هر روز که می‌گذرد، نفوذ هوش مصنوعی در حوزه‌های مختلف فناوری و زندگی روزمره آدمی بیشتر می‌شود. تا امروز در داستان‌های علمی- تخیلی، مقالات متعدد در حوزه اخلاق زیستی و همین‌طور در نقل قول‌های فراوان از دانشمندان و فناوران مشهور نظیر استیون هاوکینگ و ایلان ماسک بر لزوم مراقبت از سطح پیشرفت در حوزه هوش مصنوعی هشدار داده شده است. وقتی از هوش مصنوعی حرف می‌زنیم، منظورمان سامانه‌هایی است که قادرند واکنش‌هایی شبیه به رفتارهای هوشمند انسان در شرایط پیچیده از خود نشان دهند. چنین سامانه‌هایی قدرت درک و فهم و سطح پیچیدگی شرایط و شبیه‌سازی فرآیند را دارند و با بهره‌مندی از الگوریتم‌های تفکر و شیوه‌های استدلال و پاسخ موفق به آنها، از قابلیت یادگیری و توانایی کسب دانش و استدلال برای حل مسائل برخوردارند.
حالا با هر چه بیشتر مجهزشدن موتور جست‌وجوی گوگل به هوش مصنوعی برخی ناظران معتقدند این غول دنیای وب بیش از همیشه قدرتمند شده است. آن قدر که طرز کار و منطق طراحی الگوریتم‌های رتبه‌بندی‌اش اکنون می‌تواند بر جهت‌گیری افکار عمومی مردم جهان را که کاربرانش هستند، اثر بگذارد.
 داستان فکرهای پشت گوگل
25 سال پیش وقتی لری پیج و سرگئی برین، دانشجوی رشته علوم کامپیوتر در دانشگاه استنفورد بودند گمان نمی‌کردند ایده‌شان روزی چنان قدرتمند شود که بتواند روی پیچیده‌ترین معادلات جهانی اثرگذار شود. این دو دانشجو آن زمان در سال 1374شمسی / 1995 میلادی روی طرحی به نام «بک‌راب» متمرکز بودند که طبق الگوریتمی کار می‌کرد که موجب رتبه‌بندی صفحه‌های جست‌وجوشده در اینترنت می‌شد. این آغازی برای تولد بزرگ‌ترین غول دنیای وب تا امروز بود.
موتور جست‌وجوی اولیه لری پیج و سرگئی برین لینک‌های پشتیبانی وبگاه‌ها را بررسی می‌کرد و بر همان مبنا به میزان اهمیت و تاثیرگذاری آنها در اینترنت پی می‌برد و رتبه‌بندی وبگاه‌ها را انجام می‌داد. این سنگ بنای شکل‌گیری گوگل بود و از همین روست که بسیاری از سئوکارهای مبتدی حتی تا چند سال پیش عقیده داشتند برای این‌که رتبه صفحه یا وبگاهی در جست‌وجوهای گوگل بالا بیاید لزوما باید به وبگاه‌های مختلف و متعدد لینک داده یا از آنها لینک گرفته باشد.
بعدها اهمیت وبگاه‌ها و صفحه‌هایی که به وبگاه و صفحه‌های دیگر لینک می‌دادند یا می‌گرفتند نیز در رتبه‌بندی گوگل اثرگذار دانسته شد. اینجا بود که شغلی به نام سئو و افرادی به نام سئوکار سر و کله‌شان در دنیای وب و فضای مجازی پیدا شد که کارشان بازکردن مچ مهندسان گوگل در رتبه‌بندی صفحه‌ها بود.
