بی‌گمان در زمان پخش نخست سریال مینو، حضور عباس غزالی به عنوان یکی از نقش‌های اصلی توجه و نگاه‌هایی را به خود جلب کرد. یادآوری ایفای نقش این بازیگر جوان، حالا هم که مینو از آی‌فیلم بازپخش می‌شود، خالی از لطف نیست. غزالی با نقش بهروز در سریال وضعیت‌سفید به شهرت و پیش از سریال وضعیت‌سفید در مجموعه‌هایی همچون داستان یک شهر، یوسف پیامبر، رستگاران و پس از آن در آثاری از جمله مادرانه، شاید برای شما هم اتفاق بیفتد، چرخ فلک و شاهرگ هم به ایفای نقش پرداخت اما هیچ‌کدام شهرت بهروز را برایش به ارمغان نیاوردند. این بازیگر حالا و با سریال مینو آمده بود تا علاوه بر به‌نمایش گذاشتن بخش دیگری از توانایی‌هایش در هنرپیشگی از سایه سنگین کاراکتر بهروز بیرون آید.
غزالی تاکید می‌کند آنچه برایش اهمیت داشته، تفاوت نقشش در سریال مینو در قیاس با سایر کارهایش بوده و همچنین می‌گوید که رضا را بسیار دوست داشته و با این کاراکتر ارتباط نزدیک و تنگاتنگی را برقرار کرده است. این بازیگر جوان تصریح می‌کند که جلوی دوربین، لحظه به لحظه با رضا و احوالاتش زندگی کرده و در زمان تصویربرداری دیگر عباس غزالی نبوده است. در ادامه کامل این گفت‌وگو را می‌خوانید.
 سریال مینو را از آی‌فیلم دنبال کردید؟
بله، هم سریال مینو را به‌شدت دوست دارم و هم برای شبکه آی‌فیلم احترام زیادی قائلم و سعی می‌کنم هر وقت فرصت داشته باشم سریال را تماشا کنم.
 کاراکتر رضا چقدر برایتان جذابیت داشت که نقشش را برای بازی پذیرفتید؟
 خیلی زیاد. اصولا تا با یک کاراکتر ارتباط برقرار نکنم، نمی‌توانم نقشش را بازی کنم. وقتی پذیرفتم نقش رضا را بازی کنم به این معنا بود که توانسته‌ام با او ارتباط بگیرم. برای همین جلوی دوربین لحظه به لحظه با رضا و احوالاتش زندگی کردم و در زمان تصویربرداری دیگر عباس غزالی نبودم بلکه رضا شکری بودم و کاملا خودم را در قالب آن فضا گنجانده بودم. سعی کردم تمام اتفاقات و حال‌وهوای آن دوران را در کاراکتری که بازی‌اش می‌کردم ته‌نشین و با رضا زندگی کنم.
 به لهجه جنوبی چگونه رسیدید؟ آیا از قبل آشنایی داشتید؟
در ابتدای کار، دوستان تردید داشتند که به سمت در نظر گرفتن لهجه برای شخصیت‌ها بروند یا خیر. اصرار من این بود که اگر هم نمی‌خواهید به سمت لهجه بروید، حداقل کاراکترها لهجه تهرانی هم نداشته باشند و یک آهنگ و لحنی که مخصوص مردم جنوب است برایشان درنظر گرفته شود. درنهایت، این پیشنهاد پذیرفته شد. دلیل اولیه برای نداشتن لهجه هم به این دغدغه بازمی‌گشت که بازیگران درگیر لهجه گرفتن نشوند و همه تمرکز و توانشان معطوف بازی باشد؛ ضمن این‌که زمان چندانی هم تا آغاز تصویربرداری نمانده بود و این نگرانی وجود داشت که بازی‌ها دو دست شود. به نظرم هم حق داشتند. اما زمانی که تصمیم به داشتن آهنگ و لحن جنوبی برای بازیگران شد، به نظرم نتیجه خوبی گرفتیم. در مورد شناخت خودم از آهنگ و لحن جنوبی هم در ابتدای فعالیت بازیگری‌ام یک تله‌فیلم را بازی کردم که داستانش در جنوب استان بوشهر می‌گذشت و من نقش یکی از اهالی را بازی می‌کردم. خودم هم لهجه جنوبی را خیلی دوست دارم. به‌طور کلی، گرفتن لهجه مناسب یکی از جذابیت‌ها و چالش‌های بازیگری است.
 چه بازخوردهایی از مخاطبان سریال گرفتید، چه در پخش اولیه از شبکه یک و چه در بازپخشی که شبکه آی‌فیلم روی آنتن خود دارد؟
امروزه هر سریالی برای پرمخاطب شدن نیاز به معرفی مناسب دارد. هنگام پخش سریال مینو از شبکه یک، بسیاری از دوستان و اطرافیان با این مجموعه همراه شده و نظرات مثبت خیلی زیادی گرفتم. با این حال، احساس من بر این است آنچنان که باید و شاید به این سریال بها داده نشد. حالا که سریال در حال بازپخش از شبکه آی‌فیلم است، احساس می‌کنم که بیشتر از بار اول دیده می‌شود و این برای خودم هم جالب است.
 هنوز بسیاری از مخاطبان شما را با نقش بهروز و بازی فوق‌العاده‌تان در سریال وضعیت سفید به یاد می‌آورند. چه کرده‌اید تا از بهروز وضعیت سفید فاصله بگیرید؟
یکی از ویژگی‌ها و چالش‌های بازیگری که همیشه برایم جذاب بوده، این است که بتوانم آدم‌های مختلف را زندگی کنم و نه فقط بازی کنم. بین این دو خیلی تفاوت است. من اصولا گزیده‌کار هستم و یکی از دلایل این گزیده‌کاری‌ام این است که منتظر می‌مانم تا قصه‌ها و نقش‌هایی پیشنهاد شوند که با تجربه‌های قبلی‌ام متفاوت و شناسنامه متمایز خود را داشته باشند. رضای سریال مینو با بهروز وضعیت سفید خیلی‌خیلی تفاوت داشت و این مساله برای من خیلی ارزش دارد و به بازی در چنین نقشی افتخار می‌کنم. سعی می‌کنم برای هر نقشی یک شناسنامه به‌وجود بیاورم و از عباس غزالی جدا شده و در قالب یک شخصیت جدید زندگی کنم.
 آیا بعد از وضعیت سفید، نقش مشابه بهروز به شما پیشنهاد شد؟
نه واقعا. در سریال‌هایی که در سال‌های اخیر پخش شده، کدام نقش شبیه کاراکتر بهروز بوده است؟ یا حال و هوای کدام سریال شبیه وضعیت سفید بوده؟ البته پیشنهادهایی داشتم که از من می‌خواستند همان کارهای بهروز را انجام دهم اما بدون بستر مناسب، طبیعی است که هیچ‌یک از آن پیشنهادها را نپذیرم.
 سریال مینو نسبت به دیگر سریال‌های ساخته و پخش شده در حوزه دفاع مقدس برای مخاطب جذاب‌تر است. نقاط قوت و علل جذابیت مینو را در چه می‌دانید؟
فکر می‌کنم کارگردان سریال در روایت لحظه به لحظه آن آدم‌ها و به‌خصوص کسانی که یک‌دفعه در مسیر دفاع افتادند، جسارت زیادی به خرج داد. در واقع آقای پوروزیری اتفاقات را به بهترین و واقعی‌ترین شکل روایت کردند. اگر به سراغ تاریخ نرویم و وقایع آن را به‌شکل درستی روایت نکنیم تحریف خواهد شد. باید از آنچه بر مردم رفته تا کشور حفظ شود، سخن بگوییم.
 این روزها مشغول چه کاری هستید؟
اخیرا سریال «شاهرگ» از من پخش شد. در حال حاضر یکی دو کار سینمایی آماده اکران دارم که نمی‌دانم با این وضعیت، چه زمانی روی پرده می‌روند و چه سرنوشتی پیدا می‌کنند. پیشنهادهایی هم دارم که در حال مطالعه‌شان هستم. البته ترجیح می‌دهم در شرایطی کار کنم که موج کرونا فروکش کرده باشد و به سلامتی‌ام آسیب نزند.




قصه «مینو»
اگر بخواهیم جزئی‌تر از داستان مینو بگوییم، می‌شود گفت که این مجموعه عاشقانه‌ای است که در تابستان و پاییز59 در روزهای آغازین جنگ تحمیلی می‌گذرد و روایتی از عشق، خیانت و انتقام است که ناگهان با شروع جنگ شکل دیگری پیدا می‌کند و جای همه‌چیز و همه‌کس عوض می‌شود.
قصه عاشقانه‌ای بین یک جاسوس عراقی و یک پرستار که فضای ملتهب جنگ آن را دستخوش فراز و فرودهای بسیار می‌کند.
علاوه بر غزالی مهدیه نساج، سیاوش طهمورث، محمود پاک‌نیت، پروانه معصومی، سلمان فرخنده، مالک سراج و شیوا ابراهیمی از دیگر بازیگرانی هستند که در این سریال حضور دارند.
در نقد این سریال هم می‌توان گفت که علاوه بر فضای داستانی که تا حد قابل‌توجهی مخاطب را با خود همراه می‌کند، بازسازی حدود چهار دهه قبل در طول یک مجموعه کار چندان ساده‌ای نیست، اتفاقی که البته این گروه به خوبی از پس آن برآمدند. فاصله گرفتن از دیالوگ‌های شعاری هم ویژگی دیگری است که در مینو تا حدی به چشم می‌خورد. به طور کلی باید گفت که به‌تصویرکشیدن روابط عاطفی و انسانی آدم‌ها و دلبستگی‌شان و تلاشی که برای رسیدن به خواسته‌هایشان می‌کنند، درونمایه این سریال را شکل می‌دهد.





خیلی‌ها گفتند اشتباه کردم
یک دهه از پخش سریال «وضعیت‌سفید» و بازی غزالی در کاراکتر بهروز گذشته است. نقشی که باعث شد طبق جریان همیشگی نانوشته، پیشنهادهای مشابه زیادی به او شود. اینجاست که می‌شود به آن نقش علاوه بر فرصت از دید یک تهدید هم نگاه کرد. جریانی که غزالی در پاسخ به این‌که آن انتخاب به کدام مورد نزدیک‌تر بوده، گفت: آن زمان در تلویزیون چندان شناخته شده نبودم و البته قبل از وضعیت‌سفید در سریال «رستگاران» به کارگردانی سیروس مقدم بازی کرده بودم و پخش هم شده بود. آن نقش به اندازه خودش دیده شد. بعد که نقش بهروز در سریال وضعیت‌سفید پیشنهاد شد خیلی‌ها گفتند اشتباه کردی این نقش را پذیرفتی.
به این دلیل که می‌گفتند تو تازه شناخته شده‌ای و باید پشت سر هم بازی کنی و در دید باشی، نه این‌که برای مدت دو سال خودت را درگیر بازی در وضعیت‌سفید کنی. خودم هم نگران این مساله بودم. تنها فردی که برخلاف دیگر دوستان فکر می‌کرد استاد پرستویی بود، چون ایشان هم قرار بود در وضعیت‌سفید بازی کنند و با قصه و فضای سریال آشنا بودند. به من گفتند اصلا نگران نباش، چرا که داری مالیات کاری را پرداخت می‌کنی که درست است دو سال نیستی، اما وقتی سریال پخش شود به اندازه چند کار سینمایی تو را به بالا پرتاب می‌کند. من به حرف‌های ایشان ایمان داشتم و وقتی پیش‌بینی‌شان درست از آب درآمد، ایمانم دوبرابر شد.



هرچقدر از خرمشهر بگوییم، بازهم کم است
قبل از سریال مینو، فیلم‌ها و سریال‌هایی مثل «روز سوم» لطیفی و «خاک سرخ» حاتمی‌کیا راجع به روزهای ابتدایی جنگ در خرمشهر ساخته شده که در این آثار جوانان خرمشهری درگیر هستند و شاید این مدل نقش‌ها دیگر تیپ مانند شده باشد. این که غزالی برای آن‌که یک کاراکتر جدید و متفاوت را در قالب نقش رضا ارائه کند، موضوعی بود که او درباره‌اش گفت: همیشه ملاحظه‌ای در انتخاب نقش‌ها و فیلمنامه‌ها داشته‌ام که در روند کاری‌ام دچار کلیشه و تکرار نشوم  اما به این موضوع فکر نمی‌کنم که درباره این سوژه قبلا چند فیلم و سریال ساخته شده است. هر اثر نمایشی زاویه دید مختص به خودش را نسبت به یک اتفاق دارد و قصه‌اش از منظر نگاه نویسنده نوشته شده است.
به هر حال، محاصره خرمشهر در روزهای ابتدایی جنگ یک رخداد تاریخی است و سندیت دارد و می‌توان از زوایای مختلف به آن پرداخت. وقتی سناریوی سریال مینو را خواندم، فیلم‌ها و سریال‌هایی را که پیش از این به خرمشهر و دفاع مردم این شهر در برابر دشمن پرداخته بودند، در نظر داشتم، اما مینو زاویه دید خاص خودش را داشت. من بیشتر به این موضوع فکر می‌کردم و برایم اهمیت داشت که نقشم در این سریال با سایر نقش‌آفرینی‌هایم متفاوت باشد. هم قصه و هم کاراکتر رضا شکری برایم دوست داشتنی بود. از سوی دیگر، اعتقاد دارم هر چقدر درباره حماسه و مقاومت مردم در زمان دفاع‌مقدس و به‌خصوص در خرمشهر حرف بزنیم باز هم کم است. مردمانی که هیچ‌کدام رزمنده نبوده و مشغول زندگی خودشان بودند، ولی یکباره همه اسلحه به دست شدند و از خاک و ناموس‌شان دفاع کردند. این موضوع برای من خیلی ارزشمند است و دوست داشتم ادای دینی داشته باشم نسبت به این از خودگذشتگی‌ها. به نظرم، هم در تلویزیون و هم در سینما درخصوص ساخت فیلم و سریال درباره مقاومت مردم خرمشهر کم کاری شده و هر چقدر تولید داشته باشیم باز هم کم است.

