همكاری دانشمندان ارتش چین در ساخت و تایید اولین واكسن كرونا برای استفاده محدود، از نقش رو به رشد ارتش این كشور در تحقیقات خبر می‌دهد
كرونا زیر چكمه ارتش چین
دانشمندان در سراسر دنیا از آمریكا، انگلستان و آلمان در غرب تا چین و روسیه در شرق، همه به دنبال یافتن واكسنی برای عبور از این دوران همهگیری ویران‌كننده و توقف ویروسی هستند كه میلیون‌ها نفر را آلوده و جان صدها هزار نفر را گرفته است. مدتی است هشت نامزد احتمالی واكسن كووید-19 مرحله سوم كارآزمایی بالینی خود را شروع كرده‌اند كه از این تعداد چهار واكسن متعلق به كشور چین است. مرحله سوم، آخرین مرحله اثبات کارایی و ایمنی واكسن است و پس از آن مسوولان نسبت به تایید یا رد واكسن تصمیمگیری میكنند. یك شركت تحقیقاتی چینی با همكاری ارتش این كشور اولین گروهی در دنیا بودند كه با شركت 500 داوطلب در اواخر فروردین توانستند وارد مرحله دوم كارآزمایی بالینی واكسن خود شوند. تلاش برای ساخت واكسن كرونا ویروس چینی، از نقش فزاینده ارتش این كشور و دانشمندان ارتش چین در تولید و تایید اولین واكسن جهانی كووید-19 و استفاده محدود از آن خبر می‌دهد. غربی‌ها معمولا به مسائل ایمنی و پیروی از استانداردهای اخلاقی در مسیر تحقیقات در كشورهای شرقی و به‌ویژه در چین مشكوك هستند. بیشتر محققان شاغل در موسسات تحقیقاتی اروپایی و آمریكایی می‌گویند در غرب نگرانی نسبت به تاثیر سیاست در مسیر تحقیقات وجود دارد اما تاكید بیشتری بر ایمنی و پیروی از روشهای استاندارد هم دیده می‌شود. با این حال این به این معنی نیست كه غربی‌ها باور داشته باشند واكسنهای چین یا روسیه با واكسن آمریكایی برابری نمیكنند یا چه بسا بهتر نباشند.
ارتش ملی چین بزرگترین نیروی نظامی در دنیاست و از سال 94 جذب دانشمندان و سرمایهگذاری در حوزه پزشكی را به عنوان بخشی از استراتژی خود برای به‌روزكردن ارتش افزایش داده است. امروزه در بحران عالمگیر شدن ویروس كرونا زمان به بار نشستن نتیجه رشد سطح تخصصی ارتش چین در تحقیقات پزشكی و به‌ویژه نقش عمدهاش در تولید واكسن ویروس كرونا برای اولین‌بار در دنیاست كه برای استفاده محدود تایید شده است. ساخت این واكسن حاصل همكاری سازمانهای دولتی، دانشگاهها و شركت دارویی كانسینو بیولوژیك
(CanSino Biologics) در شهر تیانجین چین است.
در تیر 99، این تیم تحقیقاتی به‌عنوان یكی از اولینها در جهان نتایج تحقیقات خود را در مرحله داوری همتا (peer-reviewed) منتشر كردند كه نشان میداد واكسن ویروس كرونا بیخطر است و میتواند پاسخ ایمنی ایجاد كند. بعدتر دولت چین این واكسن را برای استفاده محدود افراد نظامی، قبل از آزمایش در مقیاس وسیع و اثبات کارایی آن تایید كرد. این واكسن بر پایه سرماخوردگی شایع آدنوویروس است و Ad5-nCoV نام دارد. انستیتوی زیست‌فناوری پكن به درخواست نشریه نیچر برای توضیح عملكرد واكسن، پاسخی نداده است. اگر کارایی این واكسن برای استفاده گستردهتر، قبل از دستیابی دیگر كشورها به خصوص ایالات متحده تایید شود، پیروزی تبلیغاتی بسیار بزرگی برای پكن خواهد بود و بیشك چین تلاش میكند تا از منظر روابط عمومی و ارتقای غرور ملی از بحران پیش‌آمده نهایت استفاده را ببرد.