شکی نیست که در فضای کنونی صاحب کمتر کسب‌وکاری را می‌توان پیدا کرد که علاقه نداشته باشد وقتی کاربران در گوگل درباره محصول خاصی که او تولید می‌کند جست‌وجو می‌کنند، صفحه یا وبگاهش جزو اولین نتایجی نباشد که گوگل آنها را رتبه‌بندی می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد نمایش صفحه مربوط به یک حوزه در رتبه اول یا حتی در صفحه اول رابطه مستقیمی با افزایش مشتریان و فروش و درآمد دارد. همین موجب سکه‌شدن کار سئوکارهای زرنگ و باتجربه در کشورهای مختلف شد. آنها با روش‌های مختلف و گاه از مسیر تقلب سعی می‌کردند رضایت مشتریان خود را جلب کنند و به این ترتیب گاهی دیده می‌شد لزوما وبگاه‌هایی که در رتبه‌ها بالا یا صفحه اول جست‌وجوی گوگل نمایش داده می‌شدند، وبگاه‌های خوب، استخوان‌دار و باکیفیتی نیستند.
در سوی مقابل گوگل همیشه در پی آن بوده است که مشت جادویی‌اش برای سئوکارها و طراحان وب باز نشود و با ارتقای پیاپی الگوریتم‌ها به تصحیح و تغییر این الگوریتم‌ها به سود کاربران خود عمل کرده است. اما حالا دیگر گوگل در سال 2020 با گوگل سال‌های 2010 و 2000 تفاوت‌های بنیادی کرده است.
 تازه‌ترین تحولات رتبه‌بندی گوگل
بر اساس تازه‌ترین خبرهای منتشر شده قرار است گوگل الگوریتم مهمی را در واپسین روزهای سال 2020 رونمایی کند که شامل تحولی جدی در جست‌وجوی نوشتار و تصویر خواهد بود که ریشه در بهره‌گیری هر چه موثرتر این موتور جست‌وجو از هوش مصنوعی و فناوری یادگیری ماشین دارد.
این بار دیگر گوگل قرار نیست صرفا بر اساس آنچه کاربران تایپ می‌کنند به جست‌وجو بپردازد. بلکه قرار است بدترین املای تایپ شده را تشخیص دهد و جست‌وجوهایش را روی تحلیل و کارکرد شبکه عصبی و بر اساس ۶۸۰ میلیون عامل مختلف انجام دهد. به‌علاوه به‌زودی به‌جای کل صفحات وب، متن‌های مستقل در صفحه‌ها رتبه‌بندی خواهد شد. گوگل می‌گوید در الگوریتم جدید به آنچه «هوش بینایی» می‌نامد اهمیتی مضاعف خواهد داد تا این موتور جست‌وجوی قدرتمند با تحلیل تصاویر، رتبه‌بندی را انجام دهد و ویدئوها و عکس‌ها را برچسب بگذارد.
به این ترتیب از همین حالا مشخص است که سئوکارها باید دانش خود را همزمان با آغاز سال 2021 میلادی کاملا به‌روزرسانی کنند. زیرا آنها عمدتا تا امروز متناسب با دستورالعمل‌هایی که گوگل پیوسته و سالانه منتشر می‌کرده است، تنظیم محتواها و بهینه‌سازی وبگاه‌ها را انجام می‌دادند. گوگل همواره گفته است به سه‌ عامل «تازگی، ارتباط و محبوبیت محتوا» در رتبه‌بندی صفحه‌ها اهمیت می‌دهد. اما حالا به نظر می‌رسد با قدرت گرفتن هوش مصنوعی و بازشدن هر‌چه بیشتر پای یادگیری ماشین به فرآیند رتبه‌بندی صفحه‌ها در گوگل، ناگزیریم توصیه همیشگی گوگل را بیشتر از قبل آویزه گوشمان کنیم که «به جای تمرکز روی ارتقای رتبه صفحه‌تان، روی حل مشکل کاربران‌تان متمرکز شوید تا در رتبه‌بندی‌ها بالا بیایید.»