تبلیغات در فضای مجازی
یکی از شرخرها، مردی تنومند با سری تراشیده و ریشی بلند در حدود سی و خرده‌ای ساله است که با عکس خودش مشتری جمع می‌کند. او خودش را این‌طور تعریف کرده:« سرعت و قدرت ما بیشتر از قانونه.» خدماتی‌که می‌دهد هم اینهاست: «وصول چک و سفته، رفع ایجاد مزاحمت، کتک‌کاری، ردیابی، نقطه‌زنی، رفت و آمد، تحقیقات،گوشمالی، درگیری، ضرب و شتم، نقص عضو کاری با چند سال سابقه کار. ما حق ضعیفان را می‌گیریم.»
در ادامه تهدیدهایش برای این‌که حساب کار دست‌تان بیاید با چه کسی طرف هستید، نوشته: «قیمت پایه کارها از پنج میلیون تومان شروع می‌شه تا 80میلیون تومان. وصول چک و سفته 30درصد هزینه داره. 10درصد قبل از کار و 20درصد بقیه را هم بعد از تموم شدن کار باید بدید. اگر کاری که دارین، حالا ضرب و شتم باشد یا گوشمالی و نقص عضو، تو شهرستان باشه، باید هزینه سفر و بیعانه را قبل از حرکت بدین. لب مطلب و شرایط کار همین‌هاس که گفتم، هستی بسم ا...نیستی وقت مارم نگیر.»
در ادامه حرف‌هایش برای این‌که نشان دهد چقدر در کارش حرفه‌ای است، گفته: «الان دیگه هر پیجی میری، هی میگن شرخر، شرخر، شرخر. بابا به مولا یارو طرف 14سالشه، پنج هزار تومن می‌ده یه بسته ایرانسل میخره، روزی 10میلیون از مردم می‌زنه. نه عکسی از خودش گذاشته و نه حاضره حتی 30ثانیه بیاد تصویری بحرفه. می‌خواین با کسی کار کنین، اول طرف حساب‌تونو بشناسین، ببینین کیه. والا ما از خودمون تو پیج عکس‌گذاشتیم، آدرس داریم، پلاک داریم، یه ایرانم مارو می‌شناسن. حالا بازم خودتون می‌دونین، ولی هیچ‌وقت گول پیجای فیک رو نخورید، اینها پول پیش رو که ازتون بگیرن، پشت گوش‌تونو دیدین، پول‌تونو و اونارو هم دیدین.»
بعد هم برای این‌که واقعی بودن خودش را به شما ثابت کند، تصویر واریزی‌های بانکی را روی صفحه‌اش قرار داده‌است. رقم‌ها هم متفاوت است. یک و نیم میلیون، سه و نیم میلیون، هشت میلیون، پنج میلیون.» جای دیگری هم گفته:
« دوستان دایرکت‌ها زیاده، صبور باشین به همه رسیدگی می‌شه.» استوری بعدی را این‌طور ادامه داده:« دوستان از قبل رزرو کنید لطفا. سرما شلوغه و تاریخ بدید بهمون. بعد از کار ما دلخور نشین.»

درآمدزایی با شرخری
شرخر دیگری هم برای تاراندن رقبایش از میدان و ترساندن آنها که گوشه چشمی به او دارند، عکس خونین فردی را در اورژانس یک بیمارستان در صفحه‌اش قرار داده تا حساب کار دست آنهایی بیاید که برایش شاخ و شانه می‌کشند. تصویر بعدی باز هم از یک اورژانس است و مردی را از پشت نشان می‌دهد که زخم موربی در حدود 30سانت روی کتف چپش با چاقو یا قمه زده‌اند. در توضیحش نوشته: «من اگه برسم بالا سرت، یه تیزی هست که میره تو گوشت و پوستت و اینم نمونه‌شه.» بعد تصویر چکی پنج میلیون تومانی را نشان می‌دهد که حق الزحمه‌اش است و به قول خودش حلال و پاک! 
بعضی از کاربران برایش نوشته‌اند: «داداش مرسی، کار انجام شد. دیگه طرف پررویی نمی‌کنه و گذاشته کنار و مثل گوسفند شده.» کاربر دیگری به اوگفته: «داداش می‌خوام یکیو طوری بزنی که سه هفته تو خونه زمینگیر بشه. چقدر هزینه‌شه؟» 
از او می‌پرسیم چه تضمینی وجود دارد که بعد از پرداخت بانکی، کار انجام شود؟ صدایش را کلفت می‌کند و می‌گوید: «ببین آبجی، ما نیازی به اعتماد کسی نداریم. می‌خوای برات رد بزنیم، می‌زنیم با همون شرایط و تعرفه‌هایی که گفتیم، نمی‌خوای به سلامت. من وقت ندارم که حالا بیام خودمو به شوما ثابت کنم. تا دلت بخواد مشتری داریم و بیکارم نمی‌مونیم.»

وصول طلب با تهدید اسلحه
شاهرخ، شرخر دیگری بود که کار اصلی‌اش، وصول کردن چک‌های پاس نشده‌بود. ابزار کارش فقط سلاح گرم بود. نه مشت و لگد می‌زد و نه دنبال چاقو و قمه می‌رفت.سلاحش را مسلح می‌کرد و می‌رفت سراغ سفارشی که به او داده‌شده‌بود. او بالاخره سال92 دستگیر شد. یکی از شاکیان او مردی به نام ناصر بود که به اداره پلیس رفت و از مردی درشت هیکل به جرم سرقت خودرو و اموالش شکایت کرد. او گفت این مرد آمده‌بود تا یکی از چک‌های پاس نشده‌اش به مبلغ 165میلیون ریال را وصول کند. ماموران کلانتری125 یوسف آباد دست به کار شدند و رد خودروی متهم را در خیابان14 امیرآباد زدند و در بازرسی از خودرویش، یک قبضه سلاح گرم را کشف کردند.

معروف‌ترین شرخر تهران
میلاد، یک خلافکار حرفه‌ای است که تا الان 20بار دستگیر شده و آخرین بار همین دی سال98 بود که به دام پلیس افتاد. همه جور جرمی در پرونده‌اش دارد؛ از درگیری تا حمل سلاح که برای هر جرمش، بین شش ماه تا یک سال هم در زندان بوده‌است. اولین‌بار خیلی کم سن و سال بود که دست به چاقو برد و یک نفر از هم سن و سال‌های خودش را زخمی کرد. به گفته خودش، عاشق این بود که همه از او حساب ببرند و بترسند. کار اصلی او زنده کردن چک‌های پاس نشده 100تا 200میلیون تومانی است. آخرین ماموریت شرخری او مربوط به صاحب یک نمایشگاه خودروست که به خاطر اختلاف حسابی که با یک نفر داشت، او را با ضربات چاقو طوری زخمی کرد که سه تا از انگشتانش قطع شد، اما با تلاش پزشکان پیوند خورد: «صاحب نمایشگاه از یک صاحب تالار، 160میلیون چک داشت که پاس نمی‌شد. با هم حرف زدیم و خلاصه قرار شد بعد از وصولش، نصف پول برای من باشد و نصف دیگر هم طلب او. رفتم سراغ صاحب تالار و با همان فوت و فن‌هایی که بلد بودم، چک را زنده کردم. پول را به حساب صاحب نمایشگاه ریخت و حالا وقت آن بود که حساب مرا تسویه کند، اما نامردی کرد و درصدم را نداد. بعد از مدتی که امروز و فردا کرد، فهمیدم سرکارم و قرار نیست پولم را بدهد. من هم با نوچه‌هایم به نمایشگاه او حمله کردم و با چاقو چند ضربه به دستش زدم و سه انگشتش را قطع کردم.»

قهرمانی که شرخر شد!
«سال89 بود که بالاخره، سرکرده یک باند تبهکاری که پلیس شهریار در تعقیب او بود، دستگیر شد. به مردی بدهکار بودم و نمی‌توانستم بدهی‌ام را بپردازم. رفته‌بودم از طلبکارم مهلت بگیرم که پنج نفر چاقو به دست با زور و تهدید وارد خانه‌ام شدند و مرا کتک زدند. به آنها التماس کردم کاری با خانواده نداشته‌باشند، اما توجه نکردند و همه ما را به‌شدت کتک زدند و بعد دار و ندارم را سرقت کردند و بردند. بالاخره یکی از همسایه‌هاکه متوجه وضعیت ما شده‌بود، نجات‌مان داد. بعد از این قضیه، شکایت کردیم و پرونده‌ای تشکیل دادیم.» این صحبت‌های یکی از قربانیان اوست.
در حالی‌که ماموران در حال چهره نگاری از شر خر بودند، عده‌ای دیگر با همان شکایت مشابه به پلیس مراجعه کردند. بالاخره پس از مدتی تعقیب و گریز، احسان، یکی از شرخرهای معروف محله شهریار دستگیر شد. طبق اعترافاتش، او قهرمان یکی از رشته‌های ورزشی بود:« ما علاوه بر جرایم خشن، دنبال وصول طلب طلبکاران هم می‌رفتیم و بدهکاران را کتک می‌زدیم. بعد از مدتی متوجه شدیم آنها علیه ما شکایت کرده‌اند از نوچه‌هایم خواستم آنها را کتک بزنند تا دست از شکایت بردارند. چنان آنها را ترساندیم که دیگر دنبال شکایت‌شان نمی‌رفتند، اما بالاخره توسط پلیس دستگیر شدیم.»

ضعف قانون، شرخرها را شیر می‌کند
دکتر افسر افشارنادری / جامعه‌شناس
 شرخری معضلی است که پیشینه آن به زمان قبل از انقلاب برمی‌گردد. اگرشرخری را به عنوان یک آسیب در نظر بگیریم، ریشه آن را در مسائل مختلف باید جست‌وجو کرد. مهم‌ترین مشکلی که هم اکنون در جامعه وجود دارد و منجر به این آسیب می‌شود، نبود برخورد قوی است. وقتی قانون با مجرمی به نام شرخر، برخورد قاطع قضایی کند، طبیعی است شرخری اتفاق نمی‌افتد. البته به این جرم، آن‌طور که باید و شاید نگاه و برخورد قانونی وجود ندارد. نتیجه‌اش هم این است کسانی که شرخری می‌کنند و مرتکب جرم می‌شوند، به‌دلیل ضعف قانون، قوی و به اصطلاح، شیرتر می‌شوند و سایر افراد جامعه هم با مشاهده ضعف در برخورد قانونی، تمایل به انجام این کار پیدا می‌کنند. 
 ضمن این‌كه نظارت بر این افراد در فضای مجازی نیز مشكل است و به همین دلیل من باید سواد رسانه‌ای داشته‌باشم تا 
تن به انجام چنین اقداماتی ندهم. خطا در جامعه آنقدر زیاد شده كه دیگر نمی‌توان خطا را تشخیص داد، چون آنچه وجود دارد و دیده می‌شود، خطاست. 

