حتی اگر واكسن تولید‌شده اثربخش باشد، باید گفت كه هیچ واكسیناسیونی وجود ندارد كه در هر شرایطی یكسان عمل كند. مثلا، برای پیشگیری از بیماری‌های ابولا و تب دانگ دو نوع واكسن به نام‌های اروبو (Ervebo) و دنگ‌واكسیا (Dengvaxia) تولید شد. واكسن اروبو سال ۱۳۹۸ و واكسن دنگ‌واكسیا سال ۱۳۹۳ تایید شدند.
واكسن را در‌نظر بگیرید. پیش از این‌كه سروكله كووید-۱۹ پیدا شود، به‌اندازه كافی وقت بود تا این واكسن تمام مراحل آزمایشی خود را طی كند. بررسی‌ها نشان داد موثرترین روش پیشگیری از ابولا، واكسیناسیون حلقوی است. در این روش افراد بیمار شناسایی شده و تمام كسانی كه با آنها در تماس هستند و همچنین افرادی كه با این گروه دوم تماس دارند را واكسینه می‌كنند. به این ترتیب یك حلقه از ایمنی اطراف ویروس شكل می‌گیرد.
اما برای واكسن دنگ‌واكسیا، موثرترین روش واكسیناسیون به شرایط محلی بستگی دارد. وقتی ویروس تب‌دانگ شایع می‌شود، واكسیناسیون گروهی بهترین پیشگیری در برابر این بیماری است و افراد بسیاری را در برابر این ویروس ایمن می‌كند. اما وقتی نرخ انتقال بیماری كمتر باشد، بهترین روش واكسیناسیون، نوع انتخابی است.
در این حالت بهتر است افرادی كه قبلا به این ویروس مبتلا شده بودند، واكسینه شوند. زیرا ابتلای دوباره به بیماری می‌تواند خطرناك‌تر از قبلی باشد. در این زمان سیستم ایمنی بدن واكنش شدیدتری نشان می‌دهد و موجب التهاب بسیاری در بدن می‌شود. همچنین واكسیناسیون نوزادانی كه بعید است قبلا به این ویروس مبتلا شده باشند هم می‌تواند نتیجه عكس داشته باشد؛ زیرا واكسن مانند بار اول ابتلا به بیماری عمل می‌كند.  
بنابراین این شرایط نشان می‌دهد، آنچه برای یك بیماری موثر است، ممكن است برای بیماری دیگر مطلوب نباشد؛ زیرا بیماری‌ها و واكسن‌ها با یكدیگر تفاوت دارد. به همین دلیل ویروس كووید-۱۹ كه نه در حال حاضر واكسنی برای آن وجود دارد و نه بیماری كاملا شناخته‌شده‌ای است، طراحی یك استراتژی واكسیناسیون برای آن كاری كاملا غیرعلمی است.
 سناریوی محققان برای واكسن كووید-19
در حال حاضر محققان سراسر دنیا، مانند محققان دانشگاه كوك در استرالیا، شروع به مدل‌سازی محتمل‌ترین سناریوهای واكسیناسیون كرده‌اند. گرچه هنوز نتایج هیچ‌كدام اعلام نشده است، چیزی كه می‌توانیم بگوییم این است كه واكسیناسیون حلقوی مناسب نیست و موثر نخواهد بود.
ویروس ابولا به‌وسیله تماس با مایعات بدن فرد بیمار منتقل می‌شود. بنابراین گسترش آن نسبتا كند صورت می‌گیرد. اما كووید-۱۹ نوعی بیماری تنفسی است كه سرعت انتقال بسیار بالایی دارد.
منطق پشت تولید هر واكسن جدید، كاهش شدت بیماری و مرگ‌ومیر ناشی از آن است كه اكنون برای ویروس كووید-۱۹ صدق می‌كند. اما در این میان ملاحظات دیگری هم وجود دارد. برخی از محققان می‌گویند، ملاحظات واكسیناسیون كووید-۱۹ فقط مربوط به سلامت افراد نیست. ملاحظات اقتصادی و البته خدمات ضروری مراقبتی را هم شامل می‌شود. بنابراین به این واكسن باید نگاهی غیر از نگاه سنتی واكسیناسیون داشته باشیم و به این سؤال پاسخ دهیم كه برای به حداكثر رساندن فواید و اثربخشی واكسن كووید-۱۹ چه كسانی را باید ابتدا
واكسینه كنیم؟
اگر مقدار تولید و ذخیره واكسن زیاد بود، این تصمیم‌گیری ساده‌تر می‌شد. اما مقدار واكسن كرونا حداقل در ماه‌های اولیه تولید كم است. بنابه گفته محققان دانشگاه آكسفورد، در بهترین حالت، تا ۱۲ ماه پس از تایید واكسن كرونا، فقط می‌توان دومیلیارد واحد واكسن تولید كرد. همچنین احتمال دارد كه برای هر فرد، دو واحد واكسن در دو نوبت لازم باشد. پس در این حالت برای يک میلیارد نفر واكسن آماده می‌شود. بنابراین بعید به‌‌نظر نمی‌رسد كه به‌سرعت تمام مردم دنیا به واكسن دسترسی
داشته باشند.
