كشف شهر زیرزمینی در تهران

به‌دنبال كاوش در بازار حضرتی اتفاق افتاد

كشف شهر زیرزمینی در تهران

دو هفته پیش بود كه یكی از مغازه‌داران بازار حضرتی تهران حین ساخت و سازهای خود، تعدادی سفال و استخوان پیدا كرد و با پیدا شدن این استخوان‌ها پای نیروی انتظامی به ماجرا باز و اشیا توقیف شد. اما باستان‌شناسان حین بازدید سفال‌ها متوجه شدند این آثار متعلق به دوره قاجار است. به گزارش خبرنگار ما، قدیر افروند، باستان‌شناس استان تهران با اشاره به این مطلب و در جلسه بازدید خبرنگاران از این مكشوفات گفت: هرچند دیدن اشیایی متعلق به دوره قاجار برای باستان‌شناسانی كه با تاریخ تهران آشنا هستند، جذابیت خاصی ندارد، اما با توجه به كاوش‌ها و گمانه‌زنی‌هایی كه سال ۹۲ و ۹۳ در محدوده بازار صندوق‌سازان و خیابان اردستانی و بازار مولوی انجام و در سطح شش تا هفت متری لایه‌های پیش از تاریخی نمایان شده بود، با حس كنجكاوی اینچنینی راهی بازار حضرتی شدیم. در فضای اصلی مغازه‌ای كه كاوش در آن صورت گرفته بود، در عمق ۳۰ تا۴۰ سانتی‌متری موزائیك‌هایی متعلق به دهه 40 و 50 دوره پهلوی به‌دست آمد و سپس آجرهای دوره قاجار كشف شد. لایه بعد از دیوار آجری دوره قاجار، دیواری بود متعلق به دوره صفوی و زمانی كه تهران به عنوان شهر پایه‌ریزی شد.
این باستان‌شناس توضیح داد با كاوش بیشتر، چند قطعه كاشی دوره تیموری در این مكان كشف شد كه ما را به دوره پیش از صفویه رساند؛ یعنی به شهری كه گونزالس كلاویخو اسپانیایی (نویسنده و جهانگرد اسپانیایی كه فرستاده مخصوص هانری سوم پادشاه اسپانیا به نزد تیمور گوركانی بود و شرح مسافرت خویش را در سفرنامه‌ای نگاشت) در سفرنامه دوره تیموری خود از تهران توصیف می‌كند و از تهران به‌عنوان شهر یاد می‌كند. افروند با اشاره به آن‌كه این نخستین گمانه‌زنی در خصوص تهران دوره تیموری است، گفت: باتوجه به آن‌كه این گمانه‌زنی حاصل كاوش‌هایی است كه كمتر از یك هفته انجام شده، این انتظار وجود دارد با كاوش‌های برنامه‌دار و هدفمند بتوانیم نخستین نمونه از ساختار تاریخی شهر تهران كه در دل شهر تاریخی تهران به‌دست آمده را حفظ كنیم. نباید فراموش كرد موقعیت این كشفیات خاص است چراكه در نزدیكی دیوار بارو یا حصار صفویه تهران قرار دارد كه منطبق بر خیابان مولوی و خیابان امیركبیر و ری و خیام است. در ضمن مستندات خوبی هم برای دوره صفوی به‌شمار می‌رود. به گفته وی این یافته‌ها نشان می‌دهد قسمت تاریخی تهران افزون بر آثار دوره صفوی و تیموری، آثار غنی از دوران پیش از تاریخ تهران در دوران نوسنگی بدون سفال تا نوسنگی با سفال و نوسنگی و شهرنشینی دارد. 
​​​​​​​
 بی‌توجهی به باقیمانده حصار طهماسبی 
افروند با بیان این‌كه آثاری از هزاره اول هم در قیطریه و جاهای دیگر كشف شده كه باید مورد كاوش بیشتر قرار گیرد، یادآور شد در لایه‌های زیرین بازار صندوق سازان نیز سفال‌های دوره پیش از تاریخی پیدا شده و از همین روكاوش‌های ما در فاصله بین خیابان شهید اردستانی و بازار صندوق‌سازان انجام خواهد شد تا وضعیت این محدوده را در ارتباط با دوران پیش از تاریخ و احیانا این فاصله بین قاجار تا پیش از تاریخ را معلوم كنیم. این باستان‌شناس به بی‌توجهی‌هایی كه نسبت به باقیمانده حصار طهماسبی در دل بازار پاچنار می‌شود هم اشاره و خاطرنشان كرد: بعد از آن دیگر شهر تهران هیچ حرفی از دوره طهماسبی ندارد، بعدها باید در طرح‌ها و سه بعدی‌ها به‌دنبال این نمونه آثار در شهر تهران باشیم.