بدیهی است دلیل كاهش تعداد افرادی كه با وجود مجاز بودن، اقدام به انتخاب رشته نكرده‌اند، به یك مورد خلاصه نمی‌شود. اما یكی از مهم‌ترین این دلایل را بالا گرفتن رقابت بر سر دانشگاه‌های برتر می‌دانند. دلیلی كه هر وقت صحبت از بیشتر بودن تعداد صندلی‌های دانشگاهی نسبت به داوطلبان كنكور هم می‌شود، اساس وجود كنكور را به همین نكته مرتبط می‌دانند؛ این‌كه كنكور دیگر به معنای قبولی در دانشگاه نیست، بلكه به مفهوم قبولی در یك دانشگاه معتبر است. در یك دهه گذشته هم افزایش رغبت به حضور در كنكور رشته علوم تجربی آنقدر بوده كه حتی مسؤولان قصد داشتند با اعمال سیاست‌های اجبارانه به نوعی در این حوزه تعادل ایجاد كنند. ‌سیاستی كه موفق نبود و همچنان تعداد داوطلبان كنكور تجربی به شكل معناداری از دیگر رشته‌ها بیشتر است. حالا هم كه با كاهش چشمگیر انتخاب رشته داوطلبان مجاز در كنكور رو‌به‌رو هستیم، بسیاری این موضوع را مرتبط با داوطلبان رشته تجربی می‌دانند. راشد نظری، مشاور تحصیلی است و معتقد است؛ «مهم‌ترین علت روند نزولی انتخاب رشته داوطلبان كنكور، تمایل افراد به تحصیل در رشته‌های خاص است. بیشترین داوطلبانی كه از انتخاب رشته صرف نظر می‌كنند نیز مربوط به گروه آزمایشی تجربی هستند كه اغلب به رشته‌های پزشكی، دندانپزشكی، داروسازی و برخی رشته‌های پیراپزشكی همچون فیزیوتراپی، پرستاری، شنوایی‌سنجی، ‌گفتاردرمانی و كاردرمانی علاقه دارند. علت این تمایل، وضع نامساعد بازار كار است. داوطلبان كنكور چون از احتمال بیكار ماندن‌شان خبر دارند، به آینده شغلی رشته‌ها توجه می‌كنند و اگر رتبه مورد نظر را در كنكور كسب نكنند، از انتخاب رشته صرف‌نظر می‌كنند.»
نقش بازار كار در تمایل به تحصیل
بازار كار یكی از جاهای خالی پازل كنكور است و آمار همیشه در حال افزایش تعداد فارغ‌التحصیلان بیكار یكی از نشانه‌های این جای خالی است. فارغ‌التحصیلانی كه با صرف چند سال از عمر و هزینه‌های گاه گزاف به تخصصی آكادمیك دست یافته‌اند كه بازار كاری برای‌ آنها متصور نیست. وضعیت معیشتی و درآمدی هم یكی دیگر از علت‌هایی است كه پیوست شده به موضوع بازار كار، به این مفهوم كه حالا داوطلبان كنكور و خانواده‌های‌شان در افق نگاه آینده‌شان دست روی رشته‌هایی می‌گذارند كه علاوه‌بر بازار كار، از درآمد قابل‌توجهی هم برخوردار باشد و وقتی برای دستیابی به آن شانسی متصور نیستند از قید حضور در دانشگاه می‌گذرند. هر چند در این میان تناقضی هم وجود دارد. آن‌طور كه راشد نظری به جام‌جم می‌گوید: «با این كه بیكاری در بسیاری از رشته‌های علوم ریاضی و انسانی هم وجود دارد، اما برخی مسائل باعث شده تا داوطلبان این گروه‌های آزمایشی بیشتر از تجربی‌ها انتخاب رشته كنند.» اما این «برخی مسائل» چیست كه در گروهی كه سهم بالاتری از فارغ‌التحصیلان بیكار را دارد تمایل به حضور در دانشگاه بیشتر است؟ این كارشناس تحصیلی می‌گوید: «در گروه علوم ریاضی با این‌كه در چند سال اخیر، بسیاری از رشته‌های مهندسی بازار كار ندارد، ولی بسیاری از داوطلبان می‌دانند همین كه لیسانس مهندسی بگیرند، عضو سازمان نظام مهندسی می‌شوند، می‌توانند بیمه شده و از وام‌های مهندسی بهره‌مند شوند.»
صندلی‌ها به دنبال دانشجو
كنكورهای دومرحله‌ای دهه 60 را فراموش كنید، ‌افزایش یكباره جمعیت در ابتدای دهه 60 و تغییر هرم جمعیتی ایران بود كه معضلی به نام كمبود فضای دانشگاهی را به چشم می‌آورد، معضلی كه با ایجاد مشكل بزرگ‌تری به نام ساخت و تاسیس بی‌رویه دانشگاه‌ها قرار بود حل شود. آن سال‌ها جوانان به دنبال قبولی در دانشگاه بودند و حالا این چرخه شكل معكوسی به خود گرفته است و دانشگاه‌ها به دنبال جذب دانشجو هستند. به غیر از دانشگاه‌های مادر و برتر، تقریبا تمامی دانشگاه‌ها حالا برای ادامه روند حیات خود در فضای آموزشی به دنبال جذب دانشجو هستند. اتفاقی كه نشانه‌هایش از سال‌ها پیش نمایان بود و روند ورشكستگی این دانشگاه‌ها اما از یك دهه پیش كلید خورده است. بحرانی كه از آن به نام بحران «صندلی خالی» هم یاد می‌شود. این بحران در حال حاضر دانشگاه‌های پیام نور، جامع علمی كاربردی، آزاد و غیرانتفاعی را تهدید می‌كند. آمارهای سال گذشته نشان می‌دهد به ازای هر دانشجو، پنج صندلی خالی در این دانشگاه‌ها وجود دارد. در آن سال آن‌طور كه سازمان سنجش كشور اعلام كرد «بیش از ۳۲۸ هزار صندلی دانشگاه، متقاضی ندارد» و خالی مانده است. اما این اتفاق حتما معلول‌های دیگری هم دارد. البته كه وجود نابه‌سامانی‌های اقتصادی چند سال اخیر، وضعیت معیشتی سخت جامعه ایرانی را به همراه داشته و تحصیلات پرهزینه هم از آن دسته‌ای است كه می‌تواند با توجه به وضعیت اقتصادی به‌راحتی حذف شود، به این مفهوم كه بسیاری قید دانشگاه پولی را به‌واسطه هزینه‌های بالایش می‌زنند. اما دلیلی كه اغلب كارشناسان حوزه آموزشی آن را به عنوان یكی از مهم‌ترین دلایل این بحران می‌دانند، نبود توازن و هماهنگی بین متقاضیان رشته‌ها، داوطلبان حضور در دانشگاه‌ها و ظرفیت‌های درنظر گرفته شده است. متهم اصلی این نبود توازن هم نظام آموزش عالی است و این‌كه این گره بزرگ به‌واسطه ساماندهی نشدن دانشگاه‌ها پیش آمده است.
از علیرضا سلیمی كه حالا در هیات‌رئیسه مجلس حضور دارد، می‌پرسیم چرا با این‌كه میزان ظرفیت دانشگاه‌ها و صندلی‌های خالی بیش از داوطلبان كنكور است، داوطلبان امسال رغبت كمتری به حضور در دانشگاه‌ها دارند؟ او به جام‌جم می‌گوید: «این موضوع نشان‌دهنده ضرورت ساماندهی در این عرصه است. چنین موضوعی نشان می‌دهد نتوانسته‌ایم برنامه‌ریزی صحیحی در میزان جذب دانشجو و ظرفیت‌سازی در دانشگاه‌ها انجام دهیم و پیش‌بینی مناسبی از روند كاهش یا افزایش دانشجویان در سال‌های آینده داشته باشیم.»
دانشجویانی كه آب می‌روند
بیراه نیست هراس از فراگیری بیماری كرونا را در كمتر شدن تعداد افرادی كه اقدام به انتخاب رشته كرده‌اند، موثر بدانیم، این را می‌شود از انصراف نزدیك به 30 درصد از داوطلبان به حضور در جلسه كنكور هم متوجه شد. اما اگر بدانیم که این روند کاهشی در یک دهه گذشته ادامه داشته، می‌توانیم نقش بیماری كرونا را كمتر از چیزی بدانیم كه بشود روی آن تامل كرد. برخی از كارشناسان این حوزه معتقدند نباید همه دلایل این چالش را بی‌كیفیتی دانشگاه‌ها و البته افزایش آنها دانست، بلکه كاهش جمعیت جوان هم می‌تواند دلیلی بر این امر باشد. آمارهای موجود هم سنجه مناسبی برای تحلیل در این راستا دارد. مقایسه آماری كه از تعداد دانشجویان از سوی وزارت علوم به تفكیك سال منتشر شده بود، نشان از این دارد كه در سال ۹۲، چهار میلیون و ۸۰۰ هزار دانشجو در كشور وجود داشته، در حالی كه امروز این آمار به نزدیك سه میلیون دانشجو رسیده است.
كنكور برای انتخاب 17 درصد
آن‌طور كه اعلام‌ شده، امسال تنها 46 درصد اقدام به انتخاب رشته كرده‌اند. در حالی كه سال 98 این تعداد كمی بیش از 54 درصد بوده است. اما از همان 54 درصد داوطلبان سال گذشته كه انتخاب رشته كرده‌اند، چند درصدشان به دانشگاه رفته‌اند؟ جالب است كه در سال گذشته تنها 17 درصد داوطلبان كنكور با آزمون وارد دانشگاه شده‌اند! به این مفهوم كه از میان یك میلیون و ۱۱۹ هزار داوطلب تنها ۱۷ درصد داوطلبان در رشته‌های با آزمون دانشگاه‌ها قبول شده‌اند. به گواه آمار ارائه‌شده، تعداد یك میلیون و ۱۱۹هزار و ۴۱۱ داوطلب در آزمون سراسری سال ۹۸ ثبت‌نام كردند كه از این میان، تعداد یك میلیون و ۱۸ هزار و ۷۰۳ داوطلب در جلسه آزمون در روزهای ۱۳ و ۱۴ تیرماه ۹۸ حاضر بودند و از این تعداد، ۸۳۲ هزار و ۲۸۹‌داوطلب مجاز به انتخاب رشته شدند. آمار نهایی انتخاب رشته داوطلبان مجاز كنكور ۹۸ نشان می‌دهد از تعداد ۸۳۲ هزار و ۲۸۹ داوطلب مجاز، تعداد ۴۵۳ هزار و ۳۲۷ نفر معادل 54 درصد مجازین نسبت به انتخاب رشته‌های تحصیلی با آزمون اقدام كردند. در نهایت از تعداد ۴۵۳ هزار و ۳۲۷ نفر داوطلب كنكور ۹۸ كه مجاز به انتخاب رشته شده بودند، تنها ۱۹۱ هزار و ۲۱۵ نفر قبول شدند.
حیران میان مدرك و مهارت
 از زمانه‌ای كه مدرك سند افتخار بود، سال‌ها گذشته است. فرهنگی كه از طریق اعمال سیاست‌های اشتباه به افراد جامعه تسری داده شد و باعث رواج پدیده «مدرك‌گرایی» شد. حالا انگار جامعه ایرانی با واقعیتی رو‌به‌روست كه تحصیلات دانشگاهی به هر قیمتی، در آن جایی ندارد. نه كه كاهش چشمگیر داوطلبان متمایل به حضور در دانشگاه امسال را خروجی تغییر چنین فرهنگی بدانیم كه وضعیت معیشتی و عدم توازن بازار كار و فارغ‌التحصیلان بیكار؛ بسیاری از خانواده‌ها را به این نتیجه رسانده است؛ آنچه اهمیت دارد نه مدرك كه مهارت است. كسب مهارت نیز لزوما با نشستن بر سر كلاس دانشگاه به دست نمی‌آید و راه‌های كم‌هزینه‌تر و پربازده‌تری در این میان وجود دارد. كاهش تمایل به حضور در دانشگاه از سوی داوطلبان، اما به دلیل انتخاب دوگانه مهارت و مدرك هم نباشد، باعث چند اتفاق مهم در فضای دانشگاهی ایران می‌شود؛ یكی ورشكستگی دانشگاه‌های گران است كه نشانه‌هایش از سال پیش نمایان شده و معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال گذشته عنوان كرده «ظرفیت ۱۸دانشگاه غیردولتی و غیرانتفاعی در سال تحصیلی جدید صفر شده است» و دیگری كاهش سطح كیفی دانشگاه‌هایی است كه با كم كردن هزینه‌های خود به دنبال كسب دانشجویانی هستند كه خروجی تحصیلی آنها تنها یك برگ مدرك است.


چرا داوطلبان انتخاب رشته نمی‌كنند؟
ابراهیم سحرخیز، معاون پیشین وزارت آموزش و پرورش
 كاهش محسوس تعداد افرادی كه در كنكور امسال از انتخاب رشته دست كشیده‌اند، می‌تواند ناشی از چند عامل‌ باشد. به همین دلیل نباید آن را به صورت تك‌بعدی تحلیل كرد. در درجه اول لازم است توجه داشته باشیم در حالی كه بخش زیادی از داوطلبان كنكور صرفا برای امتحان كردن شانس خود در این آزمون شركت می‌كنند، بخش دیگری فقط برای قبولی در ظرفیت روزانه دانشگاه‌های دولتی كه قسمت اندكی از ظرفیت مجاز به انتخاب رشته را تشكیل می‌دهد، كنكور می‌دهند. حال وقتی این افراد در دوره‌های روزانه دانشگاه‌های دولتی پذیرفته نمی‌شوند، ناچارند كه در دوره‌‎های شبانه دانشگاه‌های دولتی یا مراكز آموزش‌عالی غیرانتفاعی، علمی و كاربردی و مانند این‌ مراكز ثبت‌نام كنند. ثبت‌نام در این دوره‌ها، همگی مشمول شهریه است و به نظر می‌رسد كه با توجه به تشدید مشكلات معیشتی مردم، بسیاری از افرادی كه مجبور به ثبت‌نام در این دوره‌ها هستند، به‌ناچار از انتخاب رشته و در نتیجه حضور در دانشگاه دست كشیده‌اند.
همچنین باید توجه داشت براساس آمارهای رسمی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بیشترین آمار بیكاری در میان قشر تحصیلكرده جامعه است. یعنی اكنون شرایط اقتصادی ایران به گونه‌ای است كه دیپلمه‌ها راحت‌تر از افراد دارای مدارك دانشگاهی، می‌توانند شغل متناسب با سطح تحصیلات خود را پیدا كنند. این در حالی است كه در سال‌های گذشته، شاهد خیل حضور افراد شاغل برای ارتقای مدارك تحصیلی‌شان بودیم، اما در شرایط كنونی بخش عمده‌ای از شاغلان مدرك دانشگاهی دارند و به نوعی جامعه از افراد تحصیلكرده اشباع شده است. اكنون حتی كار به جایی رسیده كه دانشگاه آزاد اسلامی و برخی مراكز آموزش‌عالی غیرانتفاعی به دنبال تعطیلی واحدهای آموزشی هستند و در چنین شرایطی، كاهش تعداد افرادی كه میلی به انتخاب رشته ندارند، كاملا طبیعی به نظر می‌رسد.
علاوه‌بر این، چند سالی است كه وزارت علوم اعلام می‌كند بخش زیادی از ظرفیت دانشگاه‌ها مربوط به رشته‌محل‌هایی است كه افراد می‌توانند بدون شركت در كنكور در آنها پذیرفته شوند. بنابراین بخشی از افرادی كه امسال مجاز به انتخاب رشته شده، ولی این كار را انجام نداده‌اند، به دانشگاه‌ها و مراكز آموزش‌عالی شهرهای محل زندگی خود می‌روند و از ظرفیت بدون كنكور این مراكز استفاده می‌كنند. حال با توجه به این‌كه براساس صحبت‌های مسؤولان آموزش‌عالی كشور، ظرفیت پذیرش بدون كنكور دانشگاه‌ها سال به سال بیشتر می‌شود، پس طبیعتا تعداد افرادی كه انتخاب رشته نمی‌كنند و از این ظرفیت استفاده می‌كنند نیز هر سال افزایش می‌یابد.
عامل دیگری هم كه به طور خاص در سال جاری می‌تواند باعث رشد تعداد افرادی شده باشد كه حاضر به انتخاب رشته نشده‌اند، این است كه هیچ‌كس از آینده شیوع كرونا خبر ندارد و با توجه به صحبت‌های مسؤولان دستگاه اجرایی، معلوم نیست كه حتما تا پایان امسال یا سال‌های تحصیلی آینده همه كلاس‌های دانشگاهی به صورت مجازی برگزار شود. بنابراین به نظر می‌رسد بخش زیادی از افرادی كه نتوانسته‌اند، رتبه‌های برتر در كنكور سراسری را كسب كنند تا در شهر خود به تحصیل بپردازند، برای پرهیز از مراجعه به شهرهای دیگر و احتمال ابتلا به كرونا از انتخاب رشته و شركت در دانشگاه انصراف داده‌اند.
البته در كنكور امسال نیز مانند سال‌های گذشته، بخش زیادی از داوطلبانی كه انتخاب رشته نكرده‌اند، جزو افرادی هستند كه فقط با هدف پذیرش در رشته‌محل‌های برتر كنكور داده‌اند، اما چون رتبه لازم را كسب نكرده‌اند، از انتخاب رشته پرهیز می‌كنند تا سال آینده دوباره كنكور بدهند. دلیلش هم این است که اگر این افراد بعد از انتخاب رشته در دانشگاه خاصی پذیرفته شوند، اما به دانشگاه مراجعه نكنند، از شركت در آزمون سراسری سال بعد محروم می‌شوند و بنابراین آنها ترجیح می‌دهند كه اصلا انتخاب رشته نكنند. به نظر هم می‌رسد كه تعداد این افراد در كنكور امسال به دلیل اضطراب شدیدی كه حواشی برگزاری كنكور برای همه داوطلبان ایجاد كرد، بیشتر شده باشد.

تا صحبت از قاچاق می‌شود همه تصور می‌كنند عده‌ای با صورت‌های پوشانده با یك كوله بردوش مشغول جابه‌جایی كالا هستند. جالبی ماجرا اینجاست كه برخی مسؤولان صراحتا اذعان می‌دارند که این حجم از قاچاق (چه قاچاق ورودی و چه معكوس) به صورت سازمان‌یافته انجام می‌شود و به دلیل این‌كه این افراد از باگ‌های سیستم اطلاع دارند و مرزها را نیز به‌خوبی می‌شناسند، با بهترین تجهیزات ممكن اقدام به قاچاق می‌كنند. برای بررسی این موضوع ابتدا باید درنظر داشت كه مابه‌التفاوت قیمت كالاها در داخل و كشورهای همسایه به دلیل كاهش ارزش پول ملی در ایران آنقدر افزایش یافته كه قاچاق كالا را توجیه‌پذیر كرده و بر انگیزه قاچاقچیان افزوده است. به عنوان مثال قاچاق دام یكی از مواردی است كه با افزایش نرخ ارز به یك رویه مرسوم تبدیل شده است.
برای مثال یك گوسفند 50 كیلویی در ایران قیمتی كمتر از صد دلار دارد، از طرفی از آنجا كه خوراك دام و طیور با ارز 4200 تومانی وارد كشور می‌شود، هزینه‌های پروار دام در كشور را به‌شدت كاهش داده و برای كشورهای همسایه ایران كه ارزش پول بالاتری نسبت به كشورمان دارند، خرید كالا ازجمله دام را توجیه‌پذیر می‌كند. به عنوان مثال هر كیلو گوشت قرمز در ایران قیمتی حدود صد هزار تومان دارد. به عبارتی قیمت هر كیلو گوشت در ایران كمتر از چهار دلار است. در حالی كه گوشت در كشورهای عربی با قیمتی حدود 15 دلار به فروش می‌رسد. این اختلاف قیمت باعث افزایش قاچاق دام و كالاهای خوراكی و مصرفی شده است كه در صورت حذف ارز ترجیحی شاید این موضوع كمرنگ‌تر شود.
حامل‌های سوخت به دلیل دریافت یارانه طی این سال‌ها، همواره در سبد قاچاقچیان قرار داشته و ساز و كار پیشرفته‌ای از تانكر و مخازن بزرگ تا لنج‌ها و قایق‌های حامل برای این كار در اختیار دارند. اما حالا علاوه‌بر قاچاق سوخت، قاچاق مواد غذایی مانند حبوبات نیز افزایش چشمگیری داشته، به طوری‌ كه قیمت لوبیاچیتی در بازار داخلی به 35 هزار تومان در هر كیلو افزایش یافته است. دلیل این افزایش قیمت بیش از آن‌كه به افزایش هزینه‌های تولید مربوط باشد، به افزایش صادرات و قاچاق این كالا مربوط است. برای مثال بررسی‌های خبرنگار جام‌جم نشان می‌دهد تنها كشفیات گمرك فقط در یك قلم لوبیاچیتی! در شش‌ماهه ابتدایی سال حدود هشت میلیارد تومان بوده است.
برخی كارشناسان معتقدند یكی از دلایل قاچاق در كشور، مشكلات معیشتی و بیكاری است. قیمت دلار در آستانه 30 هزار تومان قرار دارد و خط فقر به ده میلیون تومان رسیده است. همین موضوع باعث شده تا برخی افراد به منظور تامین معیشت با افرادی كه به صورت سازمان‌یافته برنامه‌ریزی قاچاق را انجام می‌دهند، همكاری كنند.
 وقتی ستاد مبارزه با قاچاق سكوت می‌كند
روزنامه جام‌جم برای پیگیری این موضوع با مسؤولان ستاد مركزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، چندین بار تماس گرفت كه دیروز هیچ‌كدام از آنها حاضر به پاسخگویی در این زمینه نشدند. ستاد مركزی مبارزه با قاچاق كالا و ارز تنها نهادی است كه در زمینه مبارزه با قاچاق معكوس می‌تواند اظهارنظر كند، اما متاسفانه به دلیل این‌كه مسؤولان این ستاد حاضر به پاسخگویی نبودند، نتوانستیم نظر آنها را در این زمینه جویا شویم.
مولوی احمدسپاهی، امام‌جمعه سورو شهر مرزی جالق در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: با توجه به این‌كه پول ایران (ریال) در برابر پول پاكستان (روپیه) افت كرده است و یك روپیه پاكستان 152تومان است لاستیك خودروهای سبك و سنگین، شیرخشك، روغن خوراكی، پودر لباسشویی، نوشابه و گوسفند به‌صورت غیرقانونی در این منطقه به كشور پاكستان قاچاق می‌شود.


