آیا به کار افتادن سامانه جامع تجارت می‌تواند جلوی احتکار ، قاچاق و مفاسد اقتصادی را بگیرد؟
به دنبال شفافیت از دست رفته
سامانه جامع تجارت افتتاح شد و از این پس همه اقدامات از ثبت سفارش تا ترخیص کالا توسط این سامانه رصد می‌شود. آن‌طور که رئیس‌جمهوری گفته این سامانه با هدف مبارزه با قاچاق و احتکار کالا طراحی شده‌است. اما باید منتظر ماند و دید این سامانه تا چه حد می‌تواند در رفع مشکلات موجود کمک کند. در زیرمجموعه سامانه‌جامع تجارت، زیرمجموعه‌های زیادی قرار دارد که فعالیت برخی از آنها موضوع جدیدی نبوده و چند سالی است از آغاز فعالیت آنها می‌گذرد، اما حالا باید در زیرمجموعه این بخش چطور به کار خود ادامه دهند. مشکلی که در این زمینه وجود دارد نبود همکاری بین وزارتخانه‌ها و دستگاه‌هاست؛ چراکه گمرک زیرمجموعه وزارت اقتصاد و سازمان توسعه‌تجارت زیرمجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت است. از طرفی اختلافات دو دستگاه مذکور طی سال‌های گذشته قابل انکار نیست، طوری که در برخی موارد حاضر نشدند اطلاعات خود را در یک بخش منتشر کنند. جام‌جم در گزارشی به بررسی جزئیات عملکرد این سامانه پرداخته که در ادامه می‌خوانید.
مقابله با کمبود کالا، افزایش قیمت، احتکار و... بخشی از وظایف دولت در بحث تنظیم بازار است. کارشناسان در این‌باره تاکید دارند نظارت بر ورود و تولید کالا باید به صورت سیستمی انجام شود. اما حالا با افتتاح سامانه جامع تجارت انتظار می‌رود این سامانه بتواند کمک حال این بخش باشد.
در طول دو سال گذشته دولت برای کالاهای اساسی ارز ترجیحی 4200تومانی پرداخت کرد، اما این کالاها با قیمت ارز ترجیحی در اختیار مردم قرار نمی‌گرفت و اغلب با نرخ ارز بازار آزاد به مردم فروخته می‌شد. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در پنج‌ماه اول سال 99حدود چهارمیلیارد دلار کالا با نرخ ارز ترجیحی، وارد کشور شده‌است. این در حالی است که براساس آمار اعلام شده توسط بانک‌مرکزی، درآمد ارزی دولت از محل صادرات نفت، 700میلیون‌دلار بوده‌است به بیان دیگر حدود 3.3میلیارد دلار از ارز ترجیحی (4200تومانی) تخصیص داده‌شده به واردات از محل ذخایر بانک‌مرکزی تامین شده‌است. در صورتی که بانک‌مرکزی برای تامین ذخایر ارزی خود اقدام به تامین ارز از دست رفته کند، برای تامین این ارز مجبور به خرید ارز از بازار نیما و در نتیجه افزایش 15درصدی پایه پولی به میزان حدود 50هزارمیلیارد تومان است.
اوایل پاییز امسال بود که حسن روحانی وعده فعالیت سامانه‌جامع‌تجارت در آذر ماه را داد. رئیس‌جمهوری در تاریخ 99.9.9 این سامانه را افتتاح و خبر آن از سوی وزیر ارتباطات رسانه‌ای شد. رئیس‌جمهوری درباره این سامانه گفت: ماه‌ها و سال‌هاست که به دنبال ایجاد سامانه‌جامع‌تجارت بودیم تا بتوانیم از روزی که کالایی ثبت‌سفارش می‌شود تا زمانی که آن کالا در مغازه‌ای به فروش می‌رسد، آن را رصد کنیم. با وجود این سامانه دیگر بحث گمرک، انبار، احتکار و... در کار نیست و همه بخش‌ها حتی اقدامات بانک‌مرکزی برای تخصیص ارز زیر نظر این سامانه قرار می‌گیرد. سامانه‌جامع‌گمرک با 13 زیر سامانه از جمله؛ سامانه تجارت داخلی، سامانه‌تجارت‌خارجی، سامانه‌نیما، سامانه‌همتا، سامانه‌شناسه‌کالا، سامانه‌امضای‌الکترونیکی، سامانه‌انبارها، سامانه‌مجوزها، سامانه‌شناسه‌رهگیری، سامانه‌سرویس‌های‌تجاری، گذرگاه سرویس‌های سامانه‌جامع‌تجارت، سامانه‌یکپارچه اعتبارسنجی و رتبه‌بندی اعتباری و سامانه‌تخصیص تایر تعریف شده‌است. سابقه سامانه جامع تجارت به سال‌های اول فعالیت دولت یازدهم بازمی‌گردد که قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز در مجلس تصویب شد. بر اساس این قانون، تکلیفی به وزارت صمت برای ایجاد سامانه یکپارچه‌سازی بر فرآیند تجاری کشور با هدف شفافیت بر روند تجارت داخلی و خارجی داده شد که اکنون پس از چند سال به مرحله اجرا رسیده و وارد فاز عملیاتی شده است. سال 95 بود که پنجره تجارت فرامرزی توسط گمرک رونمایی شد و آغاز به کار کرد. در آن زمان مسؤولان اقتصادی کشور مدام از سخت شدن قاچاق در کشور سخن می‌گفتند اما پس از مدتی قاچاق مسیر دیگری را برای خود یافت. البته این سامانه فوایدی هم داشت و ارتباط کارکنان گمرک با تجار را از بین برد که این موضوع یعنی کاهش نقش نیروی انسانی به کاهش سوءاستفاده افراد در این بخش منجر می‌شود.
