برای کودکان 9 تا 12 ماهه چه بازیها و سرگرمیهایی مناسب است؟
ابزار تقویت حواس 5گانه
آموزش بخش مهمی از زندگی كودك است، هر آنچه را والدین به كودك بیاموزند، داشته ذهنی برای او محسوب میشود كه به واسطه آن میتواند دنیای اطراف خود را كشف و با آن ارتباط برقرار كند. كودك طی رشد بهنجار خود با توسل به ابزارهای متفاوتی دنیای پیرامون خود را میكاود و در سنین 9 تا 12 ماهگی كه برهه حساسی از رشد و تحول كودك است، حواس پنجگانه مهمترین ابزار كاوش كودك محسوب میشود. والدین با توجه به این مهم میتوانند با استفاده از كتابخوانی یا انواع بازی كه تنها پل ارتباطی كودك با جهان است، حواس پنجگانه كودكشان را تقویت و عملكرد بهینه آن را بهبود بخشد. در ادامه این یادداشت به برخی از این سرگرمیها و بازیها اشاره میشود:
نسرین صفری/روانشناس بالینی
بهطور متفاوت برای كودك كتاب بخوانید
روانشناسان كودك معتقدند دنیای زبان از رحم، یعنی همان جایی كه جنین به طور مداوم صدای مادرش را در وضعیتهای هیجانی و گفتاری مختلف میشنود، شروع میشود؛ بنابراین بسیاری از متخصصان پیشنهاد میدهند كتاب خواندن را ازهمان دوران جنینی برای كودك آغاز كنید و بعد از تولد نیز ادامه دهید و توصیه میشود همیشه با صدای بلند كتاب بخوانید و كتاب را پیش رو و مقابل چشمان كودك نگه دارید، چه بسا كودكان به شكل كتاب، تصاویر، ورق زدن، نگهداشتن و لمس كردن كتاب از خود توجه نشان میدهند و این كار منشأ تحریك یا تقویت حواس پنجگانه كودك است.
آموزش مفهوم فضا به كودك
بازیهای كودكانه بهخصوص بازیهایی كه به درك مفهوم فضا منجر میشود جریان ایجاد شده در مغز را شكل میدهد و در سالهای آینده برای كودك نیز مفید خواهد بود. بازیهای داخل و خارج كردن بهترین نوع این بازیهاست؛ مثلا یك پاكت كاغذی یا جعبه بردارید، اسباب بازی را در داخل آن بگذارید و سپس به كودك یاد دهید آن را از جعبه خارج كند و به همین ترتیب ادامه دهد.
آواها را جدی بگیرید
تحقیقات نشان داده كودكان بلافاصله پس از تولد، علاقه طبیعی زیادی به انواع آواها دارند؛ به عبارتی دیگر ذهن نوزادان دارای ژنها و سپناپسهای فعال فراوانی است كه آمادگی و توانایی آنان را برای یادگیری موسیقی متبلور میكند. هر روز زمانی را برای شنیدن آهنگهای كودكانه كه گاهی همراه با مضامین آموزشی و تربیتی است، اختصاص دهید؛ كودك را همراهی كنید مثلا شعرها را بلند تكرار كنید، دستها و پاهایتان را هماهنگ با نوا حركت دهید، بالا و پایین بپرید، زبان بدن خود را با متن آهنگ همنوا كنید؛ مثلا اگر در بخشی از متن آهنگ گفته میشود چشمامو میبندم، شما هم چشمهایتان را ببندید و...
زیاد شعر بخوانید
ترانهها، حركات و بازیهای موزیكال كودكانه، تمرینهای عصبشناختی هستند كه فراگیری الگوهای گفتاری و مهارتهای حركتی/ جنبشی كودكان را بهبود میبخشد. تكامل یافتن مهارتهای زبانی كودك، از كشف بسیاری از كارهای دیگری كه میتواند با دهانش بهعنوان اولین منبع كسب لذت انجام دهد، لذتبخشتر است؛ به همین دلیل توصیه میشود شعرهای كودك را با روشهای مختلف بخوانید؛ مثلا با صدای بلند، نجواگونه، آهسته و... این كار نه تنها باعث میشود كودك از شما تقلید كند بلكه مهارتهای كلامیاش نیز متحول و تقویت شود.