تجهیزات قاچاقچیان بیشتر از امکانات  مبارزه با قاچاق است
 روح‌ا... لطیفی، سخنگوی گمرک ایران در گفت‌وگویی که با خبرنگار ما داشت به جزئیات قاچاق معکوس اشاره کرد و گفت: روغن‌های نفتی، مشتقات آن و مواد قیری، بیشترین کالاهایی هستند که تحت عنوان قاچاق معکوس از کشور خارج می‌شوند.
وی افزود: ضمن این‌که کره، دارو و لوبیا چیتی بیشترین کالا در بخش خوراکی‌ها بودند که از ابتدای سال تا 23شهریور توسط گمرک کشف شده است. ارزش کالاهای کشف شده در بخش قاچاق معکوس 944میلیارد تومان برآورد شد.
لطیفی با بیان این‌که قاچاق دام از مرزهای رسمی کشور امکان‌پذیر نیست، تاکید کرد: در حال حاضر چوپان، گله دام را از مناطق کوهستانی و صعب‌العبور بالا می‌برد و به نقطه مرزی می‌رسد. پس از این‌که قاچاقچی در کشور مقابل حاضر شد گله را به سمت کشور ثانی هدایت می‌کند و دام با این روش به صورت زنده از کشور خارج می‌شود.
به گفته وی، 9000کیلومتر مرز در سراسر کشور وجود دارد که بخشی از آن به صورت طبیعی جدا شده و بخشی از آن با فاصله توسط نیروهای انتظامی کنترل می‌شود. از این رو قاچاقچیان به دلیل آشنا بودن با مناطق مرزی به بهانه‌های کولبری و راه بلدی دست به قاچاق می‌زنند.
سخنگوی گمرک در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر این‌که قاچاق از مبادی رسمی هم انجام می‌شود یا خیر گفت: برخی قاچاقچیان با خلاف اظهاری اقدام به قاچاق معکوس در کشور می‌کنند. حتی برخی از آنها کالاهایی مانند گازوئیل که در ایران دارای مزیت است را با استفاده از موادی، ماهیت اصلی آن را تغییر می‌دهند تا در آزمایشگاه‌ها به عنوان گازوئیل شناخته نشود، اما پس از صادرات این گازوئیل‌ها تحت عنوان سایر مواد سوختی، محللی به آن اضافه می‌کنند که دوباره تبدیل به گازوئیل می‌شود. مشخص است این افراد نفوذ و قدرت زیادی دارند و به صورت سازمان‌یافته عمل می‌کنند و دارای تجهیزات زیادی هستند.


کاهش ارزش پول ملی، مهم‌ترین عامل قاچاق
 هنوز حوادث آبان98 فراموش نشده است. دولت در آبان یکشبه تصمیم گرفت بنزین را 200درصد گران کند. تصمیمی که موجب شد قیمت هر لیتر بنزین از هزار تومان به 3000تومان افزایش یابد. حسن روحانی در اولین سخنرانی خود پس از گرانی بنزین مدعی شد صبح جمعه متوجه گرانی بنزین شده است. موضوعی که به اعتراضات دامن زد و موجب خسارت 20هزار میلیارد تومانی به کشور شد. در آن زمان مقامات دولتی معتقد بودند یکی از دلایل گرانی بنزین، کاهش حجم قاچاق سوخت است. این در حالی بود که در زمان افزایش قیمت بنزین، نرخ ارز در کشور 11هزار و 400تومان بود که با احتساب قیمت بنزین در فوب خلیج‌فارس نرخ واقعی بنزین چیزی حدود 6000تومان بود. با این حال و با توجه به افزایش نرخ ارز محاسبه اعداد و ارقام موجود نشان می‌دهد قیمت بنزین فوب خلیج‌فارس در حال حاضر چیزی بیش از 12هزار تومان است؛ فاصله قیمتی که از افزایش انگیزه‌های قاچاقچیان برای قاچاق بنزین و بیشتر از آن گازوئیل حکایت دارد. در نتیجه قاچاق بنزین در شرایط فعلی به صرفه‌تر از گذشته شده است.
 مهدی طغیانی، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت‌وگویی با خبرنگار جام‌جم به موضوع کاهش ارزش پول ملی و نقش آن در افزایش قاچاق معکوس پرداخت و گفت: تغییر نرخ ارز یکی از عوامل اصلی توجیه‌پذیری قاچاق است، به همین دلیل باید برای مقابله با این پدیده اقداماتی انجام شود.
وی افزود: کالاهایی که به صورت یارانه‌ای وارد کشور می‌شوند یعنی از ارز ترجیحی برای واردات آنها استفاده می‌شود باید در قالب یک بسته کاملا مشخص و تعریف‌شده توزیع شوند یعنی دولت و سایر نهادها باید بر توزیع این کالاها نیز نظارت کنند. درباره موضوع دارو به جای این‌که یارانه تحت عنوان ارز 4200تومانی به واردکنندگان داده شود، این کالا باید با ارز نیمایی یا ارز بازار آزاد وارد کشور شود. اما در مقابل یارانه مذکور به صورت ریالی به شرکت بیمه خدمات درمانی پرداخت شود تا بیمار هزینه کمتری برای تامین دارو و درمان خود بپردازد. طبیعتا انحراف در این بخش کمتر بوده و کنترل و رسیدگی راحت‌تر خواهد بود.
طغیانی با اشاره به این‌که راهکارهای دیگری برای مبارزه با قاچاق معکوس وجود دارد، گفت: نکته بعدی این است که تورم داخلی متناسب با نرخ ارز آن‌قدر افزایش یابد که این موضوع توجیه‌پذیری قاچاق را در کشور کاهش دهد. البته در این صورت قدرت خرید مردم به‌شدت کاهش می‌یابد، اما اگر سیستم توزیع در کشور به صورت یک بسته مشخص تعریف شود قطعا آسیب کمتری متوجه کشور خواهد شد.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس به پرسش خبرنگار ما مبنی بر این‌که سیستم توزیع بسته برای مواد خوراکی و غذایی چگونه خواهد بود، تصریح کرد: ارائه کوپن و کالابرگ به همه مردم ایران برای تامین کالاهای اساسی‌شان یکی از راهکارهای مناسب است. در این صورت می‌توان یک سبد کالا برای هر خانوار به صورت ماهانه در نظر گرفت و افراد با مراجعه به مراکز مشخص کالای خود را دریافت کنند. در این صورت باید کالایی که در بازار عرضه می‌شود با قیمت ارز آزاد و متناسب با کشورهای همسایه تعریف شود که قاچاق توجیه اقتصادی نداشته باشد.

شورای امنیت سازمان ملل به درخواست كشورهای اروپایی برای بررسی نبرد جاری در قره‌باغ، جلسه اضطراری غیرعلنی برگزار كرد.نشستی كه حداقل تاثیری كوتاه مدت بر حل و فصل بحران ایجاد شده در این منطقه نداشته است. درگیری‌های خونباری كه از روز یكشنبه ۲۷ سپتامبر (۶ مهر) بین ارمنستان و آذربایجان در منطقه ناگورنو قره‌باغ آغاز شد، حداقل 100كشته بر جای گذاشته است. ضمن این‌كه هنوز آمارهای رسمی ( كه به نظر می‌رسد بیشتر از میزان اعلام شده است ) منتشر نشده است. شبكه یورونیوز در این خصوص گزارش داده است:  ۱۱ غیرنظامی نیز از جمله قربانیان بوده‌اند كه شامل ۹ نفر در آذربایجان و ۲ نفر در ارمنستان هستند.پیش از این، آرتسترون هوانسیان، سخنگوی وزارت دفاع ارمنستان از حمله «گسترده» نیروهای آذربایجانی در جبهه‌های جنوب و شمال شرقی خط مقدم خبر داده بود.
درگیری‌ها روز یكشنبه بین دو جمهوری شوروی سابق كه به مدت چندین دهه بر سر منطقه كوهستانی قره‌باغ اختلاف داشتند، آغاز شد. این منطقه، قلمرویی محصور در خشكی است كه در میان خاك آذربایجان واقع شده اما عمدتا ارمنی‌نشین است. ارمنی‌های این منطقه استقلال خود را با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در سال ۱۹۹۱ اعلام كردند، تصمیمی كه البته جمهوری آذربایجان هرگز آن را به رسمیت نشناخته است. با سقوط شوروی و وقوع جنگی كه ۳۰ هزار كشته برجای گذاشت، قره‌باغ زیر كنترل جدایی‌طلبان تحت حمایت ارمنستان درآمد.
 روایت‌های متفاوت طرفین از جنگ
مقامات ایروان و باكو، هر دو خود را پیروز نبردهای اخیر در قره‌باغ تلقی كرده و در عین حال، بر استمرار درگیری‌ها تاكید دارند. همین مساله، حل‌وفصل بحران قره‌باغ را سخت و دشوار كرده است. مقامات محلی قره‌باغ مدعی هستند مواضع از دست رفته در روز پیش از آن را دوباره به دست آورده است. اما برعكس، آذربایجان ادعا كرده است به پیشرفت‌های ارضی بیشتری دست یافته است.
 تازه‌ترین هشدار ایروان به آنكارا
رسانه‌های غربی گزارش داده‌اند، تركیه آشكارا حمایت كامل خود را از آذربایجان نشان داده و ایروان، آنكارا را به مداخله سیاسی و نظامی در درگیری متهم كرده است. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری تركیه كه پشتیبان اصلی آذربایجان در این منازعه است، دیروز خواستار پایان اشغال قره‌باغ به دست ارمنی‌ها شد. وی گفت: زمان آن رسیده كه این بحران كه با اشغال منطقه كوهستانی قره‌باغ آغاز شده، پایان یابد. به محض این كه ارمنستان سرزمینی را كه اشغال كرده ترك كند، منطقه روی صلح و آرامش را خواهد دید. مسكو نیز كه در تلاش است روابط صمیمانه با دو طرف جنگ را حفظ كند و نقش داور بزرگ منطقه‌ای را داشته باشد، مواضعش به ارمنستان نزدیك‌تر است. هر دو كشور درگیر جنگ، عضو یك اتحاد نظامی تحت سلطه روسیه به نام سازمان پیمان امنیت جمعی هستند. همین مساله سبب شده است روسیه قدرت مانور زیادی برای ایجاد آتش‌بس و مذاكرات دو طرفه میان ایروان و باكو در اختیار داشته باشد.
 خونین‌ترین درگیری طی 4سال اخیر
افزایش تعداد تلفات طرفین در جنگ قره‌باغ، منجر به رقم خوردن خونین‌ترین منازعه دو طرف طی 4سال اخیر شده است. به عبارت بهتر، جنگی كه از یكشنبه در قره‌باغ آغاز شد، سخت‌ترین درگیری دو طرف از سال۲۰۱۶ به این‌سو در این منطقه بوده و باعث ایجاد نگرانی‌های بین‌المللی شده است. جمهوری اسلامی ایران نیز در راستای ایجاد ثبات در منطقه، پیشنهاد میانجیگری را به طرف‌های درگیر ارائه كرده است. روسیه نیز به مذاكرات خود با مقامات وزارت خارجه هر دو كشور ارمنستان و آذربایجان ادامه می‌دهد. اتحادیه اروپا نیز با دعوت طرفین به خویشتنداری در عین حال نسبت به هرگونه مداخله خارجی در این نزاع نیز هشدار داده است. پیتر استانو، سخنگوی دستگاه دیپلماسی اروپا روز دوشنبه گفت: هیچ مداخله‌ای در این درگیری پذیرفتنی نیست و تشدید جنگ بسیار نگران‌كننده است، زیرا می‌تواند عواقب جدی برای ثبات منطقه داشته باشد.
 شكایت رسمی ارمنستان از آذربایجان
در كنار منازعه نظامی در قره‌باغ، منازعه حقوقی میان ارمنستان و آذربایجان نیز شكل گسترده‌تری به خود گرفته است. ارمنستان با ارائه درخواستی فوری به دادگاه حقوق بشر اروپا از این نهاد خواست اقدامات آذربایجان را محكوم كند. دادگاه حقوق بشر اروپا كه مقر آن در شهر استراسبورگ فرانسه است، یكی از بازوهای قضایی اصلی شورای اروپاست. ماده۳۹ اساسنامه این دادگاه به آن اجازه می‌دهد در صورت احساس «خطر قریب‌الوقوع و جبران‌ناپذیر» اقداماتی را علیه نیروی مهاجم انجام دهد. در نامه ارمنستان به دادگاه حقوق بشر اروپا آمده است: دولت ارمنستان از دادگاه می‌خواهد برای جلوگیری از حملات نظامی آذربایجان علیه غیرنظامیان در سراسر خط تماس با نیروهای مسلح ارمنستان و جمهوری آرتساخ و نیز برای توقف حملات كور و بی‌هدف، هدف قرار دادن غیرنظامیان و تخریب اموال عمومی در شهرها، علیه دولت آذربایجان اقدامات لازم را انجام دهد.


ترکیه یک فروند جنگنده «سوخو۲۵» ارمنستان را سر‌نگون کرد
وزارت دفاع ارمنستان اعلام کرده که یک فروند جنگنده «اف۱۶» ترکیه، یک فروند «سوخو ۲۵» نیروی هوایی ارمنستان را سرنگون کرده است.  
گزارش‌ رسانه‌ها حاکی است که خلبان جنگنده  سوخو ۲۵ ارمنستان، کشته شده است.
به گزارش فارس رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه روز دوشنبه با موضع‌گیری رسمی علیه ارمنستان و حمایت از آذربایجان در موضوع منطقه مورد مناقشه قره‌باغ، خواستار عقب‌نشینی نیروهای ارمنستان از این منطقه شد.
مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه با تاکید مجدد بر حمایت این کشور از جمهوری آذربایجان در دور جدیدی از تنش‌های نظامی با ارمنستان، گفته بود   آنکارا برای ایجاد صلح در منطقه مورد مناقشه قره‌باغ هر کاری بتواند انجام می‌دهد.
از سرگیری درگیری‌های مرزی جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه مورد مناقشه قره‌باغ از بامداد یکشنبه آغاز شد.
دو روز پیش از آغاز درگیری‌ها، سفارت آمریکا در باکو و ایروان از شهروندان آمریکایی خواسته بود وارد منطقه مورد مناقشه نشوند.
جمهوری‌های آذربایجان و ارمنستان، دو جمهوری استقلال یافته از اتحاد جماهیر شوروی از سال ۱۹۹۲ به دنبال تصرف منطقه قره‌باغ کوهستانی توسط ارمنستان و اعلام خودمختاری این منطقه وارد درگیری نظامی شدند.

