مروری بر نحوه شكل‌گیری و راه‌اندازی شبكه‌های مختلف تلویزیون
اندك‌اندك جمع مستان می‌رسند
11 مهرماه سال 37 بود كه نخستین فرستنده تلویزیونی ایران با عنوان «تلویزیون‌ایران» راه‌اندازی شد. راه‌اندازی‌ای كه ابتدا به تصویب مجلس شورای ملی رسید و سپس به مرحله اجرایی‌شدن درآمد. اما در سال‌های پس از انقلاب‌اسلامی تلویزیون ملی ایران با تغییر نام به «صداوسیمای‌جمهوری‌اسلامی‌ایران» كار خود را آغاز كرد. در ابتدا این مجموعه دارای دو شبكه بود و زمان محدودی از روز را به پخش برنامه می‌پرداخت، تا این‌كه از سال 72 استارت راه‌اندازی شبكه‌های دیگر تلویزیون ازجمله شبكه سه، چهار، تهران و... زده‌شد تا جایی كه درحال‌حاضر شاهد 21 شبكه سراسری هستیم كه هركدام به نوبه خود مخاطب‌هایی دارند. با تغییر مدیران شبكه‌ها و ورود تفكرات و ایده‌های جدید تلاش شد این شبكه‌ها همچنان بتوانند مخاطبان را به سمت خود جلب كنند. بر همین اساس نیز در این گزارش مروری داریم بر روند راه‌اندازی شبكه‌های مختلف تلویزیون كه این روزها با برنامه‌های متنوع خود روی آنتن می‌روند.
آزاده باقری روزنامه‌نگار
شبكه هر ایرانی
قدیمی‌ترین و اولین شبكه تلویزیونی، شبكه یك سیماست. شبكه‌ای كه به شبكه ملی نیز شناخته می‌شود و دارای قدمت بسیاری نسبت به شبكه‌های دیگر تلویزیون است و شعاری كه برای خود در سال‌های اخیر برگزیده نیز «شبكه یك، شبكه هر ایرانی» است. شاید بتوان قدمت این شبكه را از سال 37 دانست و گفت از سال 50 نیز به‌صورت رنگی برنامه‌های خود را روی آنتن فرستاد. اما با احتساب آغاز فعالیت سازمان صداوسیما پس از انقلاب قدمت این شبكه نیز با آغاز فعالیت این سازمان مصادف خواهد شد. درحال‌حاضر مجید زین‌العابدین مدیریت این شبكه را بر عهده دارد. تا قبل از او نیز علیرضا برازش مدیریت این شبكه را بر عهده داشت و پس از استعفا این مدیریت به زین‌العابدین رسید. فضل‌ا... شریعت‌پناهی، محمد احسانی، مهدی فرجی، محمدرضا جعفری‌جلوه، مشیری، مسعود گرجی، حاج‌كریمخان و... نیز ازجمله كسانی هستند كه سمت مدیریت شبكه یك سیما را برای مدتی برعهده داشتند.
شبكه زندگی
شبكه دو نیز قدمتش كم از شبكه یك نیست. چون صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران آغاز فعالیت خود را با همین دو شبكه آغاز كرد. پس از انقلاب‌اسلامی و آغاز فعالیت صداوسیمای جمهوری‌اسلامی‌ایران این شبكه با هدف پخش برنامه‌های آموزشی و فرهنگی كار خود را آغاز كرد و مانند شبكه یك سیما تنها چند ساعت از روز به پخش برنامه می‌پرداخت. در دهه 80 نیز تلاش شد تا این شبكه به شبكه‌ای برای كودك‌ونوجوان بدل شود و با ساخت برنامه‌هایی در این خصوص به جذب مخاطبان جوان‌تر پرداخت؛ اما درنهایت این شبكه به یك شبكه خانوادگی با شعار «شبكه دو، شبكه زندگی» به فعالیت خود ادامه داد و دارای رویكرد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی شد. درحال‌حاضر نیز با پخش 24ساعته برنامه‌های مختلف تلاش می‌كند در راستای رویكردهای خود پیش برود. هم‌اكنون نیز محمدرضا جعفری‌جلوه، مدیر شبكه دوی سیماست.
