تا باز بر این خاک ستمدیده بتازند...


از لبنان با عشق
بی‌تردید بیش از هر اثر هنری دیگری در این چند روز، طراحی پوستر بود که انجام شد. ده‌ها پوستر همین حالا در گوگل در این‌باره خواهید دید. در این میان اما هنرمندی لبنانی هم دست به کار شد و پوستری گرافیکی از شهید فخری‌زاده منتشر کرد که روی آن نوشته شده: «یبقی الاثر مزلزلا» یعنی آثار او زلزله‌ای ویرانگر خواهد بود.

در آغوش حاج‌قاسم
نقاش‌ها در این چند روز چند تابلو خلق کرده‌اند اما ما در اینجا به دو مورد به صورت نمونه اشاره می‌کنیم:
 شادی قمبز یکی از هنرمندان فلسطینی که در غزه زندگی می‌کند. او به فاصله کوتاهی پس از اعلام خبر شهادت شهید فخری‌زاده، چهره این شهید والامقام را نقاشی کرد.
بهنام شیرمحمدی هم در نقاشی‌اش شهید محسن فخری‌زاده را به آغوش حاج‌قاسم سلیمانی فرستاد.


آه از نور ماه
با این‌که به نظر می‌رسید برای تولید نماآهنگ‌هایی مرتبط با شهادت شهید فخری‌زاده دست‌کم چند روزی فرصت لازم باشد، اما هنرمندان بی‌وقفه کار کردند و چند ویدئو در این‌باره ساختند و منتشر کردند.
 نماآهنگ «فخر ایران» در عرض یکی دو روز با صدای میثم مطیعی و شعری از محمدمهدی سیار و میلاد عرفان‌پور تولید شد. این نماآهنگ شامل تصویرهایی است از اجرای مطیعی در هیات آیین حسین و تصاویری از محل ترور شهید فخری‌زاده و عکس‌هایی از دیگر شهدای هسته‌ای. شعر «فخر ایران» این‌طور آغاز می‌شود: «آه از نور ماه، گشتم سرگردان/ شمعی دیگر را، کشتند نامردا/ مظلومش کشتنت، مانند مولا/ گمنامش کشتند، گمنام یا زهرا».
 امیر عباسی، مداح اهل بیت(ع) و شهدا نیز با همنوایی گروه سرود احلی من العسل یک قطعه تصویری 40 ثانیه‌ای را به‌مناسبت شهادت دانشمند هسته‌ای اجرا و منتشر کرد. در متن این قطعه شعر آمده است: «از تولد تا شهادت زندگیت عشق و غروره/ رد خونت رو گرفتم رد خونت تا ظهوره...».
 گروه سرود فجر جاوید کانون فرهنگی- هنری غدیر یزد، هم که سال گذشته تعریف‌شان را زیاد شنیدیم، به همت بچه‌های مسجد، سرودی برای بزرگداشت شهدای هسته‌ای تهیه کرد. نماآهنگ این سرود با نام «شلیک» که شعر آن را علی مهرابی سروده است، دیروز منتشر شد.




گل پرپر شده‌ام محسن فخری‌زاده
ذاکران و مداحان اهل بیت هم در این میان، به شعرهایی که شاعران نوشتند توجه کردند و چند شعر را خواندند:
 مهدی سلحشور شعر عباس احمدی، همان را که می‌گوید «زادگاه رستم است اینجا به اهریمن بگو: کشور من خالی از امثال فخری‌زاده نیست» در هیات فاطمیون قم به نوایی دلنشین خواند.
 حاج‌صادق آهنگران هم دو شعر خواند. یکی همان شعر حسن صنوبری که این روزها دست ‌به‌ دست شد با این آغاز: «کشتند تو را آه، در آغوش دماوند/ سخت است در آغوش پدر، کشتن فرزند». و نیز شعر دیگری با این آغاز «خبر آمد که در آمیخته خونت با خاک/ گل پر‌پر شده‌ام، محسن فخری‌زاده».
 شعر حسن صنوبری آن‌قدر مورد استقبال گرفت که وقتی حاج‌مهدی عباسی هم می‌خواست برای خواندن نواآهنگی، شعری انتخاب کند، سراغ همان رفت.

 چه شد لژیونر شدم
من با یکی از بازیکنان تیم الفتات صحبت می‌کردم و در ارتباط بودم. به من پیشنهاد شد به این تیم بروم و قبول کردم. دوست داشتم تجربه جدیدی کسب کنم و الان خوشحالم که اینجا هستم. امیدوارم بتوانم برای ایرانم نماینده خوبی باشم.
 همان‌طور که می‌دانید، کشور کویت خیلی سخت به ما ایرانی‌ها ویزا می‌دهد و این شرایط الان به خاطر کرونا بدتر هم شده است. ولی خدا من را خیلی دوست داشت و کارهایم درست شد. الان هم همه تلاشم را می‌کنم تا نماینده خوبی برای کشورم باشم.
کرونا در کویت خیلی کم است
خدا را شکر اینجا کرونا خیلی کم و مسابقات تیم شروع شده است. البته به خاطر این ویروس هرکسی که وارد کشور کویت می‌شود، باید دو هفته در قرنطینه باشد و من الان در قرنطنیه هستم. در روزهای قرنطینه با مربی در خانه تمرین می‌کردم و به محض باز شدن باشگاه‌ها، هر روز تمرین داشتم. البته با رعایت تمامی موازین و پروتکل‌های بهداشتی. اوایل روزهای کرونا هم تمرین آنلاین داشتم. الان هم هر روز به صورت انفرادی تمرین می‌کنم، به سالن می‌روم و با مربی به صورت خصوصی تمرین هوازی و بدنسازی دارم. البته این بیماری اوضاع را برای همه سخت کرده و شرایط مثل قبل نیست. اما هیچ تاثیری روی اراده من ندارد و تلاش کردم با رعایت همه موازین به تمام کارهای قبلی و تمرین‌هایم برسم. تمرین می‌کنم و اجازه نمی‌دهم از فرم بدنی ایده‌آل خارج شوم. من هدف بزرگی دارم که باید برای آن بجنگم.
گذراندن روزهای کرونایی
ویروس کرونا شرایط زندگی را برای همه سخت کرده است و ما هم از این قضیه مستثنا نیستیم. از صمیم قلبم می‌خواهم این ویروس زودتر از بین برود تا همه به روال زندگی قبلی بازگردند و در آرامش زندگی کنند. این روزها شرایط تمرین و ورزش کردن خیلی متفاوت شده است، ولی من روزهای کرونایی را هم با تمرین می‌گذرانم.
چه خبر از تیم ملی؟
تا این لحظه نه. متاسفانه به خاطر شرایط این بیماری، همه چیز تعطیل شده است حتی اردوهای ملی. ما سال آینده بازی‌های آسیایی در پیش داریم و متاسفانه هنوز هیچ اردویی برگزار نشده است . خوشبختانه تا جایی که من خبر دارم، هیچ یک از ملی‌پوشان هم درگیر این ویروس نشده‌اند، امیدوارم این روند ادامه‌دار هم باشد و همیشه خبر سلامت باشد.
 پرسپولیسی هستم؛ خدا کند قهرمان آسیا شوند
بله، من پرسپولیسی هستم و آرزوی موفقیت برای این تیم دارم. خدا کند پرسپولیس در فینال آسیا بدرخشد و قهرمان شود، چون یک ایران از این مساله خوشحال خواهند شد و قهرمانی پرسپولیس افتخاری برای ایران است.