دریافت اطلاعات تنها از مسیر سامانه جامع تجارت
روح‌ا... لطیفی، سخنگوی گمرک ایران درباره سامانه جامع تجارت به خبرنگار ما گفت: طبق تصمیم چهار بندی که شورای عالی فناوری اطلاعات کشور گرفته بخشی از وظایف سامانه جامع تجارت بر عهده گمرک است و این سازمان به تعهدات خود در این زمینه عمل خواهد کرد.
لطیفی به نقش گمرک در راستای اجرای سامانه تجارت پرداخت و افزود: دریافت اطلاعات در مورد ثبت سفارش، دریافت مجوزها، شناسه‌ها و موضوعاتی از این قبیل تنها از مسیر سامانه جامع تجارت انجام خواهد شد و گمرک اگر اطلاعاتی در این زمینه بخواهد باید از این بخش استعلام کند. ضمن این‌که دستگاه‌های دیگر نیز باید در همین چارچوب اطلاعات را از گمرک دریافت کنند.
به گفته وی، تبادل اطلاعات اکنون تنها در مسیر سامانه جامع تجارت خواهد بود در حالی که قبلا به‌صورت سنتی اطلاعات رد و بدل می‌شد.
سخنگوی گمرک ایران تاکید کرد: بخشی از وظایف گمرک ایران در 9/9/99 در سامانه جامع تجارت مشخص شد و بخشی دیگر به 22 بهمن موکول می‌شود. همچنین در پایان سال گمرک همه وظایف خود را در این زمینه انجام خواهد داد.
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات درباره افتتاح سامانه جامع تجارت اعلام کرد: این سامانه با اژدهای هفت‌سر فساد از طریق جلوگیری از قاچاق، شفافیت آمار تجارت و تسهیل خدمات برای بازرگانان مبارزه می‌کند.
همچنین علیرضا رزم‌حسینی، وزیر صنعت، معدن و تجارت در این زمینه گفته سامانه جامع تجارت کار رصد و رهگیری کالاها را انجام خواهد داد.
سامانه ایجاد شفافیت
مدیر سامانه جامع تجارت ایران یکی از اهداف این سامانه را ایجاد درگاه واحد برای بازرگان و فعالان تجاری می‌داند و می‌گوید با رصد و رهگیری کالاها در این سامانه، دیگر شاهد عرضه خارج از شبکه، افزایش بی‌رویه قیمت‌ها و کمبود کالا در سطح عرضه نخواهیم بود.
محمد شیرازیان یکی از اهداف سامانه جامع تجارت را علاوه‌بر یکپارچه‌سازی و نظارت بر فرآیند تجارت، ایجاد درگاه واحد برای بازرگانان و فعالان تجاری دانست و تاکید کرد: این درگاه واحد باید درخواست را از فعالان تجاری دریافت و بین دستگاه‌های متولی در لایه حاکمیت منتشر کند که در فرآیند ثبت سفارش، سامانه جامع تجارت نیز همین نقش را بر عهده دارد.
مدیر سامانه جامع تجارت ایران گفت: زیرمجموعه سامانه جامع تجارت برای ایجاد یکپارچگی و زیرساخت، زیرسامانه‌های مختلفی در قانون پیش‌بینی شده است که ازجمله آن به سامانه جامع روابط تجاری، سامانه یکپارچه مجوزها، سامانه شناسه کالا و رهگیری، سامانه جامع انبارها و سامانه همتا اشاره کرد.