شبكه نسل جوان
شاید بتوان از شبكه سه به‌عنوان شبكه‌ای كه یك انقلاب متحول‌كننده در صداوسیما به‌راه‌انداخت یاد كرد. شبكه‌ای با رویكردی تازه كه تلاش می‌كرد نسل جوان را كه جمعیت زیادی از كشور را دربرمی‌گرفت به سمت خود بكشاند. این شبكه كه با شعار «شبكه سه، شبكه جوان» كار خود را در آذرماه سال 72 آغاز كرد توانست از همان ابتدا مخاطبان بسیاری را به سمت خود جلب كند. پخش برنامه‌های ورزشی، پخش زنده فوتبال، پخش مسابقات با محور سرگرمی، پخش برنامه‌هایی با محتواهای جوان‌پسند، جنگ‌های شادی، برنامه‌های طنز و سریال‌های جذاب ازجمله عواملی بودند كه یك‌به‌یك دست به دست هم دادند تا توانست این شبكه را به عنوان یك شبكه پرمخاطب میان مردم جامعه جابیندازد. علی فروغی هم‌اكنون مدیریت شبكه سه سیما را بر عهده دارد.
شبكه دانایی
یك شبكه خاص دارای مخاطبی خاص. شبكه‌ای كه همچنان بر اهداف خود باقی مانده و دارای شعار «شبكه چهار، شبكه دانایی» است. این شبكه در فروردین 75 تاسیس شد و می‌خواست شبكه‌ای برای فرهیختگان و نخبگان باشد. برای همین هم به ساخت و پخش برنامه‌هایی پرداخت كه پشتوانه علمی داشتند. مجتبی مشیری، نخستین مدیر این شبكه بود و پس از او نیز محمدرضا جعغری‌خواه،مدیریت این شبكه را عهده‌دار شد. در حال حاضر مدیر این شبكه دكتر مسعود معینی‌پور است و قبل از او رضا پورحسین، حسن ملكی، علامرضا غلامی، تقی رستم‌وندی و... بودند كه تجربه مدیریت این شبكه را به عهده داشتند.
شبكه خبر
شبكه‌ای كه محوریتی خبری دارد. شبكه‌ای كه تلاش كرد مانند شبكه‌های معروف جهانی برنامه‌هایش حول محور خبر بگردد و با پخش برنامه‌های به صورت اخبار كوتاه، اخبار روزانه، مشروح اخبار، برنامه‌های تحلیل خبری، نقد و بررسی و... مخاطبان علاقه‌مند به خبر، تحلیل و تفسیر آن را به سمت خود جلب كند. این شبكه از آبان 78 آغاز به كار كرد و اردشیر زابلی‌زاده كسی بود كه به مدت 12 سال مدیریت این شبكه را به‌عهده داشته و بعد از آن عبدالرضا بوالی به عنوان ریاست جدید شبكه خبر منصوب شد. پخش اخبار به صورت 24 ساعته و در جریان قرار دادن مخاطبان با اخباری كه به صورت زیرنویس هر 24 ساعت گذاشته می‌شود از جمله فعالیت‌هایی است كه این شبكه تا كنون انجام داده و تلاش كرده با پخش بیش از 60 بخش خبری مخاطبان را به صورت آنلاین و 24 ساعته در جریان اخبار روز ایران و جهان قرار دهد.
شبكه پایتخت
نخستین شبكه استانی كه كار خود را به عنوان یك شبكه آغاز كرد. آذر 74 بود كه كار این شبكه شروع شد. شبكه‌ای كه ابتدا مخاطبانش پایتخت نشینان بودند و فقط مردم تهران می‌توانستند برنامه‌های این شبكه را ببینند. این شبكه با آن‌كه ابتدا برای یك استان برنامه می‌ساخت، اما توانست با ساخت برنامه‌های مختلف، مسابقات گوناگون، سریال‌های جذاب، جنگ‌های متنوع، برنامه‌های شهری، برنامه‌های زنده، برنامه‌های كودك و... مخاطب‌های بسیاری را به سمت خود بكشاند و به عنوان یك شبكه جذاب در بین مردم پایتخت نشین شناخته شود. زمانی كه برنامه‌های این شبكه فقط در تهران پخش می‌شد دارای شعار «شبكه تهران، شبكه پایتخت» بود. آذر 93 بود كه دیگر این شبكه از پوسته شبكه استانی خارج و به شبكه‌ای سراسری بدل شد. با آن‌كه این شبكه از این سال با تصمیم مدیران وقت خود تصمیم گرفت رویكردی اقتصادی داشته باشد تا در كنار دیگر شبكه‌ها فعالیتی متفاوت ارائه كند، اما از سال 95 بار دیگر رویكرد این مجموعه تغییر كرد و نگاه به سمت پایتخت با رویكرد كشوری یافت.