برجسته‌شدن نقش ارتش
ارتش چین علاوه بر مشاركت در ساخت واكسن ویروس كرونا، نقش مهمی نیز در كنترل همهگیری در چین داشته است. همچنین در واكنش به این همهگیری به‌شمار زیادی از كشورها كمك ارسال كرده است و با استفاده از واكسن به‌دنبال ایجاد روابط جدیدی با كشورهاست. ارتش دیگر كشورها مانند آمریكا نیز برای ساخت واكسن تلاش میكنند و تحقیقات پزشكی خود را جلو میبرند. اما حجم بزرگ ارتش چین و سرعت اجرای اصلاحات، تحولات علمی آن را چشمگیر كرده است. این موضوع برای برخی نیز با توجه به افزایش تنشهای سیاسی میان آمریكا و چین نگران‌كننده به نظر میرسد. در چند ماه گذشته، مقامهای امنیتی آمریكا مدعی تلاش چین برای جاسوسی و سرقت اطلاعات از شركتهای دارویی و گروههای تحقیقاتی دانشگاههای آمریكایی شده‌اند كه روی ساخت واكسن كرونا كار میكنند. اكنون بسیاری از دانشمندان از تایید واكسنی كه هنوز در مرحله استفاده آزمایشی در ارتش است، ابراز نگرانی میکنند.
علم در اولویت است
در سال 1394/2015 رئیس‌جمهور چین اصلاحاتی را اعلام كرد كه علم و نوآوری عناصر كلیدی نوسازی ارتش این كشور بودند. به‌دنبال آن یك سال بعد كمیسیون علوم و فناوری یكی از 15 بخش جدیدی بود كه در ارتش چین تشكیل شد. ساخت واكسن Ad5-nCoV نیز حاصل تلاش آكادمی علوم پزشكی نظامی از زیرمجموعههای این كمیسیون بوده است. به‌علاوه این كمیسیون نقش بزرگی در حمایت مالی از طرحهای پژوهشی دارد.
قبل از این اصلاحات ارتش چین دانشمندانش را از دانشگاههای نظامی استخدام میكرد. زیرا دیگر دانشمندان موقعیتهای تحقیقاتی در ارتش را چندان جذاب نمیدیدند. تمام كاركنان ارتش ملزم به انجام تمرین‌های تناسب اندام هستند و شرایط كاری‌شان انعطافپذیری كمتری نسبت به دیگر مراكز دارد. اما از سال 97 ارتش چین دانشمندان مجرب بیشتری را جذب و موقعیتهای پژوهشی جذابتری را نیز به ویژه در حوزههای پزشکی ایجاد کرده است. تا امسال 213 پژوهشگر در سمت‌های پژوهشی علمی در ارتش چین جذب شده‌اند و ارتش برای تکمیل کادر علمی و پژوهشی خود بیشتر از قبل به دانشمندان غیرنظامی تکیه کرده است. همچنین به عنوان بخشی از سیاست تلفیق نظامی-غیرنظامی، ارتش چین در حال ارتقای روابط خود با دانشگاههای غیرنظامی آن كشور است؛ در نتیجه تعداد دانشجویان تحصیلات تكمیلی و دانشگاههای غیرنظامی كه به ارتش ملی چین پیوستهاند، رو به افزایش است.
در سیاست تلفیق نظامی-غیرنظامی، زیست‌شناسی در اولویت زمینههای تحقیقاتی است. از طرفی ارتش با اعزام پژوهشگران به خارج از كشور، توانمندی خود در رشتههای علمی و تخصصی را تقویت میكند.
