مروری بر مجموعه‌های تاریخی‌ای که در شمال ایران تصویربرداری شده‌اند
سریال‌سازی بین جنگل و دریا
طبیعت شمال ایران علاوه بر این‌که برای مردم جذابیت زیادی دارد و در تعطیلات گوناگون به مسدودشدن جاده‌های منتهی به استان‌های مازندران و گیلان منجر می‌شود، همواره مورد توجه فیلمسازان هم قرار گرفته است. این توجه در بسیاری از موارد به صورت توریستی خود را نشان داده و کارکرد شمال صرفا خوش آب و رنگ‌کردن فیلم یا سریال بوده، اما چند بار هم پیش آمده که فیلمساز عمیق‌تر به این خطه پرداخته و توانسته از ویژگی‌های جغرافیایی و جامعه‌شناختی آن به نفع اثر بهره ببرد. شمال ایران خاستگاه تعدادی از مبارزات سیاسی و انقلابی در تاریخ معاصر هم بوده و فیلمسازان از این جهت نیز به آن توجه کرده‌اند. در این گزارش به مرور چند سریال شاخص می‌پردازیم که هم در شمال کشور تصویربرداری شده و هم سویه‌های تاریخی داشته‌اند.
کوچک جنگلی
کارگردان: بهروز افخمی
بازیگران: علیرضا مجلل، مهدی هاشمی، داوود رشیدی، محمد مطیع و جهانگیر الماسی
سال پخش: ۱۳۶۶
بهروز افخمی در ۲۸ سالگی و به عنوان نخستین کار حرفه‌ای‌اش، سراغ یک پروژه بزرگ رفت؛ سریالی که قرار بود زندگی و مبارزات سیاسی یکی از مهم‌ترین قهرمانان تاریخ معاصر ایران یعنی میرزا کوچک خان جنگلی را به تصویر بکشد. این اتفاق با حواشی‌ای نیز همراه بود، چرا که افخمی در آن زمان جایگزین ناصر تقوایی شد؛ کارگردانی که وسواس و سختگیری بیش از حدش باعث شده بود زمان پیش‌تولید کار بسیار طولانی شود و در نهایت شبکه یک تصمیم به تغییر کارگردان گرفت. البته نعمت حقیقی مدیر فیلمبرداری کارکشته همچنان در گروه سازنده حفظ شد و توانست تصاویر نابی به ثبت برساند.
«کوچک جنگلی» فقط دوره اول قیام میرزا کوچک خان را به تصویر می‌کشد؛ یعنی زمانی که قیام آغاز می‌شود و پس از ورود نیروهای تیمورتاش به رشت، جنگلی‌ها به سمت شرق گیلان راهپیمایی طولانی‌ای می‌کنند. تسلیم‌شدن حاج احمد کسمایی (با بازی عباس امیری) و اعدام دکتر حشمت (با بازی مهدی هاشمی) نقاط عطف پایانی سریال است و این مجموعه ۹ قسمتی به وقایعی مانند به قتل رسیدن میرزا نمی‌پردازد. سریال «کوچک جنگلی» در نهایت باعث شناخته‌شدن افخمی و قدم گذاشتن او در راه پیشرفت
در سینمای ایران شد.
گیله وا
کارگردان: اردلان عاشوری
بازیگران: ستاره اسکندری، بهروز شعیبی، حمیدرضا پگاه، امیرحسین صدیق، مهدی زمین پرداز و امیرحسین هاشمی
سال پخش: ۱۳۹۸
وقتی خبر ساخت این سریال در رسانه‌ها پخش شد و بهروز شعیبی به عنوان تازه‌ترین بازیگر نقش میرزا کوچک خان معرفی شد، تصور بر این بود که یک سریال دیگر با محوریت این شخصیت تاریخی در حال ساخت است. اما وقتی «گیله وا» دو سال بعد از تولید روی آنتن شبکه سه رفت، مشخص شد میرزا فقط در هفت سکانس از این مینی‌سریال هفت‌قسمتی حضور دارد و بخش عمده مجموعه به نهضت جنگل و ماجراهای عاشقانه شخصیت‌ها اختصاص دارد. «گیله وا» را موسسه فرهنگی «فردایی دیگر» تولید کرده که سید محمد آوینی (برادر شهید آوینی) رئیس هیات‌مدیره و محمدحسین مهدویان و اردلان عاشوری عضو هیات‌مدیره آن هستند.
