تعمدی برای دور شدن از واقعیت
بین فیلمهایی كه در ایران تولید میشود، فیلم متفاوتی را مشاهده كردیم كه از وجوه مختلف هنری، فلسفی و اجتماعی برخوردار است و درباره آن بسیار میتوان صحبت كرد. من دوست دارم در اینجا به دو سه نكته اصلی فیلم سوءتفاهم اشاره كنم. انتظاری كه من از واقعیت و مجاز داشتم و واقعیت در واقعیت و مباحث فلسفی، به هیچ وجه در فیلم موجود نبود. هر چه به پایان فیلم نزدیك میشدیم خودم در ذهنم یك اسم دیگری به جای سوءتفاهم برای این فیلم انتخاب كردم، مثلا گفتم این توطئه در توطئه است یا اگر بخواهیم اسم عامیانهتری انتخاب كنیم، میتوانیم بگوییم شیاد كه در واقع داستانی كه در پایان فیلم آرام آرام برملا میشود، این است كه درون این توطئه افراد برای رسیدن به اهداف مختلف خودشان دست پنهانتری وجود دارد كه آن در واقع دارد زیر پوستی توطئه خودش را پی میگیرد و در آخر با شكست خوردن توطئه درجه اول و توطئه درجه دوم آن چیزی كه پیروز نهایی میشود آن توطئهگر اصلی پشت پرده است كه آقای عبدی نقش آن را ایفا میكند و البته پلیس یعنی آقای فخیمزاده هم در آخر آن را كشف میكند. پایان فیلم خیلی ساده نشان میدهد درون توطئه یك توطئه دیگر وجود دارد، ولی در آخر همه اینها كشف و خنثی میشود. بنابراین هر چند توطئه اول و دوم با بهانه كردن یك فیلمسازی، هنرپیشه كردن آن دختر خانم در نقش نامزد و عاشق بودن آن مرد اتفاق میافتد، ولی اینها عواملی نیست كه معنای واقعیت و مجاز را دگرگون كند بلكه به باور من فیلم بیشتر تحت تأثیر نمایش ساخته شده است تا مفهوم مجاز.
بخشهای بسیاری از فیلم به مفهوم «الیناسیون» هنرپیشهها اشاره میكرد. اینكه در اوقاتی هنرپیشهها در نقشهای خودشان بیش از حد وارد میشوند. حداقل در ده پانزده جا در فیلم ما این اشارات را میبینیم كه این در سینمای ایران تا حد زیادی وجود دارد به خاطر اینكه سینمای ما با تئاتر و هنرآفرینی ساخته شده و در نتیجه برداشت من این است كه آن تضاد بین واقعیت و مجاز و لایههای مختلف آن در این فیلم آنچنان كه باید، وجود ندارد. از این منظر فكر میكنم این فیلم به قالبهای كلاسیك توطئه در توطئه یا دست پنهان و لایه دیگری از روایتگری نزدیكتر است. از این زاویه فیلم جذابی است و یك روایتگری و داستانپردازی خیلی قوی را شكل داده و در ادبیات كلاسیك شاید به فیلمهای ماجراجویی و رازآلود نزدیكتر میشود.
اگر به باور من این خوانش فیلم درست باشد در تبلیغات فیلم اصلا اشاره به بودیار یا واقعنمایی تصویر كمك چندانی به جذب مخاطب عمومی نخواهد كرد، ولی به هر حال به نظرم فیلم سوء تفاهم، فیلمی در
ادامه در صفحه 10
تیتر خبرها