 کودکی شما را در تلویزیون دیده‌ام و یک‌بار که با آقای فرضیایی (عموپورنگ) به روزنامه جام‌جم آمده بودید، از نزدیک دیدمتان و صدایتان را شنیدم. الان که با هم صحبت می‌کنیم به این نتیجه رسیدم که برخی از مردم درست می‌گویند؛ مجریان برنامه کودک سن‌شان تغییر نمی‌کند و از یک جایی به بعد دیگر ثابت می‌مانند....
(با خنده) بله! گویا این گفته اثبات شده و ما نباید تلاش کنیم که نقض آن را ثابت کنیم. تعدادی از بازیگران و مجریانی که برای بچه‌ها کار می‌کنند، زیاد تغییری در ظاهرشان پیدا نمی‌شود و اصطلاحا پیر نمی‌شوند. شاید به این دلیل که ما با کودکان سر و کار داریم و انرژی و حال خوب آنها به ما منتقل می‌شود. از طرفی وقتی کارت با بچه‌هاست باید بچه باشی تا آنها قبولت کرده و با تو ارتباط برقرار کنند. همه اینها دلایلی است که ما سن‌مان بالا نمی‌رود و کودک می‌مانیم.
 یعنی کار برای بچه‌ها باعث می‌شود آدم‌ها جوان بمانند.اگر این‌جوری بود که معلم‌های دوره ابتدایی و مربیان مهدکودک هم باید مثل شما باشند.
معلم‌ها و مربیان را نمی‌دانم چون هیچ‌وقت در شرایط آنها نبوده‌ام اما حرفه ما شیرینی‌های خاص خودش را دارد. تولید برنامه برای کودکان به‌نظرم از ساخت برنامه برای بزرگسالان سخت‌تر است اما وقتی رضایت بچه‌ها را می‌بینیم، خیلی روحیه‌مان خوب می‌شود. بچه‌ها در خیابان وقتی مرا می‌بینند چنان لبخند عمیقی می‌زنند که تا روزها حالم خوب است.
 روحیه سر و کله زدن با بچه‌ها را دارید چون مثلا خود من برای مدت مشخصی حوصله بچه‌ها را دارم و بعد خسته می‌شوم چون آنها سرشار از انرژی هستند و هم‌پای آنها آمدن کار هرکسی نیست.
به نظرم آقای فرضیایی یکی از خالص‌ترین آدم‌هاست که سال‌هاست برای بچه‌ها کار می‌کند. او هنوز هم بچگی را زندگی می‌کند و برای همین است برنامه‌هایش این‌همه مخاطب دارد و همه راضی‌اند از او. من بازیگرم اما چون از بچگی وارد برنامه‌های کودک شدم و خیلی دلی کار کردم همچنان دلم همراه بچه‌هاست. بچه‌ها به‌دلیل صداقتی که دارند، صداقت را متوجه می‌شوند و آن را درک می‌کنند، برای همین کسانی که در برنامه‌های تلویزیون صادقانه کار می‌کنند، می‌توانند همراهی بچه‌ها را به‌دست آورده و در کارشان موفق شوند.
 وقتی به تلویزیون آمدید، خیلی زود با مخاطب ارتباط برقرار کردید، خودتان می‌دانستید بچه‌ای دوست‌داشتنی هستید؟
آن زمان که متوجه نمی‌شدم ! می‌شنیدم که از من تعریف می‌کنند اما متوجه نوع حضورم نمی‌شدم اما الان که فیلم‌های آن زمان را می‌بینم به خودم می‌گویم ماشاءا… چقدر خوب بودم ! اما به نظرم یکی از دلایل ماندگاری‌ام در برنامه و به قول دیگران موفقیتم همین بود که خودم بودم، بدون این‌که دچار غرور و خودبزرگ‌بینی شوم.
 آقای فرضیایی از شما حمایت کردند برای ماندن در برنامه عموپورنگ؟
آقای آقاجان‌زاده مرا برای حضور در برنامه انتخاب کرد. اما اگر آقای فرضیایی دلش با من نبود، می‌توانست از من حمایت نکند. اما از همان اول مانند یک پدر هوایم را داشت. در بازیگری و اجرا مهم است که پارتنر و شخص مقابلت بخواهد تو رشد کنی یا نه. اما آقای فرضیایی همیشه از من حمایت کرد و همه چیز را یادم داد. آن زمان حوصله نداشتم متن را حفظ کنم اما آقای فرضیایی با صبر و حوصله به من می‌گفت که روی آنتن چه بگویم. یک‌جورایی مهرم به دل او نشست به قول معروف « آهسته و پیوسته مهرم به دلش نشست.»
 از همان اول که به تلویزیون آمدید ویژگی که در شما زیاد دیده شد و به دل نشست، بداهه‌گویی و حاضرجوابی بود.متن را حفظ می‌کردید و به شما می‌گفتند که چه بگویید؟
نه ! حدود 30 درصد دیالوگ‌ها طبق متن بود و بقیه بداهه بود. فقط قبل ضبط به من خط قرمزها را می‌گفتند و این که بداهه‌ها روی خط قصه باشد. الان که به آن زمان فکر می‌کنم، متوجه می‌شوم که همه این‌ها کار خدا بود و این حاضرجوابی ذاتی بود در من، وگرنه یک بچه به سن و سال من چطور می‌توانست این‌همه جواب در آستین داشته باشد.
 با تجربه‌ای که دارید، فرق بین حاضرجوابی و بچه پرو بودن را در چه می‌دانید؟
برخی از خانواده‌ها فیلم‌هایی از بچه‌هایشان در اینستاگرام منتشر می‌کنند و اسم آن را بامزگی می‌گذارند اما به نظرم بیشتر بی‌ادبی است تا با مزه‌گی. مرز شوخی و بی‌ادبی را خانواده‌ها برای بچه‌ها مشخص می‌کنند. خط قرمزها باید برای بچه‌ها مشخص شود مثلا من از همان اول با سایز و لهجه افراد شوخی نمی‌کردم. همیشه حواسم بود که حرفم یا شوخی‌ام به کسی بر نخورد. حاضرجوابی و این‌که کودکی بتواند گلیم خودش را از آب بیرون بکشد با بی‌ادبی از زمین تا آسمان فرق دارد.
 در دوره شبکه‌های اجتماعی زندگی می‌کنیم و برخی از خانواده‌ها مدام از فرزندان خود در اینستاگرام فیلم و عکس می‌گذارند به نظرتان عادت دادن بچه‌ها به تایید گرفتن از شبکه‌های اجتماعی چه چالش‌هایی را برای آنها به وجود می‌آورد؟
آنها که با فرزندانشان تبلیغ می‌گیرند، فرزندشان را تبدیل به کودک کار می‌کنند. فرق نمی‌کند از چه راهی با بچه پول به دست بیاوری. همه این راه‌ها اشتباه است. دو سه سال قبل یک کودک اهل مازندران با یک کلیپ در اینستاگرام به شهرت رسید. او برای مدت مشخصی در اوج معروفیت ماند و به جاهای مختلف دعوت شد و احتمالا پولی هم به دست آورد، هم خودش و هم خانواده‌اش. اما مدتی است دیگر اصلا نیست.گاهی با خودم فکر می‌کنم، الان کجاست و چه سرش آمد؟ آن حجم از شهرت و دیده شدن یکباره صفر شد. به نظرم روان بچه‌ها تخریب می‌شود با چنین رفتارهایی. خیلی باید مراقب حضور بچه‌ها در شبکه‌های اجتماعی بود. پدر و مادرها باید حواسشان باشد چه بر سر فرزند خود می‌آورند و حتی شاید آینده بچه خود را خراب کنند؛ بچه‌ای که می‌توانست آدم عادی باشد در قرار گرفتن در چنین شرایطی می‌تواند منزوی و منفعل شود.
 شما که از کودکی وارد کار شدید، روحیه‌تان خراب نشد؟
من وارد کار حرفه‌ای شدم. یعنی کارم و نوع فعالیتم مشخص بود و خدا را شکر ادامه پیدا کرد. با همه اینها راستش را بخواهید من هم کودکی نکردم. بازی‌هایی که بچه‌ها انجام می‌دهند حسرت شد برایم. شاید به همین دلیل است هنوز هم که یک توپ می‌بینم دنبال آن می‌دوم و بازی می‌کنم. از راهی که رفته‌ام و به اینجا رسیده‌ام، راضی‌ام؛ اما باورم این است که بچه باید بچگی کند.
 قرار است کار برای بچه‌ها را همچنان ادامه دهید؟
درس کارگردانی سینما می‌خوانم و تصمیم دارم کارگردان شوم. تا وقتی با آقای فرضیایی همکاری کنم، برای بچه‌ها کار خواهم کرد، اما زمانی که مستقل شوم دیگر برای بچه‌ها کار نخواهم ساخت. برای حضور در سینما موضوعات اجتماعی را می‌پسندم و تصمیم دارم فیلم‌هایم اجتماعی باشند.
 کارگردان ایرانی و خارجی که کارهایش را می‌پسندید؟
از میان کارگردانان ایرانی، سینمای آقای کیایی را بیشتر دوست دارم. قصه و نوع روایتش سرراست است و ادا و اصول خاصی ندارد. از کارگردانان خارجی هم نولان را دوست دارم، هر چند می‌دانم عموم مردم ایران زیاد از سینمای او سردرنمی‌آورند. هر فیلمش را چند بار باید دید تا فهمید چه می‌گوید.
 از بچگی کار کرده‌اید. باید پولدار باشید.
 پول زیاد درآورده‌ام اما پولدار نیستم. بیشتر پول‌هایم را خرج کرده‌ام. خدا را شکر که نیازمند کسی نیستم و به اندازه‌ای که امورات زندگی بگذرد پول دارم. هم‌سن و سال‌های من تازه دنبال کار می‌گردند، اما من سال‌هاست کار می‌کنم و همین جای شکر دارد.

 در کنار گریمی که هر کس با شدت و ضعف مختلفی در سریال آن را تجربه کرده، ما آرزویی را داریم که انگار کارش از گریم گذشته و یک‌دفعه به‌جایش شخص دیگری آمده، چرا چنین انتخابی داشتید؟
خردمندان: یکی از دلایلش این بود که صورت آرزوی فصل 2 خیلی جوان و سن او به لحاظ واقعی از بچه‌های ما پایین‌تر بود. یعنی بچه‌های ما خودشان حدود 24 سال دارند اما آن خانم در دنیای واقعی هم حدود 20سال داشت و خیلی هم صورت بچگانه‌ای داشت. البته مشکلات دیگری هم در حوزه گریم و این دست تغییرات وجود دارد.
 چه مشکلی؟
ما در مورد گریم خانم‌ها مشکل‌داریم به‌خصوص در آن سن. مثلا مینا را که لیلا بلوکات بازی می‌کرد می‌توانم تا حدی در گریم بشکنم اما آرزو را واقعا هیچ کاری نمی‌شد کرد. حالا در مورد آقایان بازهم داستان کمی فرق می‌کند و مثلا می‌شود در ریش و موهای آنها دست ببریم یا موارد دیگر اما در مورد گریم خانم‌ها کار چندانی نمی‌توانیم کنیم. به همین دلیل به این رسیدیم سراغ شخصی برویم که ته‌چهره‌ای از آرزو داشته باشد و خیلی هم‌گشتیم تا آن را پیدا کنیم و درنهایت به مونا کرمی رسیدیم. در واقع دنبال گزینه‌ای بودیم که بتواند آن گذر زمان و رنج کشیدگی که آرزو در غربت کشیده و بچه‌ها هم به شکل دیگری آن را تجربه کردند منعکس کند. از همین رو دست به چنین تغییر و
انتخابی زدیم.
 در مورد گریم بازیگران ما می‌بینیم که مثلا مینا تا حدی به نسبت چند سالی که گذشته پیرتر شده، اما این موضوع درباره بعضی دیگر از بازیگران مثل پوریا پورسرخ و مجید واشقانی نیفتاده است و می‌شود گفت هیچ تغییری در آنها دیده نمی‌شود.
خردمندان: به نظرم هر کسی به اندازه خودش و با درنظرگرفتن زمان قصه تغییری کرده. البته زمان زیادی از آن فصل تا این سری نگذشته و مثلا در پنج شش سال بعدی شما با الان‌تان تفاوت چندانی ندارد، ضمن این‌که اساسا بحث افزایش سن و تغییر چهره یک بحث قابل اندازه‌گیری نیست. مثلا پورسرخ واقعی پنج سال قبل با الان مگر چقدر فرق دارد؟ اما یک نفر هم هست که ممکن است در طول دو سال واقعا زیر و رو شود. این به شرایط زندگی و ژنتیک و خیلی چیزهای دیگر برمی‌گردد.
 و الان تنها نقش مینا شکسته است. شاید چون مثلا نقشی بوده که خودخوری زیادی داشته، می‌شود این‌طور توجیه کرد.
خردمندان: معمولا شخصیت‌هایی که می‌خواهیم بگوییم رنج بیشتری را تحمل می‌کنند، در گریم باید کمی تأمل کنیم. در مورد خانواده افشار که خیلی هم متمولند به نظرم خیلی مفهومی نداشت که بگوییم آنها در این چند سال خیلی شکسته‌اند. با این حال اگر عکس‌های گریم دو فصل را کنار هم بگذارید، این گریم تا حد واضحی مشخص است.



به نسبت فصل‌های قبل فکر می‌کنید که دیده‌شدن این اثر چطور اتفاق افتاده و آیا توانستید در این سری موفق عمل کنید؟
خردمندان: تمام نظرسنجی‌ها، آمارها و بازخوردهایی که مجموعا به دست آوردیم، نشان می‌دهد که شیب مخاطبان سریال از سرنوشت از قسمت یک تا الان اگر بخواهیم کلا حساب کنیم، تا قسمت 64 کاملا صعودی بوده است. ما بازخوردها در فضای مجازی را رصد می‌کنیم که فکر می‌کنیم بیشترین بازخوردها را داشته و هر فصل نسبت به فصل قبل‌مان بازدید بیشتری داشته‌است. همچنین تعداد مخاطبانی که به سریال اضافه می‌شوند هم برای خود ما جالب است و ما می‌بینیم تعداد زیادی از بازخوردها مربوط به کسانی است که گویا قبل‌تر ما را نمی‌دیدند و تازه مخاطب شده‌اند. به موازات این قسمت‌ها ما بارها دیدیم که آمار بازدید از فصول قبل هم بالا رفته است و این یعنی مخاطبانی هستند که تازه با ما همراه شدند.
 در فصل دوم یک‌سری بازیگران تغییر کردند، تعدادی هم به مجموعه اضافه شدند که احتمالا انتخاب‌های علیرضا بذرافشان به‌عنوان کارگردان فصل دوم بودند. چقدر موافق این انتخاب‌ها برای ادامه همکاری بودید؟
خردمندان: تمام بازیگران فصل اول و دوم انتخاب مشترک ما بود، چون در یک دفتر پیش‌تولید رفتیم و بازیگران را انتخاب کردیم. تقریبا ترکیب بازیگران ما در فصل اول بسته شده‌بود و فقط تعدادی از بازیگران که در فصل سوم به کار اضافه شدند، انتخاب من بود. البته بازیگران هاشم و سهراب در کودکی، انتخاب من و در جوانی، انتخاب آقای بذرافشان بود، اما در این مورد هم اختلاف دیدگاه نداشتیم.
 از سرنوشت اولین سریال شما بود، باز هم با تلویزیون کار خواهیدکرد؟
خردمندان: واقعیت این است تجربه کار در تلویزیون برایم جذاب بود. این فقط به خاطر این نیست که سریال موفق بوده، بلکه تجربه کار طولانی و فشرده خیلی برایم خوب بود. مردم اگر راضی باشند، چرا که نه؟!
 پیشنهاد کار داشته‌اید؟
خردمندان: پیشنهادها فراوان است، ولی هنوز کاری را شروع نکرده‌ام.