علاوه بر این از زمان شیوع كووید-19 همكاری بین ارتش با شركتهای علوم پزشكی شتاب بیشتری گرفته است؛ مانند همكاری با شركت زیست‌فناوری كانسینو برای تولید واكسن Ad5-nCoV و دیگر شركتها برای تولید تجهیزات ضدعفونی كننده و پزشكی.
جالب است بدانید ارتش ملی چین در كنار نیروهای زمینی، دریایی و هوایی خود، نیروهای ویژه جنگهای الكترونیكی، سایبری و فضایی را نیز بنا نهاده است.
نمایش قدرت
همهگیری كووید-19 با همه نكات منفی‌اش، فرصتی برای نمایش دستاوردهای علمی ارتش چین در عرصههای داخلی و بینالمللی ایجاد كرده است. برای مثال محققان همه‌گیرشناسی (اپیدمیولوژی) و خدمتگزاران سلامت شاغل در ارتش نقش بزرگی در معالجه بیماران، پایش شیوع بیماری و نظارت بر توزیع تجهیزات پزشكی در ووهان داشتهاند. همچنین نیروهای نظامی در كشورهای مختلف آسیایی با استقرار واحدها و تداركات به شرایط همهگیری در پاكستان، ایران، عراق، لبنان، ویتنام، لائوس، میانمار، كامبوج و حتی ایتالیا در اروپا كمك كرده‌اند.
واكسن تولید شده ارتش ملی چین، نفوذ ژئوپلتیك مضاعفی را برای چین در كشورهای مورد توجهاش به همراه دارد و برای دسترسی به واكسن اولویت خواهند داشت. كانسینو بیولوژیك در حال حاضر قراردادی با كشورهای روسیه، مكزیك، عربستان سعودی و پاكستان برای اجرای مرحله سوم آزمایش‌ها بسته است.
ارتش به پیشبرد پروژههای تحقیقاتی نظامی، به ویژه در حوزه علوم شناختی نیز كمك شایانی كرده است. سال 97 دانشمندان علوم اعصاب شرح مختصری از چگونگی تاثیر علوم شناختی در علوم نظامی و آینده جنگها منتشر كردند. برای مثال با اتصال مغز به رایانه میتوان توانایی سربازان را افزایش داده و همین طور جنگ روانی علیه دشمن ترتیب داد.
تحلیلگرانی كه ارتش چین را زیر‌نظر دارند، معمولا روی پژوهشهای پزشكی ارتش متمركز نیستند؛ از این رو تاثیر دقیق ارتش بر پیشرفت پزشكی در چین و همچنین وسعت، اندازه و كیفیت این فعالیتها را نمیتوان مشخص کرد. بعضی از این تحقیقات پزشکی برای حفظ سلامت کارکنان نیروی مسلح، مراقبت از سربازان در زمان صلح و آمادگی برای آسیب‌های احتمالی در زمان جنگ است.
با این حال باید توجه داشت چه در داخل چین و چه در سطح جهانی كارهای كوچكی كه در زمینه زیست‌فناوری انجام می‌شود، بخشی از پازل تلاشهای علمی بزرگتر هستند.
منبع: Nature
نگرانی‌ها از مشاركت ارتش
با وجود همه اتفاقات مثبت رخ‌داده در چین، هنوز هم برخی كارشناسان چینی و دولتهای خارجی بابت حضور پژوهشگران ارتش این كشور در تحقیقات پزشكی نگرانند. در مرداد 99، وزارت دادگستری ایالات متحده، دو شهروند چینی را متهم به جاسوسی از سه مركز تحقیقات پزشكی آمریكایی كرد كه درباره مبارزه با ویروس كرونا مطالعه میكنند. شركت زیست‌فناوری مدرنا (Modena) كه یكی از نامزدهای احتمالی تولید واكسن كروناست، هدف هكرها قرار گرفته بود. مقامات چینی هرگونه دخالت در این مورد را رد كرده‌اند.