البته پیش از این سازمان جهانی بهداشت بخش سخت تصمیم‌گیری در مورد واكسیناسیون افراد را انجام داده است. این سازمان، اولویت اول را كادر درمان و كاركنان مراكز مراقبت‌های بهداشتی
در‌نظر گرفته است. تعداد این افراد در سراسر دنیا، ۵۰ میلیون نفر است.
گروه بعدی، ۶۰۰ میلیون بزرگسال با سن بالای ۶۵ سال هستند و پس از آن 1/1 میلیارد بزرگسالان بالای ۳۰ سال‌ كه بیماری‌های قلبی- عروقی، سرطان، دیابت، چاقی یا بیماری تنفسی دارند.
برخی كشورها هم برنامه‌های خاصی برای خود در‌نظر گرفته‌اند؛ مثلا در بریتانیا، كمیته مشترك واكسیناسیون و ایمن‌سازی، جلسه‌ای فوق‌العاده برای تصمیم‌گیری در مورد افرادی كه باید در اولویت اول دریافت واكسن باشند، تشكیل دادند.
آنها بنا به همان شعار آشنای بریتانیا در واكنش به‌ همه‌گیری كرونا «از نظام بهداشت ملی محافظت كنید و جان دیگران را
نجات دهید» اولویت اول دریافت واكسن كرونا را كادر درمان خود قرار دادند. سپس به افرادی كه بیش از همه در خطر ابتلا به كووید-۱۹ و مرگ ناشی از آن هستند واكسن داده می‌شود. به این ترتیب افراد مسن‌تر و آنهایی كه بیماری‌های زمینه‌ای دارند در این خط قرار می‌گیرند. بقیه باید صبر كنند تا نوبت‌شان برسد. البته نه به اندازه افرادی كه در كشورهای كم‌درآمد
زندگی می‌كنند.
 سیاست ایمنی‌ جمعی
محققان مركز كنترل و پیشگیری بیماری در آمریكا هم در حال آماده‌سازی واكسن‌هایی برای مقابله با كووید-19 هستند. آنها هم در برنامه واكسیناسیون خود ۱۲ میلیون نفر از كادر درمان را در اولویت قرار داده‌اند، سپس ۱۱۰ میلیون نفر از دیگر كاركنانی كه در مراكز درمانی  كار می‌کنند و همچنین افراد پرخطر واكسینه خواهند شد. ۲۰۶ میلیون نفر از عموم مردم در انتهای صف دریافت واكسن
قرار می‌گیرند.
باید یادآور شد هیچ‌كدام از این برنامه‌ها نمی‌توانند «ایمنی جمعی» به‌وجود آورند. ایمنی جمعی معمولا زمانی رخ می‌دهد كه تعداد بالایی از افراد در برابر بیماری مصون می‌شوند و جلوی گردش ویروس گرفته می‌شود. با این‌كه محققان ایمنی جمعی را ترفندی علمی نمی‌دانند، بسیاری از متخصصان معتقدند كه هنوز بهترین راه خروج از ابتلا به ویروس كرونا، ایمنی جمعی جهانی ناشی از دریافت واكسن
است. در واقع فرض بر این است كه اگر واكسیناسیون گروهی بتواند ۶۰ تا ۷۰ درصد جمعیت كشورها را پوشش دهد، می‌تواند ایمنی جمعی در برابر ویروس كرونا به‌وجود آورد. اما بنا به‌گفته محققان، واكسن‌های تولید ‌شده كرونا نمی‌توانند چنین اتفاق خوبی را رقم بزنند. بنابراین برنامه ایمنی جمعی هنوز در میان روش‌ها و ترفندهای مصون‌سازی در برابر ویروس كرونا
قرار نگرفته است.