لیلا بلوکات: من در فصل 2 خیلی کوتاه با آقای بذرافشان کار کردم و بقیه بچه‌ها نقش‌ها و تجربه بیشتری داشتند. به هرحال من هم با آقای بذرافشان و هم با آقای خردمندان آشنا بودم و به هر حال با هر کارگردانی خودم را با شرایط وفق می‌دهم. در اینجا هم هر کدام یک شیوه و نگاه خود را دارند و به هر حال در هر فصل تفاوت‌هایی از سن گرفته تا قصه وجود دارد که کارگردانی آن را هم با سری قبل متفاوت می‌کند.
بهارمست: به هر حال دو نگاهی که وجود داشت، خیلی با هم متفاوت بودند اما نگاه و شیوه کاری هر دو هم خیلی جذاب بود. من اگر بخواهم از این تفاوت‌ها بگویم، بیشتر می‌توانم فنی بگویم. مثلا آقای خردمندان در کارگردانی بیشتر سکانس- پلان یا پلان‌های طولانی می‌گیرند اما آقای بذرافشان خیلی تقطیع می‌کنند. با این حال جفتش جذاب است و در هر سری ریتم سریال به شکلی درمی‌آید اما برای من شخصا سکانس-پلان و پلان‌های طولانی که ضبط می‌شوند، جذاب‌تر است چون کمی بیشتر شبیه تئاتر است و آن راکورد حسی که تداوم آن راحت‌تر انجام می‌شود در این پلان‌ها بهتر است و چون فصل 3 پر بود از سکانس‌های حسی، کارگردانی آقای خردمندان خیلی به آن کمک کرد.
دیباج: درست است که در این چند فصل جابه‌جایی‌هایی را در زمینه کارگردانی داشتیم اما نکته‌ای که وجود دارد این که از ابتدا ساختار یک شکل نوشته و طراحی شده بود به همین دلیل هر دو کارگردان در یک مسیر و براساس همان ساختار پیش رفتند و این سری هم چنین جریانی ادامه دارد. با همه اینها تفاوت‌هایی در نحوه کار آنها وجود دارد که البته به نظر من جزو چالش‌های مثبت ماجرا بوده و به کار هم کمک کرده است، چون در کنار آن ساختار واحد هر کدام نگاه مختص خودشان را دارند که به کار هم تنوع می‌دهد.
خردمندان: من فکر می‌کنم در فصل دو کار آقای بذرافشان به مراتب به نسبت کاری که من در فصل سوم انجام دادم، سخت‌تر بوده، به این دلیل که بذرافشان باید تقریبا چهار سال کوچکتر از خودشان را بازی می‌کردند و آقای بذرافشان به نسبت ما که سن واقعی‌شان را بازی کردند، چالش بیشتری داشتند.


 اتفاق دیگری که در این سریال و در بخش دیالوگ‌ها افتاده، نزدیکی لحن آنها به فضای امروزی است که شاهدش هستیم. مثل تعاملات نغمه با سهراب به عنوان دوست همسرش یا حتی شکل صحبت کردن و رابطه هرکدام از زوج‌ها با هم. قالبی که کمتر در سریال‌ها شاهدش بودیم و تازگی داشت، درست است؟
خردمندان: من فکر می‌کنم بخش زیادی از ماجرا و شیوه دیالوگ و اتفاقاتی که شاهدش بودید به این برمی‌گردد ترکیبی که در قصه است، به‌شدت باورپذیر بوده و چون اتفاقا شناخته شده نبود، حس همذات‌پنداری قوی بین مخاطب و فضایی که قرار بود آن را اجرا کند ایجاد شد و مردم آنقدر خوب آنها را باور کردند که وقتی نغمه به سهراب می‌گوید سهراب نه آقای الیاسی، خیلی آن را می‌پذیرند و خوب در قصه تالیف می‌شود. در کار ما این اتفاق به‌دلیل همان همذات‌پنداری و شناختی که از کاراکترهایمان به‌دست آمده، نیفتاده است.
محمدمحمود سلطانی:  یک پاکی و صداقتی در رابطه سهراب و هاشم و رفاقت عمیقی بین آنها وجود دارد که آنقدر برای مخاطب قابل‌باور است که آنها را مثل دو برادر می‌بینند و انگار نغمه هم در حال صحبت با برادرشوهرش است. ما از 10سالگی نغمه‌ای که حضور ندارد را معرفی می‌کنیم و هاشم از همان موقع آرزو دارد که با نغمه ازدواج کند و ثمر آن در فصل 3 است. در واقع جا افتادن روابط اینها یکی از دلایل دیگر این شکل از تعامل است.
بهارمست: من فکر می‌کنم گاهی ما خودمان جلوتر می‌رویم و دچار خودسانسوری می‌شویم. مثلا می‌گوییم فلان اتفاق نمی‌تواند بیفتد پس اصلا نمی‌ساختیم آن را و به نظرم خودمان گاهی به این فضا دامن می‌زنیم و اگر ما هم آن را نمی‌ساختیم، خب الان نمی‌توانستیم درباره‌اش حرف بزنیم.
خردمندان: یکی از دلایل جذب مخاطب این قصه و پر بیننده‌شدنش همان بحث نزدیکی است که به فضای جامعه به‌خصوص قشر جوان دارد و می‌بینید که بیشترین مخاطب ما هم جوان‌ها و نوجوانان هستند. به هر حال جوانی که در فضای واقعی جامعه زیست می‌کند، زمانی می‌تواند مخاطب یک اثر شود که خودش را در آن قصه ببیند. این فضا به نظر من تا اندازه زیادی در از سرنوشت اتفاق افتاده و از این نظر به عقیده من یک تابوشکنی و جسارت به خرج داده. منتقدی ما را با «روزگار جوانی» مقایسه کرده و گفته بود که از سرنوشت روزگار جوانی دهه جدید است.


 خانم بهارمست، شما به‌هرحال دو فصل است که با نغمه زندگی کردید و این سری او را بیشتر از قبل می‌شناختید. این نزدیکی و شناخت در ادامه چقدر به کمک شما و نغمه آمد؟
فاطیما بهارمست: کارهایی که مثل از سرنوشت در دو فصل و دو مقطع سنی مختلف قرار است بازی شود، کمی سخت‌تر است، علیالخصوص آن‌که شخصیت‌ها در آن دو فصل تفاوت سنی زیادی ندارند. یعنی در عین حال که نزدیکاند اما متفاوتند. شاید مثلا فیزیک من، صورتم و... در 26-25 سالگی تغییر زیادی نکند اما نوع نگاه من به زندگی و تمام اتفاقات اطرافم خیلی متفاوت است و اینکه ما این کار را دربیاوریم، برای من خیلی سخت بود واقعا. باید از نویسندگان و آقای خردمندان تشکر کنم که خیلی به ما کمک کردند تا این نزدیکی اتفاق بیفتد، چون در فصل دو که حدود 19سالگی را بازی می‌کردیم، آقای بذرافشان هم واقعا زحمت کشیدند و مدام به ما می‌گفتند که خیلی همه چیز را برای خودتان عمیق نکنید، اینها بچه‌اند و با این‌که نغمه از بچگی کاراکتر عاقلی است اما خیلی نباید اتفاقاتی که برایش می‌افتد را تبدیل به دغدغه عمیق کند چون او در آن سن بازیگوشی، ناپختگی و همه اینها را داشت. حالا در فصل سه همه اینها باید تبدیل به حس‌های عمیق می‌شد که خوب سخت بود و برای آن تمرین کردیم.
 چه تمرینی؟ این‌که آن فاصله و گذر زمان را جا بیندازید؟
بهارمست: بله، در فصل 3 ما با نظارت آقای خردمندان با آقای سلطانی تمرین می‌کردیم که خیلی مفید و جذاب بود چون فصل سه خیلی سخت بود و پر از لحظاتی بود که بازی کردنش واقعا مشکل بود. در سریال‌هایی که امروز هستند اغلب در پیش تولید چیزی در اختیار تو قرار داده نمی‌شود و نمی‌دانی قرار است چه کنی. اما در اینجا همه چیز آماده بود و ما واقعا خوشبخت بودیم.
 آقای دیباج شما هم با این نقش مدت‌هاست همراه شده‌اید، برای ایفای نقش سهراب فصل 3 این ماجرا برای شما چطور بود؟
کیسان دیباج: هر چه مدت حضور در کاری طولانی می‌شود، با آن شخصیت واقعا همراه می‌شوی و زندگی می‌کنی. با سهراب هم این جریان حدود سال ادامه داشت و طبیعتا شناخت من از او عمیق‌تر شده است و این شناخت قطعا می‌تواند تاثیر بهتری بگذارد و روی ارائه بهتر آن اثر بگذارد.


صدیقی: جالب است یک خاطره از شروع کارمان با محمدرضا بگویم. ما و آقای تحویلیان به عنوان تهیه‌کننده دنبال کارگردان برای این فیلمنامه می‌گشتیم و هیچ‌کدام از گزینه‌ها به دلمان نمی‌نشست. آن سال در جشنواره فیلم کوتاه اتفاقی با پسر معلولی مواجه شدم که به‌سختی حرف می‌زد. هر دو منتظر شروع فیلم بودیم. با هم گپ زدیم و میان حرف‌هایش گفت، امسال جشنواره فایده ندارد چون خردمندان نیست. گفتم خردمندان کیست؟ گفت بهترین فیلم‌های کوتاه و صد ثانیه‌ای را می‌سازد و یک فیلم بلند به اسم «21 روز بعد» را هم ساخته است. من اسم این فیلم سینمایی را شنیده بودم. بعد از آن روز، فیلم را خریدم و دیدم محمدرضا چقدر خوب با بازیگران کودک کار می‌کند. با خودم گفتم برای فصل اول ما که بازیگر کودک داریم، محمدرضا بهترین گزینه است. به محمد گفتم با این‌که تجربه سریال‌سازی ندارد، اما حداقل فصل اول را می‌توانیم با خیال راحت به او بدهیم. آقای تحویلیان هم با دیدن فیلم نظرشان جلب شد و به این شکل همکاری را شروع کردیم.
خردمندان: بعد از شنیدن این خاطره، چند روزی فکرم درگیر بود و به این نتیجه رسیدم قطعا به دلایلی که شاید ندانیم، در خیلی از موقعیت‌ها قرار می‌گیریم. نطفه بسیاری از اتفاق‌ها در جای دیگری که ما نمی‌دانیم کجاست، شکل می‌گیرد و این جریان در کل عالم وجود دارد.


سلطانی: این‌که شما می‌گویید در مورد سه فصل صادق است و نمی‌شود چنین تفاوتی را فقط در فصل 3 دید. در واقع نگاه دوربین‌مان به ماجراها، از طریق سهراب و هاشم باشد. در سه فصل کمتر سکانسی وجود دارد که سهراب در آن نباشد. این کار را سخت می‌کند. سریال‌های دیگر سه خط قصه را تعریف می‌کند و در جایی اینها به همدیگر مرتبط می‌شوند، ولی ما یک خط اصلی داریم و همین در جاهایی دست و پایمان را می‌بندد. مثلا یک‌بار کیسان مریض شده‌بود و کار خوابید، چون سکانسی نداشتند که بدون او بگیرند. البته در این فصل خرده داستان‌هایی درباره داوود، دزدی و... داریم که همه یک پیکره واحد دارند و در خدمت درام اصلی هستند. می‌شود گفت تفاوت فصل 3 در ریتم آن است. از سرنوشت در سه مقطع روایت می‌شود: کودکی، نوجوانی و جوانی. کار در مقطع کودکی و نوجوانی شخصیت‌ها، بیشتر بر محور حال و هوای آنان می‌گردد. در مقطع جوانی، اتفاق‌های بیشتری برایشان می‌افتد چون زندگی دارد برایشان در مسائلی چون کار، ازدواج و... شکل جدی‌تری پیدا می‌کند و باعث می‌شود یک‌سری مشکلات به وجود بیاید که البته نطفه آن حوادث در فصل 1 و 2 بسته‌شده‌است. در این مورد حرف شما صحیح است که سریال هر چه به سمت قسمت‌های آخر می‌رود به اوج می‌رسد و نتیجه رویدادهای قبل مشخص می‌شود.
صدیقی: وقتی شخصیت‌های اصلی را انتخاب کردیم تصمیم گرفتیم اتفاق‌هایی را که برای آنها می‌افتد، پوشش بدهیم و هر جا از آنان جدا می‌شویم، باز ماجرا مستقیم به هاشم و سهراب مرتبط باشد. مثلا اگر با اسماعیل همراه هستیم، او می‌خواهد هاشم را نجات دهد. اگر صحنه‌هایی می‌بینیم که ماجدی به دنبال چیدن دسیسه‌ای برای سهراب است. این شیوه به کار ما انسجام داد. به همین خاطر مخاطب هیچ جایی از سریال با خود نمی‌گوید چرا الان دارم این صحنه‌ها را می‌بینم یا چرا با فلان شخصیت همراه هستم؟!
خردمندان: مثلا سکانسی که در کارگاه اتفاق می‌افتد و هاشم سر داوود داد می‌زند، به‌ظاهر بی‌ارتباط به نظر می‌رسد، اما مخاطب در اینجا دارد رگه‌هایی از غرور و تغییر را در هاشم می‌بیند و این به شخصیت‌پردازی هاشم کمک می‌کند. در واقع بعدا قصه روی این اتفاق‌ها سوار می‌شود.