كودكان شهید غزه
هنرمند: كری بیل
تكنیك: زغال روی بوم
كری بیل چند باری كودكان فلسطینی را روی بوم نقاشی خود آورده است. یكی از پرتره‌های تازه این هنرمند انگلیسی، دو كودك فلسطینی را كه اسرائیلی‌ها در غزه آنها را كشتند، به تصویر كشیده است. او این نقاشی را با زغال كشیده و با جوهر مارك تجاری رنگ كرده و گفته كه امیدوار است بتواند كار خود را در فلسطین به نمایش بگذارد.


بچه‌های جنگ
هنرمند: بیسان عرفات
تكنیك: اكریلیك روی بوم
در نقاشی‌های بیسان عرفات از كودكان فلسطینی، از نشانه‌های مرسوم در پرداختن به كودكان جنگزده خبری نیست. نه زخمی به صورت دارند، نه آوارگی را به‌وضوح نشان می‌دهند. برای یافتن و دریافتن این مظاهر، باید به لایه‌های پنهانی‌تر آثار او سرك كشید. این چهار نقاشی از این هنرمند فلسطینی در مجموعه «كودكان در جنگ» به نمایش درآمده است.



گلوله‌های شكلاتی
هنرمند: میخائیل پاتلاس
تكنیك: آبرنگ
«گلوله‌های شكلاتی». از نام اثر هم مشخص است كه آرزوی كودكانه، هیچ ملاحظه سیاسی نمی‌شناسد. بچه‌ها دوست دارند اگر هم گلوله‌ای در كار است از شكلات باشد. میخائیل پاتلاس 10 ساله این نقاشی را كشیده و در نمایشگاه هنری زئوم به نمایش درآورده است.



با قلبی در جیب
هنرمند: بلال خالد
تكنیك: دیجیتال
جمعه‌های راهپیمایی در غزه، شهدای كاریزماتیك بسیاری روی دست انتفاضه گذاشت. یكی‌شان هم محمد ایوب بود كه در چهارمین جمعه شهید شد. بلال خالد، هنرمند 26 ساله، این نقاشی را از صحنه شهادت او كشید. روی شلوار او با خودكار، شكل قلب كشیده شده بود؛ آن قلب، در تصویر نقاشی او نیز نمایش داده شده است.



چشم‌های قاطع تو
هنرمند: محمد الاعصار
تكنیك: كولاژ
تصویرسازی از آنجا كه هنر محبوب قرن اخیر است و به واسطه هنر مدرن و پاپ‌آرت، گرایش‌ها به آن بسیار رونق گرفته است، در رابطه با كودكان و نوجوانان فلسطینی هم بارها مورد استفاده قرار گرفته است. محمد الاعصار فلسطینی با استفاده از عكس كودك هموطنش، كه ماسك ضد شیمیایی به صورت دارد، این تصویر را ساخته است.




پیاز برای اشک نریختن
هنرمند: محمد جدا...
تكنیك: دیجیتال‌پینت
عیاش، كودكی فلسطینی بود كه برای اولین‌بار توی ماسك صورتش پیاز گذاشت تا از خود در برابر گاز اشك‌آور در حمله‌های ماه مارس محافظت كند. عكس را محمد جدا... گرفت؛ عكسی كه در داخل و خارج از فلسطین طنین‌انداز شد و مانند تصویری كه می‌بینید دستمایه كار طراح‌های گرافیك هم قرار گرفت. این اثر در اكسپوی فلسطین به نمایش درآمد.




آقای مرموز در کرانه باختری
هنرمند:  بنكسی
فلسطین یكی از جغرافیاهای محبوب هنرمند مرموز گرافیتی‌كار یعنی بنكسی است. بیش از 20گرافیتی از او در فلسطین موجود است. چهار اثر در این میان در غزه است و چند تایی در بیت‌اللحم. یكی از گرافیتی‌های او در امتداد كرانه باختری در بیت‌اللحم و روی دیوار هتل والدآف نقش بسته است. بنكسی شبانه خودش را به آنجا رسانده و این را كشیده بود. دختربچه‌ای فلسطینی را می‌بینیم كه در حال بازی معمای محبوب و مرتب‌سازی شكل‌هاست.

هواداران استقلال گیج شده‌اند. استراماچونی حرف راست را  می‌گوید یا احمد سعادتمند، مدیرعامل این باشگاه؟ احمد سعادتمند با عنوان شفاف‌سازی دوشنبه شب روبه‌روی دوربین باشگاه نشست و جزئیاتی که ادعا داشت برایش مستند دارد، افشا کرد. سعادتمند گفت در پیشنهاد اولیه به استراماچونی اعلام کردند 700‌هزار یورو به عنوان پیش پرداخت و یک میلیون قرارداد سالانه پرداخت می‌کنند تا بیاید. او در حالی که تاکید داشت استراماچونی با پیشنهاد مالی مخالفت کرده، توضیح داد: «پیشنهاد استراماچونی اما 2 میلیون و 400 هزار یورو بود.» در ادامه استقلال پیش پرداخت را به عدد 800 هزار یورو و دستمزد را به عدد ۱/۲ میلیون یورو رساند تا بتواند موافقت مربی ایتالیایی را بگیرد ولی در نهایت با آن مخالفت شد. سعادتمند همچنین خبر داد تمام این اقدامات برای آن بود تا بتوانند مانع از غرامت دو میلیون یورویی استراماچونی به خاطر قرارداد قبلی شوند و فحوای حرفش این بود که استقلال باید در آینده چنین رقمی را پرداخت کند.
 استراماچونی سکوتش را شکست
این توضیحات مدیرعامل آبی‌ها اما دیروز با واکنش استراماچونی همراه شد. او به زبان فارسی برای هواداران نوشت: «چه کسی، کجا و چگونه به من پیشنهاد 800 هزار یورو به علاوه ۱/۲ میلیون یورو قرارداد جدید را دادند؟ کدام انسان عاقلی این پیشنهاد را رد می‌کند، در حالی که من با مبلغی کمتر از این به ایران آمدم. چطور از این پیشنهاد خبر ندارم؟» استراماچونی همچنین از این گفت که واسطه ایتالیایی استقلال مذاکرات را نیمه‌کاره رها کرد چون از ابتدا «فیک» و «غیرواقعی» بود. او برای قانع کردن هواداران نوشت: «این‌که باشگاه چرا پس از فینال جام‌حذفی اسم من را اعلام کرد و درباره مذاکرات صحبت کردند ولی هیچکس از باشگاه حتی از مربی آینده و موردنظرشون درباره بازیکنان و آینده تیم چیزی نپرسید و با بازیکنان قدیمی تمدید کرد و بازیکنان جدید گرفت بدون مشورت. همه چیز فیک بود مثل اعدادی که دیروز مطرح شد. در واقع هیچ اقدامی اتفاق نیفتاده و فقط حرف بود که به مردم بگویند داریم عمل می‌کنیم.»
 مجیدی برمی‌گردد؟
بعد از اظهارات سعادتمند هواداران استقلال استراماچونی را دروغگو خواندند ولی بعد از پست دیروز این مربی همه چیز برعکس شد! ولی حالا برای همه یک سوال کلیدی وجود دارد؛ سرمربی بعدی استقلال چه کسی است؟ آیا سعادتمندی وجود خواهد داشت که مربی بعدی را تعیین کند؟ یک منبع خبری روز گذشته به روزنامه جام‌جم خبر داد مسعود سلطانی‌فر، وزیر ورزش به نزدیکانش تاکید کرده باید راه برای بازگشت فرهاد مجیدی به این تیم هموار شود!

روز گذشته روزنامه جام‌جم دست به افشاگری درباره «دعوای قلیان» در فرودگاه دوحه زد و درباره آن نوشت. این خبر دیروز مثل بمب ترکید و واکنش‌های متفاوتی داشت. ساعاتی قبل از انتشار این خبر اما احمد سعادتمند مدیرعامل استقلال هم دست به افشاگری دیگری زد و گفت یکی از بازیکنان به دوحه قلیان برده بود. او تهدید کرد تا زمانی که در استقلال باشد، جایی برای این بازیکنان نخواهد بود. این باشگاه درگیری فرودگاه را هم تکذیب نکرد تا مشخص شود هم قلیان بردند، هم در مسیر بازگشت در فرودگاه دوحه قلیان خریدند! انگشت اتهامات به سوی یک هافبک و یک مدافع استقلال نشانه رفته است. هر دوی این بازیکنان در رقابت‌های لیگ قهرمانان هم به میدان رفتند و فرسنگ‌ها با بازیکنانی که طرفداران توقع دارند، فاصله داشتند. خبرهای رسیده از داخل تیم استقلال حکایت از آن دارد حالا جو داخلی به‌شدت علیه احمد سعادتمند است. بعضی‌ها معتقدند مدیریت خوب کرد دست به افشاگری زد و بعضی دیگر معتقدند او با این اظهارات تیم خود را به حاشیه برد. این روزها بعضی بازیکنان نسبت به سعادتمند موضع تندی دارند‌. روز گذشته یکی از بازیکنان استقلال به روزنامه جام‌جم گفت: «وقتی این حرف را می‌زنند همه را زیر سوال می‌برند. اگر بازیکنی این کار را کرده او را کنار می‌کشیدند و با شخص خودش برخورد می‌کردند؛ نه این‌که بخواهند حرفی بزنند که برای همه ما بد شود.»
از نظر خیلی‌ها این مصاحبه احمد سعادتمند برای رفتن از استقلال بود. مدتی هواداران با بهانه بازگشت استراماچونی به استقلال سرگرم شدند و حالا سعادتمند بعد از رد کردن این خوان، به عنوان سردمدار بازیکن سالاری روی صندلی خود نشسته است. بعضی‌ها احساس می‌کنند این سیاست سعادتمند می‌تواند ماجرای رفتن او را قشنگ‌تر کند و بگوید: «من به خاطر مبارزه با بازیکن سالاری از استقلال رفتم.» البته که موضوع بازیکن سالاری در استقلال همیشگی بوده و در سال‌های گذشته بیشتر شده است. گروهی از بازیکنان نامی این تیم که خود را قدیمی‌تر می‌دانند، گروهی دارند که بارها مقابل مدیریت قرار گرفته است. سعادتمند هم اولین مدیری نیست که طعم آن را چشیده است. این گروه به باند «سفتا» یا همان سفت‌ها معروف هستند. ماجرای قلیان کشی هم در استقلال اتفاقی تازه نیست. در دوران قلعه‌نویی او مچ کاپیتان خود را در یک سفره‌خانه گرفت. دو بازیکن استقلال در دهه 80 با هم سفره‌خانه‌ای در سعادت‌آباد راه انداختند. تصاویری از رحمتی و غفوری در حال قلیان‌کشی به بیرون آمد و انگار این قصه سر دراز دارد.

