عمود خیمه دین
چرا پیغمبر میگوید نماز عمود این خیمه است؟ چون اگر نماز باشد و بهدرستی اجرا شود، همه چیز درست میشود. علی(ع) در آخرین وصایایش ــ که مکرر شنیدهاید و با ا... ا... شروع میشود، همان وصایایی که وقتی تمام شد چند لحظه بیشتر طول نکشید که جان به جانآفرین تسلیم کرد ــ راجع به نماز فرمود: ا... ا... بالصلوه فانها عمود دینکم. خدا را، خدا را درباره نماز که نماز استوانه خیمه دین شماست.
وقتی شما میگویید ا...اکبر، اگر از عمق روح و دل بگویید، عظمت الهی در نظرتان تجسم پیدا میکند.
وقتی که عظمت الهی در دل شما پیدا شد، محال است کسی به نظرتان بزرگ بیاید، محال است از کسی بترسید یا در مقابل کسی خضوع و خشوع کنید. این است که بندگی خدا آزادیآور است. اگر انسان، خدا را به عظمت بشناسد، بنده او میشود و لازمه بندگی خدا آزادی از غیر خداست.
گفت:
نشوی بنده تا نگردی حر
نتوان کرد ظرف پر را پر
چند گویی که بندگی چه بود
بندگی جز شکنندگی نبود
بندگی خدا همیشه مساوی است با آزادشدن از غیر خدا؛ چون ادراک عظمت الهی همیشه ملازم است با ادراک حقارت غیرخدا، و وقتی انسان غیرخدا را هرچه بود حقیر و کوچک دید، محال است حقیر را از آن جهت که حقیر است بندگی کند. حقیر را انسان به غلط عظیم میبیند که بندگی میکند.
اذکار دیگر نماز مثل سبحان ا...، الحمد لله، سبحان ربی العظیم و بحمده، سبحان ربی الاعلی و بحمده و «شهادت»ها هرکدام رمزی دارند.
شخصی از حضرت علی(ع) سؤال کرد: چرا ما در هر رکعت نماز دو بار سجده میکنیم؟ همینطور که یک بار رکوع میکنیم یک بار هم سجده کنیم. چه خصوصیتی در خاک است؟ (البته میدانید که سجده یک خضوع بالاتر و خشوع بیشتری از رکوع است؛ چون سجده این است که انسان آن عزیزترین عضوش را ــ عزیزترین عضو انسان سر است، آنجا که مغز انسان قرار گرفته است و در سر هم عزیزترین نقطه پیشانی است ــ به علامت عبودیت روی پستترین چیز یعنی خاک میگذارد، جبین بر خاک میساید، اینطور در مقابل پروردگار اظهار کوچکی میکند.)
امیرالمؤمنین این آیه را خواند: منها خلقناکم و فیها نعیدکم و منها نخرجکم تاره اخری.
اول که سر بر سجده میگذاری و برمیداری یعنی منها خلقناکم. همه ما از خاک آفریده شدهایم، تمام این پیکر ما ریشهاش خاک است، هرچه هستیم از خاک بهوجود آمدهایم. دو مرتبه سرت را به خاک بگذار، یادت بیاید که میمیری و باز به خاک برمیگردی. دوباره سرت را از خاک بردار و یادت بیفتد که یک بار دیگر از همین خاک محشور و مبعوث خواهی شد.
برگرفته از کتاب آزادی معنوی
استاد شهید مرتضی مطهری