ارزیابی گزارش مرکز آمار درباره ركوردشكنی اشتغالزایی در گفتوگو با کارشناسان
شغلهای ناپیدا
مركز آمار اعلام كرده در بهار امسال نرخ بیكاری به 8/10 درصد كاهش یافته است، در حالی كه در بهار سال گذشته نرخ بیكاری 1/12درصد بود. همچنین مركز آمار اعلام كرده تعداد شاغلان در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته 380 هزار نفر و نسبت به زمستان سالگذشته، یك میلیون نفر افزایش یافته است. براساس گزارش مركز آمار تعداد شاغلان در بهار امسال به 24 میلیون و 382 هزار نفر افزایش یافته و ركورد بالاترین تعداد شاغلان تاریخ كشور رقم خورده است. براساس گزارش مركز آمار تعداد بیكاران در بهار امسال به زیر سه میلیون نفر كاهش یافته است. با توجه به این آمار و ارقام كه نشاندهنده روند بسیار مطلوب اشتغالزایی و کاهش نرخ بیكاری با وجود رشد اقتصادی منفی حدودا 5 درصدی كشور در یك سال اخیر است، از كارشناسان پرسیدهایم چه مسائلی موجب این وضعیت شده است؟
پروانه سلحشوری، نماینده مردم تهران در خصوص گزارش مركز آمار مبنی بر افزایش یک میلیون نفری نرخ اشتغال گفت: اگر آمار ارائه شده توسط مركز آمار را فرضا واقعی بدانیم با توجه به گستردگی جمعیت بیكار كشور به نظر میرسد تلاشها و اقدامات تمام دستگاهها برای بهبود اشتغالزایی مطلوب نبوده است.
وی افزود: سیاستهایی كه منجر به افزایش اشتغالزایی در كشور شد متعلق به حوزه خاصی نیست و در همه حوزهها این امر صورت گرفته است، اما از نظر بنده بیشترین میزان كارآفرینی در حوزه فناوری اطلاعات بوده است، هرچند جوانان متخصصی كه در حوزه دانشبنیان نیز تربیت شدهاند به طرز قابلتوجهی توانستهاند اقتصاد دانشبنیان را اشتغالزا كنند و آن را گسترش بدهند كه این امر سوای فعالیتهای دولتی در زمینه اشتغالزایی است.
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی یادآور شد: در حوزه صنعتی بهرغم تحریمهای ظالمانه آمریكا و عدم تأمین مواد اولیه بسیاری از كارخانهها، تلاشهای ملی همهجانبهای صورت گرفته است بهطوری كه هرچند با ركود نسبی در بسیاری از حوزهها مواجه بودیم ولی از طرف دیگر رونق تولید نیز در بخشهای دیگر خودنمایی میكرد.
سلحشوری با اشاره به تصویب قانون عدم بهكارگیری بازنشستگان در دستگاههای اجرایی افزود: با تصویب این قانون بسیاری از جوانان مشغول بهكار شدند، بهطوری كه میزان جذب جوانان در دستگاههای اجرایی بیش از نیروهای بازنشسته سابق این دستگاهها بود؛ از طرفی دیگر آمار فراخوانهای دولتی برای جذب نیرو بالا بوده است.
وی افزود: تا رسیدن به حد آرمانی اشتغالزایی و رفع بیكاری در كشور فرسنگها فاصله وجود دارد، ولی دولت تلاش خود را برای اشتغالزایی در كشور انجام داده كه نمونه آن را میتوان در حمایتهای صندوق كارآفرینان امید مشاهده كرد، ولی همت مردم بهخصوص جوانان در این امر نیز بسیار مؤثر بوده و پویایی آنان باعث رفتن به سمت اشتغالهای نوپا و مبتنی بر دانش در كشور
شده است.
این نماینده كمیسیون فرهنگی با بیان این كه آمار بیكاری همچنان در كشور بالاست، اظهار كرد: ایران یكی از كشورهای با ظرفیت بالا در حوزه گردشگری است به همین دلیل اگر بتوانیم موانع بینبخشی را از سر راه برداریم، میتوانیم در سالهای آینده شاهد رونق این صنعت و به تبع آن اشتغالزایی گسترده و پایدار در این حوزه باشیم.
