اما داستان از كجا شروع شد؟ فیسبوك كه روزگاری برای خودش برو و بیایی داشت، خیلی زودتر فهمیده بود كه این دو شبكه در آینده‌ای نزدیك چه‌ها كه نمی‌كنند. هركدام از این فضاها كه مثلا در پنج شش سال پیش هنوز چندان مثل امروز پیشروی نكرده بودند، كم‌كم داشتند به رقیبی برای فیسبوك تبدیل می‌شدند؛ روندی كه شاید آن موقع‌ها چندان به چشم نمی‌آمد اما مارك زاكربرگ، موسس این فضا در همان زمان آینده این دو شبكه اجتماعی را پیش‌بینی كرده بود. او كه انگار می‌دانست به زودی با چه رقبایی روبه‌رو می‌شود، پیشنهاد خرید اینستاگرام را مطرح كرد؛ اتفاقی كه در آوریل 2012 و با یك میلیارد دلار رخ داد.
یك سرمایه‌گذاری پر سروصدا
چند روز قبل از این اتفاق گفته می‌شد كه اینستاگرام ارزشی برابر ۵۰۰ میلیون دلار دارد. چند ماه قبل از آن ارزش آن حدود ۳۰۰ میلیون دلار برآورد می‌شد و حدود یك سال قبل ارزش آن را تنها صد میلیون دلار تخمین می‌زدند. این ارقام و رقم پرداختی توسط زاكربرگ باعث شد تا این خرید در آن زمان خیلی‌ها را متعجب کند  و این سؤال را مطرح كردند كه آیا مدیرعامل فیسبوك با این سرمایه‌گذاری هنگفت روی شركتی كه در آن زمان هیچ سود و درآمدی نداشت حركتی احمقانه و اشتباه را انجام نداده است؟
از نقطه‌نظر اقتصادی، اینستاگرام در حال پرداخت سود سهام خود از طریق تبلیغات هدفمند و موفق است. برای مثال در طول سه‌ماهه اول سال ۲۰۱۶، برآورد شد كه سود حاصل از اینستاگرام مبلغ 5/572 میلیون دلار و شامل ۱۰ درصد از مجموع سود فیسبوك بوده است. در واقع تحلیلگران در مركز كردیت سوئیس (Credit Suisse)  معتقدند كه با نزدیك شدن به پایان سال ۲۰۱۶، اینستاگرام مبلغ 2/3 میلیارد دلار سود برای فیسبوك به ارمغان آورده است. این ارقام برای خریدی به مبلغ یک میلیارد دلار كه هنوز به‌طور نسبی در مراحل ابتدایی پولسازی قرار دارد، خیلی هم بد نیست.
جنبش ضدفیسبوك
برخی تحلیلگران معتقدند كه با برآورد فعلی، اینستاگرام باید در محدوده قیمتی بین ۲۵ تا ۳۵ میلیارد دلار ارزشگذاری شود، البته این آمار مربوط به دو سال پیش است و به‌طور حتم این رقم امروز رشد جالب‌توجهی داشته است. به‌دنبال این ماجراها حتی تا مدتی جنبش ضدفیسبوك راه افتاد، اما بعد، پس از گذشت حدود پنج سال از این سرمایه‌گذاری عظیم و پرچالش خریداری اینستاگرام توسط فیسبوك نه‌تنها یك معامله بزرگ به‌نظر می‌آمد بلكه حركتی كاملا هوشمندانه محسوب می‌شود. فراتر از همه اینها به گزارش یكی از سایت‌های فناوری، زاكربرگ در فرآیند این معامله و خرید بزرگ، بدون دریافت هیچ‌گونه مشاوره‌ای از مدیران و رؤسای كمپانی، تمام مراحل مذاكرات و خرید با كوین سیستروم، مدیرعامل اینستاگرام را خودش ظرف مدت چند روز به انجام رساند.
خرید به جای رقابت
این پایان تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات طوفانی فیسبوك نبود و بعد از مدتی این داستان برای واتس‌اپ هم مطرح و تكرار شد؛ وقتی كه این برنامه در حال رشد بود و باز هم فیسبوك احساس خطر كرد. این جا بود كه ترجیح داد به جای رقابت كل مجموعه را بخرد و همه را تحت سلطه خود بگیرد. این معامله شش‌سال پیش با رقم 19 میلیاردی انجام شد. این بزرگ‌ترین معامله تاریخ فیسبوك تاكنون بوده است. زاكربرگ بعد از این اتفاق در بیانیه‌ای واتس‌اپ را سرویسی «فوق‌العاده با‌ارزش» توصیف كرد. همان موقع‌ها بود كه واتس‌اپ با برآورد تعداد كاربرانش در وبسایت خود اعلام كرده بود كه روزانه یك‌میلیون كاربر جدید شروع به استفاده از این برنامه می‌كنند؛ رقمی كه در شكل‌گیری این معامله بی‌تأثیر نبود و امروز محبوبیت آن را می‌بینیم.
یك دوراندیشی مشكوك
این اقدامات نشان می‌دهد كه در واقع مدیرعامل فیسبوك از قبل تصویری از جایگاهی كه فیسبوك در آینده باید در آن قرار داشته باشد، در ذهن خود داشته و مشتاق بود برای رسیدن به این جایگاه به جای عبور از مسیر جلسات و نشست‌های هیات‌مدیره، پیش‌بینی‌های مالی و تشریفات اداری رایج، به دستان خودش این روند مهم را به سرانجام برساند؛ راهی كه ابهاماتی را برای برخی از نهاد‌های امنیتی نظارتی و كسانی كه از بیرون شاهد آن بودند، ایجاد كرد. در همین خصوص به تازگی وال استریت ژورنال به نقل از منابع آگاه مدعی شده كمیسیون تجارت فدرال آمریكا (FTC)  در پی بازرسی پرونده خرید اینستاگرام و واتس اپ توسط فیسبوك است. هدف FTC بررسی این احتمال است كه فیسبوك قصد داشته پیش از این‌كه این شركت‌های نوپا به رقیبی جدی بدل شوند، آنها را از سر راه بردارد. این در حالی است كه زمزمه‌هایی از احتمال تغییر نام این دو اپ و اضافه شدن اسم فیسبوك به آنها به گوش می‌رسد.
شروع بازرسی‌ها
طبق این گزارش فیسبوك در گزارش مالی خود از در جریان بودن بازرسی‌هایی توسط این كمیسیون خبر داده بود. این شركت بازرسی به تبلیغات دیجیتال، نرم‌افزار‌های آنلاین یا تلفن‌همراه، سرویس‌های رسانه‌ای و شبكه‌سازی اجتماعی مربوط می‌شود اما در آن به جزئیات بیشتری اشاره نشده است.
یكی از مواردی كه فیسبوك را در زمینه این خریدهای كلان و پرسود یاری كرده بود، بنا به این گزارش خرید حدود ۹۰ شركت نوپای كوچك از جمله سرویس ذخیره داده Onavo در سال‌های گذشته بود. این سرویس استفاده كاربران از برنامه‌‌ها را رهگیری كرده و به فیسبوك كمك می‌كرد رقبای خود را شناخته و میزان محبوبیت آنها را مشخص كند. اطلاعات به دست آمده از این سرویس باعث شد فیسبوك واتس‌اپ را بخرد و ظاهرا در تعیین اهمیت استوری‌های اینستاگرام نیز به شركت زاكربرگ كمك كرده بود. با این حال اواخر سال گذشته شكایت اپل به حذف برنامه Onavo از اپ استور منجر شد.