غربی‌ها می‌گویند انتقال فناوری به سیاست، اولویت واضح دولت چین در بالاترین سطح است و نمونههای روشنی از هككردنها را برای سرقت دادهها شامل می‌شود. آنها انگشت اتهام را به سوی دولت چین می‌گیرند و می‌گویند این الگوی رفتاری با چنین مقیاس و دامنه و شدتی، نهایت زیر پا گذاشتن هنجارهای تجاری و علمی است كه از دولت‌هایی همچون چین برمی‌آید؛ اتهاماتی كه چینی‌ها همواره قویا رد‌كرده‌اند.
دانشمندان همچنین نگران بی‌توجهی به ملاحظات اخلاقی چین برای انجام احتمالی این تحقیقات روی مردم هستند. از طرفی مشخص نیست آیا مطالعه واكسن ویروس كرونا روی پرسنل نظامی، فرآیندی داوطلبانه و اختیاری داشته یا دستور نظامی بوده است. پژوهشگران ارتشی كه برای این واكسن در چین تلاش كرده‌اند به سوالات نشریه نیچر درباره موارد اخلاقی پاسخ ندادهاند.
تا زمانی كه پاسخی برای این سوالات داده نشود، وجود چنین نگرانیهایی برای همه مردم جهان بجاست و صدالبته كه آمریكا همین‌ها را بهانه‌ای برای تحت‌فشار گذاشتن چین و چه بسا اعمال تحریم بر این كشور خواهد كرد.
(CanSino Biologics) در شهر تیانجین چین است.
در تیر 99، این تیم تحقیقاتی به‌عنوان یكی از اولینها در جهان نتایج تحقیقات خود را در مرحله داوری همتا (peer-reviewed) منتشر كردند كه نشان میداد واكسن ویروس كرونا بیخطر است و میتواند پاسخ ایمنی ایجاد كند. بعدتر دولت چین این واكسن را برای استفاده محدود افراد نظامی، قبل از آزمایش در مقیاس وسیع و اثبات کارایی آن تایید كرد. این واكسن بر پایه سرماخوردگی شایع آدنوویروس است و Ad5-nCoV نام دارد. انستیتوی زیست‌فناوری پكن به درخواست نشریه نیچر برای توضیح عملكرد واكسن، پاسخی نداده است. اگر کارایی این واكسن برای استفاده گستردهتر، قبل از دستیابی دیگر كشورها به خصوص ایالات متحده تایید شود، پیروزی تبلیغاتی بسیار بزرگی برای پكن خواهد بود و بیشك چین تلاش میكند تا از منظر روابط عمومی و ارتقای غرور ملی از بحران پیش‌آمده نهایت استفاده را ببرد.
برجسته‌شدن نقش ارتش
ارتش چین علاوه بر مشاركت در ساخت واكسن ویروس كرونا، نقش مهمی نیز در كنترل همهگیری در چین داشته است. همچنین در واكنش به این همهگیری به‌شمار زیادی از كشورها كمك ارسال كرده است و با استفاده از واكسن به‌دنبال ایجاد روابط جدیدی با كشورهاست. ارتش دیگر كشورها مانند آمریكا نیز برای ساخت واكسن تلاش میكنند و تحقیقات پزشكی خود را جلو میبرند. اما حجم بزرگ ارتش چین و سرعت اجرای اصلاحات، تحولات علمی آن را چشمگیر كرده است. این موضوع برای برخی نیز با توجه به افزایش تنشهای سیاسی میان آمریكا و چین نگران‌كننده به نظر میرسد. در چند ماه گذشته، مقامهای امنیتی آمریكا مدعی تلاش چین برای جاسوسی و سرقت اطلاعات از شركتهای دارویی و گروههای تحقیقاتی دانشگاههای آمریكایی شده‌اند كه روی ساخت واكسن كرونا كار میكنند. اكنون بسیاری از دانشمندان از تایید واكسنی كه هنوز در مرحله استفاده آزمایشی در ارتش است، ابراز نگرانی میکنند.
