گزارش تحلیلی جام‌جم درباره متن و فرامتن انتخابات دوم اسفند
ماموریت سخت مجلس یازدهم
انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و میان دوره‌ای مجلس خبرگان رهبری در مقطعی برگزار شد که کشورمان دوران متفاوتی را سپری می‌کند. از یک‌سو فشارهای اقتصادی به لحاظ تحریم‌ها بیش از گذشته زندگی مردم را سخت کرده و از سوی دیگر، عملکرد ضعیف برخی نهادها انگیزه بعضی از مردم را برای حضور در انتخابات سست کرد. با وجود چنین شرایطی مردم بار دیگر پای صندوق‌های رای حاضر شدند و اگرچه آن حضور ایده‌آل پای صندوق‌های رای را در این دوره شاهد نبودیم، اما مشارکت قابل قبولی شکل گرفت تا مجلسی قوی برای چهار سال آینده روی کار بیاید. نتایج انتخابات که تا دیشب در بسیاری از حوزه‌های انتخابیه قطعی شده بود نشان داد مردم، اولویت‌های متفاوتی را برای چهار سال آینده در نظر دارند و بر همین اساس چهره‌های متفاوتی را برگزیده‌اند. جام‌جم در گزارش امروز خود به بررسی میزان مشارکت در این دوره از انتخابات و پیام‌های آن پرداخته و فرصت‌ها و تهدیدهای مجلس آینده را که تا حد زیادی با ترکیب آن مشخص شده بررسی کرده است.
یادآوری تجربه‌ای موفق
انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی را می‌توان به لحاظ مختلف با انتخابات دومین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا مشابه دانست. دومین دوره انتخابات شوراهای شهر و روستا در 9 اسفند81 در شرایطی برگزار شد که پیش از آن برای چند سال، اصلاح‌طلبان پیروز رقابت‌های انتخاباتی بودند. اما عملکرد آنها در برخی نهادها از جمله مجلس ششم و اولین دوره شوراهای اسلامی به نوعی باعث دل زدگی مردم از عملکرد منتخبان خود شد. اصلاح‌طلبان که در دوره پیشین شوراها اکثریت قریب به اتفاق صندلی‌های شهر و روستا را به‌ویژه در تهران به دست آورده بودند در طول فعالیت خود بیشتر به دعواهای سیاسی با یکدیگر پرداختند و این دعواها آن‌قدر بالا گرفت که نهایتا به منحل شدن شورای شهر تهران انجامید. بر همین اساس بود که در انتخابات شورای دوم در سال 81 با وجود حضور چهره‌های مختلف و جریان سیاسی اعم از اصولگرا و اصلاح‌طلب و حتی طیف‌های متنوعی از گروه‌هایی مثل نهضت آزادی و نیروهای ملی- مذهبی، گروه جدیدی از کوشندگان سیاسی با عنوان جمعیت آبادگران به پیروزی رسیدند. علت اصلی پیروزی آنها با وجود همه تبلیغات اصلاح‌طلبان، تاکید آبادگران بر پیگیری خدمات و عمران شهری بود. از این رو، مردم در انتخابات بعدی با رویگردانی از اصلاح‌طلبان به نامزدهای جوان و کمترشناخته شده آبادگران رای دادند و در این انتخابات همه ۱۵ نفر لیست انتخاباتی اصولگرایان در شهر تهران انتخاب شدند. همین پیروزی، زمینه‌ساز پیروزی اصولگرایان در چند دوره انتخابات شد و از آن زمان به بعد اصولگرایان در دو انتخابات ریاست جمهوری، دو انتخابات مجلس شورای اسلامی و یک انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا پیروز شدند. آبادگران در طول دوره فعالیت خود با مدیریت مناسب شهری و کمتر درگیر شدن با فرآیند‌های سیاسی باعث شد مردم با‌پشت‌سرگذاشتن تجربه عملکرد ناموفق شورای نخست شهر تهران و رضایت از عملکرد آبادگران، در سومین دوره انتخابات شوراهای شهر و روستا به اصولگرایان روی خوش نشان دهند. انتخابات مجلس شورای اسلامی در شرایط فعلی و ترکیب نمایندگانی که از سوی مردم برگزیده شده‌اند یادآور همان انتخابات شوراها در سال 81 است و اگر این مجلس عملکرد مناسبی داشته باشد خواهد توانست انگیزه برخی مردم برای مشارکت در تعیین سرنوشت کشور را بار دیگر زنده کند.