حتی اگر واكسن تولید‌شده اثربخش باشد، باید گفت كه هیچ واكسیناسیونی وجود ندارد كه در هر شرایطی یكسان عمل كند. مثلا، برای پیشگیری از بیماری‌های ابولا و تب دانگ دو نوع واكسن به نام‌های اروبو (Ervebo) و دنگ‌واكسیا (Dengvaxia) تولید شد. واكسن اروبو سال ۱۳۹۸ و واكسن دنگ‌واكسیا سال ۱۳۹۳ تایید شدند.
واكسن را در‌نظر بگیرید. پیش از این‌كه سروكله كووید-۱۹ پیدا شود، به‌اندازه كافی وقت بود تا این واكسن تمام مراحل آزمایشی خود را طی كند. بررسی‌ها نشان داد موثرترین روش پیشگیری از ابولا، واكسیناسیون حلقوی است. در این روش افراد بیمار شناسایی شده و تمام كسانی كه با آنها در تماس هستند و همچنین افرادی كه با این گروه دوم تماس دارند را واكسینه می‌كنند. به این ترتیب یك حلقه از ایمنی اطراف ویروس شكل می‌گیرد.
اما برای واكسن دنگ‌واكسیا، موثرترین روش واكسیناسیون به شرایط محلی بستگی دارد. وقتی ویروس تب‌دانگ شایع می‌شود، واكسیناسیون گروهی بهترین پیشگیری در برابر این بیماری است و افراد بسیاری را در برابر این ویروس ایمن می‌كند. اما وقتی نرخ انتقال بیماری كمتر باشد، بهترین روش واكسیناسیون، نوع انتخابی است.
در این حالت بهتر است افرادی كه قبلا به این ویروس مبتلا شده بودند، واكسینه شوند. زیرا ابتلای دوباره به بیماری می‌تواند خطرناك‌تر از قبلی باشد. در این زمان سیستم ایمنی بدن واكنش شدیدتری نشان می‌دهد و موجب التهاب بسیاری در بدن می‌شود. همچنین واكسیناسیون نوزادانی كه بعید است قبلا به این ویروس مبتلا شده باشند هم می‌تواند نتیجه عكس داشته باشد؛ زیرا واكسن مانند بار اول ابتلا به بیماری عمل می‌كند.  
بنابراین این شرایط نشان می‌دهد، آنچه برای یك بیماری موثر است، ممكن است برای بیماری دیگر مطلوب نباشد؛ زیرا بیماری‌ها و واكسن‌ها با یكدیگر تفاوت دارد. به همین دلیل ویروس كووید-۱۹ كه نه در حال حاضر واكسنی برای آن وجود دارد و نه بیماری كاملا شناخته‌شده‌ای است، طراحی یك استراتژی واكسیناسیون برای آن كاری كاملا غیرعلمی است.
 سناریوی محققان برای واكسن كووید-19
در حال حاضر محققان سراسر دنیا، مانند محققان دانشگاه كوك در استرالیا، شروع به مدل‌سازی محتمل‌ترین سناریوهای واكسیناسیون كرده‌اند. گرچه هنوز نتایج هیچ‌كدام اعلام نشده است، چیزی كه می‌توانیم بگوییم این است كه واكسیناسیون حلقوی مناسب نیست و موثر نخواهد بود.
ویروس ابولا به‌وسیله تماس با مایعات بدن فرد بیمار منتقل می‌شود. بنابراین گسترش آن نسبتا كند صورت می‌گیرد. اما كووید-۱۹ نوعی بیماری تنفسی است كه سرعت انتقال بسیار بالایی دارد.
منطق پشت تولید هر واكسن جدید، كاهش شدت بیماری و مرگ‌ومیر ناشی از آن است كه اكنون برای ویروس كووید-۱۹ صدق می‌كند. اما در این میان ملاحظات دیگری هم وجود دارد. برخی از محققان می‌گویند، ملاحظات واكسیناسیون كووید-۱۹ فقط مربوط به سلامت افراد نیست. ملاحظات اقتصادی و البته خدمات ضروری مراقبتی را هم شامل می‌شود. بنابراین به این واكسن باید نگاهی غیر از نگاه سنتی واكسیناسیون داشته باشیم و به این سؤال پاسخ دهیم كه برای به حداكثر رساندن فواید و اثربخشی واكسن كووید-۱۹ چه كسانی را باید ابتدا
واكسینه كنیم؟
اگر مقدار تولید و ذخیره واكسن زیاد بود، این تصمیم‌گیری ساده‌تر می‌شد. اما مقدار واكسن كرونا حداقل در ماه‌های اولیه تولید كم است. بنابه گفته محققان دانشگاه آكسفورد، در بهترین حالت، تا ۱۲ ماه پس از تایید واكسن كرونا، فقط می‌توان دومیلیارد واحد واكسن تولید كرد. همچنین احتمال دارد كه برای هر فرد، دو واحد واكسن در دو نوبت لازم باشد. پس در این حالت برای يک میلیارد نفر واكسن آماده می‌شود. بنابراین بعید به‌‌نظر نمی‌رسد كه به‌سرعت تمام مردم دنیا به واكسن دسترسی
داشته باشند.
البته پیش از این سازمان جهانی بهداشت بخش سخت تصمیم‌گیری در مورد واكسیناسیون افراد را انجام داده است. این سازمان، اولویت اول را كادر درمان و كاركنان مراكز مراقبت‌های بهداشتی
در‌نظر گرفته است. تعداد این افراد در سراسر دنیا، ۵۰ میلیون نفر است.
گروه بعدی، ۶۰۰ میلیون بزرگسال با سن بالای ۶۵ سال هستند و پس از آن 1/1 میلیارد بزرگسالان بالای ۳۰ سال‌ كه بیماری‌های قلبی- عروقی، سرطان، دیابت، چاقی یا بیماری تنفسی دارند.
برخی كشورها هم برنامه‌های خاصی برای خود در‌نظر گرفته‌اند؛ مثلا در بریتانیا، كمیته مشترك واكسیناسیون و ایمن‌سازی، جلسه‌ای فوق‌العاده برای تصمیم‌گیری در مورد افرادی كه باید در اولویت اول دریافت واكسن باشند، تشكیل دادند.
آنها بنا به همان شعار آشنای بریتانیا در واكنش به‌ همه‌گیری كرونا «از نظام بهداشت ملی محافظت كنید و جان دیگران را
نجات دهید» اولویت اول دریافت واكسن كرونا را كادر درمان خود قرار دادند. سپس به افرادی كه بیش از همه در خطر ابتلا به كووید-۱۹ و مرگ ناشی از آن هستند واكسن داده می‌شود. به این ترتیب افراد مسن‌تر و آنهایی كه بیماری‌های زمینه‌ای دارند در این خط قرار می‌گیرند. بقیه باید صبر كنند تا نوبت‌شان برسد. البته نه به اندازه افرادی كه در كشورهای كم‌درآمد
زندگی می‌كنند.
 سیاست ایمنی‌ جمعی
محققان مركز كنترل و پیشگیری بیماری در آمریكا هم در حال آماده‌سازی واكسن‌هایی برای مقابله با كووید-19 هستند. آنها هم در برنامه واكسیناسیون خود ۱۲ میلیون نفر از كادر درمان را در اولویت قرار داده‌اند، سپس ۱۱۰ میلیون نفر از دیگر كاركنانی كه در مراكز درمانی  كار می‌کنند و همچنین افراد پرخطر واكسینه خواهند شد. ۲۰۶ میلیون نفر از عموم مردم در انتهای صف دریافت واكسن
قرار می‌گیرند.
باید یادآور شد هیچ‌كدام از این برنامه‌ها نمی‌توانند «ایمنی جمعی» به‌وجود آورند. ایمنی جمعی معمولا زمانی رخ می‌دهد كه تعداد بالایی از افراد در برابر بیماری مصون می‌شوند و جلوی گردش ویروس گرفته می‌شود. با این‌كه محققان ایمنی جمعی را ترفندی علمی نمی‌دانند، بسیاری از متخصصان معتقدند كه هنوز بهترین راه خروج از ابتلا به ویروس كرونا، ایمنی جمعی جهانی ناشی از دریافت واكسن
است. در واقع فرض بر این است كه اگر واكسیناسیون گروهی بتواند ۶۰ تا ۷۰ درصد جمعیت كشورها را پوشش دهد، می‌تواند ایمنی جمعی در برابر ویروس كرونا به‌وجود آورد. اما بنا به‌گفته محققان، واكسن‌های تولید ‌شده كرونا نمی‌توانند چنین اتفاق خوبی را رقم بزنند. بنابراین برنامه ایمنی جمعی هنوز در میان روش‌ها و ترفندهای مصون‌سازی در برابر ویروس كرونا
قرار نگرفته است.
منبع: New Scientist



پایان عالمگیری كرونا در سایه ابهام
عامل مهمی كه ممكن است در ایمنی جمعی اختلال به‌وجود آورد، وضعیتی است كه محققان به آن «تردید در واكسن‌زدن» می‌گویند. اكنون افراد بسیاری در مورد اثربخشی واكسن بدبین هستند. بنابر بررسی محققان، در پیام‌های شبكه اجتماعی از هر پنج پیام درباره واكسن، چهار پیام ضد‌واكسن است.  اطلاعات نادرست درباره واكسیناسیون، بسیاری از مردم را دچار تردید كرده است. در بریتانیا در بررسی 2000 نفر معلوم شد فقط ۶۷ درصد افراد به كاركرد مثبت واكسن اعتقاد دارند. در آمریكا هم در یك نظرسنجی مشخص شد ۴۲ درصد از مردم حتما واكسن خواهند زد، ۲۷ درصد هم به‌طور قطع از آن امتناع می‌كنند و بقیه هم
مطمئن نیستند.  محققان می‌گویند اگر این تردید ادامه پیدا كند، پایان عالمگیری كرونا سخت خواهد شد. در‌واقع هنوز واكسن كرونا تولید نشده است. اگر هم تولید شود، در ابتدا آنقدر زیاد نیست كه به‌سرعت در اختیار همه قرار گیرد و باید اولویت‌بندی شود. وقتی هم واكسیناسیون انجام شود، معلوم نیست
ایمنی جمعی به‌وجود آورد یا نه. در‌نهایت اگر واكسن تولید شود اما تعداد كمی از مردم از آن استقبال كنند، نمی‌توان به این زودی به پایان این بیماری امید داشت. در واقع پایان عالمگیری كرونا مانند مسابقه دوی ۱۰۰ متر است كه ما هنوز در چند متر اول آن قرار داریم!



بهتر نیست كودكان در صف‌مقدم باشند؟
انواع واكسن‌ها برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌ها و گسترش آن تولید می‌شود. مثلا واكسن آنفلوآنزا از انتشار ویروس این بیماری پیشگیری می‌كند و می‌تواند موجب ایمنی جمعی شود. به همین دلیل این واكسن به كودكان داده می‌شود تا از بیماری آنها و انتقال بیماری به افراد نزدیك خانواده خود كه آسیب‌پذیر هستند و بدن‌شان واكنش مناسب به واكسن نشان نمی‌دهد پیشگیری شود. اما در مورد واكسن كووید-19 هنوز نمی‌دانیم آیا می‌تواند موجب ایمنی جمعی شود. در‌واقع می‌دانیم این واكسن می‌تواند از ما در برابر ویروس كرونا مراقبت كند. اما مشخص نیست آیا توانایی ایجاد
ایمنی جمعی دارد یا نه.
بنابه گفته محققان، اگر این واكسن بتواند موجب ایمنی جمعی شود، مسلما در ارائه واكسن به افراد تجدیدنظر خواهد شد. مثلا برخی از افراد بدون نشان دادن علائم بیماری كووید-19 ناقل آن هستند. یا «ابرناقل‌هایی» وجود دارند كه می‌توانند تعداد بسیاری از مردم را بیمار كنند. متاسفانه این افراد را نمی‌توان به ‌آسانی شناسایی كرد اما واكسیناسیون معلم‌ها، افراد شاغل در سیستم حمل‌ونقل عمومی یا سوپرماركت‌ها
ایده خوبی است.
همچنین محققان می‌گویند بهتر است كودكان پیش از بزرگسالان كه در برابر واكسن حساس و آسیب‌پذیر هستند، واكسینه شوند. یكی از محققان دانشگاه آكسفورد معتقد است گرچه كاركنان مراكز درمانی و افراد مسن باید در اولویت دریافت واكسن قرار بگیرند، شاید بهترین ترفند، واكسینه كردن كودكان باشد. سیستم ایمنی بدن كودكان به واكسیناسیون واكنش بهتری نشان می‌دهد. به این ترتیب می‌توان شانس ایجاد ایمنی جمعی در جامعه را بالا برد. حتی ممكن است واكسن در افراد مسن‌تر مؤثر نباشد كه در این حالت بهترین ترفند، واكسینه كردن افراد اطراف آنها برای پیشگیری از انتشار بیماری است.

 منظور از اعلان قرمز برای مجرمان فراری، توسط پلیس اینترپل چیست و این اعلان چطور صادر می‌شود؟
پلیس‌های سراسر دنیا، سازمانی به نام پلیس اینترپل را تشكیل دادند كه 194 عضو دارد و دومین سازمان بین‌المللی از نظر تعداد كشور‌های شركت‌كننده است. هدف‌شان این است اگر در كشوری جرمی رخ داد و مجرم فرار كرد و به خارج از كشور رفت، بتوان او را دستگیر و به كشور محل وقوع جرم استرداد كرد. این تحت تعقیب قرار گرفتن توسط پلیس بین‌الملل انجام می‌شود. دو ابزار اساسی برای اجرای این هدف وجود دارد. ابزار اول بانك‌ها و سامانه‌هایی است كه هوشمند هستند و داده‌های خود را در آن قرار داده و با پلیس کشورهای عضو به اشتراك می‌گذارند. دومین ابزار، اعلان قرمز است؛ مقام قضایی یك كشور براساس حكم صادرشده، به پلیس می‌گوید این فرد مرتكب جنایتی شده و الآن به نظر می‌رسد در كشور نیست و از كشور فرار كرده، این را تحت تعقیب بین‌المللی قرار دهید. براین اساس ما به تمام دنیا اعلانی صادر می‌كنیم که این فرد جرمی در كشور ما انجام داده، حالا باید او را شناسایی و دستگیر كنید و به ما تحویل دهید.
 كشور درخواست‌كننده، چطور متوجه حضور مجرم فراری در كشور دیگر شده و استرداد انجام می‌شود؟
پس از مشاهده اعلان قرمز و دریافت اطلاعات و مشخصات اعلام شده در سامانه مربوط به سازمان اینترپل، پلیس بین‌الملل كشور مربوطه نسبت به تعقیب، دستگیری و بازداشت متهم اقدام و موضوع را به كشور خواهان و صادركننده اعلان قرمز اعلام می‌كند. پس از طی اقداماتی خاص، فرآیند استرداد و بازگشت متهم به كشور پیگیری و انجام می‌شود.
باید توجه داشت، اعلان قرمز اینترپل برای متهمان فراری باعث می‌شود كه شرایط زندگی برای آنان در محل اقامت سخت و ناامن شود و مصداق بارز آن تلاش برخی متهمان فراری در چند ماه اخیر در جلب رضایت شاكیان خود به صورت مستقیم یا از طریق وكلای‌شان بوده كه پس از به نتیجه رسیدن تلاش‌شان در جلب رضایت، پرونده مختومه شده است.
 آمار مشخصی وجود دارد كه در ماه، چند مورد اعلان قرمز توسط پلیس بین‌الملل ایران صورت می‌گیرد؟
به طور مشخص نمی‌توان گفت در ماه چه تعداد اعلان قرمز صادر خواهد شد. اما در چند ماه گذشته هر پنج شش روز، یك متهم فراری را بازگردانده‌ایم. البته به خاطر شرایط كرونا و مشكلات پروازی، در چند ماه اخیر برای بازگرداندن متهمان با مشكلاتی رو‌به‌رو بودیم و قبل از كرونا این آمار بیشتر بود.
 مجرمان فراری بیشتر مرتكب چه جرایمی شده‌اند؟
كلاهبرداری شبكه‌ای و قتل. در سه ماه گذشته چند قاتل كه در ایران مرتكب قتل شده و به خارج از كشور فرار كرده بودند را با اعلان قرمز دستگیر و به ایران بازگرداندیم.
 مهم‌ترین مجرمانی كه امسال به كشور بازگردانده شدند، در حوزه جرایم اقتصادی بودند؟
نمی‌توان گفت فقط اقتصادی بودند، پیش از این هم اعلام كردیم امسال تعدادی قاتل بازگردانده‌ایم. یكی از مجرمانی كه امسال به كشور بازگردانده شد، فردی بود كه در پوشش صرافی غیرمجاز و در قالب تبدیل پول و ارز، كلاهبرداری می‌كرد. او ادعا می‌كرد اگر پول مدت زیادی نزد او بماند، سود بیشتری می‌دهد. او بعد از یك سال فعالیت ناپدید شد كه با درخواست قاضی استان فارس، برای او اعلان قرمز شد و در یكی از كشورهای همسایه دستگیر و چند روز قبل به كشور بازگردانده شد. این فرد براساس اظهارات شكات، بیش از 200 میلیارد تومان كلاهبرداری كرده بود.
همچنین صراف دیگری كه در حوزه نقل و انتقالات ارزی كلاهبرداری كرده بود، با اعلان قرمز پلیس بین‌الملل در كشور دیگری دستگیر شد. كلاهبرداری او در ابتدا 600 میلیارد تومان بود كه بعد از دستگیری و شكایت شكات، به چند هزار میلیارد تومان افزایش پیدا كرد.
یك هكر حرفه‌ای را هم دستگیر كردیم كه با روش فیشینگ حساب بانكی افراد را هك كرده و بیش از 5/1 میلیارد تومان از حساب آنها برداشت كرده بود. محل ارتكاب جرم و مخفیگاه این هكر در یكی از كشورهای همسایه شناسایی شد و با درخواست قاضی و اعلان قرمز، او را دستگیر و به ایران منتقل كردیم كه پرونده‌اش در حال رسیدگی است.
در پایان پاسخ به این پرسش، باید تاكید كنم طی یك سال گذشته متهمانی كه پرونده‌های مالی بالغ بر 7000 میلیارد تومان داشته‌اند، در خارج از كشور شناسایی و به ایران استرداد شده‌اند.
 این مجرمان از مبادی رسمی از كشور خارج می‌شوند؟
متهم زمانی از كشور خارج می‌شود كه هنوز شكایتی علیه او انجام نشده، به همین خاطر وی هنوز از سوی قوه قضاییه ممنوع‌الخروج نشده است. یعنی ممكن است متهم قبل از اعلام جرم توسط شاكی و قوه قضاییه از كشور خارج شده و از مبادی رسمی عبور كرده باشد.
 مجرمان تحت تعقیب كشورهای دیگر در ایران دستگیر شده‌اند؟
بله. امسال چند مورد داشتیم كه متهم را دستگیر كرده و به كشور درخواست‌كننده اعلام كردیم و ماموران‌شان به ایران آمده و آنها را تحویل گرفتند.
 برای سركردگان گروهك تروریستی منافقین هم اعلان قرمز كرده‌اید؟
برای افرادی كه اقدامات تروریستی یا تشویق به ترور داشته‌اند، اعلان قرمز صادر می‌كنیم. استرداد سركردگان گروهك تروریستی منافقین در دستور كار پلیس بین‌الملل می‌باشد و برای آنها اعلان قرمز صادر شده است.
 پرونده خاوری و استرداد او به كجا رسید؟
برای ایشان اعلان قرمز صادر شده است و دستگاه قضایی، وزارت امورخارجه و پلیس درخصوص استرداد نامبرده در حال پیگیری می‌باشند.
 برای مرجان شیخ‌الاسلامی هم اعلان قرمز صادر شده است؟
بله. با دستور مقام قضایی برای او اعلان قرمز صادر كرده‌ایم كه هنوز پابرجاست.
 یكی از مجرمانی كه امسال توسط سازمان اینترپل دستگیر و به ایران استرداد شد، شخصی معروف به الكس است. گفته می‌شود او با همدستی مادرش و زن دیگری شبكه فساد خود را هدایت می‌كرد. برای دیگر متهمان پرونده اعلان قرمز صادر نشده است؟
پرونده الكس یكی از موضوعات پیچیده و حساس بود كه با تلاش پلیس اطلاعات و امنیت عمومی ناجا و با همكاری قوه قضاییه، وزارت امورخارجه و توسط پلیس بین‌الملل ناجا به نتیجه رسید. الكس با همدستی اعضای باندش یك شبكه فساد مالی و اخلاقی را هدایت می‌كرد كه برای او و اعضای باندش اعلان قرمز صادر شد. متهم اصلی نیز دستگیر و به ایران منتقل شد. دختری كه نقش اساسی در این پرونده داشت، با اعلان قرمز پلیس بین‌الملل ناجا دستگیر و به ایران منتقل شد. تا كنون چند عضو این باند را در كشورهای دیگر دستگیر و به كشور بازگردانده‌ایم. البته مادر متهم در میان آنها نیست.
 براساس اعلام پلیس فتا، سركردگان سایت‌های شرط‌بندی در خارج از كشور هستند، پلیس بین‌الملل به پرونده آنها ورود پیدا نمی‌كند؟
چند نفر از گردانندگان این سایت‌ها در خارج از كشور شناسایی و برای آنها اعلان قرمز صادر كرده‌ایم كه به محض دستگیری برای استردادشان به كشور اقدام می‌كنیم. پلیس بین‌الملل به موضوع سركردگان شبكه‌های قمار و شرط‌بندی ورود جدی داشته و با دستور قضایی آنها را تحت پیگیرد بین‌المللی قرار‌می‌دهیم.

