۷ گانه گفت‌وگو با كودك
با من سخن بگو
تعامل و ارتباط صحیح با كودكان به‌خصوص نوجوانان، مانع بروز بسیاری از مشكلات و آسیب‌های روحی و روانی می‌شود. با برقراری ارتباط صمیمانه و دوستانه با فرزندان خود نه تنها باعث اعتماد به نفس و احساس قدرت در كودك می‌شوید، بلكه با راهنمایی‌های به موقع و اظهارنظرهای سنجیده، می‌توانید قدرت تفكر و چگونه اندیشیدن او را پرورش دهید و در مواجهه با چالش‌های ناگزیر زندگی، او را مقاوم و استوار سازید. برای برقراری ارتباط موثر با فرزندتان بهتر است به نكات مهم و كاربردی توجه داشت كه امروز ما درباره آن برای شما نوشته و به این نكات پرداخته‌ایم.
1 علاقه‌مندانه با او به گفت‌وگو بنشینید و پیگیر مسائل و مشكلاتش باشید. با جان ِدل، به سخنانش گوش بسپارید و در صورت نیاز، به‌منظور انتقال حس همدلی و همدردی، او را تایید کنیدیا در آغوش بگیرید و نوازش كنید.
2 هرگز مشكلات و دغدغه‌های ذهنی كودك را كوچك، پیش پا افتاده و بی ارزش نپندارید، چون در غیر این صورت ممكن است از بیان مسائلش با شما امتناع كند یا دچار بدخلقی، خشم، لجبازی، احساس خشم و حقارت شود.
3 در فضای گفت‌وگوی امنی كه انتخاب كرده اید، روبه روی هم بنشینید و با زبان بدن خود نیز با كودك تان گفت‌وگویی داشته باشید؛ مثلا، با نگاه‌های كنجكاوانه، خود را مشتاق شنیدن حرف هایش نشان دهید، یا با بیان جملات و عبارات كوتاهی چون «اوهوم، چقدر سخت، حق با توست، منم ناراحت شدم، راست می‌گویی و...» او را به ادامه گفت‌وگو تشویق كنید. همچنین برای بهینه كردن گفت‌وگو با كودك لازم است به زبان بدن او نیز توجه كنید. اگر چه ممكن است كودك نتواند به روشنی با ما سخن بگوید اما با رفتارها، حركات و ژست‌های بدن و چهره خود هنگام صحبت كردن (در هم كردن انگشتان، ناخن جویدن، اخم كردن، نگاه‌های خیره و هراسان، مشت كردن دست‌ها و...) می‌تواند به صورت غیر كلامی با ما حرف بزند و پیام‌های ذهنی‌اش را انتقال دهد.
4 به طور سلیس و روان و در حد فهم و توان تجزیه وتحلیل كودك و از همه مهم‌تر به زبان خودِ كودك با او سخن بگویید. این نوع گفت‌وگو اثربخشی گفت‌وگو را دو صد چندان می‌كند، در حالی كه استفاده از كلمات سخت و عبارات غیر قابل فهم نتیجه‌ای معكوس دارد و كودك را دچار سردرگمی و حیرانی می‌كند.
5 سعی كنید با تمام وجود او را درك كنید و درحین گفت‌وگو، با توجه به شناختی كه از روحیات و نیازهای فرزندتان دارید، با او همراه و همگام شوید. مثلا اگر می‌دانید حس ترحم و دلسوزی افراطی شما باعث ناراحتی و دل آزردگی او می‌شود، از گریه و بغض و بیان جملاتی كه حاكی از افسوس است به شدت اجتناب كنید، اما اگر آگاه به این نكته هستید كه با بغض كردن یا ریختن چند قطره اشك هنگام ابراز ناراحتی و تاسف كودك، ادامه گفت‌وگو با او تسهیل می‌شود، این كار را انجام دهید. از سوی دیگر تلاش كنید سخنان او را جدی بگیرید و در برابر چیزهایی كه به‌شدت از آنها معترض است و احساس نارضایتی می‌كند یا بالعكس در مورد چیزهایی كه باعث شادی، خوشحالی و خرسندی او می‌شود، آن‌گونه كه شایسته است عكس‌العمل نشان دهید.
