ویتامین D چقدر برای بدن اهمیت دارد؟
ویتامین ِ نورانی
امروزه مكمل‌ها طرفداران زیادی در بین افراد مختلف پیدا كرده‌اند و كمتر كسی را می‌توان دید كه در طول زندگی خود حتی یك‌بار هم از مكمل‌ها استفاده نكرده باشد. مكمل‌ها در واقع مجموعه‌ای از ویتامین‌ها و مواد معدنی به حساب می‌آیند كه تا حدود زیادی می‌توانند نیاز بدن را برطرف كنند. ویتامین‌ها تنها در قالب مكمل به فروش نمی‌رسند و می‌توان هر ویتامین را به‌صورت جدا نیز تهیه كرد. یكی از ویتامین‌هایی كه در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته، ویتامین D است ویتامینی كه كمبود آن در بدن دردسرهای زیادی را به‌وجود می‌آورد. دكتر پیمان لسان‌پزشكی، كارشناس پیشگیری از بیماری‌ها و سرپرست كلینیك بیماری‌های رفتاری مركز بهداشت غرب تهران، در این باره می‌گوید.
كاملیا تجریشی
آشنایی با ویتامین D
ویتامین D در واقع عملكردی مشابه هورمون‌ها دارد و كا راصلی آن، كمك به رسوب كلسیم در بافت استخوانی و افزایش استقامت استخوان محسوب می‌شود. این ویتامین، با عملكردی كه دارد می‌تواند به پیشگیری از پوكی استخوان كمك كند. علاوه بر این، ویتامین D منجر به تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود و به همین دلیل شانس ابتلا به عفونت‌ها را كاهش می‌دهد. حتی برخی از مطالعات نشان می‌دهد كه این ویتامین تا حدودی می‌تواند احتمال ابتلا به ام.اس (مالتیپل اسكروزیس) را كم كند. ویتامین D یك ویتامین محلول در چربی به حساب می‌آید و در منابع خوراكی به ویژه خوراكی‌های چرب وجود دارد ولی عمده جذب آن به واسطه نور آفتاب است. در واقع پیش ساخت این ویتامین در پوست وجود دارد و نور آفتاب می‌تواند باعث تولید ویتامین D شود.
ویتامین D خوراكی
ویتاین D به شكل طبیعی در غذاهای دریایی مثل ماهی سالمون، ماهی آزاد و ماهی تن وجود دارد. علاوه بر این، جگر گوساله، زرده تخم مرغ، قارچ‌های غیرپرورشی (قارچ‌هایی كه تحت نور آفتاب هستند)، سویا و حبوبات دارای ویتامین D هستند. امروزه بسیاری از خوراكی‌ها مانند شیر و آبمیوه با ویتامین D غنی می‌شوند. البته افرادی كه به سندرم سوءجذب، سوءهاضمه، بیماری سلیاك، بیماری‌های التهابی روده و... مبتلا هستند، امكان جذب این ویتامین را به شكل خوراكی ندارند. در برخی از افراد یادشده مشكلاتی با مصرف ویتامین D به‌صورت خوراكی ایجاد خواهد شد. ویتامین D به غیر از خوراكی‌های طبیعی، در قالب مكمل خوراكی و آمپول نیز به فروش می‌رسد. افرادی كه مشكلات گوارشی ندارند، مطلوب است كه از ویتامین D به شكل مكمل خوراكی استفاده كنند چون به نسبت تزریقی، توزیع بهتری در بدن خواهد داشت.
