آوار مرگ بر سر كوهنوردان
مسافرت وقت مشخصی ندارد و هر زمانی ممكن است پیش بیاید. خطر هم جزء اجتناب‌ناپذیر سفر است، اما گاهی اوقات این خطرات به گونه‌ای است كه مرز میان مرگ و زندگی در آن به اندازه یك تار موست. یكی از این خطرات، سفر در فصل زمستان است كه همراه با بارش برف، یخ زدگی جاده‌ها، سرمای شدید و مهم‌تر از همه اینها، ریزش بهمن است كه یا خیلی‌ها را به كام مرگ كشانده یا اگر هم با خوش شانسی تمام زنده مانده‌اند، با مشكلات جسمی مواجه شده‌اند. محمد خادم الشیخ، مربی تیم‌های واكنش سریع امداد و نجات هلال احمر در گفت‌وگو با تپش از بهمن به عنوان یكی از خطرات طبیعی نام می‌برد و از جاده چالوس، دیزین و جاده‌های مواصلاتی، عمدتا واقع در غرب كشور، به عنوان بهمن‌خیزترین نقاط كشور یاد می‌كند.
او در ادامه صحبت‌هایش، اطلاعات جالبی در مورد نحوه تشكیل بهمن می‌دهد و می‌گوید: بهمن زمانی ایجاد می‌شود كه حجم مشخصی از برف در یك محل در شیب مساعد بین 35 تا 40 درجه قرار گرفته باشد و بر اثر عوامل مختلفی مانند وزش باد و یا ایجاد یك صدای ناگهانی به سمت پایین ریزش‌كند. مسافرانی كه در جاده‌های بهمن خیز تردد می‌كنند، باید همیشه به یاد داشته باشند در 72 ساعت اول بارش برف، احتمال ریزش بهمن وجود دارد. به همین علت است كه پس از بارش مثلا در جاده چالوس، هواشناسی، هلال احمر و سازمان‌های امدادی به مسافران و رانندگان اعلام می‌كنند تا 72 ساعت در این منطقه تردد نكنید چون احتمال ریزش بهمن وجود دارد. البته راهداری در حال انجام اقداماتی برای كاهش خطرات ریزش بهمن است، اما مسافران و رانندگان نیز باید به نكات ایمنی توجه داشته باشند.
لطیف، اما ویرانگر
شاید در بسیاری از فیلم‌های سینمایی یا سریال‌های تلویزیونی دیده باشید بهمن چطور به سمت پایین سرازیر می‌شود. از دور، بهمن به شكل توده بسیار سبكی از برف به نظر می‌آید و این‌طور تصور می‌شود چون سبك است، پس خسارتی هم نمی‌زند، اما خادم الشیخ می‌گوید، این توده برف در ظاهر سبك و بی‌آزار، برخلاف آنچه دیده می‌شود و به نظر می‌آید، بسیار خطرناك است.
او توضیح می‌دهد: بهمن به دلیل داشتن بار سنگین مثلا چند تن یا حتی چند هزار تن از برف، ممكن است سرعتی معادل 30 تا حتی 200 كیلومتر داشته باشد، در حدی كه قادر است یك خودرو یا فردی كه در خودروست را به‌راحتی مچاله كند. مثلا گاهی سرعت بهمن پودری ممكن است به بیش از 200 كیلومتر برسد كه قدرت چند هزار تنی دارد و به محض برخورد با انسان، اولین كاری كه انجام می‌دهد، وارد منافذ تنفسی او شده و به‌سرعت خفه‌اش می‌كند. درصد نجات افرادی كه زیر بهمن مانده‌اند نیزبستگی مستقیمی به زمانی دارد كه به دام آن افتاده‌اند. مثلا اگر كسی 45 دقیقه زیر بهمن بماند، شانس نجاتش 20 تا 30 درصد است. حالا اگر زمان آن افزایش پیدا كند، به دلیل سرمازدگی شدیدی كه وجود دارد، احتمال نجات و زنده ماندن بسیار پایین است. البته در اروپا، اسكی بازها مجهز به دستگاه‌های زنده‌یاب هستند تا اگر زیر بهمن ماندند، با ردیابی بتوان زنده آنها را پیدا كرد. این دستگاه‌ها بسیار گرانقیمت هستند و تا چند ده میلیون تومان ارزش دارند و به دلیل قیمت بالای آنها، كوهنوردان و اسكی بازان ما به این دستگاه دسترسی ندارند.