اهتمام فراوان روحانی به پروتكل‌های بهداشتی
به نظر می‌رسد در میان مسؤولان و مردم، رئیس‌جمهور بیش از دیگران بر رعایت پروتكل‌های بهداشتی تاكید ویژه دارد و حتی با وجود انتقاداتی كه در این مدت نسبت به رویكرد وی شده، او همچنان بر همان مسیر قبلی اصرار دارد.
در این دوران شیوه‌های اعمال حاكمیت قوه مجریه و به‌ویژه سكانداری دولت، از سوی رئیس‌جهمور با دوران قبل از كرونا، تفاوت‌های ویژه‌ای كرده است. در روزهای اولیه كرونا بود كه دولتی‌ها به جای تشكیل جلسه در نهاد ریاست جمهوری به ساختمان حافظیه در مجاورت سعدآباد رفتند و جلسات دولت را در همین مكان برگزار كردند، زیرا فضای سالن‌های این محل برای حفظ فاصله‌گذاری اجتماعی، مناسب‌تر است.
برنامه‌های رئیس‌جمهور هم متاثر از كرونا بوده و كمتر در فضای عمومی حضور پیدا كرده است. حضور روحانی در این مدت تنها به افتتاح چند پروژه محدود شد و افتتاحیه‌های دیگر را به سایر اعضای هیات دولت سپرد. آخرین مراسم افتتاحی كه رئیس‌جمهور به صورت حضوری در آن شركت كرد در 7 خرداد و ‌مراسم آغاز به كار مجلس یازدهم بود. البته حضور در جلسات هیات دولت، ستاد اقتصادی دولت،‌ شورای هماهنگی سران سه قوه، ستاد مقابله با كرونا، شورای‌عالی فضای مجازی، جلسه ویژه ساماندهی مسكن، شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و یكی دو جلسه با برخی اصحاب رسانه‌ و مدیران نقش‌آفرین در عرصه تولید دارو از برنامه‌های  حضوری رئیس‌‌جمهور در این مدت بوده است.
 توصیه ستاد ملی مقابله با كرونا  به رئیس‌جمهور
این‌گونه جدی گرفتن پروتكل‌های بهداشتی از سوی رئیس‌جمهور، گرچه در بدو امر با واكنش‌های چندانی مواجه نشد اما بعدها و در ادامه مسیر با برخی انتقادات در فضای سیاسی و رسانه‌ای كشور مواجه شد. این نقدها زمانی به اوج خود نزدیك شد كه در جلسه رای اعتماد مدرس خیابانی، نامزد پیشنهادی وزارت صمت، روحانی برای دفاع از او در جلسه علنی مجلس حاضر نشد. این رفتار البته با گلایه‌های فراوانی از سوی نمایندگان همراه شد و حتی برخی از آنان در گفت‌وگو با رسانه‌ها نیامدن رئیس‌جمهور به این جلسه را یكی از دلایل عمده ناكامی مدرس خیابانی در كسب رای اعتماد دانستند و عدم حضور روحانی در جلسه رای اعتماد را بی‌احترامی و بی‌اعتنایی رئیس قوه مجریه به مجلس تلقی كردند. با این وصف، محمود واعظی، درباره چرایی حضور نیافتن رئیس‌جمهور در جلسه رای اعتماد وزیر پیشنهادی صنعت، معدن و تجارت گفت:‌ «حضور مقامات ارشد در جلسات عمومی و اماكن این‌چنینی تابع نظرات ستاد ملی مبارزه با كروناست و كمیته بهداشتی این ستاد است كه در این زمینه تصمیم می‌گیرد و همه تابع مصوبات و تصمیمات هستیم.»
با وجود انتقادات فراوان نسبت به نیامدن روحانی به جلسه رای اعتماد مدرس‌خیابانی، این مساله باردیگر در جریان رای اعتماد به رزم‌حسینی وزیر پشنهادی صمت تكرار شد و این بار هم رئیس‌جمهور با استناد به دستورالعمل ستاد ملی كرونا، برای دفاع از او به مجلس نیامد. اتفاقی كه باردیگر رفتار رئیس‌جمهور را با انتقادات بسیاری همراه كرد.
سوال‌های منتقدان
رویه‌هایی كه در موضوع رعایت پروتكل‌های بهداشتی از سوی رئیس‌جمهور در پیش گرفته شده است، البته با توجیهاتی نیز همراه است و برخی بر این باورند كه با توجه به جدی بودن موضوع كرونا، باید رعایت پروتكل‌ها و توصیه‌های ستاد ملی مبارزه با كرونا را از رئیس‌جمهور یاد گرفت.
اما چند نكته وجود دارد كه در این مدت مورد سوال منتقدان بوده و هنوز پاسخ شفافی به آن داده نشده است.
یكی صحبت‌های خود رئیس‌جمهور در مقاطع مختلف است كه بارها مخالفت خود را با برخی دوگانه‌سازی‌ها از جمله سلامت‌ و اقتصاد اعلام كرده و گفته برخی می‌خواهند به دلیل رعایت پروتكل‌های بهداشتی، كار و تولید در كشور را تعطیل كنند و این یك توطئه است. بر همین اساس بود كه پس از مدتی تعطیلی اصناف كه در همان اوایل شیوع كرونا در كشور روی داد، به دستور ستاد ملی مقابله با كرونا كه ریاست آن برعهده خود رئیس‌جمهور است، این‌گونه محدودیت‌ها برداشته شد.
از سوی دیگر همزمان با شروع همه‌گیری كرونا، تلاش‌هایی از سوی مقامات مسؤول برای رعایت هرچه بیشتر پروتكل‌های بهداشتی در اماكن عمومی، اداری و مراكز تجمع و... صورت گرفت. دوركاری به عنوان یكی از گزینه‌ها مطرح شد و آمارهای وزارت بهداشت و درمان هم حكایت از این داشت كه با رعایت این موارد و همچنین تاكید بر پیشبرد كارها براساس سامانه‌های اینترنتی و آنلاین، امورات مردمی در حوزه‌های شهری و اجرایی، میزان ابتلا و تلفات جانی، به صورت قابل ملاحظه‌ای كاهش پیدا كرد. اما بعد از گذشت چند هفته‌، دولت تغییر مسیر داد و به یكباره دستور بازگشت ساعات كار و حضور كارمندان به شرایط سابق را داد. آقای روحانی در سخنانی در دفاع از رفع محدودیت‌ها و در تشریح اتخاذ چنین سیاستی اعلام كرد كه تعطیلی كشور به مدت چند ماه امكان‌پذیر نیست.
چند هفته‌ای نیز در اوایل شیوع كرونا، طرح ترافیك لغو شد تا با استفاده مردم از وسایل نقلیه شخصی و كاهش مسافران وسایل نقلیه عمومی، روند شیوع كرونا كاهش یابد، اما لغو طرح ترافیك نیز بعد از مدتی پایان یافت و دیروز هم استاندار تهران باردیگر تاكید كرد كه طرح ترافیك، دیگر لغو نخواهد شد.
موضوع كنكور و شركت چند میلیون نفر در این آزمون سراسری هم از دیگر موضوعاتی بود كه با واكنش‌های زیادی مواجه شد، اما دولت و شخص رئیس‌جمهور عزم جدی برای عملی كردن آن داشتند.
 قبل از شروع سال تحصیلی نگرانی عمده خانواده‌ها حضور فرزندان‌شان در محیط‌های آلوده و ابتلای آنها به بیماری كرونا بود. اما با این وصف و با وجود اعتقاد برخی كارشناسان مبنی بر استمرار تعطیلی مدارس و آنلاین‌ بودن آموزش‌ها، مدارس و مراكز آموزشی باز شد.
البته رئیس‌جمهور در مراسم آغاز سال تحصیلی مدارس نیز برخلاف هر سال حضور نیافت و به قول المیرا شریفی‌مقدم، مجری شبكه خبر، زنگ آغاز مدارس را به صورت غیرحضوری برای دانش‌آموزانی كه حضوری به مدرسه می‌روند، نواخت.
روحانی در سخنرانی به مناسبت این مراسم كه به صورت ویدئوكنفرانس انجام شد، باردیگر عنوان كرد كه ثابت می‌كنیم دوگانه سلامت و آموزش نادرست است.
همچنین حسن روحانی در جلسه ستاد ملی مقابله با كرونا از بازگشایی مدارس به صورت حضوری دفاع كرد و گفت: «دشمنان به دنبال این بودند كه ما در مقابله با ویروس كرونا كشور را تعطیل كنیم و می‌خواستند كشور را به هم بریزند.» و همچنین ادامه داد: «هر قدمی كه برمی‌داریم و رسانه‌های بیگانه كه ضد كشور و ضد ملت ما هستند نمی‌خواهند كارها به روال معمول انجام شود.»
تفاوت رویكرد سران قوا به پروتكل‌های بهداشتی
البته محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور اعلام كرده كه مصوبه ستاد ملی مقابله با كرونا برای هر یك از مسؤولان متفاوت است و توصیه این ستاد به رئیس‌جمهور این است كه در این‌گونه مراسم حضور نیابد. با این اوصاف، مقایسه رفتار رئیس قوه مجریه با روسای دو قوه دیگر این سوال را ایجاد می‌كند كه آیا مصوبه ستاد مقابله با كرونا در مورد روسای قوا نیز تفكیك قائل شده و برای هر یك توصیه‌های جداگانه‌ای را مطرح كرده است.
در همین ایام كرونا و در ماه‌های اخیر، رئیس قوه قضاییه علاوه‌بر دیدارهایی كه به صورت ویدئوكنفرانس با برخی مقامات قضایی استان‌ها داشته، چند سفر استانی هم رفته است كه آخرین نمونه آن، سفر چند روز قبل به اردبیل بود. بازدید از رزمایش سراسری دفاع بیولوژیك نیروی زمینی سپاه، بازدید از پیش اعلام‌نشده از دادسرا و دادگستری شهرستان ری،‌ نشست هم‌اندیشی با جامعه فرهنگیان، نشست هم‌اندیشی با نهادهای مردمی و گروه‌های جهادی،‌ بازدید از یك مؤسسه خیریه اطراف تهران، شركت در نشست احیای حقوق عامه در لواسان از جمله اقدامات رئیس قوه قضاییه در این دوران بود.
همچنین رئیس قوه مقننه هم در جلسات علنی مجلس و كمیسیون‌های تخصصی و جلسات هیات‌رئیسه خانه ملت حضور پیدا می‌كند. او همچنین با رعایت پروتكل‌های بهداشتی در سفر استانی به خوزستان رفت. قالیباف در طول سفر چهار روزه به خوزستان، از همه حوزه‌های انتخابیه این استان بازدید كرد و با مسؤولان و مردم دیدار داشت.
فرماندهی جنگ از راه دور
در چنین شرایطی، دوركاری رئیس‌جمهور و مقید بودن او به حضور نیافتن در مجامع عمومی، بازتاب مثبتی در افكار عمومی نداشته است. به‌ویژه این‌كه كشور به لحاظ اقتصادی در شرایط نامناسبی قرار دارد و مردم با مشكلات فراوانی دست و پنجه نرم می‌كنند. در چنین شرایطی حضور پررنگ‌تر رئیس‌جمهور در عرصه، می‌تواند این دلگرمی را برای مردم به همراه داشته باشد كه كشور در جنگ اقتصادی با تمام توان حضور دارد و مسؤولان نیز از هیچ اقدامی كوتاهی نمی‌كنند. اما غیبت رئیس‌جمهور در مجامع عمومی باعث شده تا برخی چون اردشیر مطهری، نماینده گرمسار كه دیروز در جلسه رای اعتماد به وزیر پیشنهادی صمت صحبت می‌كرد، معتقد باشند كه رئیس‌جمهور خود را مخفی كرده و همچون فرماندهی است كه از دور می‌خواهد جنگ را اداره كند و طبیعتا چنین شرایطی از نظر افكار عمومی پسندیده نیست.




مصوبه ستاد ملی مقابله با كرونا، منتشر شود
در مورد مقید بودن رئیس‌جمهور به حضور نیافتن در جلسات خارج از دولت و استناد مقامات دولت به پروتكل‌های بهداشتی، باید چند نكته را در كنار هم مدنظر قرار داد.
اولین نكته این‌كه باید مصوبه ستاد ملی مقابله با كرونا به صورت شفاف برای مردم عرضه شود تا همه از جزئیات آن مطلع باشند. باید مشخص باشد كه این مصوبه صرفا ناظر به رئیس‌جمهور است یا شامل روسای دو قوه دیگر نیز می‌شود كه در اینجا این سوال مطرح می‌شود كه چطور دو رئیس دیگر علاوه‌بر حضور فعال در حوزه كاری خود، ضمن رعایت پروتكل‌های بهداشتی، به سفرهای استانی هم می‌روند. بر این اساس رسانه‌ها باید جزئیات این مصوبه را از ستاد مقابله با كرونا مطالبه كنند و بپرسند كه چرا در حال حاضر، این مصوبه، انحصاری شده است.
نكته دوم این‌كه وقتی مسؤولان و آقای رئیس‌جمهور، مردم را به فعالیت در كنار رعایت پروتكل‌های بهداشتی توصیه می‌كنند، چه اشكالی دارد رئیس‌جمهور هم كه منتخب همین مردم است، با رعایت پروتكل‌های بهداشتی، وظایف خود را به صورت حداكثری انجام دهد. به هرحال جان مردم هم مانند جان مسؤولان، عزیز است و وقتی گفته می‌شود هم باید چرخ اقتصاد بچرخد و هم پروتكل‌ها رعایت شود، رئیس‌جمهور هم باید همین رویه را در پیش بگیرد.
نكته سوم این‌كه مردم الان در مشكلات خیلی زیادی هستند و با مسائل مختلفی از جمله تحریم، سوء‌مدیریت، كرونا، شرایط بد اقتصادی و ... روبه‌رو هستند. در این شرایط انتظار می‌رود مسؤولان ضمن رعایت پروتكل‌های بهداشتی، حضور پررنگ‌تری در میان مردم داشته باشند. وقتی كشور در جنگ اقتصادی به‌سر می‌برد حضور مسؤولان در این جنگ نیز باید برای مردم ملموس باشد و این هیچ منافاتی با رعایت پروتكل‌ها از سوی رئیس‌جمهور ندارد.
نكته چهارم ‌این‌كه باید توجه داشت حضور نداشتن رئیس‌جمهور در جلسات خارج از دولت، باعث خلق حواشی می‌شود و همین حواشی به مسائل اصلی ضربه می‌زند و قطعا چنین مساله‌ای مورد نظر هیچ‌یك از مسؤولان نیست. 