بهروز مفید، علی‌اصغر پورمحمدی، محمدحسین حرمی، مجید رجبی‌معمار، مسعود احمدی افزادی، سعید مقیسه، مجید زین‌العابدین و جواد رمضان‌نژاد مدیران این شبكه بوده‌اند.در حال حاضر نیز سعید اشناب مدیریت این شبكه را به‌عهده دارد.
شبكه فیلم و سریال
آی‌فیلم یك شبكه با چهار كانال فارسی، عربی، انگلیسی، آی‌فیلم2 است كه در شهریور 89 با مدیریت محمدرضا حاتمی افتتاح شد. این شبكه با هدف پخش سریال‌های ایرانی به زبان‌های مختلف شكل گرفت و اتفاقا در كشورهای عربی توانست مخاطب‌های خوبی جذب كند. اوایل سال 90 بود كه كانال اول فارسی شبكه آی‌فیلم ویژه ایرانیان با شعار «آی فیلم دوست خانواده تو» ایجاد شد و در اسفند 91 كانال انگلیسی شبكه‌ای فیلم با شعار «یك تجربه جدید خانوادگی» فعالیت خود را آغاز كرد. اسفند 96 هم كانال دوم فارسی این شبكه ویژه فارسی‌زبانان جهان به ویژه افغانستان و تاجیكستان استارت كار را زد و توانست راه خود را به سمت این كشورها باز كند. مهدی مجتهد در حال حاضر به مدیریت این شبكه منصوب شده است.
شبكه مستند
یك شبكه مختص پخش مستندهای متنوع داخلی و خارجی، داستانی و غیرداستانی، حیات وحش و شهری، تاریخی و پرتره و... شبكه‌ای كه علاوه بر پخش مستندهای خارجی به تولید و پخش برنامه‌های مستند داخلی نیز می‌پردازد و توانسته مخاطبان مستنددوست را راضی نگه دارد. مهر 88 این شبكه پخش آزمایشی خود را آغاز کرد و از اسفند 89 نیز به صورت رسمی روی آنتن رفت. این شبكه اهداف خود را به عنوان یكی از بخش‌های سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، برای گسترش فعالیت در زمینه ارائه اطلاعات فیلم‌های مستند و مستندسازان و همچنین پوشش برنامه‌های گردشگری صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و قرار گرفتن در جایگاه مرجع در این حوزه‌ها، فراهم آوردن زمینه، سازماندهی، آموزش و گسترش فرهنگ مستندسازی و حمایت از مستندسازان كشور معرفی كرد.
سید سلیم غفوری، مدیر این شبكه بود و در حال حاضر مجتبی موسوی، عهده‌دار این شبكه است.
شبكه قرآن
با آن‌كه آغاز به كار شبكه قرآن دو سال به صورت آزمایشی به‌طول انجامید و ابتدا با عنوان سیمای قرآن هر شب یك‌ساعت بعد از خبر 22:30 شبكه دو از ساعت حدود 23 تا 24 از شبكه دو سیما پخش می‌شد و بعد از یك‌سال برنامه‌های این شبكه كه در وقت اذان ظهر پخش می‌شد به پس از اذان ظهر انتقال یافت و مدت دو سال با عنوان سیمای نور با همین نحو ادامه داشت. سپس به مدت دو سال صبح‌ها از شبكه چهار سیما حدود پنج ساعت از ساعت 6 تا 11 صبح برنامه‌های شبكه قرآن پخش می‌شد؛ اما بالاخره از آذر 79 این شبكه به‌صورت رسمی فعالیت خود را با عنوان شبكه قرآن آغاز كرد. سلمان فرهمند نخستین مدیر این شبكه بود و بعد از آن مصطفی صدرزاده، حسین ساری، محمد‌باقر پیشنمازی، حسن گروسی، بهرام محمدی‌نیا، سید‌جواد موسوی، محمدحسین محمدزاده و حجت‌الاسلام عرفاتی مدیران این شبكه بودند و تلاش تمام این مدیران بر این بوده تا برنامه‌هایی برمبنای قرآن و محوریت این كتاب آسمانی تولید و پخش كنند.