مسمومیت با ویتامین
ویتامین D یك ویتامین ضروری برای تمام افراد در سنین مختلف است، به همین دلیل باید توجه ویژه‌ای نسبت به میزان این ویتامین در بدن داشت. چنانچه میزان ویتامین D در بدن كافی باشد، نباید از مكمل استفاده كرد چون این مساله می‌تواند مسمومیت را برای فرد به‌وجود آورد. اسهال، تهوع، پر نوشی، افزایش كلسیم در بدن، پر ادراری، تحریك‌پذیری و بی‌قراری به ویژه در كودكان و سالمندان، از علائم مسمومیت با ویتامین D به حساب می‌آیند. افراد برای این‌كه دچار مسمومیت با این ویتامین نشوند، بهتر است پیش از مصرف مكمل ویتامین D، آزمایش خون بدهند تا از میزان این ویتامین در بدن‌شان اطمینان حاصل كنند. مصرف ویتامین D به شكل مكمل خوراكی یا تزریقی، در كودكان، خانم‌های باردار و سالمندان، باید حتما زیر نظر پزشك باشد. آن دسته از افراد بزرگسال كه در روستاهای دور افتاده زندگی می‌كنند و به راحتی امكان انجام آزمایش برای بررسی ویتامین D را ندارند، می‌توانند یك ویتامین 50 هزار واحدی خوراكی را یك‌بار در ماه مصرف كنند.
كلسیم را اضافه كنید
بسیاری از افراد تصور می‌كنند حتما باید همراه با ویتامین D، از كلسیم نیز استفاده كنند در حالی‌كه این باور نادرست است. مصرف كلسیم، تاثیری روی ویتامین D ندارد. در واقع توصیه به مصرف همزمان، برای جذب بهتر كلسیم است و تا زمانی كه ویتامین D به میزان كافی نباشد، كلسیم روی استخوان رسوب نمی‌كند. یكی دیگر از مواردی كه ممكن است ذهن افراد را در رابطه با ویتامین D به خود مشغول كند، زمان مصرف ویتامین D است. ویتامین D را در هر زمانی از روز می‌توان مصرف كرد ولی بهتر است همراه با غذای چرب مصرف شود تا جذب آن بهتر صورت بگیرد.
مشكلات كمبود ویتامین
كمبود ویتامین D می‌تواند مشكلات زیادی را به همراه داشته باشد. برای مثال، كمبود آن در اطفال، مشكلاتی چون تعریق سر، نرمی استخوان و تاخیر در دندان در آوردن را در پی دارد. كودكانی كه كمبود ویتامین D دارند، با مشكلاتی چون اختلالات قد(كوتاهی قد)، درد نواحی اندام‌های تحتانی، كشاله، ساق پا، ران و...، مواجه می‌شوند. دردهای
عضلانی ـ اسكلتی ناشی از كمبود ویتامین D، معمولا در عصر و شب تشدید می‌شوند و والدین به اشتباه تصور می‌كنند این دردها ناشی از رشد فرزندشان است.
كمبود این ویتامین در سنین بالا، مشكلاتی چون اختلال در مو و ناخن، درد عضلانی و اسكلتی، عفونت و... را
در پی دارد.
جذب از نور آفتاب
همان‌طور كه اشاره شد نور آفتاب می‌تواند به تامین ویتامین D در بدن كمك كند ولی نباید این مساله را از یاد برد كه نور باید به‌صورت مستقیم و بدون مانعی چون شیشه به بدن برسد. كمبود ویتامین D حتی در افراد ساكن حوالی كویرها نیز دیده می‌شود این مساله شاید به این علت باشد كه نور آفتاب در كشور ما به‌گونه‌ای می‌تابد كه چندان تاثیر زیادی در جذب ویتامینD ندارد. به طور كلی، افراد شهرنشین بیش از سایر افراد می‌توانند به كمبود ویتامین D مبتلا شوند. علاوه بر این، تا زمانی كه اندام‌های بزرگ مانند دست و پا به مدت 15 تا 20 دقیقه و سه بار در هفته در معرض آفتاب قرار نگیرند، نمی‌توان انتظار چندانی برای تامین ویتامین D بدن داشت. از آنجا كه افراد در چنین شرایطی می‌توانند دچار آفتاب‌سوختگی شوند، توصیه می‌شود كه از یك ضدآفتاب با عیار محافظتی پایین (SPF)، مثلا 15 استفاده كنند.
