سیل غرب کشور این بار تلفات و آسیبهای کمتری داشت آمادگی و همکاری مردم دلیل اصلی این اتفاق بود
دیوار دفاعی در برابر سیل
جان به جان سیل كنی باز هم سیل است، كارش خروشیدن و غریدن و خراب كردن است. محكمترین دیوارها را هم كه جلویش بكاری سیل اگر سیل باشد خرابش میكند. عید امسال را همه یادمان هست، خاطرات گلستان و خراسان و آن همه ویرانی چسبیده به ذهنمان، تصاویر سیل دروازه قرآن كه خودروها را مثل پر كاه از جا میكند و شهرهای سیلزده لرستان كه گِل بر سر شده بودند مثل پرده سینما هنوز از جلوی چشممان میگذرد و البته خاطرات خوزستان با آن همه درد كه شده بود سرو زیر آب. از سهشنبه كه نخستین قطرات باران روی خاك لرستان كوبیده شد آن تصاویر دوباره جان گرفت؛ صحنه پناه گرفتن مردم روی پشتبامهای پلدختر كه خدا را با همه وجود صدا میزدند، تصویر قاب گرفته خانههایی كه از كمر افتادند، صحنه بیخانمانی مردم، درد آوارگی و از دست دادن بدیهیات زندگی. سهشنبه كه اولین قطرات باران داشت میبارید حتی قبلتر از چكیدن قطرات، وقتی هنوز باران شروع نشده بود نه فقط لرستان كه ملت ایران نگران سیل بود. باران كه شدتش بیشتر شد خرم رود و كشكان بالا زد و آبِ وحشی داشت به خیابانها میرسید كه قلبها همه گواهی داد سیل لرستان را خواهد برد.
آن سیل ارزشش را داشت
این حجم از آب برای لرستان البته تازگی نداشت، ولی آنچه تازه بود برخورد مردمش با سیل بود. بهار 98 بیشتر مردم سیل را جدی نگرفتند، خرمرود و كشكان حتی وقتی داشت از شدت آب منفجر میشد عدهای ایستادند و تماشا كردند و سلفی گرفتند، عدهای نیز كه غم سیل نداشتند و باورش نكردند، ماندند در خانهها و مشغول خود شدند، بیاعتنا به هشدارها و خواهشها برای پناه بردن به جاهای امن.
اینبار اما مردم لرستان گل كاشتند و ثابت كردند مار گزیده بودن و از ریسمان سیاه و سفید ترسیدن خصلت خوبی است. آنها نشان دادند میشود از تلخیها درس گرفت و چیزی آموخت، حتی میشود یك شهروند تمام عیار بود و برای بهتر شدن شرایط زندگی مشاركت داشت.
دوربین عكاسان و فیلمبرداران صحنههای نابی از این مردم ثبت كردهاند. خیلیها كیسههای شن و ماسه پر كردند و برای سد كردن راه سیل آماده گوشهای گذاشتند، خیلیهای دیگر هم درِ خانهها و مغازههایشان را ایزوگام كردند تا آب اگر به این سمت میآید لااقل نفوذ نكند. مرتضی سلیمی، رئیس سازمان امداد و نجات هلالاحمر همه این كارها را تحسین میكند و میگوید مردم این بار برای مواجهه با سیل آمادهتر بودند، اما مهمتر از اینها همراهی مردم برای تخلیه اضطراری خانهها بود، كاری كه در سیل بهار انجام نشد و آن همه خسارت و زحمت به بار آورد.
او میگوید مردم لرستان این بارهشدارها را جدی گرفتند و داوطلبانه حاضر شدند در مراكز اسكان موقت هلال احمر ساكن شوند بهخصوص مردم كنارههای 2 رود خرم رود و كشكان. به باور سلیمی این همراهیها موجب آرامش توامان مردم و امدادگران است، چون نه مردم گرفتار میشوند و به زحمت میافتند و نه امدادگران مجبور میشوند وقت و انرژیشان را صرف نجات كسانی كنند كه به هزار و یك دلیل حاضر به تخلیه خانههایشان نشدهاند.
نكته دیگر اما اعتمادی است كه مردم به پیشبینیها داشتند، اعتماد به این كه سیل قطعا خواهد آمد. این اعتماد، هم از تجربه سیل بهار ناشی میشد و هم از اطلاعرسانیهای این چند روز كه خبر وقوع سیل را مدام در ذهن مردم تازه میكرد، امتزاجی كه به هر حال میمون و مبارك بود.