شبكه نشاط و سرگرمی
شبكه نسیم كه شعارش «نشاط، سرگرمی، یادها و مسابقه» است از مهرماه 92 آغاز به كار كرد. شبكه خاص و متفاوت كه نسبت به شبكه‌های دیگر توانست این تفاوت را به‌خوبی به نمایش درآورد. برنامه‌های متنوع بسیاری در این شبكه ساخته شد كه با استقبال بی‌نظیر مخاطبان نیز مواجه شده. برنامه «خندوانه»، «دورهمی»، «كودك‌شو»، «كتاب‌باز» و... ازجمله برنامه‌هایی بودند كه توانستند به خوبی مخاطبان را به سمت خود جلب كرده و یك شبكه موفق در میان سایر شبكه‌های نوظهور تلقی شود. حسین كرمی مدیر ابتدایی این شبكه بود و بعد از او دكتر محمد احسانی به مدیریت منصوب شد. برنامه‌های موفق این شبكه باعث شد شبكه‌های سراسری به تكاپوی بیشتری برای ساخت برنامه جذاب بپردازند.
شبكه نمایش
بهمن سال 90 این شبكه با آمدن شبكه‌های دیجیتال افتتاح شد. شبكه‌ای كه با هدف پخش فیلم‌های سینمایی شكل گرفت و از آنجا كه فیلم‌های سینمایی بهروز، كلاسیك، مطرح و شناخته‌شده را
پخش می‌كرد برای همین هم مورد استقبال مخاطبان بسیاری نیز قرار گرفت. شبكه نمایش از آذر 93 به علت ادغام با شبكه تماشا تا بهمن 95 موقتا شبكه فیلم و سریال نام‌گذاری شد؛ اما با افتتاح مجدد شبكه تماشا پخش سریال از شبكه نمایش متوقف شد و تنها فیلم سینمایی از این شبكه پخش می‌شود. حسین كرمی، نخستین مدیر این شبكه بود و در حال حاضر مدیریت این شبكه را دكتر احسانی برعهده دارد.
شبكه تماشا
شبكه تماشا آذر 91 بود كه كار خود را آغاز كرد و از اسفند همین سال هم به صورت سراسری در كل كشور قابل دریافت و پخش شد. با آن‌كه شبكه تماشا برای مدتی از سال 93 با شبكه نمایش به‌دلیل تغییر رئیس صدا و سیما و با هدف كوچك‌سازی این سازمان ادغام شد؛ اما با تغییر محمد سرافراز به دکتر علی‌عسكری شبكه تماشا از سال 95 مجدد افتتاح شد. در حال حاضر دكتر احسانی مدیر شبكه تماشا است. این شبكه تنها به پخش سریال می‌پردازد و تلاش می‌كند با پخش سریال‌هایی كه مخاطبان زیادی داشت، برای این شبكه مخاطب‌های بیشتری دست و پا كند.
شبكه ورزش
با آن‌كه شبكه سه به عنوان شبكه‌ای پرمخاطب در زمینه ورزشی فعالیت دارد؛ اما باز هم جای خالی شبكه‌ای كه به تمام ورزش‌های روز جهان بپردازد، احساس می‌شد. برای همین هم از فروردین 91 شبكه‌ای با عنوان شبكه ورزش كار خود را آغاز كرد. این شبكه تلاش می‌كند مستندهایی در زمینه ورزش، پخش زنده ورزش‌های مختلف، ساخت برنامه‌های ورزشی متنوع، تحلیل و بررسی، نقد و مسابقه و... داشته باشد تا مخاطبان ورزش‌دوست را به سمت خود بكشد. هم اكنون احسان شیعه، مدیر شبكه ورزش است. فرشاد صادقی نیز از ابتدای تاسیس تا سال 94 مدیریت شبكه ورزش سیما را عهده دار بود.
شبكه آموزش
«ایجاد فرصت‌های برابر آموزشی و مهارتی اقشار مختلف جامعه و متناسب با نیازهای واقعی جامعه» شعاری است كه شبكه آموزش مهر 81 بر پایه آن شكل گرفت. این شبكه كه تلاش كرد با برنامه‌هایی، آموزش همگانی را ترویج كند مورد استقبال مخاطبان بسیاری قرار گرفت و از سال 1393 به بعد و با افزودن رویكرد مهارت آموزی و توانمندسازی در برنامه‌ها گسترش بیشتری پیدا كرد.