علم در اولویت است
در سال 1394/2015 رئیس‌جمهور چین اصلاحاتی را اعلام كرد كه علم و نوآوری عناصر كلیدی نوسازی ارتش این كشور بودند. به‌دنبال آن یك سال بعد كمیسیون علوم و فناوری یكی از 15 بخش جدیدی بود كه در ارتش چین تشكیل شد. ساخت واكسن Ad5-nCoV نیز حاصل تلاش آكادمی علوم پزشكی نظامی از زیرمجموعههای این كمیسیون بوده است. به‌علاوه این كمیسیون نقش بزرگی در حمایت مالی از طرحهای پژوهشی دارد.
قبل از این اصلاحات ارتش چین دانشمندانش را از دانشگاههای نظامی استخدام میكرد. زیرا دیگر دانشمندان موقعیتهای تحقیقاتی در ارتش را چندان جذاب نمیدیدند. تمام كاركنان ارتش ملزم به انجام تمرین‌های تناسب اندام هستند و شرایط كاری‌شان انعطافپذیری كمتری نسبت به دیگر مراكز دارد. اما از سال 97 ارتش چین دانشمندان مجرب بیشتری را جذب و موقعیتهای پژوهشی جذابتری را نیز به ویژه در حوزههای پزشکی ایجاد کرده است. تا امسال 213 پژوهشگر در سمت‌های پژوهشی علمی در ارتش چین جذب شده‌اند و ارتش برای تکمیل کادر علمی و پژوهشی خود بیشتر از قبل به دانشمندان غیرنظامی تکیه کرده است. همچنین به عنوان بخشی از سیاست تلفیق نظامی-غیرنظامی، ارتش چین در حال ارتقای روابط خود با دانشگاههای غیرنظامی آن كشور است؛ در نتیجه تعداد دانشجویان تحصیلات تكمیلی و دانشگاههای غیرنظامی كه به ارتش ملی چین پیوستهاند، رو به افزایش است.
در سیاست تلفیق نظامی-غیرنظامی، زیست‌شناسی در اولویت زمینههای تحقیقاتی است. از طرفی ارتش با اعزام پژوهشگران به خارج از كشور، توانمندی خود در رشتههای علمی و تخصصی را تقویت میكند.
علاوه بر این از زمان شیوع كووید-19 همكاری بین ارتش با شركتهای علوم پزشكی شتاب بیشتری گرفته است؛ مانند همكاری با شركت زیست‌فناوری كانسینو برای تولید واكسن Ad5-nCoV و دیگر شركتها برای تولید تجهیزات ضدعفونی كننده و پزشكی.
جالب است بدانید ارتش ملی چین در كنار نیروهای زمینی، دریایی و هوایی خود، نیروهای ویژه جنگهای الكترونیكی، سایبری و فضایی را نیز بنا نهاده است.
نمایش قدرت
همهگیری كووید-19 با همه نكات منفی‌اش، فرصتی برای نمایش دستاوردهای علمی ارتش چین در عرصههای داخلی و بینالمللی ایجاد كرده است. برای مثال محققان همه‌گیرشناسی (اپیدمیولوژی) و خدمتگزاران سلامت شاغل در ارتش نقش بزرگی در معالجه بیماران، پایش شیوع بیماری و نظارت بر توزیع تجهیزات پزشكی در ووهان داشتهاند. همچنین نیروهای نظامی در كشورهای مختلف آسیایی با استقرار واحدها و تداركات به شرایط همهگیری در پاكستان، ایران، عراق، لبنان، ویتنام، لائوس، میانمار، كامبوج و حتی ایتالیا در اروپا كمك كرده‌اند.