برای ماندن در زیر آفتاب نمی‌توان یك فرمول كلی داشت و شاید فردی با ماندن مدت زمان كم، دچار آفتاب‌سوختگی شود، در نتیجه اگر افراد احساس سوزش پوست پیدا كنند، باید سریعا ادامه آفتاب گرفتن را متوقف كنند. وقتی سوختگی ناشی از آفتاب بروز كند، احتمال ابتلا به سرطان پوست نیز افزایش پیدا خواهد كرد.
ویتامین D در واقع عملكردی مشابه هورمون‌ها دارد و كا راصلی آن، كمك به رسوب كلسیم در بافت استخوانی و افزایش استقامت استخوان محسوب می‌شود. این ویتامین، با عملكردی كه دارد می‌تواند به پیشگیری از پوكی استخوان كمك كند. علاوه بر این، ویتامین D منجر به تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود و به همین دلیل شانس ابتلا به عفونت‌ها را كاهش می‌دهد. حتی برخی از مطالعات نشان می‌دهد كه این ویتامین تا حدودی می‌تواند احتمال ابتلا به ام.اس (مالتیپل اسكروزیس) را كم كند. ویتامین D یك ویتامین محلول در چربی به حساب می‌آید و در منابع خوراكی به ویژه خوراكی‌های چرب وجود دارد ولی عمده جذب آن به واسطه نور آفتاب است. در واقع پیش ساخت این ویتامین در پوست وجود دارد و نور آفتاب می‌تواند باعث تولید ویتامین D شود.
ویتامین D خوراكی
ویتاین D به شكل طبیعی در غذاهای دریایی مثل ماهی سالمون، ماهی آزاد و ماهی تن وجود دارد. علاوه بر این، جگر گوساله، زرده تخم مرغ، قارچ‌های غیرپرورشی (قارچ‌هایی كه تحت نور آفتاب هستند)، سویا و حبوبات دارای ویتامین D هستند. امروزه بسیاری از خوراكی‌ها مانند شیر و آبمیوه با ویتامین D غنی می‌شوند. البته افرادی كه به سندرم سوءجذب، سوءهاضمه، بیماری سلیاك، بیماری‌های التهابی روده و... مبتلا هستند، امكان جذب این ویتامین را به شكل خوراكی ندارند. در برخی از افراد یادشده مشكلاتی با مصرف ویتامین D به‌صورت خوراكی ایجاد خواهد شد. ویتامین D به غیر از خوراكی‌های طبیعی، در قالب مكمل خوراكی و آمپول نیز به فروش می‌رسد. افرادی كه مشكلات گوارشی ندارند، مطلوب است كه از ویتامین D به شكل مكمل خوراكی استفاده كنند چون به نسبت تزریقی، توزیع بهتری در بدن خواهد داشت.
مسمومیت با ویتامین
ویتامین D یك ویتامین ضروری برای تمام افراد در سنین مختلف است، به همین دلیل باید توجه ویژه‌ای نسبت به میزان این ویتامین در بدن داشت. چنانچه میزان ویتامین D در بدن كافی باشد، نباید از مكمل استفاده كرد چون این مساله می‌تواند مسمومیت را برای فرد به‌وجود آورد. اسهال، تهوع، پر نوشی، افزایش كلسیم در بدن، پر ادراری، تحریك‌پذیری و بی‌قراری به ویژه در كودكان و سالمندان، از علائم مسمومیت با ویتامین D به حساب می‌آیند. افراد برای این‌كه دچار مسمومیت با این ویتامین نشوند، بهتر است پیش از مصرف مكمل ویتامین D، آزمایش خون بدهند تا از میزان این ویتامین در بدن‌شان اطمینان حاصل كنند. مصرف ویتامین D به شكل مكمل خوراكی یا تزریقی، در كودكان، خانم‌های باردار و سالمندان، باید حتما زیر نظر پزشك باشد. آن دسته از افراد بزرگسال كه در روستاهای دور افتاده زندگی می‌كنند و به راحتی امكان انجام آزمایش برای بررسی ویتامین D را ندارند، می‌توانند یك ویتامین 50 هزار واحدی خوراكی را یك‌بار در ماه مصرف كنند.