الفبای مسافرت در زمستان
بسیاری از مردم در مواجهه با حوادث طبیعی مانند زلزله، سیل و ریزش بهمن وحشت می‌كنند و واكنش‌های هیجانی از خود نشان می‌دهند. اگرچه این عكس العمل‌ها طبیعی است، اما با انجام چند راهكار ساده می‌توان از مواجهه با شرایط غیرطبیعی در طبیعت خودداری كرد یا دست‌كم میزان آسیب‌های وارده را به حداقل رساند.
خادم الشیخ توضیح می‌دهد: مهم‌ترین اصلی كه باید به آن توجه داشت، پیشگیری است تا اتفاق ناگوار رخ ندهد. با توجه به این كه ریزش بهمن یك رخداد طبیعی و طراح آن طبیعت است، نمی‌توان در كار طبیعت خللی ایجاد كرد، اما می‌توانیم پیشگیری‌های لازم را انجام دهیم. صرف نظر از ایمن‌سازی جاده‌ها كه وظیفه نهادهای متولی است، مردم پیش از اقدام به مسافرت به‌خصوص در جاده‌های بهمن‌خیز، ابتدا باید با راهداری تماس بگیرند و اطلاع پیدا كنند در جاده‌ای كه قرار است تردد كنند، آیا احتمال ریزش بهمن وجود دارد یا خیر. اگر احتمال ریزش بهمن وجود دارد، باید از تردد در آن خودداری كنند، اما در مواردی شرایط به گونه‌ای است كه برخی ناگزیر از مسافرت هستند. اگر هنگام عبور از محل بهمن خیز، بهمن ریزش كرد و زیر آوار برف ماندند، بدون اتلاف وقت، به‌سرعت با شماره‌های 110 و 112 تماس بگیرند و اطلاعات دقیق محلی را كه در آن حضور دارند، اعلام كنند. ضمن این‌كه بسیاری از مردم به
نرم افزار google maps دسترسی دارند و با استفاده از GPS به‌راحتی می‌توانند اطلاعاتی مانند شماره تلفن همراه خود، اطلاعات محل ریزش بهمن، محدوده محل یا این‌كه تا چه اندازه از شهر دور هستند را در كمترین زمان ممكن به ماموران مخابره كنند تا اقدامات امدادی بعد به‌سرعت انجام شود.
مسافرت در فصل زمستان با سفر در تابستان و بهار كلی توفیر دارد و تدابیر خاص خودش را می‌خواهد. یخ‌زدگی، لیز خوردن خودرو و استفاده از زنجیر چرخ از آن دست مسائلی است كه خیلی‌ها در زمان مسافرت نگران آن هستند.
این امدادگر هلال احمر، این نگرانی را درست و بجا می‌داند و توصیه می‌كند: توصیه ما این است مردم تا جایی كه ممكن است از مسیرهایی حركت كنند كه بهمن‌گیر نباشد، اما اگر قرار است در زمستان و بارش برف مسافرت كنند، بهتر است آذوقه به اندازه 24 ساعت تهیه كنند. چند پتو و وسایل گرمازا به همراه داشته باشند تا اگر دچار حادثه شدند، دچار سرمازدگی نشوند. موضوع مهم دیگری كه تاكید فراوانی روی آن دارم، در اختیار داشتن بنزین كافی است. بهتر است در چنین فصولی از هر فرصتی برای ذخیره بنزین استفاده كنند، چون مشخص نیست در یك مسیر كوهستانی چه اتفاقات پیش‌بینی نشده‌ای در انتظار سرنشینان خودروست. بسیاری از افراد به این نكته توجه نكردند و چون بنزین نداشتند، سرنشینان دچار سرمازدگی شدند.
صدمات جسمی بهمن
بجز مردم و مسافرانی كه در جاده‌های مواصلاتی بهمن خیز تردد می‌كنند، كوهنوردان و اسكی بازان نیز در معرض خطرات ناشی از ریزش بهمن و از دست دادن جان خود هستند. كم نیستند ورزشكاران و كوهنوردانی كه با بی‌توجهی به رعایت نكات ایمنی در زمان حضور در نقاط بهمن گیر كشته شده‌اند.
خادم الشیخ برای حفظ جان اسكی بازان و كوهنوردان نیز توصیه‌هایی دارد: اولین توصیه این است تا جای ممكن از مسیرهای بهمن‌گیر حركت نكنند، اما اگر با بهمن مواجه شدند بهتر است به‌طور كامل خود را بپوشانند. دستكش‌های‌شان را به‌دست كنند و زیپ كاپشن‌های‌شان را بكشند. اگر كلنگ یا باتوم همراهشان دارند، حتما این ابزار آلات خطرناك را از بدن خود آزاد كنند.