سلحشوری گفت: بانكها، آموزش و پرورش و دانشگاهها نیز تقاضاهای زیادی برای جذب نیرو داشتهاند با این حال به صورت كلی اگر بتوانیم موانع اشتغالزایی را از سر راه بخش خصوصی برداریم، میتوانیم شاهد شكوفایی اقتصادی و بالطبع اشتغالزایی گسترده شویم.
ناامیدان از كار بیشتر شدهاند
محمدرضا بادامچی، نماینده مردم تهران و عضو كمیسیون اجتماعی مجلس در خصوص كاهش 3/1درصدی میزان بیكاری در كشور نسبت به سال گذشته گفت: من آمار را مطالعه نكردهام ولی به نظر میرسد كسانی كه در دورههای قبلی از پیدا كردن شغل نامید شدهاند دیگر از جستوجوی كار مطلوب خود دست برداشتهاند یا خیلی از این افراد به كشورهای همسایه و اروپایی مهاجرت میكنند تا در آن كشورها به كار مطلوب خود بپردازند كه این امر سبب شده از میزان جمعیت فعال كم شده و از طرف دیگر آمار اشتغالزایی زیادتر به نظر برسد.
وی افزود: بسیاری از بنگاههای آموزشی آموزششان براساس نیازهای كشور نیست مثلا در یك شغل 50 نفر نیاز داشتیم ولی 300 نفر آموزش دادیم به همین دلیل بیكاران زیادی در كشور وجود داشته و چندین برابر نیاز بازار كار آموزش صورت میگیرد.
بادامچی با اشاره به این كه سیاستهای اقتصادی دولت سبب اشتغالزایی شده افزود: تحریمها موانعی برای اشتغالزایی ایجاد كرده است ولی دولت نیز برای رفع آنها تلاش كرده از طرف دیگر اشتغالزایی بیضابطه نیروها در سازمانهای مختلف سهم زیادی در تغییر آمارها داشته است.
بسیاری از دستگاههای اجرایی آمارهای صوری ارائه میدهند
محمدعلی وكیلی، نماینده مردم تهران و عضو هیات رئیسه مجلس، در خصوص افزایش نرخ اشتغالزایی در كشور گفت: پیرامون این آمار حرف و حدیثهای زیادی وجود دارد چون بسیاری از دستگاههای اجرایی آمارهای صوری ارائه میدهند، از طرف دیگر بسیاری از افرادی كه متقاضی كار در دستگاههای اجرایی بوده را این سازمانها جزو شاغلین خود تلقی كرده و در آمارها آوردهاند. وی افزود: اگر بیمه كردن افراد را مبنای اشتغالزایی در كشور بدانیم، آمار اشتغال واقعی به نظر میرسد و قابل اعتنا و اعتماد هست. با این حال اگر فرض را بر صحت این آمار بگذاریم مهمترین دلیل آن توجیهدار كردن تولید در كشور است چون به دلیل تحریمها تولید داخلی در همه بخشها خصوصا صنایع فولادی، معدنی، نساجی، لوازم خانگی و ساختمانی رونق نسبی گرفته و ارزش افزوده زیادی پیدا كرده است. نماینده مردم تهران یادآور شد: از طرف دیگر امكان واردات در كشور وجود ندارد و ارز نیز گران شده است، به همین دلیل تولید داخلی رونق گرفته و كارخانهها به سقف تولید رسیدهاند و مشكل بازار فروششان نیز حل شده است. عضو هیات رئیسه مجلس اظهار كرد: در بسیاری از بخشها نیز مشكل تحریم سبب عدم تأمین اقلام اساسی بوده كه سبب ركود تولید شده است، با این حال در حوزه گردشگری به دلیل گران شدن سفر خارجی، نرخ گردشگری داخلی با افزایش بیسابقهای روبهرو بوده كه بر اشتغال كشور افزوده است.