عشق و عشق ورزی به خود را به كودك یاد دهید
تحقیقات روانشناختی متعددی نشان داده، عشق، مهر، صمیمیت و متعاقب آن احساس امنیت یك رابطه قدرتمند و اساسی برای یك كودك است و ابراز آن بر نحوه ایجاد ارتباطات توسط مغز، نوع دلبستگی و از همه مهمتر دوست داشتنی و خواستنی بودن كودك به شدت تاثیرگذار است. در مسیر ابراز عشق باید سعی كنید توجه اول كودك را به عشق و ابراز علاقه به بدنش معطوف كنید. از همین سنین كودك باید خود دوستداری را یاد بگیرد و حس مثبتی به تصویر بدنی خود داشته باشد. بهطور مثال هنگام دندان درآوردن، شعری برای دندانها بخوانید و به كودك یاد دهید دهانش را باز كند و دندانهایش را به شما نشان دهد:
انار دونه دونه / بچهای دارم دُردونه / قشنگ و مهربونه/ انار دونه دونه / چهار روزه كه بچه ام گرفتار دندونه / انار دونه دونه / توی دهان بچهام /یه گل زده جوونه / گل نگو مروارید/ مثل طلای سفید/ هیچكس از این قشنگتر / جواهری ندیده
با بازی، مهارت كلامی كودك را رشد دهید
یك محیط غنی به لحاظ گفتاری، فضایی را برای كودك فراهم میكند كه به افزایش و ارتقای مهارتها و توانمندیهای كلامی و زبانی كودك در آینده كمك میكند. كودكی كه مدام با او صحبت میشود یا در ارتباط با آواهای كلامی متفاوت قرار میگیرد، بیشك خزانه گفتاری غنی و كارآمدتری دارد. یكی از محیطهایی كه میتوانید با بخش كلامی ذهن كودك ارتباط بگیرید و آن را به طرق متفاوت تحریك و تقویت كنید یا حتی آموزههای مورد نظر خود را به كودك آموزش دهید، هنگام حمام كردن كودك است؛ در موقع حمام كردن برای كودك شعر و قصه بخوانید و با او بازی و شادی كنید، مثلا ظرفی را پر از آب كنید و وسایل نظافت را كنار آن بگذارید؛ آنگاه با صدای بلند شعر زیر را بخوانید: چه حمومی چه آبی/ نكنه تو آب بخوابی/ آب میریزم رو سرت / رو دست و پا و كمرت/ کودک من آب بازی دوست داره / با كف صابون بازی دوست داره/ تا من آب باز میكنم، میبنده / به كار خودش میخنده.
استفاده از اسباب بازیهای تكاملی
تحقیقات نشان داده قرار گرفتن كودك در محیطهایی كه از نظر احساسی و عقلانی غنی و محرك است به رشد مغز او كمك شایانی میكند؛ از این رو میتوان گفت اسباب بازیهای چند طبقه، امكانات زیادی برای بازیهای تكاملی دارند؛ مثلا چیدن اسباب بازی از بزرگ به كوچك، پرتابكردن حلقه و قرار دادن حلقهها در انگشت از جمله بهترین این بازیهاست.
در بازیها از اصل تكرار زیاد استفاده كنید
نوزادان و خردسالان به طور شگفت انگیزی به تكرار علاقهمند هستند. تكرار یك داستان، تكرار یك شعر یا ترانه، تكرار یك بازی، تكرار یك كارتون نمایشی و... به اندازهای برای كودكان جالب و اعجاب انگیز است كه با هر بار شنیدن یا تماشای آن، تجارب جدیدی را كشف میكنند و با ملزومات متفاوت دنیای پیرامون خود آشنا میشوند.
پس باید در انتخاب شعر یا قصه دقت كنید. از آنجا كه تكرار در این سنین طبیعی و لازم است و باعث رشد بهینه مغز میشود، سعی كنید شعرها و قصههایی را انتخاب كنید كه در آنها عبارتی تكرار میشود. مثلا قصه تكراری یا لالایی تكراری.
روانشناسان كودك معتقدند دنیای زبان از رحم، یعنی همان جایی كه جنین به طور مداوم صدای مادرش را در وضعیتهای هیجانی و گفتاری مختلف میشنود، شروع میشود؛ بنابراین بسیاری از متخصصان پیشنهاد میدهند كتاب خواندن را ازهمان دوران جنینی برای كودك آغاز كنید و بعد از تولد نیز ادامه دهید و توصیه میشود همیشه با صدای بلند كتاب بخوانید و كتاب را پیش رو و مقابل چشمان كودك نگه دارید، چه بسا كودكان به شكل كتاب، تصاویر، ورق زدن، نگهداشتن و لمس كردن كتاب از خود توجه نشان میدهند و این كار منشأ تحریك یا تقویت حواس پنجگانه كودك است.
آموزش مفهوم فضا به كودك
بازیهای كودكانه بهخصوص بازیهایی كه به درك مفهوم فضا منجر میشود جریان ایجاد شده در مغز را شكل میدهد و در سالهای آینده برای كودك نیز مفید خواهد بود. بازیهای داخل و خارج كردن بهترین نوع این بازیهاست؛ مثلا یك پاكت كاغذی یا جعبه بردارید، اسباب بازی را در داخل آن بگذارید و سپس به كودك یاد دهید آن را از جعبه خارج كند و به همین ترتیب ادامه دهد.
آواها را جدی بگیرید
تحقیقات نشان داده كودكان بلافاصله پس از تولد، علاقه طبیعی زیادی به انواع آواها دارند؛ به عبارتی دیگر ذهن نوزادان دارای ژنها و سپناپسهای فعال فراوانی است كه آمادگی و توانایی آنان را برای یادگیری موسیقی متبلور میكند. هر روز زمانی را برای شنیدن آهنگهای كودكانه كه گاهی همراه با مضامین آموزشی و تربیتی است، اختصاص دهید؛ كودك را همراهی كنید مثلا شعرها را بلند تكرار كنید، دستها و پاهایتان را هماهنگ با نوا حركت دهید، بالا و پایین بپرید، زبان بدن خود را با متن آهنگ همنوا كنید؛ مثلا اگر در بخشی از متن آهنگ گفته میشود چشمامو میبندم، شما هم چشمهایتان را ببندید و...
