سازوكار منفی شدن قیمت در بازار انرژی
هــــفـــتــــــه گــذشــته سقوط بسیار شدید قــــیــــــمــــــــت نــــــفــــــت وســــــتتــــگــــــزاس اینترمدییت و سپس رســــــــیــــــــدن آن بــــــــه قیمتهای زیر صفر خــبرســاز شــد. منــفی شدن قیمت نفت به آن مــعــنــی اســت كــه فروشندگان حاضرند بهایی به خریداران بپردازند تا فقط نفت را تحویل بگیرند و ببرند. دلیل این اتفاق پرشدن ذخایر نفت پس از كاهش بیسابقه مصرف انرژی به دلیل تبعات شیوع جهانی بیماری كووید ــ 19 بوده است. اگر بخواهیم بهطور خیلی خلاصه علت منفیشدن قیمت در هر بازاری را بیان كنیم باید بگوییم هرگاه فروش نرفتن محصول هزینه بسیار بیشتری را به تولیدكننده تحمیل كند او حاضر است كه مبلغی هم به خریداران بپردازد تا محصول را تحویل بگیرند.
باید توجه داشت كه تعطیل كردن تولید از چاههای نفت تبعات و هزینههای بسیار بیشتری برای تولیدكنندگان نفت به دنبال دارد، به همین دلیل آنها مجبورند برای جلوگیری از زیانهای بیشتر، نفت را تولید كرده و انبارداری كنند. هنگامیكه مخازن نفت هم پر شود، آنگاه انبارداری بیشتر ممكن نیست و تولیدكنندگان حاضرند برای جلوگیری از زیان بیشتر مبلغی هم به خریداران پرداخت كنند تا نفت را تحویل گرفته و آنها را از شر هزینههای فزاینده انبارداری یا تعطیل كردن تولید رها كنند؛ سازوكاری مشابه به آنچه در بازار نفت رخ داد تاكنون بارها و بارها باعث منفی شدن قیمت انرژی الكتریكی در بازارهای برق كشورهای گوناگون شده كه البته از نظر رسانهای بسیار كمتر از منفی شدن قیمت نفت به آن پرداخته شده است.
عــلــت اصــلــی مــنــفــی شــدن قــیــمــت بــرق نیروگاههای برقی هستند كه اگر برق تولید نكنند، متحمل هزینه و خسارت میشوند. مهمترین این نوع نیروگاهها، نیروگاههای اتمی هستند كه به دلیل ملاحظات ایمنی همیشه باید در بیشتر از نصف توان نامیشان كار كنند. كاهش تولید برق در نیروگاههای اتمی میتواند باعث بالا رفتن دما و فشار در رآكتور شود كه بهدلیل خطر بالای ایجاد هرگونه حادثه در این نیروگاهها به هیچ عنوان اجازه چنین رخدادی داده نمیشود. به همین علت نیروگاههای هستهای حاضرند در صورت كاهش تقاضای مصرف برق مبلغی هم به خریداران انرژی الكتریكی بپردازند تا فقط برق را مصرف كنند زیرا در صورتی كه به هر علتی تقاضا كمتر از مقدار مجاز شود مجبور میشوند توان تولیدی خود را در مقاومتهای مخصوصی كه برای مواقع اضطراری در نظر گرفته شده تلف كنند كه هزینههــای بیــشــتری برای آنها در پیخواهد داشت. به صورت مشابهی برخی نیروگاههای حرارتی به دلیل ملاحظات فنی و آســیــبــی كــه از تــنــشهای حرارتی میبینند نمیتوانند تولید خود را سریع كاهش دهند یا در توان تولیدی بسیار پایین كار كنند و در صورت كاهش مصرف برق حاضرند برق خود را با قیمت منفی بفروشند.
با افزایش قابلتوجه نیروگاههایی كه برق را از منابع تجدیدپذیر مانند انرژی بادی و انرژی خورشیدی با هزینه بسیار كمی تولید میكنند، منفی شدن قیمت برق در روزهای تعطیل و دیگر مواقعی كه مصرف برق در شبكه كم است در كشورهایی كه هم نیروگاههای اتمی متعدد و هم تولید برق تجدیدپذیر فراوانی دارند، مانند آلمان، در سالهای اخیر به پدیده مــتــداولــی تبــدیــل شــده اســت. صــنایــع و كارخانههای بزرگ در شرایط منفی شدن قیمت برق ممكن است به مقدار تولید یا شیفتهای كاری خود بیفزایند تا از منافع اقتصادی چنین شرایطی منتفع شوند.