به دوستان سابق برگردیم
نوذر شفیعی / استاد دانشگاه
اینكه بعد از خروج آمریكا چه باید میكردیم میتوان به دوبخش تقسیم كرد: یكی كارهایی كه ایران باید انجام میداد و دیگری كارهایی كه سایر اعضای 1+5 باید انجام میدادند. این كارها باید بر اساس دو مكانیسم پیش میرفت: یكی مكانیسمهایی كه داخل برجام بود و یكی مكانیسمهای خارج برجام.
مكانیسمهای حل اختلاف در برجام تا حدودی از سوی ایران طی شد، اما اشكال این بود كه این مكانیسمها در نهایت به بنبست میرسید. براساس برجام اگر اختلافات حل نشود در نهایت موضوع به صورت عادی به شورای امنیت ارجاع میشود و طبیعی است كه چون بهصورت عادی به شورای امنیت میرود توسط آمریكا وتو میشود، بنابراین ادامه راهكارهای داخل برجام به نتیجه محسوسی نمیرسید.
به موازات مكانیسمهای داخل برجام، راهكارهایی در خارج نیز پیگیری شد؛ از جمله استناد به موافقتنامه دوستی ایران و آمریكا در 1955 كه در این زمینه تا حدودی موفق بودیم و آمریكا محكوم شد. كارهایی هم بود كه میتوانستیم انجام دهیم ولی سازوكارهای لازم برای آنها مهیا نبود. مثلا میشد به سازمان تجارت جهانی شكایت كرد اما چون ما عضو ناظر هستیم زمینهای برای استفاده از این سازوكار وجود نداشت و كشورهای ناظر نمیتوانند علیه دیگران شكایت كنند. اما كارهایی هست كه دوستان برجامی ما میتوانستند انجام دهند مثلا كشورهای اروپایی میتوانستند با توجه به اینكه تحریمهای آمریكا به شركتهای اروپایی زیان میرساند علیه آمریكا به سازمان تجارت جهانی شكایت كنند یا علیه دولت آمریكا به محاكم آمریكایی شكایت كنند.
همچنین ما و اروپا میتوانستیم از آژانس بینالمللی انرژی اتمی تقاضا كنیم از دیوان یا دادگاه لاهه تقاضای رای مشورتی كند. اینها كارهایی بود كه بعضی انجام شد و به نتیجه رسید، بعضی انجام شد و به نتیجه نرسید و بعضی هم اصلا انجام نشد.
اما اینكه آمریكا سعی كرد ما را وادار به خروج كند درست است. اگر ایران از برجام خارج شود تمام تحریمهای قبلی مجددا اعمال میشود، بنابراین ایران به هیچوجه نباید اولین نقضكننده برجام میبود.
در مجموع شرایط پس از برجام چندان به نفع ایران نبود و دلیل آن هم ورود یك متغیر ناشناخته به نام دونالد ترامپ بود. در عین حال با اینكه اروپا اصرار به اجرای برجام دارد هنوز اقدام محسوسی در این زمینه انجام نداده و در عین حال شركتهای آنها بهراحتی از ایران خارج شدند. به نظر میآید اگر آمریكا مقداری فشارش را بر اروپا افزایش دهد ممكن است آنها هم در ادامه روند، چندان بر اجرایی شدن برجام اصرار نورزند. در این شرایط شاید بازگشت به دوستان سابق از جمله چین و روسیه یكی از راهكارهای پیش روی ایران است.
دومین راهكار هم این است كه سیاست صبر و انتظار در پیش گرفته شود تا شاید در انتخابات آینده، سرجمع رفتارهای ترامپ باعث شود آمریكاییها برای بار دوم به او رای ندهند و تحولاتی در آمریكا حادث شود كه به نفع برجام تمام شود.
-
فرمانده سپاه: آنچه در سوریه داریم حفظ خواهیم كرد
-
دستاوردتراشی دولت برای برجام
-
دور برجام نچرخیم!
-
اروپا نمیتواند ضعف خود را با ادعاهای ضدایرانی بپوشاند
-
به دوستان سابق برگردیم
-
برجام الان توافق نیست تعهد داوطلبانه است
-
برجام مرده است، فقط رهایش كنید
-
توافق بینالمللی را نقض نمیكنیم
-
ایران با برجام كمتر در معرض خطر است
-
رئیس جمهور: در پرتاب پیام ناكامیهای جزئی داشتیم
-
رد ادعای انگلیس درباره زاغری