شعار این شبكه «ایجاد فرصت‌های برابر آموزشی» است و برای همین هم از زمان تاسیس تا كنون تلاش كرده این فرصت‌ها را به صورت رایگان و برابر در اختیار مخاطبان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران قرار دهد.
در حال حاضر دكتر مسعود احمدی افزادی، مدیر این شبكه است. شبكه‌ای كه رسالتش را قرار بود شبكه دو
به عهده داشته باشد، حالا 18 سالی می‌شود كه احمدی افزادی مسؤولیت شبكه آموزش را به صورت مستقل
به عهده دارد.
قدیمی‌ترین و اولین شبكه تلویزیونی، شبكه یك سیماست. شبكه‌ای كه به شبكه ملی نیز شناخته می‌شود و دارای قدمت بسیاری نسبت به شبكه‌های دیگر تلویزیون است و شعاری كه برای خود در سال‌های اخیر برگزیده نیز «شبكه یك، شبكه هر ایرانی» است. شاید بتوان قدمت این شبكه را از سال 37 دانست و گفت از سال 50 نیز به‌صورت رنگی برنامه‌های خود را روی آنتن فرستاد. اما با احتساب آغاز فعالیت سازمان صداوسیما پس از انقلاب قدمت این شبكه نیز با آغاز فعالیت این سازمان مصادف خواهد شد. درحال‌حاضر مجید زین‌العابدین مدیریت این شبكه را بر عهده دارد. تا قبل از او نیز علیرضا برازش مدیریت این شبكه را بر عهده داشت و پس از استعفا این مدیریت به زین‌العابدین رسید. فضل‌ا... شریعت‌پناهی، محمد احسانی، مهدی فرجی، محمدرضا جعفری‌جلوه، مشیری، مسعود گرجی، حاج‌كریمخان و... نیز ازجمله كسانی هستند كه سمت مدیریت شبكه یك سیما را برای مدتی برعهده داشتند.
شبكه زندگی
شبكه دو نیز قدمتش كم از شبكه یك نیست. چون صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران آغاز فعالیت خود را با همین دو شبكه آغاز كرد. پس از انقلاب‌اسلامی و آغاز فعالیت صداوسیمای جمهوری‌اسلامی‌ایران این شبكه با هدف پخش برنامه‌های آموزشی و فرهنگی كار خود را آغاز كرد و مانند شبكه یك سیما تنها چند ساعت از روز به پخش برنامه می‌پرداخت. در دهه 80 نیز تلاش شد تا این شبكه به شبكه‌ای برای كودك‌ونوجوان بدل شود و با ساخت برنامه‌هایی در این خصوص به جذب مخاطبان جوان‌تر پرداخت؛ اما درنهایت این شبكه به یك شبكه خانوادگی با شعار «شبكه دو، شبكه زندگی» به فعالیت خود ادامه داد و دارای رویكرد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی شد. درحال‌حاضر نیز با پخش 24ساعته برنامه‌های مختلف تلاش می‌كند در راستای رویكردهای خود پیش برود. هم‌اكنون نیز محمدرضا جعفری‌جلوه، مدیر شبكه دوی سیماست.
شبكه نسل جوان
شاید بتوان از شبكه سه به‌عنوان شبكه‌ای كه یك انقلاب متحول‌كننده در صداوسیما به‌راه‌انداخت یاد كرد. شبكه‌ای با رویكردی تازه كه تلاش می‌كرد نسل جوان را كه جمعیت زیادی از كشور را دربرمی‌گرفت به سمت خود بكشاند. این شبكه كه با شعار «شبكه سه، شبكه جوان» كار خود را در آذرماه سال 72 آغاز كرد توانست از همان ابتدا مخاطبان بسیاری را به سمت خود جلب كند. پخش برنامه‌های ورزشی، پخش زنده فوتبال، پخش مسابقات با محور سرگرمی، پخش برنامه‌هایی با محتواهای جوان‌پسند، جنگ‌های شادی، برنامه‌های طنز و سریال‌های جذاب ازجمله عواملی بودند كه یك‌به‌یك دست به دست هم دادند تا توانست این شبكه را به عنوان یك شبكه پرمخاطب میان مردم جامعه جابیندازد. علی فروغی هم‌اكنون مدیریت شبكه سه سیما را بر عهده دارد.