شیرازیان لازمه رسیدن به یکپارچگی را ایجاد زبان مشترک در سامانه‌های اطلاعاتی هر دستگاه به‌ازای هر فرآیندی که متولی آن است دانست و افزود: در سامانه جامع تجارت برای ایجاد این زبان مشترک، برای افراد از کد ملی، اماکن از کد پستی و برای کالا از شناسه کالا استفاده می‌شود.
وی هدف از ایجاد سامانه را ایجاد شفافیت دانست و تصریح کرد: شفافیت ابزار تصمیم‌گیری مدیران و ابزاری برای اعمال سیاست‌های ابلاغی قانونی می‌شود و با رصد و رهگیری کالاها در سامانه جامع تجارت دیگر شاهد عرضه خارج از شبکه، افزایش بی‌رویه قیمت‌ها و کمبود کالا در سطح عرضه نخواهیم بود.
در طول دو سال گذشته دولت برای کالاهای اساسی ارز ترجیحی 4200تومانی پرداخت کرد، اما این کالاها با قیمت ارز ترجیحی در اختیار مردم قرار نمی‌گرفت و اغلب با نرخ ارز بازار آزاد به مردم فروخته می‌شد. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در پنج‌ماه اول سال 99حدود چهارمیلیارد دلار کالا با نرخ ارز ترجیحی، وارد کشور شده‌است. این در حالی است که براساس آمار اعلام شده توسط بانک‌مرکزی، درآمد ارزی دولت از محل صادرات نفت، 700میلیون‌دلار بوده‌است به بیان دیگر حدود 3.3میلیارد دلار از ارز ترجیحی (4200تومانی) تخصیص داده‌شده به واردات از محل ذخایر بانک‌مرکزی تامین شده‌است. در صورتی که بانک‌مرکزی برای تامین ذخایر ارزی خود اقدام به تامین ارز از دست رفته کند، برای تامین این ارز مجبور به خرید ارز از بازار نیما و در نتیجه افزایش 15درصدی پایه پولی به میزان حدود 50هزارمیلیارد تومان است.
اوایل پاییز امسال بود که حسن روحانی وعده فعالیت سامانه‌جامع‌تجارت در آذر ماه را داد. رئیس‌جمهوری در تاریخ 99.9.9 این سامانه را افتتاح و خبر آن از سوی وزیر ارتباطات رسانه‌ای شد. رئیس‌جمهوری درباره این سامانه گفت: ماه‌ها و سال‌هاست که به دنبال ایجاد سامانه‌جامع‌تجارت بودیم تا بتوانیم از روزی که کالایی ثبت‌سفارش می‌شود تا زمانی که آن کالا در مغازه‌ای به فروش می‌رسد، آن را رصد کنیم. با وجود این سامانه دیگر بحث گمرک، انبار، احتکار و... در کار نیست و همه بخش‌ها حتی اقدامات بانک‌مرکزی برای تخصیص ارز زیر نظر این سامانه قرار می‌گیرد. سامانه‌جامع‌گمرک با 13 زیر سامانه از جمله؛ سامانه تجارت داخلی، سامانه‌تجارت‌خارجی، سامانه‌نیما، سامانه‌همتا، سامانه‌شناسه‌کالا، سامانه‌امضای‌الکترونیکی، سامانه‌انبارها، سامانه‌مجوزها، سامانه‌شناسه‌رهگیری، سامانه‌سرویس‌های‌تجاری، گذرگاه سرویس‌های سامانه‌جامع‌تجارت، سامانه‌یکپارچه اعتبارسنجی و رتبه‌بندی اعتباری و سامانه‌تخصیص تایر تعریف شده‌است. سابقه سامانه جامع تجارت به سال‌های اول فعالیت دولت یازدهم بازمی‌گردد که قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز در مجلس تصویب شد. بر اساس این قانون، تکلیفی به وزارت صمت برای ایجاد سامانه یکپارچه‌سازی بر فرآیند تجاری کشور با هدف شفافیت بر روند تجارت داخلی و خارجی داده شد که اکنون پس از چند سال به مرحله اجرا رسیده و وارد فاز عملیاتی شده است. سال 95 بود که پنجره تجارت فرامرزی توسط گمرک رونمایی شد و آغاز به کار کرد. در آن زمان مسؤولان اقتصادی کشور مدام از سخت شدن قاچاق در کشور سخن می‌گفتند اما پس از مدتی قاچاق مسیر دیگری را برای خود یافت. البته این سامانه فوایدی هم داشت و ارتباط کارکنان گمرک با تجار را از بین برد که این موضوع یعنی کاهش نقش نیروی انسانی به کاهش سوءاستفاده افراد در این بخش منجر می‌شود.