چون سرعت برف در زمان ریزش بهمن بسیار بالاست به حدی كه اگر با بدن انسان برخورد كند، به‌راحتی می‌تواند كتف، گردن و كمر را بشكند. به‌كار بستن این تدابیر ساده تا حدودی می‌تواند از تبعات و آسیب‌های ریزش بهمن جلوگیری كند.
او در ادامه صحبت‌هایش، اطلاعات جالبی در مورد نحوه تشكیل بهمن می‌دهد و می‌گوید: بهمن زمانی ایجاد می‌شود كه حجم مشخصی از برف در یك محل در شیب مساعد بین 35 تا 40 درجه قرار گرفته باشد و بر اثر عوامل مختلفی مانند وزش باد و یا ایجاد یك صدای ناگهانی به سمت پایین ریزش‌كند. مسافرانی كه در جاده‌های بهمن خیز تردد می‌كنند، باید همیشه به یاد داشته باشند در 72 ساعت اول بارش برف، احتمال ریزش بهمن وجود دارد. به همین علت است كه پس از بارش مثلا در جاده چالوس، هواشناسی، هلال احمر و سازمان‌های امدادی به مسافران و رانندگان اعلام می‌كنند تا 72 ساعت در این منطقه تردد نكنید چون احتمال ریزش بهمن وجود دارد. البته راهداری در حال انجام اقداماتی برای كاهش خطرات ریزش بهمن است، اما مسافران و رانندگان نیز باید به نكات ایمنی توجه داشته باشند.
لطیف، اما ویرانگر
شاید در بسیاری از فیلم‌های سینمایی یا سریال‌های تلویزیونی دیده باشید بهمن چطور به سمت پایین سرازیر می‌شود. از دور، بهمن به شكل توده بسیار سبكی از برف به نظر می‌آید و این‌طور تصور می‌شود چون سبك است، پس خسارتی هم نمی‌زند، اما خادم الشیخ می‌گوید، این توده برف در ظاهر سبك و بی‌آزار، برخلاف آنچه دیده می‌شود و به نظر می‌آید، بسیار خطرناك است.
او توضیح می‌دهد: بهمن به دلیل داشتن بار سنگین مثلا چند تن یا حتی چند هزار تن از برف، ممكن است سرعتی معادل 30 تا حتی 200 كیلومتر داشته باشد، در حدی كه قادر است یك خودرو یا فردی كه در خودروست را به‌راحتی مچاله كند. مثلا گاهی سرعت بهمن پودری ممكن است به بیش از 200 كیلومتر برسد كه قدرت چند هزار تنی دارد و به محض برخورد با انسان، اولین كاری كه انجام می‌دهد، وارد منافذ تنفسی او شده و به‌سرعت خفه‌اش می‌كند. درصد نجات افرادی كه زیر بهمن مانده‌اند نیزبستگی مستقیمی به زمانی دارد كه به دام آن افتاده‌اند. مثلا اگر كسی 45 دقیقه زیر بهمن بماند، شانس نجاتش 20 تا 30 درصد است. حالا اگر زمان آن افزایش پیدا كند، به دلیل سرمازدگی شدیدی كه وجود دارد، احتمال نجات و زنده ماندن بسیار پایین است. البته در اروپا، اسكی بازها مجهز به دستگاه‌های زنده‌یاب هستند تا اگر زیر بهمن ماندند، با ردیابی بتوان زنده آنها را پیدا كرد. این دستگاه‌ها بسیار گرانقیمت هستند و تا چند ده میلیون تومان ارزش دارند و به دلیل قیمت بالای آنها، كوهنوردان و اسكی بازان ما به این دستگاه دسترسی ندارند.
الفبای مسافرت در زمستان
بسیاری از مردم در مواجهه با حوادث طبیعی مانند زلزله، سیل و ریزش بهمن وحشت می‌كنند و واكنش‌های هیجانی از خود نشان می‌دهند. اگرچه این عكس العمل‌ها طبیعی است، اما با انجام چند راهكار ساده می‌توان از مواجهه با شرایط غیرطبیعی در طبیعت خودداری كرد یا دست‌كم میزان آسیب‌های وارده را به حداقل رساند.