واكسن تولید شده ارتش ملی چین، نفوذ ژئوپلتیك مضاعفی را برای چین در كشورهای مورد توجهاش به همراه دارد و برای دسترسی به واكسن اولویت خواهند داشت. كانسینو بیولوژیك در حال حاضر قراردادی با كشورهای روسیه، مكزیك، عربستان سعودی و پاكستان برای اجرای مرحله سوم آزمایش‌ها بسته است.
ارتش به پیشبرد پروژههای تحقیقاتی نظامی، به ویژه در حوزه علوم شناختی نیز كمك شایانی كرده است. سال 97 دانشمندان علوم اعصاب شرح مختصری از چگونگی تاثیر علوم شناختی در علوم نظامی و آینده جنگها منتشر كردند. برای مثال با اتصال مغز به رایانه میتوان توانایی سربازان را افزایش داده و همین طور جنگ روانی علیه دشمن ترتیب داد.
تحلیلگرانی كه ارتش چین را زیر‌نظر دارند، معمولا روی پژوهشهای پزشكی ارتش متمركز نیستند؛ از این رو تاثیر دقیق ارتش بر پیشرفت پزشكی در چین و همچنین وسعت، اندازه و كیفیت این فعالیتها را نمیتوان مشخص کرد. بعضی از این تحقیقات پزشکی برای حفظ سلامت کارکنان نیروی مسلح، مراقبت از سربازان در زمان صلح و آمادگی برای آسیب‌های احتمالی در زمان جنگ است.
با این حال باید توجه داشت چه در داخل چین و چه در سطح جهانی كارهای كوچكی كه در زمینه زیست‌فناوری انجام می‌شود، بخشی از پازل تلاشهای علمی بزرگتر هستند.
منبع: Nature
نگرانی‌ها از مشاركت ارتش
با وجود همه اتفاقات مثبت رخ‌داده در چین، هنوز هم برخی كارشناسان چینی و دولتهای خارجی بابت حضور پژوهشگران ارتش این كشور در تحقیقات پزشكی نگرانند. در مرداد 99، وزارت دادگستری ایالات متحده، دو شهروند چینی را متهم به جاسوسی از سه مركز تحقیقات پزشكی آمریكایی كرد كه درباره مبارزه با ویروس كرونا مطالعه میكنند. شركت زیست‌فناوری مدرنا (Modena) كه یكی از نامزدهای احتمالی تولید واكسن كروناست، هدف هكرها قرار گرفته بود. مقامات چینی هرگونه دخالت در این مورد را رد كرده‌اند.
غربی‌ها می‌گویند انتقال فناوری به سیاست، اولویت واضح دولت چین در بالاترین سطح است و نمونههای روشنی از هككردنها را برای سرقت دادهها شامل می‌شود. آنها انگشت اتهام را به سوی دولت چین می‌گیرند و می‌گویند این الگوی رفتاری با چنین مقیاس و دامنه و شدتی، نهایت زیر پا گذاشتن هنجارهای تجاری و علمی است كه از دولت‌هایی همچون چین برمی‌آید؛ اتهاماتی كه چینی‌ها همواره قویا رد‌كرده‌اند.
دانشمندان همچنین نگران بی‌توجهی به ملاحظات اخلاقی چین برای انجام احتمالی این تحقیقات روی مردم هستند. از طرفی مشخص نیست آیا مطالعه واكسن ویروس كرونا روی پرسنل نظامی، فرآیندی داوطلبانه و اختیاری داشته یا دستور نظامی بوده است. پژوهشگران ارتشی كه برای این واكسن در چین تلاش كرده‌اند به سوالات نشریه نیچر درباره موارد اخلاقی پاسخ ندادهاند.
تا زمانی كه پاسخی برای این سوالات داده نشود، وجود چنین نگرانیهایی برای همه مردم جهان بجاست و صدالبته كه آمریكا همین‌ها را بهانه‌ای برای تحت‌فشار گذاشتن چین و چه بسا اعمال تحریم بر این كشور خواهد كرد.