 گاهی یک‌سری اتفاقات در قصه می‌افتد که قبل از وقوع، مخاطب آنها را از قبل حس و پیش‌بینی کرده و می‌داند قرار است در صحنه بعدی چه ببیند؛ جریانی که گاهی نفس تعلیق لازم را می‌گیرد. مثل مرگ اسماعیل که قبل از آن چند نشانه گذاشته می‌شود که مخاطب حدس می‌زند قرار است چه رخ دهد. چرا ما چنین فضایی را می‌بینیم؟
سلطانی: ما سکانس‌های زیادی نوشتیم که قبل و بعد اتفاقات مختلف است اما مثلا آن سکانس فرفره در سوپرمارکت در متن نبود و ایده برخاسته از ذهن کارگردان است. آقای خردمندان سر همین قتل، با خودش درگیر بود و براساس متن به این فضا رسید. شما نمی‌توانید بگویید این زمینه‌سازی برای مخاطب است چون به فاصله چند ثانیه بعدش آن اتفاقی که باید رخ می‌دهد.
صدیقی: گاهی شما در درام ماشه‌ای را می‌کشید و رهایش می‌کنید، در طول انفجار هم دائم منتظر هستید که کی انفجار رخ می‌دهد. ما برای اسماعیل عامدانه ماشه را کشیده‌بودیم که شما با این استرس جلو بروید. گاهی شما بعضی اتفاقات را می‌گویید تا لحظات با هیجان همراه باشد و بعد به غافلگیری برسد. اینجا دیگر فیلمنامه، کارگردانی و بازیگر در اختیار مخفی کردن مرگ نیست بلکه در اختیار این است که کی آن
لحظه می‌رسد.
خردمندان: مثلا اگر شما بدانید یک نارنجک در این اتاق است، همه با استرس به کارتان ادامه می‌دهید و هر لحظه منتظر این انفجار هستید. در سریال هم از اولین دیداری که بین شعبون با اسماعیل در ماشین اتفاق می‌افتد، در دیالوگی شعبون می‌گوید که« اینها سامورایی‌اند، دست و پا قطع می‌کنند، با اینها طرف نشو» علنا به مخاطب می‌گوید اسماعیل دارد عمدا در دهان شیر می‌رود تا اشتباه‌های گذشته‌اش را جبران کند. جالب است در کامنت‌ها مردم قبل‌تر به اسماعیل فحش می‌دادند اما بعد از آن صحنه گفتند نمی‌شود او را دوباره زنده کنید و با اسماعیل همراه شدند. بعد از اینها من آن شب گفتم اتفاقی که برای اسماعیل می‌افتد درست بود و نویسنده‌ها به هدفشان در شخصیت‌پردازی رسیدند و این‌گونه است که شخصیت می‌تواند در لحظه با یک گردش به رستگاری برسد. یعنی اسماعیل، شخصیت سیاهی به معنی خاص کلمه نیست و چرخش آن تک تیرانداز دست آن بچه همزمان با نزدیک شدن به مرگ او مفهوم همان گردش و رستگاری را دارد که از آن گفتیم.
سلطانی: از ابتدا که داشتیم با روح‌ا...، مسعود و خانم خسروآبادی درباره شخصیت‌ها صحبت می‌کردیم همه اسماعیل را دوست داشتیم. آدمی با معرفت که قمار، پولکی‌اش می‌کند اما کم‌کم دچار تغییر می‌شود و به خاطر هاشم و خواهرش از پیشنهاد پول کلان می‌گذرد. رستگاری اسماعیل، دلچسب است. علیرضا آرا به من پیام داد و گفت نمی‌دانی به خاطر کشته شدن اسماعیل، چقدر در دایرکتم به شما نویسندگان فحش می‌دهند. من از این بابت خوشحال شدم. این نشان می‌دهد مردم با اسماعیل ارتباط برقرار کردند. مجید واشقانی هم پستی دو پهلو گذاشته‌بود که بسیاری فکر کرده‌بودند، منصور می‌میرد؛ او هم گفت خیلی‌ها دارند به خاطر مردن افشار به نویسندگان فحش می‌دهند. ما همین چالش و درگیری مخاطبان با شخصیت‌ها را می‌خواهیم.


 نقش مینا همان‌طور که دریکی از قسمت‌ها شاهرخ هم می‌گوید، شاید درست باشد که او در همه این اتفاقات نقش داشته اما در متن و اجرا به شکلی است که ما به‌اندازه شاهرخ از او متنفر نمی‌شویم. درحالی‌که او حتی به همان میزان در کارهای بدی که برادرش انجام داده، شریک است. این اتفاق چقدر در متن بوده و اصلا خودتان با این نگاه موافق هستید؟
بلوکات: روز اولی که متن را خواندم، با محمد سلطانی در مورد مینا صحبت کردم. دراین‌بین نظر او این بود که مینا منفی است، اما من گفتم به نظرم او اصلا منفی نیست و بیشتر شخصیت خنثی دارد، یعنی از یک‌سو زندگی‌اش را دوست دارد و از سوی دیگر واقعاً و قلبا آدم بدی نیست و نمی‌خواهد هم باشد. او کار خاصی انجام نمی‌دهد و فقط در برابر اتفاقاتی که می‌افتد، سکوت می‌کند. یک موقع هست از شما سؤالی را می‌پرسند که نمی‌خواهید درباره‌اش دروغ بگویید، اما نمی‌خواهید واقعیت را هم بیان کنید، پس سکوت می‌کنید. مینا هم در اینجا دقیقا همین وضع و مسیر را پیش‌گرفته که کاری نمی‌کند، جلوی او را نمی‌گیرد و تنها با خنثی عمل کردنش، سکوت کرده است. بااین‌حال ازنظر من، نویسنده و کارگردان او تا حدی گناهکار است اما نظر من که با مشورت با آقای خردمندان به آن رسیدیم این بود که آن را منزجرانه بازی نکنم یا همان‌طور که گفتید منفور نباشد و مخاطب هنوز ته دلش دوستش داشته باشد.
 چرا می‌خواستید این اتفاق بیفتد؟
بلوکات: وقتی مینا در حال رفتن به مسیر درست است و می‌خواهد پل‌های پشت سرش را خراب کند و حتی جلوی برادرش بایستد؛ منطق دارد. چون اگر مینا هم مثل شاهرخ بود، در مسیر قصه وقتی کمک‌های او را در قصه می‌دیدیم دیگر قابل باور نبود. به همین دلیل باید این شخصیت را آهسته جلو می‌بردیم. ازنظر متن هم به‌نظرم مینا خیلی درست نوشته‌شده است.
صدیقی: آن چیزی که در مورد مینا خیلی صادق است این‌که مینا خطایی را انجام داده اما از آن پشیمان است، فقط چون عاشق زندگی و همسرش است می‌داند که اگر سکوت نکند، زندگی‌اش را از دست می‌دهد. درواقع او اشتباه بزرگی کرده اما دیگر همراه برادرش جنایت نمی‌کند و اصلاً نمی‌دانست قرار است چنین بلاهایی سر آدم‌ها بیاید.
بلوکات: به همین دلیل است که مینا ناخواسته در این مسیر قرار می‌گیرد اما از قبل برنامه‌ریزی نکرده که با مه‌لقا، سهراب و... چه کند. او همه‌جا و از بچگی سهراب را حتی حمایت هم می‌کرد و حتی زمانی که برادرش او را گناهکار می‌خواند، می‌گوید قسم بخور که بازهم از این آدم مراقبت می‌کنی.


 شخصیت مینا با چالش‌های زیادی روبه‌رو می‌شود و همواره حسی از تشویش و عذاب وجدان دارد. در میان این صحنه‌های حسی، بازی‌کردن کدام‌یک شما را با چالش بیشتری روبه‌رو کرد؟
بلوکات: فکر می‌کنم سکانس دادگاه از همه سخت‌تر بود. به‌طور کلی مینا برای من چالش بود. از همان ابتدا پنهان‌کاری را در این شخصیت می‌بینیم که باید حفظ شود. از سمت دیگر باید دوست‌داشتنی، نه منفور تصویر شود. تمام سکانس‌های من از جمله اعتراف، گفت‌وگو با مه‌لقا و ایستادن مقابل شاهرخ برایم خیلی سخت و جذاب بود؛ البته هدایت آقای خردمندان بسیار تاثیر داشت. ایشان کاربلدند و به‌خصوص در زمینه بازی‌گرفتن از کودکان تخصص دارند. در از سرنوشت هم یکدستی بازی هنرپیشگان جوان را شاهد هستیم. به هر حال دو پهلو بازی‌کردن، سختی خود را دارد چون شخصیت تخت، مثبت و منفی کامل نیست. شخصیت مینا باید مخاطبان را در دلهره نگه‌دارد، تکلیف را روشن نمی‌کند و همین جذاب است. من دوست داشتم خیلی مثبت‌تر از این مینا را بازی کنم، اما آقای خردمندان مدام گوشزد می‌کرد مینا بیگناه نیست و باید حواسم را جمع کنم.
 البته شما مدت‌ها نقش منفی بازی کردید.
بلوکات: بله. متاسفانه بعد از بازی در نقش منفی، همه برای نقش منفی‌های فیلم‌ها و سریال‌هایشان دنبالت می‌آیند. من به‌خاطر نقش‌های منفی‌ام از مردم کتک و فحش خوردم. در یکی از سفرهایم خانمی بچه بغل، دم هتل تخت سینه من زد و گفت چرا وارد زندگی یک نفر دیگر شده‌ای؟ (می‌خندد)
 برای کدام نقش‌تان؟
بلوکات: نقشی که در سریال «راز پنهان» داشتم. پس از این‌گونه نقش‌ها در سریال جراحت، لحظه گرگ‌ومیش و... دیگر تصمیم داشتم نقش منفی بازی نکنم و اصلا دلم نمی‌خواست برای مدتی سریال کار کنم. وقتی پیشنهاد این کار مطرح شد برای انتخاب از میان نقش‌های مه‌لقا، الهام و مینا مردد بودم. خودم مه‌لقا را دوست داشتم چون نقش زود از قصه حذف می‌شد و من نمی‌خواستم درگیر کار طولانی شوم. نظر آقای خردمندان برای این‌که نقش مه‌لقا را بازی کنم، مثبت نبود. به آقای سلطانی زنگ زدم. آقای سلطانی گفت نقش الهام و مینا جای کار زیادی دارد. الهام به خاطر سوخته‌بودن صورتش نوعی چالش به‌حساب می‌آمد و من دوست داشتم خودم با این چالش یک جوری بشکنم، اما در نهایت مینا را انتخاب کردیم. جالب است من از 15 سال قبل آقای سلطانی را می‌شناسم. وقتی فهمیدم یکی از نویسنده‌هاست، گفتم وای! سلطانی که بازی من را دوست ندارد! البته  ما  همکار بودیم و برای هم احترام قائل هستیم، اما او پیش از این چندان از بازی من خوشش نمی‌آمد.(باخنده)
سلطانی: البته این مربوط به قبل از سریال است. ما قبلا با هم در سریال سایه روشن کار کرده بودیم که آنجا بازی خانم بلوکات را دوست نداشتم. یک تله‌فیلم هم داشتیم که آنجا کارش را دوست نداشتم، اما بعد از قسمت اول این سریال به او زنگ زدم و گفتم آدم باید منصف باشد. این بار خیلی ایفای نقشت را دوست دارم. منظورم در کارهای من بود. خانم بلوکات کارهای خوب دارند، من یک تئاتر از او دیدم که برداشتی از «اتوبوسی به نام هوس» بود و بازی‌اش را آنجا خیلی پسندیدم. به هر حال کار ما تعارف ندارد. شخصیت مینا خیلی پیچیده و سخت است و زمانی که بازیگرش خوب ظاهر می‌شود، باید گفت.
خردمندان: من متوجه شدم خانم بلوکات به دلیل سابقه تئاتری‌اش وقتی رها بازی می‌کند و درگیر خرد شدن و کات شدن صحنه‌ها نیست، بهترین بازی خودش را می‌تواند ارائه کند. در این سریال هم برای بیشتر سکانس‌های او، به‌ویژه با پوریا پورسرخ میزانسن‌هایی را طراحی می‌کردم که کات نداشته باشد و آنها بتوانند بهترین خود باشند.


