گفت‌وگو با مرتضی چلبی، مدیر گروه اجتماعی شبکه جام‌جم
خواسته مخاطب شبکه جام‌جم از ما «حال خوب» است
حفظ و آموزش زبان فارسی، حفظ و گسترش ارتباط ایرانیان با خارج از کشور و حفظ و تقویت هویت ایرانی- اسلامی سه هدف اصلی و مهم شبکه جام‌جم در زمان شکل‌گیری‌اش بوده و سعی شده طبق آن برنامه‌های این شبکه ساخته شود. مرتضی چلبی، مدیر گروه اجتماعی شبکه جام‌جم که از سال 82 به اعضای تیم شبکه جام‌جم پیوسته و تا سال 91 به عنوان مدیر روابط‌عمومی، مدیر امور مخاطبان، سرپرست گروه معارف، سرپرست گروه ورزش و سرپرست اداره کل ایرانیان خارج از کشور فعالیت داشته همچنین هفت سال نیز دبیر جشنواره فجر و برترین شبکه جام‌جم بوده؛ بعد از هفت سال دوری از این شبکه و حضور در شبکه بازار، مجدد از سال 98 به شبکه جام‌جم به‌عنوان مدیر گروه اجتماعی و گروه فرهنگ بازگشته است و ما به سراغ او رفتیم تا در مورد این شبکه با او گفت‌وگو کنیم.
با توجه به میزان مخاطبی که شبکه جام‌جم در حال حاضر دارد، می‌توان تخمین زد این شبکه در چه شرایطی قرار گرفته است؟
از آنجایی که شبکه جام‌جم، کابلی نیست در نتیجه نمی‌توان آمار دقیقی درباره میزان مخاطب آن ارائه کرد. اما این شبکه یک‌سری مخاطب فعال دارد که با شبکه در ارتباط هستند و پیام می‌دهند. یک‌سری مخاطب خاموش نیز وجود دارد که این شبکه را می‌بینند اما نظری نمی‌دهند، با این حال وقتی به محل سکونت مخاطب‌ها مراجعه می‌کنیم و مثلا برای برنامه‌ای به اروپا، آسیا یا استرالیا می‌رویم آن زمان است که متوجه می‌شویم چقدر این شبکه مخاطب داشته و مورد اقبال واقع می‌شود. کسانی وارد سالن می‌شوند که یک درصد هم احتمال نمی‌دادیم چنین افرادی مخاطب شبکه ما باشند. همچنین از طریق بازدیدهایی که برنامه‌ها در فضای مجازی و تلوبیون می‌شود نیز تا حدودی می‌توانیم اطلاعات ضمنی به‌دست آوریم. تا سال 90 نیز یک‌سری نظرسنجی‌هایی به شکل‌های مختلف صورت می‌گرفت که در این نظرسنجی‌ها اکثرا با رضایت 85 درصدی مواجه بودیم. نظرسنجی‌هایی که در فرودگاه از کسانی که به خارج از کشور می‌رفتند سوال می‌شد، نظرسنجی‌های ایمیلی و نظرسنجی‌هایی که در مرکز تحقیقات انجام می‌گرفت و...
نیز روش‌هایی بود که متوجه می‌شدیم مخاطب‌ها به چه میزان از برنامه‌های تولید شده شبکه رضایت دارند.
یعنی طی 10 سال گذشته نظرسنجی صورت نگرفته تا بدانید این شبکه تا چه میزان توانسته مخاطب‌های خود را حفظ و به مخاطب‌های خود اضافه کند؟
در این 10 سال اخیر مشخص نیست. یک زمانی تصمیماتی گرفته شد تا جام‌جم تک‌کاناله شود که سطح مخاطب پایین آمد اما مجدد تصمیم بر آن شد به سه کانال برگردد و تمرکز هم بیشتر روی شبکه جام‌جم یک باشد که به سمت افق اروپاست. جام‌جم آسیا و آمریکا هم جدا از تکرار برنامه‌های کانال یک، یک‌سری برنامه‌های مستقل هم داشته که همین موضوع موجب شده تا سطح مخاطبان آنها نیز بالا برود. از آنجایی که مخاطب ما دسترسی‌اش به آنتن شبکه کمتر است و ارتباطش با ما سخت‌تر؛ در نتیجه واکنش‌های فضای مجازی برای ما موفقیت محسوب می‌شود که انتخاب برنامه‌های خوب و مجری‌های خوب به این موضوع کمک کرده و سطح مخاطب‌ها بسیار بالاتر از قبل شده است.