در 10 سال اخیر گوگل سال به سال با ارائه الگوریتم‌های جدید و ارتقای الگوریتم‌های قبلی تغییرات بنیادینی در شیوه جست‌وجو و رتبه‌بندی خود اعمال کرده است. با برخی از این الگوریتم‌ها و طرز کار آنها بیشتر آشنا شوید:
      پاندا (Panda):  اولین به‌روزرسانی مهم گوگل در دنیای سئو سال 1390/ 2011 اجرایی شد. کار پاندای گوگل این بود که از پس شناسایی وبگاه‌هایی برآید که صرفا برای گرفتن امتیاز در موتورهای جست‌وجو ساخته شده بودند. تمرکز پاندا بیشتر روی فاکتورهای داخل صفحه‌ها بود تا بتواند معلوم کند آیا هر صفحه اصولا می‌تواند داده‌های مفید و متناسب با جست‌وجوی کاربران  ارائه بدهد یا خیر. این به‌روزرسانی‌ها بعدها نیز در گوگل بسیار توسعه یافت و مچ بسیاری از سئوکارهای متقلب را گرفت.

      ونیز (Venice): به‌روزرسانی الگوریتم ونیز در سال 1391/2012 موجب شد نتایج جست‌وجوی گوگل بر اساس منطقه و موقعیت جغرافیایی کاربر یا طبق نشانی آی‌پی او در فضای وب جست‌وجو و نمایش داده شود.

      پنگوئن (Penguin): به‌روزرسانی پنگوئن نیز در سال 1391/2012 اعمال شد و کارش توجه به لینک‌هایی بود که وبگاه‌ها از دیگر صفحه‌ها در وب دریافت می‌کردند. پنگوئن باید بررسی می‌کرد تا معلوم کند آیا بک‌لینک‌هایی که کاربران را به یک وبگاه هدایت می‌کند واقعی است یا صرف هنرنمایی سئوکارها برای فریب موتور جست‌وجوی گوگل بوده است. شاید پیش‌تر از سئوکارهای قدیمی شنیده باشید که برای خریدن لینک و لینک‌دادن به وبگاهی هزینه می‌کنند تا بتوانند رتبه یک صفحه در گوگل بالا بیاورند. پس از آغاز به کار پنگوئن کافی بود این الگوریتم چنین صفحه‌هایی را پیدا کند تا به آن امتیاز منفی بدهد. به این ترتیب این الگوریتم و ارتقاهای بعدی‌اش بساط لینک‌دهی و لینک‌خریدن در فضای سئو و طراحی وب را برچید.

      الگوریتم دزد دریایی (Pirate): این به روزرسانی نیز در سال 1391/2012 انجام شد و کارش مبارزه با محتوای کپی‌برداری‌شده و غیرقانونی از منابع دیگر بود. به این ترتیب الگوریتم دزد دریایی توانست بر اساس کپی‌رایت که اکنون در اکثر قریب به اتفاق کشورهای جهان اجرایی و جدی گرفته می‌شود، به صفحه‌هایی که محتوایشان را با کپی‌برداری تأمین کرده‌اند در رتبه‌بندی امتیاز منفی بدهد.

      مرغ مگس‌خوار (Hummingbird): در سال 1392/ 2013 با انتشار الگوریتم مرغ مگس‌خوار، تمرکز گوگل بر جست‌وجوی صوتی قرار گرفت. علت این موضوع نیز توسعه استفاده از دستیارهای صوتی نظیر الکسا و گوگل‌هوم در جست‌وجوهای اینترنتی بود. تمرکز این به‌روزرسانی روی هر واژه در عبارت است تا همه آن عبارت در جست‌وجو استفاده شود و پاسخ‌های مناسب‌تر و مرتبط‌تری در اختیار کاربران قرار گیرد.

      کبوتر (Pigeon): در سال 1393/ ۲۰۱۴ الگوریتم کبوتر با تمرکز روی سئوی داخلی در موتور جست‌وجوی گوگل به‌کار گرفته شد. کار کبوتر روی صفحه نتایج متناسب با نقشه گوگل اثرگذار بود تا نتایج رتبه‌بندی صفحه‌ها با توجه به موقعیت مکانی کاربر نمایش داده شود و به این ترتیب رتبه‌بندی صفحه‌ها در هر منطقه کاربرپسندتر شود.

      الگوریتم HTTPS/SSL: اهمیت امنیت وب با توسعه استفاده از اینترنت روز به روز بیشتر می‌شود. از این رو بود که گوگل در سال 1393/2014 با تأکید بر لزوم دادن امتیاز بالاتر برای وبگاه‌هایی که از پروتکل امن HTTPS استفاده می‌کنند، تلاش کرد نتایجی را در صفحه‌های اول خود نمایش دهد که بتواند خیال کاربرانش را از بابت امنیت آن صفحه‌ها راحت‌تر کند. جالب است بدانید به تدریج و با گذشت زمان تا امروز اهمیت این مسأله در رتبه‌بندی گوگل بسیار بیشتر شده است.