 به لحاظ حسی سخت‌ترین صحنه‌ای که داشتید چه بود؟
دیباج: سکانس دعوا و جدایی سهراب با هاشم که در قسمت 20 پخش شد.
 چه چیزی این بازی در این صحنه را برای شما دشوار می‌کرد؟
دیباج: در آن سکانس قرار است تمام باور و اعتماد مخاطب به رابطه این دو شخصیت به هم بریزد. ذهنیت سهراب هم نسبت به هاشم تغییر می‌کند و از هم جدا می‌شوند. سهراب به‌زعم خود دارد مهم‌ترین آدم زندگی‌اش را از دست می‌دهد. در پیش‌تولید در مورد این سکانس زیاد حرف زدیم تا پخته شود؛ آقای خردمندان هم در اجرای آن خیلی کمک‌مان کرد.
 خانم بهارمست شما چطور؟ َ
بهارمست: دو سکانس برایم سخت بود که هر دو هم دیالوگ نداشت. یکی مواجهه با مرگ اسماعیل در بیمارستان بود که برای باورپذیر درآمدنش آدم باید خود را در آن موقعیت قرار دهد. من با مرگ عزیزانم این چنین روبه‌رو نشده و تا به حال مرده ندیده‌ام. برای همین درآوردن حس ملموس از دست دادن خیلی برایم سخت بود. برای من و آقای خردمندان راحت‌تر بود که این صحنه را کلیشه‌ای برگزار کنیم؛ مثلا نغمه غش کند یا سرش را بگیرد و نشان ندهیم که دقیقا چه شد. دیگری سکانس پایانی سریال است که هنوز ندیده‌ایم.
خردمندان: سکانس مرگ اسماعیل در بیمارستان خیلی سخت بود؛ فکر می‌کنم هفت هشت بار گرفتیم. خانم بهارمست آنقدر برای گرفتن این صحنه زمین خورد که تا چند روز می‌گفت سر زانوهایم درد می‌کند. در یکی از این برداشت‌ها لحظه‌ای اتفاق افتاد که فوق‌العاده بود و من آنجا گفتم همین را می‌خواهم. شاید فاطیما هم متوجه تفاوت این برداشت با برداشت‌های قبل نشده‌باشد. آن لحظه‌ای بود که نغمه می‌خواهد جیغ بزند، ولی در گلو خفه می‌شود، چند ثانیه انگار صدایش درنمی‌آید. این صحنه را پشت شیشه‌های غسالخانه زیاد دیده‌بودم و در اینجا هم دنبال همین اجرا می‌گشتم چون جیغ‌زدن و گریه صرف، برای بازیگر کاری ندارد.


 در مورد برخی سکانس‌های عاشقانه سریال هم مثل شام خوردن نغمه و هاشم، برخی‌ها معتقدند فضای رمانتیک آن کمی کلیشه‌ای و مثل عشق‌های قدیمی است. با توجه به این‌که سن شما در این فصل به شخصیت‌هایی که بازی کردید نزدیک است. چقدر به نظرتان در این بخش‌ها به واقعیت نزدیک بودید؟
بهارمست: اگر بخواهم صریح بگویم، شخصا فکر می‌کنم خیلی وقت است ما اصلا به خصوص در تلویزیون سکانس عاشقانه یا رمانتیک ندیدیم که بخواهیم بگوییم اصلا کلیشه است یا هر چیز دیگری. به این خاطر که نه می‌نویسند و اگر هم بنویسند درست اجرا نمی‌شود و اصلا اجرای سکانس‌های عاشقانه و پلان‌های حسی سخت است چون خیلی درونی است و باید باورپذیر باشد. به همین خاطر اتفاقا من برعکس آنچه شما می‌گویید را شنیدم و مردم خیلی دوست داشتند و برایشان عجیب بود که چطور در این فضا سکانس‌هایی در این حد غلیظ از نظر احساسی را دیده‌اند. خود من هم حس بین این دونفر را فارغ از آن‌که خودم بازیش کرده بودم، باور کردم. اما در مورد هم سن و سالی ما با شخصیت‌های این فصل و فضای واقعی باید بگویم که خوب آن فضا در واقعیت همین است دیگر.
 آقای خردمند ان شما هم همین نظر را دارید؟
خردمندان: ما بازخوردهایی که در فضای مجازی و از مردم گرفتیم، مثبت بود. درواقع در آن سکانس فضای خیلی واقعی درآمده بود که نتیجه بازی درخشان هر دو بازیگرمان بود که قبل از ایفای آن خیلی هم تمرین کرده بودند. همچنین واقعا پرداختن به چنین لحظاتی در تلویزیون هم به یک جسارت نیاز دارد که شما بتوانید بارتان را از روی تیغ دولبه رد کنید که درگیر ممیزی یا اتفاقات دیگر نشوید. معمولا خیلی از کارگردانان و نویسندگان چندان درگیر این سکانس‌ها نمی‌شوند یا از آن عبور می‌کنند. اما به نظر من اینجا اتفاقا خیلی جایش است که وقتی ما می‌بینیم بیشترین مخاطب‌مان از قشر جوان هستند و می‌خواهیم فضای پر از محبت زناشویی را نشان دهیم، دستمان نلرزد و آن را اجرا کنیم و اصلا چرا باید درگیر خودسانسوری شویم؟ از این نظر هم خیلی تلاش شد تا به لحظه احساسی بین دو کاراکترمان نزدیک شویم.



 فصل سوم هم مثل فصل دوم قرار است بدون سرانجام قطعی خط اصلی قصه، برای رفتن به فصل 4 مخاطبان را منتظر نگه دارد یا ماجراهای آن پایان دارد؟
سلطانی: به سرانجام می‌رسد؛ ولی اصولا قصه‌هایی شبیه از سرنوشت، همان‌طور که از نامش پیداست می‌تواند در فصل‌های زیادی ادامه پیدا کند. ما با دو بچه 10 ساله قصه را شروع کردیم و تا 25 سالگی آنها آمدیم. این خط آنقدر قوی است و جای کار دارد که می‌توان ادامه‌اش داد. مخاطب بعد از 60 قسمت به تک تک شخصیت‌ها علاقه‌مند می‌شود و دوست دارد آینده آنها را ببیند. ما هم دوست داریم تا زمان پیری این شخصیت‌ها کار کنیم.
صدیقی: در واقع ما سریال را فصلی طراحی نکردیم؛ بلکه سه مقطع داشتیم که قرار بود پشت سر هم پخش شود. از اول قصه را تا پایان فصل سوم بسته‌بودیم و در اینجا به پایان می‌رسد. پنج سال قبل که کار را شروع کردیم فیلمنامه را به طور کامل نوشتیم، تحویل دادیم و بعد ساخت شروع شد.
 در نوشتن شخصیت‌ها چقدر نزدیکی به واقعیت را درنظر گرفتید؟
صدیقی: ما سعی کردیم آدم‌های ملموسی را انتخاب و تعریف کنیم که بیننده به‌خصوص جوان‌ترها خودشان را در آن ببینند و بنشینند پای قصه. وقتی قرار است برای جوانان امروزی قصه‌ای تعریف کنی باید تلاش کنی به زبان خودشان با آنها صحبت کنی تا بتوانند ارتباط لازم را برقرار کنند و ما تلاش کردیم مخاطب را نصیحت نکنیم و ابتدا با او مثل خودش فکر و زندگی می‌کنیم تا با ما همراه شود و شخصیت‌ها برایش باورپذیر باشد.
سلطانی: درباره شخصیت‌ها هم درونگرا و برونگرایی سهراب و هاشم مقابل هم هستند و از این طرف نغمه و آرزو هم خیلی مقابل هم قرار گرفته‌اند. نغمه نزدیک‌تر به خاستگاه سنتی‌ای که امروزی هم هست و آرزو هم مدل دیگری است. در رابطه سهراب و آرزو آدم عاقل سهراب و این‌سو نغمه است. ما نمی‌خواستیم شخصیت‌های شبیه به هم را نشان دهیم و از اول به دنبال انعکاس این تفاوت بودیم.
 چه شد که در این فصل سارا خسروآبادی از گروه نویسندگان جدا شد و مسعود کرمی آمد؟
سلطانی: این‌طور نیست. ابتدا من و روح‌ا... بودیم، ولی از جایی به بعد همزمان چهار نفری کار می‌کردیم. یعنی وقتی خانم خسروآبادی کنار ما فصل اول ودوم را می‌نوشت، آقای کرمی جزو نویسندگان فصل سوم بود.
 چطور می‌شود قصه‌ای که خط اصلی دارد و اپیزودی نیست، با چند فکر و سه چهار نفری نوشت؟ دچار چالش نشدید؟
صدیقی: من و آقای سلطانی سر یک قصه به توافق می‌رسیم و بعد شروع به پرورش‌دادن آن می‌کنیم تا تبدیل به یک طرح جامع شود. قسمت‌بندی می‌کنیم،‌ خلاصه سکانس درمی‌آوریم و بعد از نویسندگان خوب دعوت می‌کنیم در نگارش کمک‌مان کنند که هم سرعت بالاتر برود و هم با همفکری، متوجه ایرادهای کار شویم. این مجموعه باعث می‌شود یک کار سرو شکل خوبی پیدا کند، یکدست باشد و نویسنده دچار خستگی نشود. در کار سر هر سکانس بحث می‌کنیم تا خروجی، هر چهار نفرمان را راضی کند. به این شکل تهیه‌کننده، کارگردان و بقیه هم راضی خواهندبود. به طور کلی ذهن من و محمد خیلی به همدیگر نزدیک است و برای همین تصمیم گرفتیم کار گروهی را ادامه دهیم؛ هر چند از نظر مالی به صرفه نیست، ولی چون سریال نوشتن آن هم در این تعداد قسمت، برای یک نفر فرسایشی است، کار گروهی خیلی جواب می‌دهد.
سلطانی: بگذارید این طور توضیح دهم: ابتدا یک ایده داشتیم. آن ایده را با روح‌ا... درمیان گذاشتم. ایده به یک طرح 60صفحه‌ای تبدیل شد که به تلویزیون ارائه کردیم و تایید شد. آن 60صفحه را به 500صفحه گسترش دادیم و بعد همکار دعوت کردیم. این همکاران میرزابنویس ما نبودند که هر چه می‌گوییم بنویسند! خانم خسروآبادی و آقای کرمی سر نوشتن هر سکانس با ما بحث کردند و دلیل نوع نگاه‌مان به قصه را پرسیدند. بعد از نوشتن آنها، دوباره ما متن را خواندیم و در بعضی جاها با آنان چالش داشتیم تا در نهایت به یک اثر واحد رسیدیم که گویی یک نفر آن را نوشته‌است.