شبكه دانایی
یك شبكه خاص دارای مخاطبی خاص. شبكه‌ای كه همچنان بر اهداف خود باقی مانده و دارای شعار «شبكه چهار، شبكه دانایی» است. این شبكه در فروردین 75 تاسیس شد و می‌خواست شبكه‌ای برای فرهیختگان و نخبگان باشد. برای همین هم به ساخت و پخش برنامه‌هایی پرداخت كه پشتوانه علمی داشتند. مجتبی مشیری، نخستین مدیر این شبكه بود و پس از او نیز محمدرضا جعغری‌خواه،مدیریت این شبكه را عهده‌دار شد. در حال حاضر مدیر این شبكه دكتر مسعود معینی‌پور است و قبل از او رضا پورحسین، حسن ملكی، علامرضا غلامی، تقی رستم‌وندی و... بودند كه تجربه مدیریت این شبكه را به عهده داشتند.
شبكه خبر
شبكه‌ای كه محوریتی خبری دارد. شبكه‌ای كه تلاش كرد مانند شبكه‌های معروف جهانی برنامه‌هایش حول محور خبر بگردد و با پخش برنامه‌های به صورت اخبار كوتاه، اخبار روزانه، مشروح اخبار، برنامه‌های تحلیل خبری، نقد و بررسی و... مخاطبان علاقه‌مند به خبر، تحلیل و تفسیر آن را به سمت خود جلب كند. این شبكه از آبان 78 آغاز به كار كرد و اردشیر زابلی‌زاده كسی بود كه به مدت 12 سال مدیریت این شبكه را به‌عهده داشته و بعد از آن عبدالرضا بوالی به عنوان ریاست جدید شبكه خبر منصوب شد. پخش اخبار به صورت 24 ساعته و در جریان قرار دادن مخاطبان با اخباری كه به صورت زیرنویس هر 24 ساعت گذاشته می‌شود از جمله فعالیت‌هایی است كه این شبكه تا كنون انجام داده و تلاش كرده با پخش بیش از 60 بخش خبری مخاطبان را به صورت آنلاین و 24 ساعته در جریان اخبار روز ایران و جهان قرار دهد.
شبكه پایتخت
نخستین شبكه استانی كه كار خود را به عنوان یك شبكه آغاز كرد. آذر 74 بود كه كار این شبكه شروع شد. شبكه‌ای كه ابتدا مخاطبانش پایتخت نشینان بودند و فقط مردم تهران می‌توانستند برنامه‌های این شبكه را ببینند. این شبكه با آن‌كه ابتدا برای یك استان برنامه می‌ساخت، اما توانست با ساخت برنامه‌های مختلف، مسابقات گوناگون، سریال‌های جذاب، جنگ‌های متنوع، برنامه‌های شهری، برنامه‌های زنده، برنامه‌های كودك و... مخاطب‌های بسیاری را به سمت خود بكشاند و به عنوان یك شبكه جذاب در بین مردم پایتخت نشین شناخته شود. زمانی كه برنامه‌های این شبكه فقط در تهران پخش می‌شد دارای شعار «شبكه تهران، شبكه پایتخت» بود. آذر 93 بود كه دیگر این شبكه از پوسته شبكه استانی خارج و به شبكه‌ای سراسری بدل شد. با آن‌كه این شبكه از این سال با تصمیم مدیران وقت خود تصمیم گرفت رویكردی اقتصادی داشته باشد تا در كنار دیگر شبكه‌ها فعالیتی متفاوت ارائه كند، اما از سال 95 بار دیگر رویكرد این مجموعه تغییر كرد و نگاه به سمت پایتخت با رویكرد كشوری یافت.
بهروز مفید، علی‌اصغر پورمحمدی، محمدحسین حرمی، مجید رجبی‌معمار، مسعود احمدی افزادی، سعید مقیسه، مجید زین‌العابدین و جواد رمضان‌نژاد مدیران این شبكه بوده‌اند.در حال حاضر نیز سعید اشناب مدیریت این شبكه را به‌عهده دارد.