آمار عجیب
محمدصادق الحسینی، كارشناس مسائل اقتصادی درخصوص گزارش مركز آمار مبنی بر ركوردشكنی میزان اشتغالزایی در كشور گفت: برای من این آمار بسیار جالب و درعینحال عجیب است، چون در یك سال گذشته به دلیل شوكهای اقتصادی كه به كشور وارد شد، شاهد تعطیلی و عدم فعالیت بسیاری از بنگاهها و واحدهای تولیدی بودیم كه این امر طبیعتا باعث كاهش اشتغالزایی میشد. وی افزود: افزایش نرخ ارز در بلندمدت میتواند به رشد اشتغالزایی در كشور منجر شود، البته به شرطی كه این شوك هضم شده و برنامهریزی درست صورت گیرد. ولی بعید به نظر میرسد این شوك در این مدت كوتاه یكساله توانسته باشد به اشتغالزایی گسترده در كشور منجر شود.
این كارشناس مسائل اقتصادی تصریح كرد: به نظر میرسد پس از سپری شدن یك سال باید جمعیت فعال كشور افزایش مییافت با این حال نه تنها این امر اتفاق نیفتاد، بلكه شاهد كاهش معنادار آن نیز بودهایم.
الحسینی یادآور شد: كاهش نرخ بیكاری عمدتا به دلیل كاهش عجیب نرخ جمعیت فعال كشور بهوقوع پیوسته است، بنابراین طبیعتا كاهش جمعیت فعال نشاندهنده عوامل زیادی است، بهطوری كه افراد زیادی از بازار كار ناامید شده و به كاریابیها مراجعه نمیكنند و از جمعیت فعال خارج میشوند كه این امر سبب میشود كاهش نرخ بیكاری خبر خوبی برای بخش اقتصادی نباشد.
وی با بیان این كه نرخ جمعیت فعال با كاهش نیم درصدی روبهرو بوده است، اذعان كرد: با توجه به اینكه 300 هزار نفر جمعیت فعال كم شده و 380 هزار نفر به شاغلان اضافه شده، كاهش 3/1 آمار بیكاری بسیار بعید و عجیب به نظر میرسد؛ بنابراین این آمار واقعی نیست و نباید آن را مبنای درست برای تحلیلهای اقتصادی قلمداد كرد.
شاید كسی كه نیم ساعت هم كار كرده، شاغل محسوب شده باشد
امرا... امینی، استاد دانشگاه علامه درخصوص گزارش مركز آمار مبنی بر ركوردشكنی میزان اشتغالزایی در كشور گفت: با تعطیلی بسیاری از كارخانهها و واحدهای تولیدی در كشور و به تبع آن بیكار شدن كارگران این واحدها به نظر میرسد این گزارش صحت نداشته باشد، چون نه تنها نمودی از این آمار در كشور وجود ندارد، بلكه دقیقا برعكس آمارهای این گزارش را ما هر از چند گاهی در كشور میبینیم.
وی افزود: مركز آمار باید مستندات خود را درباره این گزارش اعلام كند، چون باور كردن این آمار بسیار سخت است، مگر این كه تعاریف اشتغال و بیكاری عوضشده باشد و ما در جریان آن قرار نگرفته باشیم، شاید كسی كه نیم ساعت هم كار كرده باشد جزو جمعیت شاغل محسوب شده باشد.
این كارشناس اقتصادی اذعان كرد: از تمام فارغالتحصیلان دانشگاه كه با بنده ارتباط دارند هیچكدامشان مشغول به كار نشدهاند، پس چطور شاغلین افزایش یافته و بیكاران كمتر شدهاند.
امینی درخصوص این كه كدام سیاستهای دولت سبب افزایش اشتغالزایی شد، گفت: دولت به سمت افزایش تولید محصولات مختلف نرفته چون ابزار تولید، افزایش مالیات و سیستمهای پولی و بانكی بانكهاست ولی هیچكدام از این امور در خدمت تولید نیست. وی یادآور شد: سیاستهای تولیدی كشور كه باید به سمت اشتغالزایی بروند باید اصلاح شوند؛ چون كشور در شرایط فعلی در جنگ اقتصادی به سر میبرد. این در حالی است كه همچنان دولت به سمت واردات تمایل دارد كه این امر سبب كاهش اشتغالزایی و بیكار شدن قشر عظیمی از افراد میشود.
این كارشناس اقتصادی گفت: سیاستهای اقتصادی فعلی ضد تولید و اشتغالزایی است؛ مثلا در حوزه كشاورزی افزایش منطقی در قیمت خرید تضمینی شاهد نیستیم و از طرف دیگر قیمت سموم و دیگر نهادهای كشاورزی وارداتی نیز افزایش یافته ولی خوشبختانه همچنان كشاورزان به توسعه كشاورزی مبادرت میورزند.