مدیریت منابع و مصارف یک‌سال کشور قرار است به‌زودی توسط نمایندگان مجلس بررسی شود. راه‌های کسب درآمد و همچنین هزینه‌هایی که بر دوش دولت است باعث شده هر سال به میزان سقف بودجه افزوده شود. سقف بودجه عمومی سال 1400 حدود 47 درصد و سقف بودجه کل، 22 درصد افزایش یافته است و برخی کارشناسان معتقدند با اعداد و ارقام اعلام شده، نمی‌توان انتظار بودجه عملیاتی داشت و سال آینده کسری بودجه بیشتر از امسال خواهد بود.
نکته قابل توجه اینجاست که بودجه سال آینده باید توسط دو دولت مختلف اداره شود. روال همه دولت‌ها بر این اساس است که ابتدای سال از درآمدهای قابل دسترس برای اداره کشور استفاده می‌کنند و با توجه به این‌که سال آینده انتخابات ریاست‌جمهوری ایران است ممکن است دولت سیزدهم با مشکل درآمد روبه‌رو شود و بار سنگین کسری بودجه بر دوش این دولت بیفتد. از این‌رو کارشناسان با ارائه پیشنهادهایی به نمایندگان مجلس خواستار بررسی دقیق این لایحه هستند تا درآمدها واقعی باشد و اگر مشکلی در این زمینه هست دولت از تصدیگری خود در اقتصاد کاهش دهد تا بتواند هزینه‌ها را نیز پایین بیاورد.
حمید پور‌محمدی، معاون اقتصادی سازمان برنامه و بودجه کشور اعلام کرده سهم دولت از فروش نفت در سال آینده 650 هزار بشکه است. این در حالی است که نامی از 14/5 درصد سهم شرکت ملی نفت و 20 درصد سهم صندوق توسعه ملی به میان نیامده است. بر این اساس اگر دولت بخواهد از درآمد روزانه 650 هزار بشکه نفت برخوردار شود باید روزانه بیش از یک میلیون بشکه نفت صادر شود. قیمت نفت در بودجه سال آینده 40 دلار در نظر گرفته شده و با توجه به این‌که قیمت‌گذاری نفت جهانی است بسیاری از کارشناسان نسبت به این موضوع ایراد گرفتند و معتقدند در فرآیند اصلاح ساختار بودجه باید این موارد نیز حذف شود.
 جبران کسری بودجه از بازار سرمایه
دکتر محمد کهندل، کارشناس اقتصادی در گفت‌و‌گویی که با خبرنگار ما داشت از غیر‌واقعی بودن اعداد و ارقام بودجه سخن گفت و تصریح کرد: زمانی که دولت نرخ ارز را در بودجه سال آینده 11 هزار تومان تعیین کرده به این معناست که قرار نیست مشکلات به‌صورت ساختاری حل شود. به این دلیل که در طول دو سال گذشته ثبات اقتصادی در کشور نداشتیم و در این شرایط سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی به پایین‌ترین حد ممکن رسیده است.
وی تاکید کرد: در بحث قیمت و صادرات نفت هم همین موضوع صادق است. در بودجه سال‌جاری قیمت نفت و میزان صادرات خوشبینانه دیده شد و دولت برای جبران کسری بودجه به کسب درآمد از بازار بورس رو آورد. بودجه برای اداره اقتصاد کشور است و نباید اقتصاد را فدای بودجه کرد، اما متاسفانه کسب درآمد از بورس به نوعی فدا کردن اقتصاد برای اداره کشور است.
کهندل با بیان این‌که واقعیات اقتصاد ایران عدم وابستگی آن به دلار را فریاد می‌زند، گفت: باید شرایطی برای اقتصاد فراهم شود تا در دو حوزه تجاری و ارزی به ثبات برسیم. بی‌ثباتی و نوسان در هر‌کدام از این دو فعالیت به سفته بازی در اقتصاد دامن می‌زند. به گفته وی، تعیین قیمت ارز پایین‌تر از قیمت روز در بودجه یک حرکت روانی غیرمؤثر است که اعتبار بودجه‌بندی در کشور را به سخره خواهد گرفت. با این کار قانون بودجه عملیاتی نخواهد شد و سیگنال خوبی برای فعالان اقتصادی و اعتبار بخشی به برنامه‌های ارشادی دولت نیست.
این کارشناس اقتصادی از نقش مجلس در بررسی لایحه بودجه سخن گفت و تصریح کرد: نمایندگان مجلس باید اصلاح ساختار بودجه را در بودجه سال آینده لحاظ کنند. تعیین نرخ ارز و همچنین میزان صادرات نفت خام که دولت‌ها بیشترین حساب را روی این بخش باز می‌کنند از جمله مواردی است که باید مورد توجه نمایندگان باشد تا هم ثبات اقتصادی و ارزی در کشور حاکم شود و هم میزان وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی کاهش یابد. میزان صادرات غیر‌نفتی، درصد وابستگی بودجه به درآمدهای نفت، حجم بالای بودجه شرکت‌های دولتی به‌خصوص شرکت ملی نفت و فقدان استقلال کافی بانک مرکزی، فقدان یک نظام ارزی مشخص و تعریف شده متناسب با شرایط اقتصادی کشور از جمله ایرادات اقتصادی ایران است که باید برای هرکدام از این موارد برنامه‌ریزی مدونی انجام شود.
 درآمدهای غیرواقعی!
 در  پیش‌نویس بودجه 1400 آمده است دولت قصد دارد از محل فروش اوراق نفتی بیش از 200 هزار میلیارد تومان درآمد کسب کند. موضوعی که کارشناسان انتقاد زیادی نسبت به آن مطرح کردند و  پرسش آنها این است که  با این شرایط کدام اصلاح ساختار قرار است در بودجه لحاظ شود. محسن زنگنه، رئیس کمیته اصلاح ساختار بودجه از بررسی بودجه شرکت‌های دولتی در فرآیند بررسی لایحه بودجه خبر داده و گفته سهم زیادی از بودجه عمومی کشور برای شرکت‌های دولتی است که نظارتی روی این موضوع نبود و مجلس به‌راحتی از این موضوع عبور نخواهد کرد.
وی تاکید کرد: 12 حکم قانونی اصلاح ساختار بودجه به دولت تکلیف شد که در قانون بودجه سال آینده لحاظ کند. در زمان بررسی لایحه اگر این موارد لحاظ نشده باشد مجلس این اختیار را دارد که به‌عنوان حکم قانونی در متن لایحه قرار دهد.
 درآمدها شفاف می‌شود
موضوعی که از نظر کارشناسان مطرح می‌شود و از آن به‌عنوان ایراد یاد می‌کنند فروش اوراق نفتی است. اوراق مشارکتی که سر‌رسید آن متوجه دولت بعد خواهد بود و بار مالی زیادی را به اقتصاد تحمیل می‌کند. حمیدرضا حاجی‌بابایی، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با اشاره به گام مجلس در راستای اصلاح ساختار بودجه گفت: قانون بودجه ۱۴۰۰ از منظر شفافیت منابع و درآمد با بودجه‌های قبلی متفاوت است. وی معتقد است، نمایندگان براساس تکلیفی که دارند باید اصلاح ساختار را در بودجه سال آینده شروع کنند تا طی چند سال به پایان برسد و پس از آن روال اصلاح ادامه پیدا کند.
 کسری بودجه 200 هزار میلیاردی
حجم صادرات نفت، میزان کسری بودجه، میزان تخصیص ارز ترجیحی و نرخ تسعیر ارز در بودجه ۱۴۰۰، چهار متغیر مهمی است که می‌تواند سناریوهای مختلفی را برای دخل و خرج دولت در سال آینده رقم بزند. محمدتقی فیاضی، کارشناس اقتصادی در گفت‌و‌گویی که با تجارت نیوز داشته گفته، از کل درآمد نفتی امسال حدود پنج میلیارد دلار را با نرخ ارز 4200 تومانی در نظر بگیریم و 4/5میلیارد دیگر آن را با نرخ احتمالی 18هزار تومانی محاسبه کنیم، درنهایت کل درآمدهای نفتی دولت به حدود 97 هزارمیلیارد تومان می‌رسد. برای در نظر گرفتن هزینه‌ها هم با فرض هزینه‌های بودجه سال گذشته دولت چیزی حدود 560 هزارمیلیارد تومان مخارج عمومی خواهد داشت. فیاضی معتقد است که در حالت خوشبینانه درآمدها را بیش از 350 هزارمیلیارد تومان نمی‌توان فرض کرد. در نتیجه بین درآمدها و هزینه‌ها یک کسری ۲۱۰ هزار میلیارد تومانی وجود دارد و دولت باید این کسری را به‌نوعی برطرف کند. احتمالا بخش مهم آن را باید از فروش اوراق تهیه کند.


 تاخیر دو ساله
اوایل پاییز امسال بود که محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس درباره بودجه سال آینده اظهار‌نظر کرد و گفت: بسیاری از عقب‌ماندگی‌ها ناشی از عملیاتی نبودن قوانین از جمله قانون بودجه است که متاسفانه با ساختار غلط و سیاستگذاری‌های اشتباه، شاهدیم که کسری بودجه به گرانی و تورم دامن زده است. وی   افزود: طی دو سال گذشته اصلاح ساختار اتفاق نیفتاد و قطعا این موضوع در مجلس یازدهم مورد توجه قرار می‌گیرد تا دیگر شاهد بروز مشکلات اقتصادی و همچنین کسری بودجه در کشور نباشیم.

شرکت واگن‌پارس از مجموعه‌های تولیدی بزرگ و باسابقه کشور در زمینه ساخت تجهیزات ریلی و حتی ساخت مترو به‌شمار می‌رود. سیامک نخستین، مدیر امور طراحی مهندسی این مجموعه درخصوص سابقه اجرایی این شرکت در ساخت لکوموتیو قطارهای مسافربری و باربری به جام‌جم می‌گوید: «ما از حدود 20 سال پیش تجربه ساخت لکوموتیو را به صورت پروژه‌های همکاری و انتقال فناوری با شرکت‌های لکوموتیوسازی خارجی آغاز کرده‌بودیم. آخرین تجربه همکاری ما نیز به حدود 15 سال پیش با شرکت آلستوم فرانسه باز می‌گردد که 80 درصد مراحل ساخت لکوموتیو در کشور انجام شد. به‌همین جهت ظرفیت ساخت لکوموتیو در کارخانه واگن‌پارس ایجاد شده‌بود. اما در سال‌های اخیر که وضع تحریم‌های ظالمانه علیه کشور، قراردادهای خارجی را با مشکلات زیادی روبه‌رو کرد، این فرصت برای تولیدکنندگان داخلی به‌وجود آمد که با استفاده از توان خود بتوانند برای رفع نیازهای کشور اقدام کنند.»
 بومی‌سازی با اتکا به تجربه‌های گذشته
مهندس نخستین درخصوص چگونگی راه‌اندازی خط تولید لکوموتیو پارس33 به جام‌جم می‌گوید: «سال گذشته شرکت البرز نیرو براساس شناختی که از سابقه فعالیت‌های شرکت ما در زمینه لکوموتیوسازی داشت، برای ساخت 10 دستگاه لکوموتیو باربری با ما وارد مذاکره شد. براساس قراردادی که پیرو این مذاکره منعقد شد، واگن‌پارس متعهد به ساخت سازه، مونتاژ، تست و تحویل 10 دستگاه لکوموتیو تا پایان سال 1400 شد.»
مدیر پروژه پارس33، در مورد نحوه اجرای این قرارداد تصریح می‌کند: «مواد خام مورد نیاز برای ساخت سازه لکوموتیوها در داخل کشور تأمین شد. در حال حاضر مراحل ساخت سازه لکوموتیو بر اساس طراحی بومی مهندسان شرکت تکمیل شده‌است. اولین نمونه این لکوموتیوایرانی که پارس33 نامگذاری شده‌است، مونتاژ قطعات و همچنین تست و تایید را نیز پشت سر گذاشته و هفته پیش از آن رونمایی شد. پیش‌بینی می‌کنیم که تا پایان امسال سه دستگاه دیگر از تعهدات ما نیز آماده تحویل به کارفرما شوند.»
وی درخصوص ویژگی‌های این لکوموتیوایرانی می‌افزاید: «پارس33، لکوموتیو حمل بار است و توان جابه‌جایی 2500 تُن بار را دارد. ظرفیت بالای این لکوموتیو می‌تواند نقش به‌سزایی در پیشبرد حمل بار از مسیر ریلی در کشور ایفا کند.»
 خودکفایی به معنای ساخت تمام اجزا نیست
براساس گفته‌های غضنفر صفاری‌راد، جانشین مدیرعامل واگن‌پارس اراک در گفت‌وگو با فارس، برخی از قطعات لکوموتیو پارس33 مانند موتور و گیربکس از شرکت‌های سازنده خارجی تأمین شده و در واگن‌پارس مونتاژ شده‌اند. با توجه به این که درحال حاضر کشور برای مقابله با فشارهای ناجوانمردانه خارجی نیاز به خودکفایی در صنایع مختلف به‌ویژه در صنایع استراتژیکی مانند حمل‌ونقل ریلی دارد، از مهندس نخستین در خصوص احتمال بومی‌سازی ساخت این قطعات در شرکت واگن‌پارس در سال‌های آتی پرسیدیم. وی در پاسخ به جام‌جم توضیح می‌دهد: «اساسا این تفکر که شرکت واگن‌سازی یا لکوموتیوسازی باید تمام اجزا یا قطعات مورد نیازش را خودش تولید کند، اشتباه است و چنین عملکردی در هیچ‌جای دنیا مرسوم نیست. ممکن است برخی شرکت‌های بزرگ و شناخته شده در بازارهای جهانی با ایجاد هلدینگ، زیرمجموعه‌هایی از شرکت‌های سازنده قطعات مورد نیازشان را در کنار هم گردآورند. اما عملا هیچ شرکت لکوموتیوسازی‌ای خودش دست به کار ساخت قطعاتی مانند موتور، ژنراتور و کمپرسور نمی‌شود.»
حجت‌ا.. شریفی، معاون تولید این شرکت نیز تصریح می‌کند: «نه‌تنها در مورد این قطعات، بلکه ساخت برخی قطعات دیگر مورد نیاز برای تولید این لکوموتیو را به شرکت‌های داخلی دیگری برون‌سپاری کرده‌ایم. در تمام صنایع چنین شرایطی وجود دارد؛ هیچ خودروسازی تمام قطعاتش را به صورت کامل خودش تولید نمی‌کند. بلکه زنجیره تأمینی برای قطعات مورد نیازش ایجاد می‌کند. این موضوع در مورد تجهیزات ریلی نیز صدق می‌کند.»
مدیر امور طراحی مهندسی واگن‌پارس در ادامه می‌افزاید: «روند بومی‌سازی 100 درصدی حمل‌ونقل ریلی در کشور در جریان است و مجموعه‌های دیگری اعم از شرکت‌های دانش‌بنیان و غیردانش‌بنیان تولیدکننده قطعات، در حال فعالیت برای دستیابی به دانش‌فنی ساخت قطعاتی مانند موتور و گیربکس قابل استفاده در تجهیزات ریلی هستند. اما واگن‌پارس به‌عنوان سازنده واگن و لکوموتیو برنامه‌ای برای ساخت این قطعات در داخل مجموعه خود ندارد.»
 سبد کاملی از محصولات ریلی داریم
مدیر امور طراحی مهندسی واگن‌پارس درخصوص سایر فعالیت‌های کنونی این شرکت در زمینه تولید تجهیزات حمل‌ونقل ریلی به جام‌جم می‌گوید: «واگن‌پارس سبد کاملی از کالاهای ریلی را تولید می‌کند. در حال حاضر در سبد محصولات خود هفت نوع واگن باری با کاربری‌های متفاوت داریم که خط تولید همگی آنها فعال است. همچنین در زمینه تولید واگن مسافری در حال همکاری با شرکت حمل‌ونقل ریلی رجا هستیم.» مهندس نخستین می‌افزاید: «علاوه بر این محصولات، قراردادی را برای تولید واگن‌های ترن‌سِت برای مسیر تهران- مشهد در دست اجرا داریم که در مراحل پایانی تحویل آن هستیم.»
به عقیده این فعال حوزه ریلی مزیت مهم رقابتی شرکت واگن‌پارس، ظرفیت بالای فعالیت و همچنین سبد کامل محصولات در زمینه کالاهای ریلی است. مهندس نخستین دراین‌باره می‌افزاید: «گرچه شرکت‌های متعددی در زمینه تجهیزات ریلی در کشور مشغول فعالیت هستند، اما هر یک از آنها دامنه فعالیت محدودی دارند و سبد کالای بزرگی ندارند. به همین جهت واگن‌پارس امکان فعالیت‌های گسترده‌تری در زمینه حمل‌ونقل ریلی دارد.»
وی درخصوص برنامه‌های آتی شرکت برای تولید لکوموتیو به جام‌جم می‌گوید: «با توجه به موفقیتی که در اثبات توانمندی خود در ساخت لکوموتیو پارس33 داشتیم، در حال مذاکرات نهایی با شرکت مپنا برای تولید لکوموتیو دیگری به نام مَپ30 هستیم. این لکوموتیو علاوه بر کاربری در قطارهای باری، امکان استفاده برای قطارهای مسافربری را نیز خواهد داشت.»
از مهندس نخستین از برنامه‌های احتمالی این شرکت برای صادرات تجهیزات ریلی به بازارهای منطقه‌ای می‌پرسیم. وی در پاسخ به جام‌جم می‌گوید: «در شرایط کنونی به دلیل مشکلاتی که در مسیر تبادلات بین‌المللی وجود دارد، بررسی فرصت‌های صادراتی با دشواری‌های زیادی همراه است، اما از حیث امکان تولید انبوه تجهیزات این ظرفیت در کارخانه واگن‌پارس وجود دارد و در صورتی که تقاضایی از سوی کشورهای همسایه مطرح شود توان تولید در شرکت وجود دارد.»