یک گزارش مقایسه‌ای
در طول چهار دهه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، حضور مردم در دوره‌های انتخاباتی، فراز و نشیب‌هایی داشته و گاه آمار مشارکت بالایی رقم خورده و گاهی تعداد کمتری از مردم در انتخابات شرکت کرده‌اند. با وجود این، مقایسه‌ای میان برگزاری انتخابات در ایران و سایر کشورهای منطقه و جهان نشان می‌دهد کمیت و کیفیت برگزاری انتخابات در ایران نمره بالایی میان سایر کشورها می‌گیرد. مردم ایران در حالی در چهار دهه گذشته، دوره‌های مختلف انتخابات را سپری کرده‌اند که بسیاری از کشورهای منطقه هنوز با سیستم‌های پادشاهی اداره می‌شوند و اگر هم در آنها انتخاباتی برگزار شود کاملا فرمایشی است و میان کشورهای پیرامون، کمتر کشوری مثل ایران به لحاظ کمیت و کیفیت انتخابات به پای ایران می‌رسند. وضعیت برگزاری انتخابات در برخی کشورهای منطقه و جهان به این شکل است.
عراق: انتخابات مجلس عراق در ۱۲ می ۲۰۱۸ برگزار شد و ۴۴٫۵۲ درصد واجدان شرایط در آن شرکت کردند.
پاکستان: انتخابات سراسری در کشور پاکستان در ۲۵ جولای ۲۰۱۸ میلادی برگزار شد و 51 درصد واجدان شرایط در آن شرکت کردند.
افغانستان: تازه‌ترین انتخابات افغانستان مربوط به ریاست‌جمهوری بود که از ۹.۶ میلیون نفر واجدان شرایط، حدود یک میلیون و ۸۲۴ هزار و ۴۰۱ رای معتبر شناخته شدند. به عبارت بهتر تنها ۱۹ درصد از مردم در انتخابات شرکت کردند. عربستان: تنها انتخابات عربستان مربوط به انتخابات شوراهای شهر است و تازه در دسامبر ۲۰۱۵ بود که زنان نیز در این کشور دارای حق رای شدند. میزان مشارکت در سومین دوره انتخابات شوراهای شهر حدود ۲۵ درصد بوده است. میزان مشارکت در انتخابات پارلمانی در سایر کشورها هم قابل توجه است از جمله میانگین مشارکت در کشورهایی مثل آمریکا: 37 درصد، فرانسه: 43 درصد، سوئیس: 49 درصد، هند: 58 درصد، ژاپن: 59 درصد، کانادا: 61درصد و بریتانیا: 65 درصد است.
جذاب نبودن برنامه‌ها و شعارهای نامزدهای انتخاباتی
نامزدها صرف نظر از هر گونه وابستگی حزبی، فکری یا تشکیلاتی که به جریان‌های سیاسی داشته باشند طبعا برای جلب آرا و توجهات مردم، طرح‌ها و برنامه‌هایی دارند. تجربه فعالیت مجلس دهم نشان داد بسیاری از نامزدهایی که موفق به کسب کرسی سبز مجلس شده اند، بیش از این که کفایت و کارایی داشته باشند، مستعد ارائه شعارهای شیک و مجلسی‌اند و نه بیشتر. شعارهایی که تنها در ایام انتخابات طرح می‌شود و بعد از کسب مجوز نمایندگی به فراموشی سپرده می شود. از سوی دیگر گروه‌ها و افرادی که در این دوره از انتخابات حضور یافتند نیز بیشتر تلاش خود را برای سر و سامان دادن به فهرست‌های انتخاباتی گذاشتند و عملا برنامه خاصی برای حل مشکلات کشور ارائه نکردند.
چنین رویه‌ای باعث شد تبلیغات انتخاباتی کاندیداها و فهرست‌های انتخاباتی، انگیزه بالایی در مردم برای مشارکت در انتخابات ایجاد نکند.