دریافت اطلاعات تنها از مسیر سامانه جامع تجارت
روح‌ا... لطیفی، سخنگوی گمرک ایران درباره سامانه جامع تجارت به خبرنگار ما گفت: طبق تصمیم چهار بندی که شورای عالی فناوری اطلاعات کشور گرفته بخشی از وظایف سامانه جامع تجارت بر عهده گمرک است و این سازمان به تعهدات خود در این زمینه عمل خواهد کرد.
لطیفی به نقش گمرک در راستای اجرای سامانه تجارت پرداخت و افزود: دریافت اطلاعات در مورد ثبت سفارش، دریافت مجوزها، شناسه‌ها و موضوعاتی از این قبیل تنها از مسیر سامانه جامع تجارت انجام خواهد شد و گمرک اگر اطلاعاتی در این زمینه بخواهد باید از این بخش استعلام کند. ضمن این‌که دستگاه‌های دیگر نیز باید در همین چارچوب اطلاعات را از گمرک دریافت کنند.
به گفته وی، تبادل اطلاعات اکنون تنها در مسیر سامانه جامع تجارت خواهد بود در حالی که قبلا به‌صورت سنتی اطلاعات رد و بدل می‌شد.
سخنگوی گمرک ایران تاکید کرد: بخشی از وظایف گمرک ایران در 9/9/99 در سامانه جامع تجارت مشخص شد و بخشی دیگر به 22 بهمن موکول می‌شود. همچنین در پایان سال گمرک همه وظایف خود را در این زمینه انجام خواهد داد.
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات درباره افتتاح سامانه جامع تجارت اعلام کرد: این سامانه با اژدهای هفت‌سر فساد از طریق جلوگیری از قاچاق، شفافیت آمار تجارت و تسهیل خدمات برای بازرگانان مبارزه می‌کند.
همچنین علیرضا رزم‌حسینی، وزیر صنعت، معدن و تجارت در این زمینه گفته سامانه جامع تجارت کار رصد و رهگیری کالاها را انجام خواهد داد.
سامانه ایجاد شفافیت
مدیر سامانه جامع تجارت ایران یکی از اهداف این سامانه را ایجاد درگاه واحد برای بازرگان و فعالان تجاری می‌داند و می‌گوید با رصد و رهگیری کالاها در این سامانه، دیگر شاهد عرضه خارج از شبکه، افزایش بی‌رویه قیمت‌ها و کمبود کالا در سطح عرضه نخواهیم بود.
محمد شیرازیان یکی از اهداف سامانه جامع تجارت را علاوه‌بر یکپارچه‌سازی و نظارت بر فرآیند تجارت، ایجاد درگاه واحد برای بازرگانان و فعالان تجاری دانست و تاکید کرد: این درگاه واحد باید درخواست را از فعالان تجاری دریافت و بین دستگاه‌های متولی در لایه حاکمیت منتشر کند که در فرآیند ثبت سفارش، سامانه جامع تجارت نیز همین نقش را بر عهده دارد.
مدیر سامانه جامع تجارت ایران گفت: زیرمجموعه سامانه جامع تجارت برای ایجاد یکپارچگی و زیرساخت، زیرسامانه‌های مختلفی در قانون پیش‌بینی شده است که ازجمله آن به سامانه جامع روابط تجاری، سامانه یکپارچه مجوزها، سامانه شناسه کالا و رهگیری، سامانه جامع انبارها و سامانه همتا اشاره کرد.
شیرازیان لازمه رسیدن به یکپارچگی را ایجاد زبان مشترک در سامانه‌های اطلاعاتی هر دستگاه به‌ازای هر فرآیندی که متولی آن است دانست و افزود: در سامانه جامع تجارت برای ایجاد این زبان مشترک، برای افراد از کد ملی، اماکن از کد پستی و برای کالا از شناسه کالا استفاده می‌شود.
وی هدف از ایجاد سامانه را ایجاد شفافیت دانست و تصریح کرد: شفافیت ابزار تصمیم‌گیری مدیران و ابزاری برای اعمال سیاست‌های ابلاغی قانونی می‌شود و با رصد و رهگیری کالاها در سامانه جامع تجارت دیگر شاهد عرضه خارج از شبکه، افزایش بی‌رویه قیمت‌ها و کمبود کالا در سطح عرضه نخواهیم بود.