زیاد شعر بخوانید
ترانهها، حركات و بازیهای موزیكال كودكانه، تمرینهای عصبشناختی هستند كه فراگیری الگوهای گفتاری و مهارتهای حركتی/ جنبشی كودكان را بهبود میبخشد. تكامل یافتن مهارتهای زبانی كودك، از كشف بسیاری از كارهای دیگری كه میتواند با دهانش بهعنوان اولین منبع كسب لذت انجام دهد، لذتبخشتر است؛ به همین دلیل توصیه میشود شعرهای كودك را با روشهای مختلف بخوانید؛ مثلا با صدای بلند، نجواگونه، آهسته و... این كار نه تنها باعث میشود كودك از شما تقلید كند بلكه مهارتهای كلامیاش نیز متحول و تقویت شود.
عشق و عشق ورزی به خود را به كودك یاد دهید
تحقیقات روانشناختی متعددی نشان داده، عشق، مهر، صمیمیت و متعاقب آن احساس امنیت یك رابطه قدرتمند و اساسی برای یك كودك است و ابراز آن بر نحوه ایجاد ارتباطات توسط مغز، نوع دلبستگی و از همه مهمتر دوست داشتنی و خواستنی بودن كودك به شدت تاثیرگذار است. در مسیر ابراز عشق باید سعی كنید توجه اول كودك را به عشق و ابراز علاقه به بدنش معطوف كنید. از همین سنین كودك باید خود دوستداری را یاد بگیرد و حس مثبتی به تصویر بدنی خود داشته باشد. بهطور مثال هنگام دندان درآوردن، شعری برای دندانها بخوانید و به كودك یاد دهید دهانش را باز كند و دندانهایش را به شما نشان دهد:
انار دونه دونه / بچهای دارم دُردونه / قشنگ و مهربونه/ انار دونه دونه / چهار روزه كه بچه ام گرفتار دندونه / انار دونه دونه / توی دهان بچهام /یه گل زده جوونه / گل نگو مروارید/ مثل طلای سفید/ هیچكس از این قشنگتر / جواهری ندیده
با بازی، مهارت كلامی كودك را رشد دهید
یك محیط غنی به لحاظ گفتاری، فضایی را برای كودك فراهم میكند كه به افزایش و ارتقای مهارتها و توانمندیهای كلامی و زبانی كودك در آینده كمك میكند. كودكی كه مدام با او صحبت میشود یا در ارتباط با آواهای كلامی متفاوت قرار میگیرد، بیشك خزانه گفتاری غنی و كارآمدتری دارد. یكی از محیطهایی كه میتوانید با بخش كلامی ذهن كودك ارتباط بگیرید و آن را به طرق متفاوت تحریك و تقویت كنید یا حتی آموزههای مورد نظر خود را به كودك آموزش دهید، هنگام حمام كردن كودك است؛ در موقع حمام كردن برای كودك شعر و قصه بخوانید و با او بازی و شادی كنید، مثلا ظرفی را پر از آب كنید و وسایل نظافت را كنار آن بگذارید؛ آنگاه با صدای بلند شعر زیر را بخوانید: چه حمومی چه آبی/ نكنه تو آب بخوابی/ آب میریزم رو سرت / رو دست و پا و كمرت/ کودک من آب بازی دوست داره / با كف صابون بازی دوست داره/ تا من آب باز میكنم، میبنده / به كار خودش میخنده.
استفاده از اسباب بازیهای تكاملی
تحقیقات نشان داده قرار گرفتن كودك در محیطهایی كه از نظر احساسی و عقلانی غنی و محرك است به رشد مغز او كمك شایانی میكند؛ از این رو میتوان گفت اسباب بازیهای چند طبقه، امكانات زیادی برای بازیهای تكاملی دارند؛ مثلا چیدن اسباب بازی از بزرگ به كوچك، پرتابكردن حلقه و قرار دادن حلقهها در انگشت از جمله بهترین این بازیهاست.
در بازیها از اصل تكرار زیاد استفاده كنید
نوزادان و خردسالان به طور شگفت انگیزی به تكرار علاقهمند هستند. تكرار یك داستان، تكرار یك شعر یا ترانه، تكرار یك بازی، تكرار یك كارتون نمایشی و... به اندازهای برای كودكان جالب و اعجاب انگیز است كه با هر بار شنیدن یا تماشای آن، تجارب جدیدی را كشف میكنند و با ملزومات متفاوت دنیای پیرامون خود آشنا میشوند.
پس باید در انتخاب شعر یا قصه دقت كنید. از آنجا كه تكرار در این سنین طبیعی و لازم است و باعث رشد بهینه مغز میشود، سعی كنید شعرها و قصههایی را انتخاب كنید كه در آنها عبارتی تكرار میشود. مثلا قصه تكراری یا لالایی تكراری.