6 به نیاز كودك خود به برقراری ارتباط، بسیار توجه و اهمیت دهید و از رابطه‌های سریع كه صرفا پاك كردن صورت مساله است یا بی توجهی به كودك قلمداد می‌شود به شدت اجتناب كنید. اگر در شرایطی قرار دارید كه امكان گفت‌وگو نیست یا به لحاظ روحی آمادگی صحبت كردن و چالش با كودك را ندارید، بهتر است در آن لحظه چرایی عدم گفت‌وگو را به كودك توضیح دهید و سپس زمانی را برای گفت‌وگو با او تعیین كنید. این رفتار هوشیارانه و مدبرانه نه تنها باعث درك احساس و تحسین صراحت شما از جانب كودك می‌شود بلكه این اعتماد و اطمینان را در كودك ایجاد می‌كند كه با اطمینان خاطر از شنونده بودن شما، حرف‌هایش را با صراحت بیان كند.
7 در حین گفت‌وگو، به منظور بیان نظر خود، سخنان او را قطع نكنید یا به‌دنبال ارائه راهكار نباشید. اجازه دهید حرف‌های فرزندتان به انتهای خود برسد و او هر آنچه را لازم می‌داند با شما در میان بگذارد. پس از آن است كه می‌توانید با بیان پرسش‌هایی چون: «آیا درست متوجه شدم كه مشكل تو این است كه ...، به نظرت چه كار دیگری انجام می‌دادی سریع‌تر به نتیجه می‌رسیدی، فكر می‌كنم اگر اندكی صبوری می‌كردی نتیجه بهتری عایدت می‌شد نظر خودت چیست؟ و...» اطلاعات خود را درباره آن موضوع خاص افزایش دهید یا حتی ارائه راهكار و پیشنهاد کنید. بگذارید فرزندتان، خود، با پاسخ دادن به پرسش‌های هدایت كننده شما، به حل مساله خویش دست یابد. دریافت یكباره راه حل نهایی، مانع تفكر درست او و آگاه‌شدنش به جوانب مساله می‌شود. از سوی دیگر هرگز هنگام گفت‌وگو، از سوال‌های بسته که پاسخ‌شان بلی / خیر است و جملات امری (باید) استفاده نكنید.
2 هرگز مشكلات و دغدغه‌های ذهنی كودك را كوچك، پیش پا افتاده و بی ارزش نپندارید، چون در غیر این صورت ممكن است از بیان مسائلش با شما امتناع كند یا دچار بدخلقی، خشم، لجبازی، احساس خشم و حقارت شود.
3 در فضای گفت‌وگوی امنی كه انتخاب كرده اید، روبه روی هم بنشینید و با زبان بدن خود نیز با كودك تان گفت‌وگویی داشته باشید؛ مثلا، با نگاه‌های كنجكاوانه، خود را مشتاق شنیدن حرف هایش نشان دهید، یا با بیان جملات و عبارات كوتاهی چون «اوهوم، چقدر سخت، حق با توست، منم ناراحت شدم، راست می‌گویی و...» او را به ادامه گفت‌وگو تشویق كنید. همچنین برای بهینه كردن گفت‌وگو با كودك لازم است به زبان بدن او نیز توجه كنید. اگر چه ممكن است كودك نتواند به روشنی با ما سخن بگوید اما با رفتارها، حركات و ژست‌های بدن و چهره خود هنگام صحبت كردن (در هم كردن انگشتان، ناخن جویدن، اخم كردن، نگاه‌های خیره و هراسان، مشت كردن دست‌ها و...) می‌تواند به صورت غیر كلامی با ما حرف بزند و پیام‌های ذهنی‌اش را انتقال دهد.