شرایط نامطلوب معیشتی و اقتصادی
انتظار مردم از ارکان قدرت و قوای تصمیم گیری، حل مشکلات کشور و بهبود شرایط و ارتقای سطح زندگی است اما در طول سال‌های اخیر با وجود تغییر و تحولاتی که در عرصه‌های مختلف اجرایی و تقنینی رخ داده وضعیت نه تنها حاکی از بهبود شرایط زندگی نیست بلکه نگرانی‌ها برای بدتر شدن اوضاع و احوال اقتصادی تشدید می‌شود. بروز نابسامانی‌های متعدد در عرصه تحولات بازار، قیمت مسکن، پدیده حقوق‌های نجومی، گسترش فساد در دستگاه‌های اجرایی، افزایش قیمت روز به روز اقلام اساسی و مایحتاج زندگی مردم، نابسامانی در بازار دلار و ارز و سکه، رونمایی گونه گون آقازاده‌ها با زندگی اشرافی، تعطیلی کارخانه‌ها و صدها عامل ریز و درشت دیگر باعث شده که جامعه دچار این ذهنیت شود از دست نمایندگان مجلس و خانه ملت چندان برای حل مشکلات مردم کاری ساخته نیست. تصور جامعه این است که با وجود برگزاری جلسات متعدد در مجلس شورای اسلامی و تصویب قوانین، این تلاش، توفیری در زندگی آنها ندارد و گره ای از مشکلات آنها نمی گشاید. از سویی دیگر، رد صلاحیت 75 نماینده در جریان بررسی صلاحیت‌ها عمدتا به دلایل اقتصادی و اخلاقی، عامل دیگری برای ناامیدی مردم از مجلس بود.
کرونا علیه انتخابات
به فاصله چند روز مانده به انتخابات مجلس شورای اسلامی و میاندوره‌ای مجلس خبرگان رهبری، شاهد انتشار خبر فوت دو نفر از هموطنانمان در اثر ابتلا به ویروس کرونا بودیم. این ویروس خطرناک، هفته‌هاست که مردم کشور چین را گرفتار کرده و هر روز خبر سرایت آن به یک کشور منتشر می‌شد تا این که نهایتا به ایران هم رسید. با توجه به اخبار و تصاویری که از ماه‌های گذشته درباره نحوه مقابله کشور چین با این بیماری منتشر شده است اولین راهکار که در این زمینه به ذهن مردم می‌رسد دوری از اجتماعات و تماس با دیگران است.بر همین اساس بود که خیلی از مردم از حضور پای صندوق‌های رای صرف نظر کردند.
از بنزین تا هواپیما
وقوع حوادث پی در پی و سنگینی که از آبان سال جاری تاکنون رخ داده و اطلاع‌رسانی ناکافی و متناقضی که از سوی نهادهای ذیربط و مسؤولان صورت گرفته نه تنها باعث اقناع مردم نشده بلکه زمینه‌های بسیاری از تردیدها، دو دلی‌ها و بدگمانی‌های مردم بود. گران کردن قیمت بنزین و نحوه اجرای نامناسب آن از یک‌سو و عدم اطلاع‌رسانی درست در این زمینه در حالی صورت گرفت که به گفته دولت، تصمیم گرانی بنزین از سوی هر سه قوه گرفته شد. از سوی دیگر وقوع آشوب‌هایی که به فتنه بنزینی موسوم شد تاثیرات منفی را در بخشی از افکار عمومی جامعه گذاشت. تبعات غائله بنزین اثرات مخرب تری را با طراح‌های رسانه ای جریان مخالف انقلاب در پی داشت. از سویی دیگر حادثه غم‌انگیر و فاجعه بار هدف قرار گرفتن هواپیمای اوکراینی و کشته شدن سرنشینان این هواپیما و اطلاع‌رسانی نامناسبی که درباره دلیل این حادثه روی داد بازتاب بسیار منفی در جامعه ایجاد کرد و اعتراضات فراوانی را به همراه داشت. قرار گرفتن این اتفاقات در کنار برخی مشکلات اقتصادی، سبب نارضایتی مردم و عدم شرکت برخی از اقشار جامعه در انتخابات شد.
عملکرد برخی جریان‌های سیاسی
در این دوره از انتخابات، جریان اصلاحات به صورت مردد وارد این عرصه سیاسی شد. تحلیلگران این جریان از ابتدای دولت دوازدهم با شدت گرفتن مشکلات اقتصادی و عملکرد نه چندان موفق دولت در حل مشکلات، به این نتیجه رسیدند که ادامه این روند تاثیر منفی بر اقبال مردم به اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس خواهد داشت چرا که این جریان از جمله حامیان روحانی در انتخابات دوازدهم بودند. بر همین اساس از ابتدای دولت دوازدهم شاهد شکل‌گیری مرزبندی‌هایی میان اصلاح‌طلبان و دولت بودیم و فعالان اصلاح‌طلب تلاش کردند خود را در زمره منتقدان دولت بگنجانند. با این حال با نزدیک شدن به انتخابات، شرایط چندان برای اصلاح‌طلبان تفاوتی نکرد و بر همین اساس هیچ‌گاه در ماه‌های گذشته شاهد عزم قاطعی از سوی اصلاح‌طلبان برای حضور سازمان‌یافته در انتخابات نبودیم. البته همواره در این مدت شاهد طرح انتقاداتی از سوی فعالان اصلاح‌طلب در خصوص عملکرد نهادهای نظارتی هم بودیم و از این مساله به عنوان دلیلی برای حضور بی‌انگیزه در انتخابات یاد می‌کردند. این حضور بی‌انگیزه در انتخابات از سوی اصلاح‌طلبان در کاهش مشارکت بدنه اجتماعی که حامی اصلاح‌طلبان است بی‌تاثیر نبود.
انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی را می‌توان به لحاظ مختلف با انتخابات دومین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا مشابه دانست. دومین دوره انتخابات شوراهای شهر و روستا در 9 اسفند81 در شرایطی برگزار شد که پیش از آن برای چند سال، اصلاح‌طلبان پیروز رقابت‌های انتخاباتی بودند. اما عملکرد آنها در برخی نهادها از جمله مجلس ششم و اولین دوره شوراهای اسلامی به نوعی باعث دل زدگی مردم از عملکرد منتخبان خود شد. اصلاح‌طلبان که در دوره پیشین شوراها اکثریت قریب به اتفاق صندلی‌های شهر و روستا را به‌ویژه در تهران به دست آورده بودند در طول فعالیت خود بیشتر به دعواهای سیاسی با یکدیگر پرداختند و این دعواها آن‌قدر بالا گرفت که نهایتا به منحل شدن شورای شهر تهران انجامید. بر همین اساس بود که در انتخابات شورای دوم در سال 81 با وجود حضور چهره‌های مختلف و جریان سیاسی اعم از اصولگرا و اصلاح‌طلب و حتی طیف‌های متنوعی از گروه‌هایی مثل نهضت آزادی و نیروهای ملی- مذهبی، گروه جدیدی از کوشندگان سیاسی با عنوان جمعیت آبادگران به پیروزی رسیدند. علت اصلی پیروزی آنها با وجود همه تبلیغات اصلاح‌طلبان، تاکید آبادگران بر پیگیری خدمات و عمران شهری بود. از این رو، مردم در انتخابات بعدی با رویگردانی از اصلاح‌طلبان به نامزدهای جوان و کمترشناخته شده آبادگران رای دادند و در این انتخابات همه ۱۵ نفر لیست انتخاباتی اصولگرایان در شهر تهران انتخاب شدند. همین پیروزی، زمینه‌ساز پیروزی اصولگرایان در چند دوره انتخابات شد و از آن زمان به بعد اصولگرایان در دو انتخابات ریاست جمهوری، دو انتخابات مجلس شورای اسلامی و یک انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا پیروز شدند. آبادگران در طول دوره فعالیت خود با مدیریت مناسب شهری و کمتر درگیر شدن با فرآیند‌های سیاسی باعث شد مردم با‌پشت‌سرگذاشتن تجربه عملکرد ناموفق شورای نخست شهر تهران و رضایت از عملکرد آبادگران، در سومین دوره انتخابات شوراهای شهر و روستا به اصولگرایان روی خوش نشان دهند. انتخابات مجلس شورای اسلامی در شرایط فعلی و ترکیب نمایندگانی که از سوی مردم برگزیده شده‌اند یادآور همان انتخابات شوراها در سال 81 است و اگر این مجلس عملکرد مناسبی داشته باشد خواهد توانست انگیزه برخی مردم برای مشارکت در تعیین سرنوشت کشور را بار دیگر زنده کند.
یک گزارش مقایسه‌ای
در طول چهار دهه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، حضور مردم در دوره‌های انتخاباتی، فراز و نشیب‌هایی داشته و گاه آمار مشارکت بالایی رقم خورده و گاهی تعداد کمتری از مردم در انتخابات شرکت کرده‌اند. با وجود این، مقایسه‌ای میان برگزاری انتخابات در ایران و سایر کشورهای منطقه و جهان نشان می‌دهد کمیت و کیفیت برگزاری انتخابات در ایران نمره بالایی میان سایر کشورها می‌گیرد. مردم ایران در حالی در چهار دهه گذشته، دوره‌های مختلف انتخابات را سپری کرده‌اند که بسیاری از کشورهای منطقه هنوز با سیستم‌های پادشاهی اداره می‌شوند و اگر هم در آنها انتخاباتی برگزار شود کاملا فرمایشی است و میان کشورهای پیرامون، کمتر کشوری مثل ایران به لحاظ کمیت و کیفیت انتخابات به پای ایران می‌رسند. وضعیت برگزاری انتخابات در برخی کشورهای منطقه و جهان به این شکل است.