منبع: New Scientist



پایان عالمگیری كرونا در سایه ابهام
عامل مهمی كه ممكن است در ایمنی جمعی اختلال به‌وجود آورد، وضعیتی است كه محققان به آن «تردید در واكسن‌زدن» می‌گویند. اكنون افراد بسیاری در مورد اثربخشی واكسن بدبین هستند. بنابر بررسی محققان، در پیام‌های شبكه اجتماعی از هر پنج پیام درباره واكسن، چهار پیام ضد‌واكسن است.  اطلاعات نادرست درباره واكسیناسیون، بسیاری از مردم را دچار تردید كرده است. در بریتانیا در بررسی 2000 نفر معلوم شد فقط ۶۷ درصد افراد به كاركرد مثبت واكسن اعتقاد دارند. در آمریكا هم در یك نظرسنجی مشخص شد ۴۲ درصد از مردم حتما واكسن خواهند زد، ۲۷ درصد هم به‌طور قطع از آن امتناع می‌كنند و بقیه هم
مطمئن نیستند.  محققان می‌گویند اگر این تردید ادامه پیدا كند، پایان عالمگیری كرونا سخت خواهد شد. در‌واقع هنوز واكسن كرونا تولید نشده است. اگر هم تولید شود، در ابتدا آنقدر زیاد نیست كه به‌سرعت در اختیار همه قرار گیرد و باید اولویت‌بندی شود. وقتی هم واكسیناسیون انجام شود، معلوم نیست
ایمنی جمعی به‌وجود آورد یا نه. در‌نهایت اگر واكسن تولید شود اما تعداد كمی از مردم از آن استقبال كنند، نمی‌توان به این زودی به پایان این بیماری امید داشت. در واقع پایان عالمگیری كرونا مانند مسابقه دوی ۱۰۰ متر است كه ما هنوز در چند متر اول آن قرار داریم!



بهتر نیست كودكان در صف‌مقدم باشند؟
انواع واكسن‌ها برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌ها و گسترش آن تولید می‌شود. مثلا واكسن آنفلوآنزا از انتشار ویروس این بیماری پیشگیری می‌كند و می‌تواند موجب ایمنی جمعی شود. به همین دلیل این واكسن به كودكان داده می‌شود تا از بیماری آنها و انتقال بیماری به افراد نزدیك خانواده خود كه آسیب‌پذیر هستند و بدن‌شان واكنش مناسب به واكسن نشان نمی‌دهد پیشگیری شود. اما در مورد واكسن كووید-19 هنوز نمی‌دانیم آیا می‌تواند موجب ایمنی جمعی شود. در‌واقع می‌دانیم این واكسن می‌تواند از ما در برابر ویروس كرونا مراقبت كند. اما مشخص نیست آیا توانایی ایجاد
ایمنی جمعی دارد یا نه.
بنابه گفته محققان، اگر این واكسن بتواند موجب ایمنی جمعی شود، مسلما در ارائه واكسن به افراد تجدیدنظر خواهد شد. مثلا برخی از افراد بدون نشان دادن علائم بیماری كووید-19 ناقل آن هستند. یا «ابرناقل‌هایی» وجود دارند كه می‌توانند تعداد بسیاری از مردم را بیمار كنند. متاسفانه این افراد را نمی‌توان به ‌آسانی شناسایی كرد اما واكسیناسیون معلم‌ها، افراد شاغل در سیستم حمل‌ونقل عمومی یا سوپرماركت‌ها
ایده خوبی است.
همچنین محققان می‌گویند بهتر است كودكان پیش از بزرگسالان كه در برابر واكسن حساس و آسیب‌پذیر هستند، واكسینه شوند. یكی از محققان دانشگاه آكسفورد معتقد است گرچه كاركنان مراكز درمانی و افراد مسن باید در اولویت دریافت واكسن قرار بگیرند، شاید بهترین ترفند، واكسینه كردن كودكان باشد. سیستم ایمنی بدن كودكان به واكسیناسیون واكنش بهتری نشان می‌دهد. به این ترتیب می‌توان شانس ایجاد ایمنی جمعی در جامعه را بالا برد. حتی ممكن است واكسن در افراد مسن‌تر مؤثر نباشد كه در این حالت بهترین ترفند، واكسینه كردن افراد اطراف آنها برای پیشگیری از انتشار بیماری است.