شبكه فیلم و سریال
آی‌فیلم یك شبكه با چهار كانال فارسی، عربی، انگلیسی، آی‌فیلم2 است كه در شهریور 89 با مدیریت محمدرضا حاتمی افتتاح شد. این شبكه با هدف پخش سریال‌های ایرانی به زبان‌های مختلف شكل گرفت و اتفاقا در كشورهای عربی توانست مخاطب‌های خوبی جذب كند. اوایل سال 90 بود كه كانال اول فارسی شبكه آی‌فیلم ویژه ایرانیان با شعار «آی فیلم دوست خانواده تو» ایجاد شد و در اسفند 91 كانال انگلیسی شبكه‌ای فیلم با شعار «یك تجربه جدید خانوادگی» فعالیت خود را آغاز كرد. اسفند 96 هم كانال دوم فارسی این شبكه ویژه فارسی‌زبانان جهان به ویژه افغانستان و تاجیكستان استارت كار را زد و توانست راه خود را به سمت این كشورها باز كند. مهدی مجتهد در حال حاضر به مدیریت این شبكه منصوب شده است.
شبكه مستند
یك شبكه مختص پخش مستندهای متنوع داخلی و خارجی، داستانی و غیرداستانی، حیات وحش و شهری، تاریخی و پرتره و... شبكه‌ای كه علاوه بر پخش مستندهای خارجی به تولید و پخش برنامه‌های مستند داخلی نیز می‌پردازد و توانسته مخاطبان مستنددوست را راضی نگه دارد. مهر 88 این شبكه پخش آزمایشی خود را آغاز کرد و از اسفند 89 نیز به صورت رسمی روی آنتن رفت. این شبكه اهداف خود را به عنوان یكی از بخش‌های سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، برای گسترش فعالیت در زمینه ارائه اطلاعات فیلم‌های مستند و مستندسازان و همچنین پوشش برنامه‌های گردشگری صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و قرار گرفتن در جایگاه مرجع در این حوزه‌ها، فراهم آوردن زمینه، سازماندهی، آموزش و گسترش فرهنگ مستندسازی و حمایت از مستندسازان كشور معرفی كرد.
سید سلیم غفوری، مدیر این شبكه بود و در حال حاضر مجتبی موسوی، عهده‌دار این شبكه است.
شبكه قرآن
با آن‌كه آغاز به كار شبكه قرآن دو سال به صورت آزمایشی به‌طول انجامید و ابتدا با عنوان سیمای قرآن هر شب یك‌ساعت بعد از خبر 22:30 شبكه دو از ساعت حدود 23 تا 24 از شبكه دو سیما پخش می‌شد و بعد از یك‌سال برنامه‌های این شبكه كه در وقت اذان ظهر پخش می‌شد به پس از اذان ظهر انتقال یافت و مدت دو سال با عنوان سیمای نور با همین نحو ادامه داشت. سپس به مدت دو سال صبح‌ها از شبكه چهار سیما حدود پنج ساعت از ساعت 6 تا 11 صبح برنامه‌های شبكه قرآن پخش می‌شد؛ اما بالاخره از آذر 79 این شبكه به‌صورت رسمی فعالیت خود را با عنوان شبكه قرآن آغاز كرد. سلمان فرهمند نخستین مدیر این شبكه بود و بعد از آن مصطفی صدرزاده، حسین ساری، محمد‌باقر پیشنمازی، حسن گروسی، بهرام محمدی‌نیا، سید‌جواد موسوی، محمدحسین محمدزاده و حجت‌الاسلام عرفاتی مدیران این شبكه بودند و تلاش تمام این مدیران بر این بوده تا برنامه‌هایی برمبنای قرآن و محوریت این كتاب آسمانی تولید و پخش كنند.
شبكه نشاط و سرگرمی
شبكه نسیم كه شعارش «نشاط، سرگرمی، یادها و مسابقه» است از مهرماه 92 آغاز به كار كرد. شبكه خاص و متفاوت كه نسبت به شبكه‌های دیگر توانست این تفاوت را به‌خوبی به نمایش درآورد. برنامه‌های متنوع بسیاری در این شبكه ساخته شد كه با استقبال بی‌نظیر مخاطبان نیز مواجه شده. برنامه «خندوانه»، «دورهمی»، «كودك‌شو»، «كتاب‌باز» و... ازجمله برنامه‌هایی بودند كه توانستند به خوبی مخاطبان را به سمت خود جلب كرده و یك شبكه موفق در میان سایر شبكه‌های نوظهور تلقی شود. حسین كرمی مدیر ابتدایی این شبكه بود و بعد از او دكتر محمد احسانی به مدیریت منصوب شد. برنامه‌های موفق این شبكه باعث شد شبكه‌های سراسری به تكاپوی بیشتری برای ساخت برنامه جذاب بپردازند.