پس از باران
کارگردان: سعید سلطانی
بازیگران: محمود پاک‌نیت، کتایون ریاحی، مرجان محتشم، صبا کمالی، جهانگیر الماسی و رحیم نوروزی
سال پخش: ۱۳۷۹
قصه این سریال در زمان حال آغاز شد و بعد با زیادشدن تعداد فلاش‌بک‌های سریال، مخاطبان متوجه شدند قصه اصلی «پس از باران» در شمال ایران و در زمان پهلوی رقم می‌خورد. ویژگی جالب این سریال، توجه به مضامین اجتماعی و سیاسی در عین پرداختن به موضوعات عاشقانه و خانوادگی بود. بیننده سریال «پس از باران» هم نکاتی مانند روابط ارباب و رعیتی و ظلم و ستم‌های خان‌ها و اربابان در گذشته را می‌بیند و هم با فرمول‌های امتحان پس داده ملودرام مانند ازدواج دوم، مثلث عشقی و زن رنج‌دیده روبه‌رو می‌شود. پرداخت شخصیت‌های فرعی مانند نوکرها و کلفت‌های خانه ارباب هم به باورپذیر شدن کلیت اثر کمک فراوانی کرده و هنوز هم در زمان پخش دوباره «پس از باران»، برخی مخاطبان رسانه ملی با آن تجدید خاطره می‌کنند. سعید سلطانی سال‌ها بعد با سریال دنباله‌دار «ستایش» نشان داد رگ خواب مخاطب تلویزیون را می‌شناسد و فرمول ساخت سریال‌های پربیننده را خوب می‌داند.
در چشم باد (فاز نخست)
کارگردان: مسعود جعفری جوزانی
بازیگران: سعید نیکپور، ماه‌چهره خلیلی، حبیب‌ا... عبدالرزاق، لطافت یوسفی، مجید گیاهچی،
بهنام وارسته، نیوشا ضیغمی و ارسلان قاسمی
سال پخش: ۱۳۸۸
فاز نخست سریال الف ویژه مسعود جعفری جوزانی که در زمان پخش بینندگان فراوانی پیدا کرد، به نهضت جنگل و قیام میرزا کوچک خان جنگلی می‌پردازد. البته از آنجا که «در چشم باد» یک اثر صرفا تاریخی نیست و جنبه خانوادگی و عاشقانه مهمی نیز دارد، تمرکز سریال تنها بر مبارزات جنگل نبوده و خانواده ایرانی به عنوان هسته مرکزی قصه، حضور موثری دارند. مبارزات میرزا حسن و حسام‌آقا به عنوان یاران نزدیک میرزا کوچک خان و بازیگوشی‌های کودکانه بیژن، لیلی و نادر در جنگل‌های شمال ایران، سکانس‌های به یادماندنی‌ای از «در چشم باد» محسوب می‌شود و موسیقی حسین علیزاده هم در این بخش‌ها به کمک جعفری جوزانی آمده است. سکانس آوردن سر میرزا به شهر هم یکی از نقاط عطف سریال است که برای مخاطبان آن فراموش‌نشدنی خواهد بود.
کارگردان: بهروز افخمی
بازیگران: علیرضا مجلل، مهدی هاشمی، داوود رشیدی، محمد مطیع و جهانگیر الماسی
سال پخش: ۱۳۶۶
بهروز افخمی در ۲۸ سالگی و به عنوان نخستین کار حرفه‌ای‌اش، سراغ یک پروژه بزرگ رفت؛ سریالی که قرار بود زندگی و مبارزات سیاسی یکی از مهم‌ترین قهرمانان تاریخ معاصر ایران یعنی میرزا کوچک خان جنگلی را به تصویر بکشد. این اتفاق با حواشی‌ای نیز همراه بود، چرا که افخمی در آن زمان جایگزین ناصر تقوایی شد؛ کارگردانی که وسواس و سختگیری بیش از حدش باعث شده بود زمان پیش‌تولید کار بسیار طولانی شود و در نهایت شبکه یک تصمیم به تغییر کارگردان گرفت. البته نعمت حقیقی مدیر فیلمبرداری کارکشته همچنان در گروه سازنده حفظ شد و توانست تصاویر نابی به ثبت برساند.
«کوچک جنگلی» فقط دوره اول قیام میرزا کوچک خان را به تصویر می‌کشد؛ یعنی زمانی که قیام آغاز می‌شود و پس از ورود نیروهای تیمورتاش به رشت، جنگلی‌ها به سمت شرق گیلان راهپیمایی طولانی‌ای می‌کنند. تسلیم‌شدن حاج احمد کسمایی (با بازی عباس امیری) و اعدام دکتر حشمت (با بازی مهدی هاشمی) نقاط عطف پایانی سریال است و این مجموعه ۹ قسمتی به وقایعی مانند به قتل رسیدن میرزا نمی‌پردازد. سریال «کوچک جنگلی» در نهایت باعث شناخته‌شدن افخمی و قدم گذاشتن او در راه پیشرفت
در سینمای ایران شد.