تلخیهای سیل
با این حال اما سیل بیخسارت از لرستان نگذشت. آب رودخانه كشكان كه بالا آمد وارد خانههای روستای چم مهر پایین شد و خاكریزهای دوپل كیانآباد و بابازید را شست و راه ارتباطی چم مهر با پلدختر را قطع كرد.
جاده پلدختر ــ اندیمشك در نزدیكی روستای پاعلم اكنون به خاطر طغیان رودخانه سیمره مسدود است، راه ارتباطی 70 روستای شهرستان دلفان قطع شده و 2000 نفر از ساكنان رودخانه به نقاط امن رفتهاند برفهای كوههای دلفان نیز كه با این بارندگیها آب شد، روانابی عظیم به راه انداخت و پل بزرگ نورآباد منطقه امامزاده ابراهیم، پل منطقه میرزاآباد و یك پل دیگر را كه ۱۰ روستا را به شهر وصل میكرد از بین برد. حالا 70 روستای دلفان راه ندارند و مسؤولان محلی نگران تامین موادغذایی و علوفه دامهای آنها هستند.در الیگودرز نیز ساكنان هفت روستا تخلیه شدهاند و 27 واحد مسكونی خسارت دیده، جاده اصلی شول آباد ــ خرمآباد هم خطر ریزش دارد و روی مسافران بسته شده، در مسیر زلفی نیز رانش زمین اتفاق افتاده و جاده الیگودرز به بخش زلفی بسته شده است.
درمجموع آن طور كه معاون استاندار لرستان گزارش میدهد راه دسترسی 150 روستا از بین رفته و گاز شهر معمولان نیز قطع شده و آب، لولههای گاز را كنده و با خود برده. این را باید اضافه كرد به 106 مورد ریزش و رانش در محورهای مواصلاتی و تخریب پلهای لولهای موقت سه پلان، چشمه سرده و ورپل در محورهای الیگودرز ــ بزنوید، الشتر ــ خرمآباد و محور شاهیوند كه نشان میدهد لرستان گرچه مردمش این بار آمادهتر از همیشه بودند، ولی این استان همچنان در برابر بلیه سیل آسیبپذیر است.
بهار بازهم با سیل میآید
گرفتاری خوزستان سرازیر شدن بارشهای استانهای غربی به آن سمت است، مثل ماجرای سیل بهار كه خوزستان مقصد نهایی و جای آرام گرفتن سیلاب بود. گفتهاند سیلاب لرستان امروز به خوزستان میرسد و اگر اینگونه شود كه میشود باید گفت خطر سیلاب از بین نرفته بلكه فقط از نقطهای به نقطه دیگر منتقل شده است.
سلیمی رئیس سازمان امداد و نجات هلال احمر دیروز به ما گفت فعلا یكچهارم ظرفیت سدهای دز و كرخه خالی است، ولی اگر این ظرفیت پر شود قصه سیلاب بهاری خوزستان دوباره تكرار میشود. او اینها را گفت و به بارشهای اواخر هفته آینده اشاره كرد و توضیح داد این بارشها دست كمی از بارشهای دو روز گذشته ندارد و باز هم وقوع سیلاب محتمل است.
سلیمی حتی به نقشههای پیشیابی سازمان هواشناسی اشاره كرد و خبر داد كه وقوع سیلاب برای فروردین پیش رو نیز پیشبینی شده و نوروز 99 باید منتظر بارشهای سیلابی باشیم. او با این كه هیچ نقطهای در كشور را از خطر سیل در امان ندانست، ولی گفت پیشبینی میشود استانهای كرمانشاه، لرستان، ایلام، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، گلستان، سمنان و خراسان شمالی بیشتر از بقیه نقاط كشور در تیرس سیل باشند.
اینها همه هشدار است، هشدارهای جدی، هشدارهایی كه ما به عنوان رسانه میدهیم و یقین داریم مدیریت بحران كشور نیز از آن مطلع است. بهار 99 یك ماه دیگر میآید؛ كمتر از30 روز دیگر. فاصله كوتاه است، ولی در عوض آینده پیشروی ماست، خطر نیز چشم در چشممان، پس دیگر جایی برای بهانهتراشی و غافلگیری مسؤولان نیست، فقط میماند آیندهنگری همه اركان كشور و سرسری نگذشتن از كنار خطر.