       آمار ابتلا به کرونا در حال افزایش است و در این میان، شرایط در پایتخت از دیگر نقاط کشور بسیار وخیم‌تر گزارش شده است. اما استاندار تهران دیروز از این موضوع خبر داد که دورکاری کارمندان و لغو طرح ترافیک جزو پیشنهادهای اعمال محدودیت‌های جدید کرونایی نیست. با این حال، فرمانده ستاد مقابله با کرونای تهران به دورکاری معتقد است و متاسفانه پیشنهادهای ایشان در این زمینه اجرا نمی‌شود. این در حالی است که اجرای طرح دورکاری کارکنان، تاثیر به‌سزایی در کاهش شیوع ویروس کرونا دارد و بهتر است رئیس‌جمهور و سازمان امور اداری و استخدامی به دورکاری کارمندان نگاه ویژه‌تری داشته باشند.عامل مهم دیگری که می‌تواند باعث کاهش میزان شیوع کرونا شود، لغو طرح ترافیک است. اصولا کلانشهرهای ایران با مشکل کمبود ظرفیت حمل‌ونقل عمومی روبه‌رو هستند و اکنون ظرفیت‌های حمل‌ونقل در مترو و ناوگان اتوبوسرانی با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی تناسبی ندارد. حالا که قرار نیست طرح ترافیک لغو شود یا دورکاری بازگردد، به نوعی ما با دست خود افراد زیادی را در پیک شلوغی حمل‌ونقل عمومی راهی قطارهای مترو و اتوبوس‌ها می‌کنیم. یعنی با بی‌توجهی به لغو طرح‌ترافیک و لزوم اجرای طرح دورکاری کارمندان، عملا مردم را به گلوگاه ابتلا به کرونا می‌فرستیم. این در حالی است که با بازگرداندن طرح دورکاری و تنظیم ساعت کاری کارمندان، می‌توان برنامه‌ریزی دقیقی برای کاستن از بار شلوغی حمل‌ونقل عمومی و در نتیجه کاهش شیوع کرونا داشت. نکته دیگر این‌که  این روزها شاهد ‌ هستیم بیمارستان‌های پایتخت مملو از بیماران بدحال است؛ بنابراین اکنون زمان حساسی است که باید با اعمال محدودیت‌های سازنده، جلوی شیوع بیش از اندازه کرونا را بگیریم.
یادآوری می‌شود لزوما با ساخت بیمارستان و تجهیز کردن بیمارستان‌ها نمی‌توان بر بیماری پیروز شد، بلکه راهکار اصلی این است که از شیوع بیشتر بیماری پیشگیری کنیم. در واقع  زمان آن رسیده است محدودیت‌های مناسب برای مبارزه با کرونا را اعمال کنیم.  در بسیاری از مدارس و دانشگاه‌ها پروتکل‌های بهداشتی رعایت نمی‌شود، پس بهتر است به شیوه آموزش در مراکز آموزشی نیز نگاه جدیدی شود. در شرایط کنونی به نظر می‌رسد ارائه آموزش‌های مجازی بهتر از اصرار بر برگزاری حضوری کلاس‌هاست. پس فراهم کردن امکانات لازم این نوع آموزش برای همه دانش‌آموزان می‌تواند از مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری از شیوع بیشتر کرونا باشد. علاوه بر این،‌  باید به ارائه ماسک رایگان نیز توجه شود و در مکان‌های پرتردد و پرجمعیت در اختیار افراد قرار گیرد. نکته مهم دیگر،‌ مساله ‌ سفرهای درون‌شهری است. ادارات باید تدابیری بیندیشند تا مردم برای کار اداری کمتر در شهر رفت‌وآمد داشته باشند. بنابراین در شرایط حساس کنونی نباید برای در نظر گرفتن محدودیت‌ها، محدودیت قائل شد.

    عباس عبدی، روزنامه‌نگار اصلاح‌طلب -که در برخی جریده‌های این جریان از او به عنوان «عقل سرد اصلاحات» یاد شده- در یادداشتی با عنوان «پیشنهاد کناره‌گیری رئیس‌جمهوری» خواستار استعفای روحانی - آن هم 10ماه مانـده بـه پــــایـان دوره ریاست‌جمهوری‌اش -شده است. درباره ناصواب بودن این پیشنهاد چند نکته قابل ذکر است.
 چرا روحانی تا1400 باید بماند؟
عباس عبدی در یادداشت خود می‌نویسد: «با آغاز به کار مجلس جدید، وضعیت روحانی برای آنان مثل استخوانی شده که در گلو گیر کرده، نه می‌توانند آن را قورت دهند و اگر قورت هم دهند نمی‌توانند هضم کنند و نه می‌توانند آن را بالا بیاورند. به همین دلیل مدعی شدند او را تحمل می‌کنند، ولی این تحمل از روی ناچاری است و نه اختیار. به همین علت در تیر ماه یادداشتی نوشتم که «تحمل لازم نیست، استیضاحش کنید»، ولی اجازه این کار را نیز ندارند یا توانش را ندارند». (روزنامه اعتماد 99/07/06 )
سوال اینجاست که چرا منتقدان رئیس‌جمهور توان و قدرت استیضاح او را ندارند؟ عقبه اجتماعی و طبقه حامی روحانی پس از ناکامی‌های دولت در تحقق وعده‌ها نه تنها از او مایوس شده‌اند، بلکه به جرگه منتقدان روحانی و دولت پیوسته‌اند. فرض هواداران سابق و منتقدان امروز روحانی این است که در شرایط حاضر هر که سینه به سینه رئیس‌جمهور در برابر او بایستد می‌تواند بر ضریب حمایت اجتماعی خود در جامعه بیفزاید. همه مکانیسم‌های سنجش، روحانی و همه حامیان مطرح او را از منظر مردم نه تنها دارای اقبال، بلکه بسیار دارای ادبار نشان می‌دهد. در شرایطی که با ناکام شدن ایده اصلی دولت برای اداره کشور و سلسله وقایع ناگوار اقتصادی و کوچک شدن سفره مردم، دولت با چالش‌های جدی دست و پنجه نرم می‌کند، اندک توانی برای کنار زدن او کافی است. مهم‌تر از همه در جریان و هنگامه سهمیه‌بندی بنزین در آبان98 همه چیز برای استیضاح روحانی مهیا بود، اما این اتفاق نیفتاد و حاکمیت برای حراست از مردم‌سالاری حاضر شد متحمل هزینه شود. واقعیت این است که توان و قدرت کافی برای کنار زدن روحانی همواره وجود داشته، اما این اتفاق نیفتاده است.
این تصمیم حاکمیت است که روحانی و هر رئیس‌جمهور دیگر بماند و ایده خود را به پیش براند؛ هر چند ایده‌اش در تعارض بنیادی یا کارکردی با برخی وجوه جمهوری اسلامی باشد. او و ایده‌اش تحمل می‌شوند؛ چرا که این هر دو محصول خواست عمومی در مکانیسم مردم‌سالاری دینی جمهوری اسلامی است. نهال مردم‌سالاری در ایران نحیف و نوپاست و نباید آن را تحدید و تهدید کرد. نباید به هر بهانه‌ای فرآیندهای قانونی را فعال کرد تا خواست عمومی برآمده از مکانیسم‌های مردم‌سالاری دینی کنار گذاشته شود. در زمانه‌ای که نهال مردم‌سالاری دینی در صفر پیدایش خود در وضع شکننده‌ای قرار دارد نباید فرآیندهای قانونی را علیه آن فعال کرد؛ چرا که فعال کردن آن می‌تواند در این وضع شکننده به یک رویه متداول قانونی برای تحدید مردم‌سالاری دینی تبدیل شود. مهم‌تر از بودن یا نبودن روحانی، حفظ و رشد نهال مردم‌سالاری دینی در کشور است و این مهم هزینه دارد هر چند گزاف. روحانی با همه ناکامی‌ها و شکست‌هایش تحمل می‌شود نه به این دلیل که توان و قدرت عبور از او وجود ندارد، بلکه به این دلیل که اراده حاکمیت صیانت از نهال مردم‌سالاری دینی است. این مهم را رهبر انقلاب به‌صراحت بیان کرده‌اند. در این باره ایشان می‌فرمایند: «مسؤولانی هستند که همه تقریبا مستقیم یا غیرمستقیم انتخاب خود مردمند، دارند هم کار می‌کنند. باید کمک کرد. همه باید به مسؤولان کمک کنند تا بتوانند کار خوب انجام بدهند. بنده البته تذکراتی می‌دهم -عرض کردم، آنچه من گاهی علنی می‌گویم، یک‌دهم آنچه در جلسات خاص با آقایان عرض می‌کنیم هم نمی‌شود. گاهی هشدار می‌دهیم، گاهی دعوا می‌کنیم. معمولا مسائل گوناگون را تذکر می‌دهیم- منتها خب عرض کردیم، به‌قدر وسع. بنده این را به همه عرض بکنم: من مردم‌سالاری دینی را صادقانه قبول کرده‌ام. ما واقعا قبول داریم مردم‌سالاری دینی را، هر کسی را که این مردم انتخاب بکنند، ما او را رئیس می‌دانیم، او را مسؤول می‌دانیم، کمک به او را لازم می‌دانیم و وظیفه خودمان می‌دانیم. با همه دولت‌ها این‌جور بوده، با این دولت هم همین‌جور است. بنده به همه دولت‌ها کمک کرده‌ام. البته من در کارهای جزئی اینها دخالت نمی‌کنم، در وظایف ویژه اینها دخالتی نمی‌کنم اما کمکشان می‌کنم. همه دولت‌ها را بنده کمک کرده‌ام. به این دولت محترم هم همین‌طور، کمک می‌کنم.» (بیانات در جمع مردم قم 96/10/19)
 چرا رئیس‌جمهور  نباید استعفا کند؟
آقای عبدی در بخشی از یادداشت خود همچنان که از عنوان یادداشتش مشخص است به رئیس‌جمهور پیشنهاد استعفا می‌دهد و چنین می‌نویسد: « طی 10ماه گذشته هیچ مشکلی حل نشده، که بر مشکلات اضافه هم شده است. در این 10ماه کدام چشم‌اندازی تیره بود که تیره‌تر نشده است. بنابراین عاقلانه نیست که این وضع ادامه یابد... پیشنهاد می‌کنم روحانی شخصا دست به کار شود. کنار رفتن نه به معنای اعتراض، بلکه به معنای گشودن راه برای حل ماجرا. متاسفانه در ایران استعفا هم به سرنوشت طلاق دچار شده است. هر زوجی که طلاق می‌گیرند، حتما باید با دشمنی و نفرت و کینه‌ورزی و بدگویی حتی زد و خورد و دعوا همراه باشد، در حالی که می‌توان دوستانه هم طلاق گرفت. اگر دو نفر متوجه شدند به هر علتی نمی‌توانند با یکدیگر زندگی کنند می‌توانند دوستانه و مدنی از یکدیگر جدا شوند.»
این پیشنهاد را می‌توان دارای سویه‌های ذیل دانست:
الف- پیشنهاد به استعفا بنا به توضیح پیش گفته را باید پیشنهادی در تعارض با روندهای مردم‌سالارانه دانست. رویه شدن توصیه به اسقاط روندهای‌مردم‌سالارانه حتما در جهت بسط وضع مردم‌سالارانه نیست.
ب- علاوه بر مورد اول، مهم‌تر آن‌که این پیشنهاد سویه‌های پررنگ مسؤولیت‌گریزانه دارد. نه 10ماه بلکه طی هفت سال گذشته، دولت اعتدال با ایده سیاست خارجی توسعه‌گرا با تصوری ایده‌آلیستی و رمانتیک از روابط بین‌الملل با حمایت همه‌جانبه جناح مورد علاقه آقای عبدی بر اریکه قدرت تکیه زده و ظرفیت کشور را صرف آن کرده است و در نتیجه، آنچه امروز دچار آن هستیم حاصل همین ایده و تصور است. از منظر افکار عمومی، رها کردن کشور در وضع خودساخته، هم برای روحانی و هم برای جریان‌های سیاسی حامی او یک اقدام مسؤولیت‌گریزانه تلقی خواهد شد و حتی ضربه مهلکی بر سرمایه اجتماعی نحیف ایشان وارد می‌کند.
ج- پیشنهاد به استعفا، پیشنهادی مسالمت‌جویانه نیست بلکه به‌شدت ستیزه‌جویانه است. سیاست را صفر و صد تحلیل کردن، اقدامی رادیکال است. ما در میانه دو انتخاب سیاه و سفید ادامه وضع موجود با روحانی و تغییر وضع موجود بدون روحانی نیستیم. در میانه این دو تصمیم صفر و صدی می‌توان به طیفی از تصمیم‌ها اندیشید. اصلاح وضع موجود، اصلاح ایده ناکام رئیس‌جمهور و روندهای حاکم بر دولت راه میانه است که می‌توان به آن اندیشید. حرکت دادن و به تلاش واداشتن دولت در جهت اصلاح رویه‌های سابق حتما کار کم‌هزینه‌تر و کاراتری نسبت به حذف خود روحانی از مدیریت اجرایی کشور است. در ضمن باید توجه داشت استعفا در شرایطی که 10ماه به پایان دولت مانده اقدام موثری نیست. زمان لازم برای فرآیندهای حقوقی و اجرایی کنار گذاشتن روحانی و انجام مقدمات لازم توسط معاون اول به منظور برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری با زمان طبیعی برگزاری انتخابات چندان تفاوت زمانی ندارد. با توجه به این نکته جز آن‌که اهداف سیاسی ستیزه‌جویانه‌ای برای این پیشنهاد متصور بود، نمی‌توان چندان به این پیشنهاد خوشبین بود. استعفا در این شرایط که نظام برای دولت هزینه‌های بسیاری داده، به واقع اقدامی ستیزه‌جویانه است و حتما و طبیعتا حاکمیت چنین تلقی‌ای از آن خواهد داشت. استعفا در شرایط حاضر، سپهر سیاسی روحانی را بسیار مبهم خواهد کرد و هزینه‌های این کنش سیاسی برای او رقم خواهد خورد و به فرض آن‌که منفعتی در این اقدام باشد، تنها برای جریانی خواهد بود که آقای عبدی به آن تعلق دارد. این قطعا چیزی نیست که مطلوب روحانی باشد.