شکوفایی تولید تجهیزات ریلی در گرو حمایت دولتی
به عقیده مهندس نخستین، تولیدکنندگان حمل‌ونقل ریلی در شرایط فعلی به‌شدت به حمایت دولت برای تأمین نقدینگی کافی برای تولید نیاز دارند. وی دراین‌باره می‌گوید: «اگر دولت بتواند تسهیلات ارزان‌قیمتی را برای اجرای قراردادها در اختیار تولیدکننده قرار دهد، قطعا چرخه تولید حمل‌ونقل ریلی با شتاب بیشتری به جریان خواهد افتاد و شاهد رشد بیشتری در تولیدات داخلی خواهیم بود. نیاز بالایی در کشور به تجهیزات ریلی وجود دارد و اگر شرکت‌ها قادر باشند از تمام ظرفیت تولیدی خود در جهت ساخت تجهیزات مورد نیاز استفاده کنند، شاهد رونق و شکوفایی بیشتر این ناوگان در کشور خواهیم بود.»
مدیر امور طراحی مهندسی واگن‌پارس درخصوص اقدامات صورت‌گرفته دراین‌باره می‌گوید: «دولت تسهیلاتی را از طریق تبصره 18 قانون بودجه در نظر گرفته، اما در عمل این حمایت پاسخگوی نیاز تولیدکنندگان بزرگی مانند واگن‌پارس نیست. به همین خاطر هنوز این مشکل در مسیر تولید پابرجاست.»



تحریم‌ها، فرصتی برای نمایش توانمندی تولیدکنندگان داخلی
به عقیده فعالان تولیدکننده تجهیزات ریلی «تمایل به خرید خارجی» از جمله آفاتی بوده که در سال‌های گذشته مانع از توسعه بومی این صنعت در کشور شده‌بود. به همین خاطر به نظر می‌رسد، وضع تحریم‌ها علیه کشور گرچه آسیب‌هایی را به بدنه اقتصاد کشور وارد آورده‌است، اما با دشوارشدن مسیر خریدهای خارجی، فرصت خوبی برای ارائه توانمندی‌های تولیدکنندگان داخلی از جمله تولیدکنندگان تجهیزات ریلی فراهم آورده‌است.
مهندس نخستین با اشاره به مشکلات به‌وجود آمده در مسیر واردات لکوموتیو کامل به کشور تصریح می‌کند: «تحریم‌ها در سال‌های اخیر، واردات و به طورکلی تبادلات اقتصادی با کشورهای خارجی را با مشکلات زیادی روبه‌رو کرده‌است. این موضوع به‌ویژه در مورد خرید خارجی دستگاه‌هایی مانند لکوموتیو و تجهیزات ریلی به نحوی پیش رفته که واقعا واردات چنین تجهیزاتی نه‌تنها صرفه اقتصادی ندارد بلکه مشکلات متعددی برای دورزدن تحریم‌ها و فراهم‌کردن شرایط واردات ایجاد خواهد کرد. این در حالی است که ظرفیت تولید تجهیزات ریلی نه‌تنها در شرکت ما بلکه در چند مجموعه داخلی دیگر وجود دارد.»
مدیر پروژه پارس33 می‌افزاید: «استفاده از توان داخلی می‌تواند در شرایط کنونی اقتصادی کشور موجب صرفه‌جویی ارزی قابل‌توجهی شود. از سوی دیگر سرعت آماده‌سازی سفارش به‌مراتب بالاتر خواهد بود.» به گفته مهندس نخستین اجرای قرارداد همکاری ساخت لکوموتیو میان البرز نیرو و واگن‌پارس تا 50درصد هزینه واردات 10 لکوموتیو به کشور صرفه‌جویی ارزی به‌همراه داشته که رقم بسیار قابل توجهی است.




در حال مذاکره برای ساخت 150 رام مترو هستیم
توسعه حمل‌ونقل ریلی شهری و مترو از مهم‌ترین نیازهای کنونی کشور به‌ویژه در کلانشهرها به شمار می‌رود. مهندس شریفی در مورد سابقه فعالیت‌های این شرکت در زمینه ساخت مترو توضیح می‌دهد: «ما پیش از این با انتقال فناوری از شرکت‌های خارجی، دو نمونه رام مترو را در تیراژ بالا در واگن‌پارس به‌صورت کامل تولید کرده و تحویل متروی تهران داده‌ایم. اکنون نیز در صورت تقاضا ظرفیت کافی و دانش مورد نیاز برای تولید داخلی 80درصد یک رام مترو را در اختیار داریم و حتی شاید با همکاری سایر مجموعه‌های داخلی بتوانیم این توانمندی را به 100درصد افزایش دهیم.»
معاون تولید واگن‌پارس در ادامه می‌افزاید: «باید توجه داشته‌باشیم در ساخت تجهیزاتی مانند مترو گاهی ساخت برخی قطعات نسبت به سرمایه‌ای که برای راه‌اندازی خط‌تولید آن قطعه مورد نیاز است، توجیه اقتصادی ندارد، زیرا میزان تقاضا برای آن قطعه زیاد نیست و عملا تولید آن در داخل کشور به‌صرفه نخواهد بود. درخصوص چنین قطعاتی برای مثال چرخ‌های مترو، معمولا از سازندگان خارجی استفاده می‌شود.»
وی درخصوص مشکلات واردات قطعه در شرایط فعلی توضیح می‌دهد: «واردات قطعات با سختی‌هایی همراه است، اما مسیر تأمین را برای رفع نیاز کشور در حال حاضر با واسطه‌هایی مهیا کرده‌ایم.»
مهندس نخستین نیز درباره فعالیت‌های اخیر واگن‌پارس در زمینه ساخت مترو به جام‌جم می‌گوید: «اکنون مشغول مذاکراتی برای عقد قرارداد ساخت و تأمین 150 رام مترو با متروی تهران و قم هستیم که تا این لحظه به‌خوبی پیش رفته‌است.»

  وزیر بهداشت اعلام کرد پس از پیک پاییزه کرونا، یک پیک زمستانی نیز خواهیم داشت که به‌خصوص در استان‌های جنوبی کشور، باعث افزایش شیوع بیماری می‌شود. برای تحلیل این جملات از منظر علم اپیدمیولوژی لازم است به چند موضوع درباره ماهیت ویروس کرونا و نحوه عملکرد آن توجه کنیم.
دامنه ویروس کووید-19 در ارتباط با دما و درجه حرارت، وسیع است به این معنی که ویروس می‌تواند از دمای 80- درجه تا 60 + درجه با شدت‌های مختلف فعالیت کند. پیامی که این دامنه وسیع عملکرد برای ما دارد، این است که نباید به گرما یا سرمای هوا و تغییر درجه حرارت دل خوش کنیم. درست است که ویروس کرونا ویروسی سرمادوست است، ولی به این معنی نیست که در گرما فعالیتش را متوقف می‌کند. بنابراین در سیاست‌ها و برنامه‌های مقابله با کووید-19 نباید مبحث درجه حرارت و دما را به طور مستقیم دخیل کنیم.
اما موضوع دمای هوا به طور غیرمستقیم در شیوع این بیماری نقش دارد،‌ به این نحو که دمای هوا برمیزان مواجهه افراد جامعه با یکدیگر اثر می‌گذارد و سرد شدن هوا باعث می‌شود در فضاهای سربسته و متراکم قرار بگیرند، ولی در هوای گرم افراد در فضاهای باز و با تراکم کمتر قرار می‌گیرند که همین موضوع بر روند اپیدمی بیماری اثر می‌گذارد. پس به جای تمرکز بر دمای هوا، باید به عواملی که به دما مربوط می‌شود، یعنی مواجهه افراد با هم متمرکز شویم. حال این‌که وزیر بهداشت به شیوع زمستانی کرونا در استان‌های جنوبی اشاره کرده،‌ با این منطق قابل تحلیل است که با شروع زمستان در استان‌های جنوبی کشور، هوا معتدل می‌شود و اجتماعات انسانی بیشتر از قبل شکل می‌گیرد، در نتیجه رویارویی افراد با هم بیشتر  و باعث چرخش ویروس می‌شود. بنابراین در مدیریت ویروس کرونا باید الگوی مواجهه افراد مبتلا و مشکوک با افراد حساس را مدنظر قرار دهیم، یعنی همان کاری که مدتی است در قالب طرح شهید سلیمانی درحال اجراست. براساس این طرح به جای این که جامعه هدف ما 80 میلیون ایرانی باشند، با یک درصد افراد که همان مبتلایان یا افراد مشکوک به بیماری هستند، سر و کار داریم و به جای مراقبت غیرفعال، مراقبت فعال را جایگزین می‌کنیم. یعنی سراغ کانون‌های اصلی آلودگی می‌رویم نه سراغ تک‌تک افراد. البته این اقدام باید زودتر از این شروع می‌شد، اما ما درماه‌های گذشته به جای پرداختن به موضوع پیشگیری و علت،‌ به درمان و پرداختن به معلول مشغول شدیم که به خاطر این شیوه، افراد زیادی را نیز از دست دادیم. 