اشتغالزایی در بخشهای غیررسمی صورت گرفته
علی سرزعیم، معاون وزیر كار در خصوص گزارش مركز آمار مبنی بر ركوردشكنی میزان اشتغالزایی در كشور گفت: چند عامل میتواند به طور همزمان در افزایش میزان اشتغال و كاهش بیكاری نقش داشته باشد بهطوری كه اولا با افزایش نرخ ارز جذب گردشگر افزایش یافته است كه این امر سبب افزایش اشتغالزایی میشود. وی افزود: علاوه بر این، فعالیتهای بخشهای غیررسمی زیادتر شده است طوری كه با تشدید تحریمها، شركتهای بزرگ آسیبدیده و بالطبع نیروهای آنان در بخشهای غیررسمی مشغول به فعالیت شوند. از طرف دیگر اگر افراد از دستیابی به كار ناامید شوند و دیگر دنبال كار نباشند، جزو جمعیت فعال حساب نمیشوند كه این امر نقش اساسی در آمار بیكاری ایفا میكند. این كارشناس مسائل اقتصادی با بیان این كه برعكس نرخ ارز، متغیر اشتغال جزو آخرین متغیرهایی است كه در سطح كلان واكنش نشان میدهد، تصریح كرد: گزارش مركز آمار را ندیدهام ولی به نظر میرسد افزایش اشتغال عمدتا در بخشهای جایگزین واردات (شركتهایی كه به تولید كالاهای غیروارداتی میپردازند) و كشاورزی (با توجه به بارندگیهای اخیر) صورت گرفته باشد.
اعطای وامهای گسترده سبب اشتغالزایی شده است
داوود محمدی، نماینده مردم تهران در مجلس در خصوص ركوردشكنی اشتغالزایی در كشور گفت: مسؤولان دولتی در حال برنامهریزی هستند تا بتوانند در زمینههای مختلفی كه در كشور وجود دارد اشتغالزایی ایجاد كنند. در گذشته به مساله ایجاد كارآفرینی در كشور اهمیت كمی داده میشد، اما در حال حاضر دولت با دادن وامهای گسترده قصد دارد این بخش را بهدلیل اشتغالزایی رونق دهد. نماینده مردم تهران تصریح كرد: طبق آمارهای مختلفی كه همواره مسؤولان به ما میدهند با اعطای وامهای مختلف توانستهاند اشتغالزایی خوبی در بخشهای صنعتی و كشاورزی ایجاد كنند، هرچند بنگاههای تولیدی كشور در حال حاضر با تحریمها دست و پنجه نرم میكنند. محمدی با بیان این كه افزایش تحریمها سبب شده بسیاری از كارگاهها در تأمین مواد اولیه خود دچار مشكل شوند، افزود: دولت موظف است تا جایی كه ممكن است تمهیداتی اتخاذ كند تا مشكلات این كارگاهها جدی نشود، هرچند نهادهای دیگر مانند مجلس نیز این مساله را رصد كرده و اقدامات مكفی را انجام میدهد. وی بیان كرد: برای رونق تولید و اشتغالزایی در بودجه امسال و برنامه ششم توسعه بخشهای زیادی آورده شده است، بهطوری كه بسیاری از وزارتخانهها از جمله وزارت جهاد كشاورزی مكلف شده است با دادن وامهایی كه كار مطالعاتی آن به بهترین شکل صورت گرفته باشد زمینهساز اشتغالزایی و تولید گسترده در كشور شود. عضو كمیسیون آموزش مجلس با بیان این كه بیشترین اشتغالزایی در بخش كشاورزی است، یادآور شد: رونق تولید و اقتصاد مقاومتی كه مورد تاكید شدید رهبر معظم انقلاب است باید توسط مسؤولان جدی گرفته شود و برنامهریزی دقیق و علمی برای آن صورت گیرد تا شاهد اشتغالزایی در كشور باشیم. محمدی افزود: با وجود این همچنان بحران بیكاری در كشور خودنمایی میكند، چون در این حوزه مشكلاتی وجود دارد و بنگاههای ما در اقلام اساسی خود كه وارداتی بوده، دچار مشكلاتی هستند.