عراق: انتخابات مجلس عراق در ۱۲ می ۲۰۱۸ برگزار شد و ۴۴٫۵۲ درصد واجدان شرایط در آن شرکت کردند.
پاکستان: انتخابات سراسری در کشور پاکستان در ۲۵ جولای ۲۰۱۸ میلادی برگزار شد و 51 درصد واجدان شرایط در آن شرکت کردند.
افغانستان: تازه‌ترین انتخابات افغانستان مربوط به ریاست‌جمهوری بود که از ۹.۶ میلیون نفر واجدان شرایط، حدود یک میلیون و ۸۲۴ هزار و ۴۰۱ رای معتبر شناخته شدند. به عبارت بهتر تنها ۱۹ درصد از مردم در انتخابات شرکت کردند. عربستان: تنها انتخابات عربستان مربوط به انتخابات شوراهای شهر است و تازه در دسامبر ۲۰۱۵ بود که زنان نیز در این کشور دارای حق رای شدند. میزان مشارکت در سومین دوره انتخابات شوراهای شهر حدود ۲۵ درصد بوده است. میزان مشارکت در انتخابات پارلمانی در سایر کشورها هم قابل توجه است از جمله میانگین مشارکت در کشورهایی مثل آمریکا: 37 درصد، فرانسه: 43 درصد، سوئیس: 49 درصد، هند: 58 درصد، ژاپن: 59 درصد، کانادا: 61درصد و بریتانیا: 65 درصد است.
جذاب نبودن برنامه‌ها و شعارهای نامزدهای انتخاباتی
نامزدها صرف نظر از هر گونه وابستگی حزبی، فکری یا تشکیلاتی که به جریان‌های سیاسی داشته باشند طبعا برای جلب آرا و توجهات مردم، طرح‌ها و برنامه‌هایی دارند. تجربه فعالیت مجلس دهم نشان داد بسیاری از نامزدهایی که موفق به کسب کرسی سبز مجلس شده اند، بیش از این که کفایت و کارایی داشته باشند، مستعد ارائه شعارهای شیک و مجلسی‌اند و نه بیشتر. شعارهایی که تنها در ایام انتخابات طرح می‌شود و بعد از کسب مجوز نمایندگی به فراموشی سپرده می شود. از سوی دیگر گروه‌ها و افرادی که در این دوره از انتخابات حضور یافتند نیز بیشتر تلاش خود را برای سر و سامان دادن به فهرست‌های انتخاباتی گذاشتند و عملا برنامه خاصی برای حل مشکلات کشور ارائه نکردند.
چنین رویه‌ای باعث شد تبلیغات انتخاباتی کاندیداها و فهرست‌های انتخاباتی، انگیزه بالایی در مردم برای مشارکت در انتخابات ایجاد نکند.
شرایط نامطلوب معیشتی و اقتصادی
انتظار مردم از ارکان قدرت و قوای تصمیم گیری، حل مشکلات کشور و بهبود شرایط و ارتقای سطح زندگی است اما در طول سال‌های اخیر با وجود تغییر و تحولاتی که در عرصه‌های مختلف اجرایی و تقنینی رخ داده وضعیت نه تنها حاکی از بهبود شرایط زندگی نیست بلکه نگرانی‌ها برای بدتر شدن اوضاع و احوال اقتصادی تشدید می‌شود. بروز نابسامانی‌های متعدد در عرصه تحولات بازار، قیمت مسکن، پدیده حقوق‌های نجومی، گسترش فساد در دستگاه‌های اجرایی، افزایش قیمت روز به روز اقلام اساسی و مایحتاج زندگی مردم، نابسامانی در بازار دلار و ارز و سکه، رونمایی گونه گون آقازاده‌ها با زندگی اشرافی، تعطیلی کارخانه‌ها و صدها عامل ریز و درشت دیگر باعث شده که جامعه دچار این ذهنیت شود از دست نمایندگان مجلس و خانه ملت چندان برای حل مشکلات مردم کاری ساخته نیست. تصور جامعه این است که با وجود برگزاری جلسات متعدد در مجلس شورای اسلامی و تصویب قوانین، این تلاش، توفیری در زندگی آنها ندارد و گره ای از مشکلات آنها نمی گشاید. از سویی دیگر، رد صلاحیت 75 نماینده در جریان بررسی صلاحیت‌ها عمدتا به دلایل اقتصادی و اخلاقی، عامل دیگری برای ناامیدی مردم از مجلس بود.