كلسیم را اضافه كنید
بسیاری از افراد تصور می‌كنند حتما باید همراه با ویتامین D، از كلسیم نیز استفاده كنند در حالی‌كه این باور نادرست است. مصرف كلسیم، تاثیری روی ویتامین D ندارد. در واقع توصیه به مصرف همزمان، برای جذب بهتر كلسیم است و تا زمانی كه ویتامین D به میزان كافی نباشد، كلسیم روی استخوان رسوب نمی‌كند. یكی دیگر از مواردی كه ممكن است ذهن افراد را در رابطه با ویتامین D به خود مشغول كند، زمان مصرف ویتامین D است. ویتامین D را در هر زمانی از روز می‌توان مصرف كرد ولی بهتر است همراه با غذای چرب مصرف شود تا جذب آن بهتر صورت بگیرد.
مشكلات كمبود ویتامین
كمبود ویتامین D می‌تواند مشكلات زیادی را به همراه داشته باشد. برای مثال، كمبود آن در اطفال، مشكلاتی چون تعریق سر، نرمی استخوان و تاخیر در دندان در آوردن را در پی دارد. كودكانی كه كمبود ویتامین D دارند، با مشكلاتی چون اختلالات قد(كوتاهی قد)، درد نواحی اندام‌های تحتانی، كشاله، ساق پا، ران و...، مواجه می‌شوند. دردهای
عضلانی ـ اسكلتی ناشی از كمبود ویتامین D، معمولا در عصر و شب تشدید می‌شوند و والدین به اشتباه تصور می‌كنند این دردها ناشی از رشد فرزندشان است.
كمبود این ویتامین در سنین بالا، مشكلاتی چون اختلال در مو و ناخن، درد عضلانی و اسكلتی، عفونت و... را
در پی دارد.
جذب از نور آفتاب
همان‌طور كه اشاره شد نور آفتاب می‌تواند به تامین ویتامین D در بدن كمك كند ولی نباید این مساله را از یاد برد كه نور باید به‌صورت مستقیم و بدون مانعی چون شیشه به بدن برسد. كمبود ویتامین D حتی در افراد ساكن حوالی كویرها نیز دیده می‌شود این مساله شاید به این علت باشد كه نور آفتاب در كشور ما به‌گونه‌ای می‌تابد كه چندان تاثیر زیادی در جذب ویتامینD ندارد. به طور كلی، افراد شهرنشین بیش از سایر افراد می‌توانند به كمبود ویتامین D مبتلا شوند. علاوه بر این، تا زمانی كه اندام‌های بزرگ مانند دست و پا به مدت 15 تا 20 دقیقه و سه بار در هفته در معرض آفتاب قرار نگیرند، نمی‌توان انتظار چندانی برای تامین ویتامین D بدن داشت. از آنجا كه افراد در چنین شرایطی می‌توانند دچار آفتاب‌سوختگی شوند، توصیه می‌شود كه از یك ضدآفتاب با عیار محافظتی پایین (SPF)، مثلا 15 استفاده كنند.
برای ماندن در زیر آفتاب نمی‌توان یك فرمول كلی داشت و شاید فردی با ماندن مدت زمان كم، دچار آفتاب‌سوختگی شود، در نتیجه اگر افراد احساس سوزش پوست پیدا كنند، باید سریعا ادامه آفتاب گرفتن را متوقف كنند. وقتی سوختگی ناشی از آفتاب بروز كند، احتمال ابتلا به سرطان پوست نیز افزایش پیدا خواهد كرد.