      به‌روزرسانی موبایل (Mobile Update): با رواج استفاده از گوشی‌های هوشمند متصل به اینترنت، گوگل در سال 1394/2015 تصمیم گرفت این الگوریتم را در رتبه‌بندی خود اعمال کند. تا آن زمان بیش از نیمی از جست‌وجوها در گوگل با استفاده از گوشی‌های هوشمند بود. این الگوریتم این‌طور کار می‌کند که به وبگاه‌هایی که برای بازشدن در صفحه‌های گوشی سازگار شده‌اند امتیاز بالاتری می‌دهد.

      الگوریتم رتبه‌بندی مغز (RankBrain): این الگوریتم که سال 1394/2015 ارائه شد با تکیه بر فناوری یادگیری ماشین، نتایج جست‌وجو را نمایش می‌دهد. به‌روزرسانی پیچیده‌ای که کلمات بد تایپ شده را حدس می‌زند، واژه‌های با معنای مشابه را می‌یابد و نتایج جست‌وجو را بر اساس این واژه‌ها و همین‌طور جست‌وجوهای قبلی مشخص می‌کند. به این ترتیب گوگل سعی کرد فکر کاربر را در جست‌وجوهایی که در موتور جست‌وجویش انجام می‌دهد بخواند. این را باید آغازی بر پررنگ‌شدن نقش یادگیری ماشین در رتبه‌بندی گوگل در نظر گرفت که اکنون پیوسته بر اهمیتش افزوده می‌شود. آنقدرکه چهار سال پیش گوگل اذعان کرد الگوریتم رتبه‌بندی مغز یکی از سه معیار امتیازدهی اصلی در این موتور جست‌وجو است.

      الگوریتم پوزوم (Possum): با ارائه این به‌روزرسانی گوگل نشان داد چقدر به موقعیت مکانی کاربران و نقش آن در رتبه‌بندی صفحه‌ها اهمیت می‌دهد. در شهریور 1395 / سپتامبر 2016 پوزوم جست‌وجوهای محلی را در گوگل یکی دو پله ارتقا داد. به این ترتیب بسیاری از کسب‌وکارهای خوب و موثر در هر منطقه که پیش از آن به دلایل فنی در جست‌وجوهای گوگل در رتبه‌های بالا قرار نمی‌گرفتند، توانستند به صفحه اول گوگل و رتبه‌های یک تا سومی که کاربران منطقه‌شان جست‌وجو می‌کردند، ارتقا یابند.

      الگوریتم به‌روزرسانی سرعت موبایل (Mobile Speed Update): باز هم اهمیت گوشی‌ها در ارائه به‌روزرسانی‌های گوگل خود را در ارائه این الگوریتم نشان داد. بر این اساس صفحه‌هایی که در گوشی‌ها با سرعت بالاتری باز می‌شدند رتبه بالاتری را در جست‌وجوها از آن خود می‌کردند. این به‌روزرسانی که در سال 1397/2018 اعمال شد دمار از روزگار وبگاه‌هایی در آورد که روی نسخه موبایل خود کار نکرده بودند.

      الگوریتم مدیک (Medic): لزوم حفاظت از سلامت کاربران موجب ارائه این به‌روزرسانی در سال 1397/ 2018 شد. با آغاز به کار این الگوریتم بسیاری از صفحه‌های مشکوک فعال در حوزه سلامت و پزشکی رتبه‌شان کاهش یافت تا کاربران کمتری گرفتار اطلاعات پزشکی نادرست و نامعتبر در فضای وب شوند.

      الگوریتم برت (BERT): از این الگوریتم که مبتنی بر فناوری یادگیری ماشین است با عنوان یکی از بزرگ‌ترین تغییرات گوگل در پنج سال گذشته یاد می‌شود. برت که بر اساس شبکه عصبی برای پردازش زبان طبیعی (NLP) کار می‌کند قادر است معنای کلی یک واژه را ضمن بررسی کلمات قبل و بعد از آن دریابد. به این ترتیب گوگل می‌تواند به جای تکیه بر ترجمه واژه به واژه، با تمرکز بر متن و یافتن ارتباط بین واژه‌هایی که یک کلمه در میان آنها قرار گرفته است، بهترین معنا را برای آن پیدا کند. این الگوریتم نه‌تنها به ارتقای قابلیت ترجمه در گوگل بلکه به دقیق‌ترشدن جست‌وجوهایی که در گوگل انجام می‌شود کمک شایان توجهی خواهد کرد.