خادم الشیخ توضیح می‌دهد: مهم‌ترین اصلی كه باید به آن توجه داشت، پیشگیری است تا اتفاق ناگوار رخ ندهد. با توجه به این كه ریزش بهمن یك رخداد طبیعی و طراح آن طبیعت است، نمی‌توان در كار طبیعت خللی ایجاد كرد، اما می‌توانیم پیشگیری‌های لازم را انجام دهیم. صرف نظر از ایمن‌سازی جاده‌ها كه وظیفه نهادهای متولی است، مردم پیش از اقدام به مسافرت به‌خصوص در جاده‌های بهمن‌خیز، ابتدا باید با راهداری تماس بگیرند و اطلاع پیدا كنند در جاده‌ای كه قرار است تردد كنند، آیا احتمال ریزش بهمن وجود دارد یا خیر. اگر احتمال ریزش بهمن وجود دارد، باید از تردد در آن خودداری كنند، اما در مواردی شرایط به گونه‌ای است كه برخی ناگزیر از مسافرت هستند. اگر هنگام عبور از محل بهمن خیز، بهمن ریزش كرد و زیر آوار برف ماندند، بدون اتلاف وقت، به‌سرعت با شماره‌های 110 و 112 تماس بگیرند و اطلاعات دقیق محلی را كه در آن حضور دارند، اعلام كنند. ضمن این‌كه بسیاری از مردم به
نرم افزار google maps دسترسی دارند و با استفاده از GPS به‌راحتی می‌توانند اطلاعاتی مانند شماره تلفن همراه خود، اطلاعات محل ریزش بهمن، محدوده محل یا این‌كه تا چه اندازه از شهر دور هستند را در كمترین زمان ممكن به ماموران مخابره كنند تا اقدامات امدادی بعد به‌سرعت انجام شود.
مسافرت در فصل زمستان با سفر در تابستان و بهار كلی توفیر دارد و تدابیر خاص خودش را می‌خواهد. یخ‌زدگی، لیز خوردن خودرو و استفاده از زنجیر چرخ از آن دست مسائلی است كه خیلی‌ها در زمان مسافرت نگران آن هستند.
این امدادگر هلال احمر، این نگرانی را درست و بجا می‌داند و توصیه می‌كند: توصیه ما این است مردم تا جایی كه ممكن است از مسیرهایی حركت كنند كه بهمن‌گیر نباشد، اما اگر قرار است در زمستان و بارش برف مسافرت كنند، بهتر است آذوقه به اندازه 24 ساعت تهیه كنند. چند پتو و وسایل گرمازا به همراه داشته باشند تا اگر دچار حادثه شدند، دچار سرمازدگی نشوند. موضوع مهم دیگری كه تاكید فراوانی روی آن دارم، در اختیار داشتن بنزین كافی است. بهتر است در چنین فصولی از هر فرصتی برای ذخیره بنزین استفاده كنند، چون مشخص نیست در یك مسیر كوهستانی چه اتفاقات پیش‌بینی نشده‌ای در انتظار سرنشینان خودروست. بسیاری از افراد به این نكته توجه نكردند و چون بنزین نداشتند، سرنشینان دچار سرمازدگی شدند.
صدمات جسمی بهمن
بجز مردم و مسافرانی كه در جاده‌های مواصلاتی بهمن خیز تردد می‌كنند، كوهنوردان و اسكی بازان نیز در معرض خطرات ناشی از ریزش بهمن و از دست دادن جان خود هستند. كم نیستند ورزشكاران و كوهنوردانی كه با بی‌توجهی به رعایت نكات ایمنی در زمان حضور در نقاط بهمن گیر كشته شده‌اند.
خادم الشیخ برای حفظ جان اسكی بازان و كوهنوردان نیز توصیه‌هایی دارد: اولین توصیه این است تا جای ممكن از مسیرهای بهمن‌گیر حركت نكنند، اما اگر با بهمن مواجه شدند بهتر است به‌طور كامل خود را بپوشانند. دستكش‌های‌شان را به‌دست كنند و زیپ كاپشن‌های‌شان را بكشند. اگر كلنگ یا باتوم همراهشان دارند، حتما این ابزار آلات خطرناك را از بدن خود آزاد كنند.
چون سرعت برف در زمان ریزش بهمن بسیار بالاست به حدی كه اگر با بدن انسان برخورد كند، به‌راحتی می‌تواند كتف، گردن و كمر را بشكند. به‌كار بستن این تدابیر ساده تا حدودی می‌تواند از تبعات و آسیب‌های ریزش بهمن جلوگیری كند.