چقدر روی جزئیات محتویاتی که از جام‌جم پخش می‌شود حساسیت دارید؟
وقتی درباره هویت در شبکه جام‌جم صحبت می‌شود یعنی این‌که چطور می‌توان در خارج از کشور با سایر هویت‌ها و فرهنگ‌ها همزیستی و درعین‌حال هویت خود را نیز حفظ کرد. برنامه‌سازی‌ها، نوشتن متن، انتخاب مجری و مهمان و ... بر همین اساس پیش می‌رود و یک برنامه شکل می‌گیرد که کار ساده‌ای نیست و ما روی همه آن حساسیت داریم. چون این سه هدف در تمام برنامه‌هایی که ساخته می‌شود باید در نظر گرفته شود. به‌عنوان‌مثال در برنامه «شب‌نشینی» که یک برنامه 75دقیقه‌ای است با نگاه به آن سه هدفی اشاره‌شده به وجود آمده به‌خوبی توانسته مخاطب‌ها را به سمت خود جلب کند.
آیا در این بین شبکه جام‌جم رقابتی با شبکه‌های فارسی‌زبان خارجی مثل من‌وتو یا بی‌بی‌سی دارد؟
جام‌جم این شبکه‌ها را به رسمیت نمی‌شناسد. تلاش جام‌جم این است که بتواند آن سه هدف را پیش ببرد و ارتباط با داخل کشور را برقرار و مخاطب‌های شبکه‌اش را به سفیر فرهنگی ایران تبدیل کند. همین که بتوان گوشه‌ای از فرهنگ کشور را به خارج از ایران منتقل کرد و در بخش دیپلماسی عمومی فعال بود، خوب است و تاثیر کوچکی که مخاطب‌های این شبکه به‌عنوان سفیر فرهنگی ایران بگذارند کفایت می‌کند. ایرانی خارج از کشور گوشش از بدی درباره ایران پر است. برای همین درخواستی که از ما دارند حال خوب و آرامش است و دوست دارند درباره خوبی‌های ایران بشنوند. ما تلاش کرده‌ایم بیشتر به این
بخش ماجرا بپردازیم.
آیا رقابت یا چالش‌هایی با شبکه‌های داخلی دارید؟
رقابت نه اما سعی می‌کنیم به یکدیگر کمک‌کنیم. مانند برنامه‌ای مثل شب‌نشینی که دو شب در استان‌هاست و برنامه «شب فیروزه‌ای» که چهار شب است و تلاش‌مان بر این بوده تا برای ساخت برنامه‌ای خوب به یکدیگر کمک کنیم. یا برنامه‌ای مانند «گزارش ورزشی» که مسابقه ورزشی پخش می‌کند نیز برنامه‌ای با کیفیت و با استانداردهای اروپاست که پیمان یوسفی به‌خوبی این برنامه را پیش می‌برد و می‌توانم بگویم حتی از برنامه‌های ورزشی شبکه 3 هم بهتر عمل می‌کند. این برنامه تا جایی پیش رفته که باشگاه فوتبال تراکتور به دلیل درخواست طرفدارانش در خارج از کشور از ما خواسته بازی‌هایشان از طریق شبکه جام‌جم پخش شود و این اتفاق هم رخ داد و بسیار خوب بود.
برنامه‌های‌جام‌جمی برای زبان فارسی
