چند درس كه از سیل بهار نگرفتیم

چند درس كه از سیل بهار نگرفتیم

دكتر فریبرز ناطقی الهی كارشناس مدیریت بحران

بارش‌های اخیر باعث وقوع سیل در استان‌های غربی و تحمیل خسارت به این استان‌ها شد كه لرستان در این میان خسارت‌های بیشتری دید. لرستان جایی است كه 11 ماه قبل گرفتار سیلاب شد و خسارت‌های فراوان دید و بحرانی وسیع را تجربه كرد. اما این كه چرا با گذشت 11 ماه از آن حادثه باز هم گرفتار همان وقایع شدیم، سوال اصلی امروز ماست.
سیلاب اخیر لرستان (كه در راه خوزستان است) نشان می‌دهد ما تقریبا هیچ درسی از اتفاقات گذشته نگرفته ایم. كماكان ساخت وسازها در مسیر سیل انجام می‌شود و تدابیر برای منحرف كردن سیلاب نیز نه در این 11 ماه بلكه در سال‌های اخیر تغییرخاصی نكرده است؛ درحالی كه سازه‌های ضعیف همچنان دراین مناطق موجود است و همچنان نیز ساخته می‌شود. یكی از این سازه‌های ناپایدار، پل‌های مناطق مستعد سیل هستند؛ پل‌هایی كه در لرستان عمر خیلی از آنها به بعد از سیلاب بهار 98 برمی گردد ولی در كمال تاسف در سیلاب اخیر از بین رفتند.
اینها نشان می‌دهد نظام مدیریت بحران ما فقط منتظر وقوع حوادث و سپس امدادرسانی است كه البته در این امدادرسانی مشكلات عدیده‌ای وجود دارد.
به نظر می‌رسد كارهای اصلی كه برای مقابله با سیلاب باید انجام شود انجام نشده، گرچه باور دارم چنین اقداماتی حداقل نیاز به بازه زمانی پنج تا 10 ساله دارد. مثلا جابه جا كردن مردم از مسیر سیلاب حتما به زمان نیاز دارد و كار آسانی نیست، ولی حتی نشانه‌های مثبتی كه ما را امیدوار به شروع تغییرات كند وجود ندارد.
در سیل بهار امسال كمیته‌ای از افراد متخصص و چهره‌های دانشگاهی در حوزه‌های مختلف تشكیل شد تا نقشه راهی برای مقابله با بلایای طبیعی تهیه كنند، ولی تا امروز خروجی این كمیته حتی در نشریات تخصصی و تصمیمات مسؤولان دیده نمی‌شود.
البته در سیل اخیر لرستان یك نكته مثبت وجود داشت كه نشان داد لااقل در یك حوزه بهتر از قبل عمل شده است و آن حوزه اطلاع رسانی و هشدار سریع به مردم بود. چند روز قبل از وقوع سیل سازمان هواشناسی هشدارهای لازم را به مردم داده بود و همین باعث شد بسیاری از مردم آن مناطق خانه‌های خود را تخلیه یا تدابیر پیشگیرانه اتخاذ كنند . این نشان می‌دهد سیستم هشدار قبل از سانحه در كشورمان فعال تر شده ولی متاسفانه در بقیه كارها هنوز دستاورد چشمگیری نداشته ایم.