4 به طور سلیس و روان و در حد فهم و توان تجزیه وتحلیل كودك و از همه مهم‌تر به زبان خودِ كودك با او سخن بگویید. این نوع گفت‌وگو اثربخشی گفت‌وگو را دو صد چندان می‌كند، در حالی كه استفاده از كلمات سخت و عبارات غیر قابل فهم نتیجه‌ای معكوس دارد و كودك را دچار سردرگمی و حیرانی می‌كند.
5 سعی كنید با تمام وجود او را درك كنید و درحین گفت‌وگو، با توجه به شناختی كه از روحیات و نیازهای فرزندتان دارید، با او همراه و همگام شوید. مثلا اگر می‌دانید حس ترحم و دلسوزی افراطی شما باعث ناراحتی و دل آزردگی او می‌شود، از گریه و بغض و بیان جملاتی كه حاكی از افسوس است به شدت اجتناب كنید، اما اگر آگاه به این نكته هستید كه با بغض كردن یا ریختن چند قطره اشك هنگام ابراز ناراحتی و تاسف كودك، ادامه گفت‌وگو با او تسهیل می‌شود، این كار را انجام دهید. از سوی دیگر تلاش كنید سخنان او را جدی بگیرید و در برابر چیزهایی كه به‌شدت از آنها معترض است و احساس نارضایتی می‌كند یا بالعكس در مورد چیزهایی كه باعث شادی، خوشحالی و خرسندی او می‌شود، آن‌گونه كه شایسته است عكس‌العمل نشان دهید.
6 به نیاز كودك خود به برقراری ارتباط، بسیار توجه و اهمیت دهید و از رابطه‌های سریع كه صرفا پاك كردن صورت مساله است یا بی توجهی به كودك قلمداد می‌شود به شدت اجتناب كنید. اگر در شرایطی قرار دارید كه امكان گفت‌وگو نیست یا به لحاظ روحی آمادگی صحبت كردن و چالش با كودك را ندارید، بهتر است در آن لحظه چرایی عدم گفت‌وگو را به كودك توضیح دهید و سپس زمانی را برای گفت‌وگو با او تعیین كنید. این رفتار هوشیارانه و مدبرانه نه تنها باعث درك احساس و تحسین صراحت شما از جانب كودك می‌شود بلكه این اعتماد و اطمینان را در كودك ایجاد می‌كند كه با اطمینان خاطر از شنونده بودن شما، حرف‌هایش را با صراحت بیان كند.
7 در حین گفت‌وگو، به منظور بیان نظر خود، سخنان او را قطع نكنید یا به‌دنبال ارائه راهكار نباشید. اجازه دهید حرف‌های فرزندتان به انتهای خود برسد و او هر آنچه را لازم می‌داند با شما در میان بگذارد. پس از آن است كه می‌توانید با بیان پرسش‌هایی چون: «آیا درست متوجه شدم كه مشكل تو این است كه ...، به نظرت چه كار دیگری انجام می‌دادی سریع‌تر به نتیجه می‌رسیدی، فكر می‌كنم اگر اندكی صبوری می‌كردی نتیجه بهتری عایدت می‌شد نظر خودت چیست؟ و...» اطلاعات خود را درباره آن موضوع خاص افزایش دهید یا حتی ارائه راهكار و پیشنهاد کنید. بگذارید فرزندتان، خود، با پاسخ دادن به پرسش‌های هدایت كننده شما، به حل مساله خویش دست یابد. دریافت یكباره راه حل نهایی، مانع تفكر درست او و آگاه‌شدنش به جوانب مساله می‌شود. از سوی دیگر هرگز هنگام گفت‌وگو، از سوال‌های بسته که پاسخ‌شان بلی / خیر است و جملات امری (باید) استفاده نكنید.