کرونا علیه انتخابات
به فاصله چند روز مانده به انتخابات مجلس شورای اسلامی و میاندوره‌ای مجلس خبرگان رهبری، شاهد انتشار خبر فوت دو نفر از هموطنانمان در اثر ابتلا به ویروس کرونا بودیم. این ویروس خطرناک، هفته‌هاست که مردم کشور چین را گرفتار کرده و هر روز خبر سرایت آن به یک کشور منتشر می‌شد تا این که نهایتا به ایران هم رسید. با توجه به اخبار و تصاویری که از ماه‌های گذشته درباره نحوه مقابله کشور چین با این بیماری منتشر شده است اولین راهکار که در این زمینه به ذهن مردم می‌رسد دوری از اجتماعات و تماس با دیگران است.بر همین اساس بود که خیلی از مردم از حضور پای صندوق‌های رای صرف نظر کردند.
از بنزین تا هواپیما
وقوع حوادث پی در پی و سنگینی که از آبان سال جاری تاکنون رخ داده و اطلاع‌رسانی ناکافی و متناقضی که از سوی نهادهای ذیربط و مسؤولان صورت گرفته نه تنها باعث اقناع مردم نشده بلکه زمینه‌های بسیاری از تردیدها، دو دلی‌ها و بدگمانی‌های مردم بود. گران کردن قیمت بنزین و نحوه اجرای نامناسب آن از یک‌سو و عدم اطلاع‌رسانی درست در این زمینه در حالی صورت گرفت که به گفته دولت، تصمیم گرانی بنزین از سوی هر سه قوه گرفته شد. از سوی دیگر وقوع آشوب‌هایی که به فتنه بنزینی موسوم شد تاثیرات منفی را در بخشی از افکار عمومی جامعه گذاشت. تبعات غائله بنزین اثرات مخرب تری را با طراح‌های رسانه ای جریان مخالف انقلاب در پی داشت. از سویی دیگر حادثه غم‌انگیر و فاجعه بار هدف قرار گرفتن هواپیمای اوکراینی و کشته شدن سرنشینان این هواپیما و اطلاع‌رسانی نامناسبی که درباره دلیل این حادثه روی داد بازتاب بسیار منفی در جامعه ایجاد کرد و اعتراضات فراوانی را به همراه داشت. قرار گرفتن این اتفاقات در کنار برخی مشکلات اقتصادی، سبب نارضایتی مردم و عدم شرکت برخی از اقشار جامعه در انتخابات شد.
عملکرد برخی جریان‌های سیاسی
در این دوره از انتخابات، جریان اصلاحات به صورت مردد وارد این عرصه سیاسی شد. تحلیلگران این جریان از ابتدای دولت دوازدهم با شدت گرفتن مشکلات اقتصادی و عملکرد نه چندان موفق دولت در حل مشکلات، به این نتیجه رسیدند که ادامه این روند تاثیر منفی بر اقبال مردم به اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس خواهد داشت چرا که این جریان از جمله حامیان روحانی در انتخابات دوازدهم بودند. بر همین اساس از ابتدای دولت دوازدهم شاهد شکل‌گیری مرزبندی‌هایی میان اصلاح‌طلبان و دولت بودیم و فعالان اصلاح‌طلب تلاش کردند خود را در زمره منتقدان دولت بگنجانند. با این حال با نزدیک شدن به انتخابات، شرایط چندان برای اصلاح‌طلبان تفاوتی نکرد و بر همین اساس هیچ‌گاه در ماه‌های گذشته شاهد عزم قاطعی از سوی اصلاح‌طلبان برای حضور سازمان‌یافته در انتخابات نبودیم. البته همواره در این مدت شاهد طرح انتقاداتی از سوی فعالان اصلاح‌طلب در خصوص عملکرد نهادهای نظارتی هم بودیم و از این مساله به عنوان دلیلی برای حضور بی‌انگیزه در انتخابات یاد می‌کردند. این حضور بی‌انگیزه در انتخابات از سوی اصلاح‌طلبان در کاهش مشارکت بدنه اجتماعی که حامی اصلاح‌طلبان است بی‌تاثیر نبود.
ضمیمه قفسه کتاب
تیتر خبرها