شبكه نمایش
بهمن سال 90 این شبكه با آمدن شبكه‌های دیجیتال افتتاح شد. شبكه‌ای كه با هدف پخش فیلم‌های سینمایی شكل گرفت و از آنجا كه فیلم‌های سینمایی بهروز، كلاسیك، مطرح و شناخته‌شده را
پخش می‌كرد برای همین هم مورد استقبال مخاطبان بسیاری نیز قرار گرفت. شبكه نمایش از آذر 93 به علت ادغام با شبكه تماشا تا بهمن 95 موقتا شبكه فیلم و سریال نام‌گذاری شد؛ اما با افتتاح مجدد شبكه تماشا پخش سریال از شبكه نمایش متوقف شد و تنها فیلم سینمایی از این شبكه پخش می‌شود. حسین كرمی، نخستین مدیر این شبكه بود و در حال حاضر مدیریت این شبكه را دكتر احسانی برعهده دارد.
شبكه تماشا
شبكه تماشا آذر 91 بود كه كار خود را آغاز كرد و از اسفند همین سال هم به صورت سراسری در كل كشور قابل دریافت و پخش شد. با آن‌كه شبكه تماشا برای مدتی از سال 93 با شبكه نمایش به‌دلیل تغییر رئیس صدا و سیما و با هدف كوچك‌سازی این سازمان ادغام شد؛ اما با تغییر محمد سرافراز به دکتر علی‌عسكری شبكه تماشا از سال 95 مجدد افتتاح شد. در حال حاضر دكتر احسانی مدیر شبكه تماشا است. این شبكه تنها به پخش سریال می‌پردازد و تلاش می‌كند با پخش سریال‌هایی كه مخاطبان زیادی داشت، برای این شبكه مخاطب‌های بیشتری دست و پا كند.
شبكه ورزش
با آن‌كه شبكه سه به عنوان شبكه‌ای پرمخاطب در زمینه ورزشی فعالیت دارد؛ اما باز هم جای خالی شبكه‌ای كه به تمام ورزش‌های روز جهان بپردازد، احساس می‌شد. برای همین هم از فروردین 91 شبكه‌ای با عنوان شبكه ورزش كار خود را آغاز كرد. این شبكه تلاش می‌كند مستندهایی در زمینه ورزش، پخش زنده ورزش‌های مختلف، ساخت برنامه‌های ورزشی متنوع، تحلیل و بررسی، نقد و مسابقه و... داشته باشد تا مخاطبان ورزش‌دوست را به سمت خود بكشد. هم اكنون احسان شیعه، مدیر شبكه ورزش است. فرشاد صادقی نیز از ابتدای تاسیس تا سال 94 مدیریت شبكه ورزش سیما را عهده دار بود.
شبكه آموزش
«ایجاد فرصت‌های برابر آموزشی و مهارتی اقشار مختلف جامعه و متناسب با نیازهای واقعی جامعه» شعاری است كه شبكه آموزش مهر 81 بر پایه آن شكل گرفت. این شبكه كه تلاش كرد با برنامه‌هایی، آموزش همگانی را ترویج كند مورد استقبال مخاطبان بسیاری قرار گرفت و از سال 1393 به بعد و با افزودن رویكرد مهارت آموزی و توانمندسازی در برنامه‌ها گسترش بیشتری پیدا كرد.
شعار این شبكه «ایجاد فرصت‌های برابر آموزشی» است و برای همین هم از زمان تاسیس تا كنون تلاش كرده این فرصت‌ها را به صورت رایگان و برابر در اختیار مخاطبان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران قرار دهد.
در حال حاضر دكتر مسعود احمدی افزادی، مدیر این شبكه است. شبكه‌ای كه رسالتش را قرار بود شبكه دو
به عهده داشته باشد، حالا 18 سالی می‌شود كه احمدی افزادی مسؤولیت شبكه آموزش را به صورت مستقل
به عهده دارد.