گیله وا
کارگردان: اردلان عاشوری
بازیگران: ستاره اسکندری، بهروز شعیبی، حمیدرضا پگاه، امیرحسین صدیق، مهدی زمین پرداز و امیرحسین هاشمی
سال پخش: ۱۳۹۸
وقتی خبر ساخت این سریال در رسانه‌ها پخش شد و بهروز شعیبی به عنوان تازه‌ترین بازیگر نقش میرزا کوچک خان معرفی شد، تصور بر این بود که یک سریال دیگر با محوریت این شخصیت تاریخی در حال ساخت است. اما وقتی «گیله وا» دو سال بعد از تولید روی آنتن شبکه سه رفت، مشخص شد میرزا فقط در هفت سکانس از این مینی‌سریال هفت‌قسمتی حضور دارد و بخش عمده مجموعه به نهضت جنگل و ماجراهای عاشقانه شخصیت‌ها اختصاص دارد. «گیله وا» را موسسه فرهنگی «فردایی دیگر» تولید کرده که سید محمد آوینی (برادر شهید آوینی) رئیس هیات‌مدیره و محمدحسین مهدویان و اردلان عاشوری عضو هیات‌مدیره آن هستند.
پس از باران
کارگردان: سعید سلطانی
بازیگران: محمود پاک‌نیت، کتایون ریاحی، مرجان محتشم، صبا کمالی، جهانگیر الماسی و رحیم نوروزی
سال پخش: ۱۳۷۹
قصه این سریال در زمان حال آغاز شد و بعد با زیادشدن تعداد فلاش‌بک‌های سریال، مخاطبان متوجه شدند قصه اصلی «پس از باران» در شمال ایران و در زمان پهلوی رقم می‌خورد. ویژگی جالب این سریال، توجه به مضامین اجتماعی و سیاسی در عین پرداختن به موضوعات عاشقانه و خانوادگی بود. بیننده سریال «پس از باران» هم نکاتی مانند روابط ارباب و رعیتی و ظلم و ستم‌های خان‌ها و اربابان در گذشته را می‌بیند و هم با فرمول‌های امتحان پس داده ملودرام مانند ازدواج دوم، مثلث عشقی و زن رنج‌دیده روبه‌رو می‌شود. پرداخت شخصیت‌های فرعی مانند نوکرها و کلفت‌های خانه ارباب هم به باورپذیر شدن کلیت اثر کمک فراوانی کرده و هنوز هم در زمان پخش دوباره «پس از باران»، برخی مخاطبان رسانه ملی با آن تجدید خاطره می‌کنند. سعید سلطانی سال‌ها بعد با سریال دنباله‌دار «ستایش» نشان داد رگ خواب مخاطب تلویزیون را می‌شناسد و فرمول ساخت سریال‌های پربیننده را خوب می‌داند.
در چشم باد (فاز نخست)
کارگردان: مسعود جعفری جوزانی
بازیگران: سعید نیکپور، ماه‌چهره خلیلی، حبیب‌ا... عبدالرزاق، لطافت یوسفی، مجید گیاهچی،
بهنام وارسته، نیوشا ضیغمی و ارسلان قاسمی
سال پخش: ۱۳۸۸
فاز نخست سریال الف ویژه مسعود جعفری جوزانی که در زمان پخش بینندگان فراوانی پیدا کرد، به نهضت جنگل و قیام میرزا کوچک خان جنگلی می‌پردازد. البته از آنجا که «در چشم باد» یک اثر صرفا تاریخی نیست و جنبه خانوادگی و عاشقانه مهمی نیز دارد، تمرکز سریال تنها بر مبارزات جنگل نبوده و خانواده ایرانی به عنوان هسته مرکزی قصه، حضور موثری دارند. مبارزات میرزا حسن و حسام‌آقا به عنوان یاران نزدیک میرزا کوچک خان و بازیگوشی‌های کودکانه بیژن، لیلی و نادر در جنگل‌های شمال ایران، سکانس‌های به یادماندنی‌ای از «در چشم باد» محسوب می‌شود و موسیقی حسین علیزاده هم در این بخش‌ها به کمک جعفری جوزانی آمده است. سکانس آوردن سر میرزا به شهر هم یکی از نقاط عطف سریال است که برای مخاطبان آن فراموش‌نشدنی خواهد بود.