در نخستین ساعاتی که خبر شهادت شهید محسن فخری‌زاده را شنیدم، نوشتن یک مثنوی را آغاز کردم: «سواری بر زمین افتاد و اسبی در غبار آمد/ غروب از جاده دردا باز اسبی بی‌سوار آمد». تا پاسی از شب بیدار بودم و شعر را بازنویسی می‌کردم. سوگ و خشم و غم توأمان در من بود. من ایشان را نمی‌شناختم و روز شهادتشان با ایشان آشنا شدم. ولی انگار ایشان و امثال‌شان، در نسبتی با وجود من شاعر به شهادت می‌رسند. او برای این شهید شد که من زنده بمانم و خودش در مفهومی معنوی زنده بماند. من باید بنویسم و همسایه من باید بداند که او نگهبان ما در مرز دانش بوده است. باید بداند شهیدکردنش برای ما هم خطر است و هم خطیر. خطیر از این رو که وظیفه‌مان در ادامه‌دادن راهش بیشتر می‌شود. گمان می‌کنم اثر هنری ما را باید در دل واقعه نگه دارد. ما باید برویم آنجا که شهید می‌افتد، بایستیم و از آنجا شروع کنیم.
در نوشتن این مثنوی به واقعه عاشورا و به قصه‌هایی چون لیلی و مجنون اشاره‌هایی داشته‌ام. در پرداختن به شهادت شهید فخری‌زاده، من با این موضوعات تمام‌نشدنی درگیر بودم. این قصه‌ها تمام‌شدنی نیست؛ عاشورا حقیقتی همیشه زنده است. قصه‌های عاشقانه هم تمام نمی‌شوند. ما وارد این قصه‌ها می‌شویم و نقش خودمان را بازی می‌کنیم. ما می‌توانیم به جای اشاره مستقیم به رویدادی که ما را دچار غلیان احساسات می‌کند، الگو و ساختاری چون ساختار قصه لیلی و مجنون را مدنظر قرار دهیم و زمانه خودمان را در آن ببینیم و به مجنون تازه‌تری بپردازیم. من به عنوان علی‌محمد با زندگی‌ام از خراسان وارد آن قصه می‌شوم و خودم را در آن پیدا می‌کنم. عاشورا که طبعا زنده‌تر از این حرف‌هاست. من وقتی می‌بینم رزمنده‌ای، دلاوری، دانشمندی یا مسؤولی شهید می‌شود، ماجرا را در دل قصه عاشورا یا یک قصه عاشقانه می‌بینم. رویارویی حق و باطل و سلوک آدمیزاد به سمت خیر و روبه‌رویی با باطل، آن‌قدر زنده و بزرگ است که در هر زمانه‌ای، قابلیت انطباق دارد. اگر در شعرم به عاشورا اشاره می‌کنم، شهید فخری‌زاده را به آن رویداد و آن رویداد را به زمانه خودم می‌آورم چون آن ماجرا هنوز تمام نشده است.
شب اول که این مثنوی را می‌نوشتم، منقلب بودم. فردا شبش متوجه شدم سوگ آرام‌آرام در من اثر و بیش از پیش من را غمگین و گریان کرده است. انگار آدم وقتی می‌نویسد، فهم سوگ، لایه‌های واقعه را به تاخیر می‌اندازد.

 هفته گذشته طالبان یورش برق‌آسایی به شهرستان«مایمی» در شمال‌شرق افغانستان داشت. این منطقه روی خط مرزی این کشور با تاجیکستان و در استان بدخشان قرار دارد. در این عملیات قریب 15 نیروی امنیتی افغانستان به شهادت رسیدند. چند روز قبل هم آنها در غزنی طی یک عملیات انتحاری بیش از 30 سرباز ارتش و نیروی پلیس را شهید و دو برابر این رقم را مجروح کردند. البته همزمان طالبان ده‌ها عملیات دیگر داشته که قصد لیست کردن آنها را ندارم، اما آنها که به‌درستی افغانستان را می‌شناسند و مسائل آن را دنبال می‌کنند، از بالا گرفتن حملات گروه طالبان در بدخشان حیرانند.
قریب دو دهه پیشتر وقتی که امارت اسلامی طالبان برای خودش حکومتی بود و چند کشور هم آنها را به رسمیت شناخته بودند، آنها حدود 90 درصد خاک افغانستان را تصرف کرده و اما دره پنجشیر، شمال استان تخار و نیز تنها یک استان به‌طور کامل از دستر‌س‌شان دور ماند. حتی پای یک نفر از آنها به استان بدخشان نرسید. احمدشاه‌مسعود با همان اندک نیرو و امکاناتش راهشان را سد کرد. حالا عجیب نیست که با وجود دولت و ارتش که ده‌ها هزار نیرو دارد و مهم‌تر از آن حضور20 ساله انبوه نیروهای آمریکایی، پهپادها و مادر‌بمب‌هایشان و نیز حضور گسترده ناتو در افغانستان، طالبان به‌طور چشمگیری در این استان هر روز به موفقیت تازه‌ای می‌رسد؟ آنها در 50 کیلومتری شهر فیض‌آباد، مرکز استان بدخشان، منطقه وسیع «راغستان» را با معادن سرشار و معروف طلای آن تصرف کرده و با دستگاه‌های راه‌سازی نظیر لودر و بولدوزر، این معادن را می‌کاوند و طبق گزارشات طلای قابل توجهی هم برداشت می‌کنند. آن‌قدر که با فروش آن، هزینه‌های حضور خود در منطقه را تامین می‌کنند.
کمتر بدخشانی‌ای می‌توان یافت که مدعی استقرار صدها عضو القاعده در کنار نیروهای بازگشته از سوریه همراه با خانواده‌هایشان در منطقه «خوستک» بدخشان نباشد و کمتر افغانستانی‌ای می‌توان یافت که نداند استان بدخشان مملو از معادن بی‌نظیری چون «زمرد»، «یاقوت»، «طلا»، «لاجورد»، «لعل» و امثال آن است. به طوری‌که اگر فقط همین استان از میان 34  استان افغانستان را  دولت در کنترل کامل داشته باشد قادر است با درآمد معادن آن، کل کشور را بگرداند. درآن صورت آنها نیازی به محافلی چون نشست ژنو و طلب کمک از کشورهایی که هرکدام با هزار و یک شرط مبلغی را متعهد شده‌اند، نداشتند. چرا این اتفاق نمی‌افتد؟ چرا طالبان در این دوره به‌سادگی در بدخشان ترکتازی می‌کند؟ چرا دولت بی‌تفاوت است؟ چرا طالبان تلاش می‌کند خود را به مرزهای بین المللی این استان برساند؟
جز این سؤالات صدها سؤال مهم دیگر در این‌باره می‌توان پرسید. پرسش‌هایی که پاسخ به آنها نگارش یک کتاب را می‌طلبد، اما در حد چند خط شاید جواب برخی این باشد، اشرف غنی رئیس‌جمهور آشفته‌ترین جغرافیای کره‌زمین است. این را باور دارم. او مردان توانمند و سالم کافی برای اداره امور ندارد. فساد دارد سیستم اداری دولتش را له می‌کند. هر مسؤول محلی اغلب علاوه بر دولت با زورمندان منطقه و گروه‌های تروریستی محدوده خودش ارتباط دارد. این وضعیت برای عمده آنها بهتر هست. زیرا اگر برای مثال دولت بر معادن بدخشان حاکم باشد، همه درآمدها به خزانه می‌رود و نظارت‌ها دست آنها را می‌بندد. اما در هرج و مرج آنها می‌توانند به‌عنوان یک طرف دعوا از برداشت‌کنندگان معادن یا هر جا که درآمدی هست، سهمی بگیرند و برای آن سهم به کابل هم پاسخگو نباشند. معدن لاجورد «یمگان» در همان بدخشان مثال جالبی برای این مورد است.مردم محلی می‌گویند؛ عده‌ای آن را استخراج می‌کنند. سهمی به تروریست‌ها و زورمندان منطقه می‌دهند، سهمی به مسؤولان دولتی محلی که البته پنهانی است و مابقی را خود برمی‌دارند. برگردیم به ابعاد سیاسی ماجرا ؛ هدف طالبان فراتر از بدخشان و قدم بعدی آنها می‌تواند ایجاد آشوب در آن سوی «آمو» یعنی در تاجیکستان باشد. در چنین وضعی «دوشنبه» بیش از حد منفعل است. چرا؟ تاجیک‌ها و دیگر اتباع افراطی ممالک آسیای میانه از سوریه به پشت مرزهای خانه رسیده‌اند. یادتان باشد، بدخشان و این منطقه از جهان آبستن حوادث عجیبی است، با اینحال هم غنی و هم امامعلی رحمان گویا جز تماشا قادر به حرکت دیگری نیستند. در بدخشان چه خبر است؟

رئیس رسانه ملی با حضور در ساختمان امام علی(ع) از 16طرح نوآورانه و همچنین هشت پروژه futurezone رونمایی کرد.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، در روز پایانی هفدهمین اجلاس فناوری رسانه و دقایقی پیش از برگزاری آیین اختتامیه اجلاس، دکتر علی عسکری رئیس سازمان صدا و سیما به همراه دکتر علیدادی، معاون توسعه و فناوری رسانه، با حضور در ساختمان امام علی(ع) در برنامه‌ای که به دلیل رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی بدون حضور مدیران و همکاران برگزار می‌شد، از 16 طرح نوآورانه و همچنین هشت پروژه futurezone رونمایی کرد.
سامانه اعلان حملات Defacement Web وبگاه‌های سازمان صدا و سیما، طرح جامع امنیت سازمان، سامانه اتوماسیون تولید و پخش شبکه قرآن(اطلس)، سامانه اشتراک‌گذاری محتوا- مدیا سیما(UGC)، سامانه کنترل هوشمند و مانیتورینگ از راه دور فرستنده رادیویی  AM، دستگاه دیکودر صدا مبتنی بر IT، دستگاه مالتی پلکسر/دی مالتی پلکسر 18 کاناله سیگنال نوری، سامانه مدیریت فرآیندهای کسب و کار در حوزه مدیا(Media BPMS)، دستگاه انکدر ویدئو با وضوح 4k، دستگاه انکدر مدولاتور مجتمع، سامانه  Slow Motion، اسناد راهبردی و کاربردی فناوری رسانه، پهپاد کابلی 600 متری، شلتر پهپاد سوختی به همراه کاکپیت، پهپاد تمام سوختی رسا و همچنین پهپاد کابلی 150 متری، عناوین 16 پروژه رونمایی‌شده توسط رئیس سازمان صدا و سیما اعلام شده است.

آمریکا چین را به نقض تعهدات بین‌المللی در ارتباط با تحریم‌های کره شمالی متهم کرد.
به گزارش تسنیم به نقل از جروزالم پست،  وزارت خارجه آمریکا دیروز (سه شنبه) چین را متهم کرد که تعهدات خود در باره اعمال تحریم های بین‌المللی علیه کره شمالی را  آشکارا نقض کرده است.
الکس وونگ، دستیار معاون وزیر خارجه آمریکا در امور کره شمالی در مرکز مطالعات راهبردی بین الملل چین را به «تلاش برای بی‌اثر کردن» رژیم تحریم های سازمان ملل باهدف متقاعد ساختن کره شمالی برای کنار گذاشتن برنامه هسته ای تسلیحاتی خود متهم کرد.
امروز همچنین خبری درباره تحویل واکسن کرونا از سوی چین به رئیس کره شمالی و خانواده وی منتشر شد که سخنگوی وزارت خارجه چین این موضوع را رد کرد.