علل گرایش نوجوانان به جرایم خشن و سلاح
با کاهش سن ارتکاب جرم مواجه هستیم و میتوان گفت سن مجرمان کاهش پیدا کرده اما این مساله تنها خاص ایران نیست و تمام کشورهای جهان بهنوعی از این مساله متاثر هستند که چند علت دارد؛ اولین علت این که افراد از سنین کم به تکنولوژی و ابزار و وسایل دسترسی دارند و به همین دلیل بسیار آسان میتوانند از تجربیات دیگران در موارد مختلف و حتی ارتکاب جرم استفاده کنند. در بسیاری از کشورها ازجمله انگلستان سن مسؤولیت کیفری کاهش داده شده زیرا قوانین موجود دیگر پاسخگوی جرمهای ارتکابی نیست.
علت دیگر این مساله، موضوعی است که در جرمشناسی به آن تئوری فشار گفته میشود که فرد در جریان تامین خواستهها و نیازهای خود با مانع مواجهشده و در نتیجه متوسل به ارتکاب جرم میشود. در واقع تمایل به داشتن امکانات و همچنین فرار از مشکلات زندگی شخصی، دو عاملی هستند که فرد و نوجوان را به سمت ارتکاب جرم سوق میدهد.
مساله مهم دیگر این که ارتکاب جرم در میان کودکانی که به جای دو سرپرست، یک سرپرست دارند یا سرپرست جزو والدین اصلی نیست یا والدین با هم اختلاف دارند، بیش از خانوادههای عادی است.
در موارد معدودی شاهد استفاده برخی نوجوانان از سلاح گرم هستیم که برای تامین نیازها و امکانات موردنیاز خود به این کار اقدم میکنند؛ البته یک مورد را نمیتوان به کل موارد تعمیم داد و ممکن است گاهی رخ دهد. باید توجه داشته باشید که ما با پدیدهای مواجه هستیم که در آن کودکان سریعتر از موعد سنی خود وارد عرصه اجتماع، فعالیتهای اجتماعی و در کل عرصههای مختلف مانند عضویت در گروههای همسنوسال میشوند.
در موارد کلی که نوجوان دست به اسلحه میبرد، بیشترین حجم اتهام متوجه خانواده است. یعنی خانواده در جاهایی نقش خود را به عنوان خانواده درست ایفا نکرده است. بهطور مثال سختگیری باعث میشود کودک یا نوجوان بیشتر دغدغهها و مشکلات خود را با خانواده مطرح نکند و به دوستان خود پناه ببرد که به آن معاشرت ترجیحی گفته میشود و در این حالت احتمال ارتکاب جرم افزایش پیدا میکند. در بعضی خانوادهها نیز با موضوع سهلانگاری مواجه هستیم که والدین نظارت کافی روی نوجوان ندارد و به همین دلیل میل به ارتکاب جرم در آنان افزایش پیدا میکند.
درخصوص تعیین نوع مجازات نیز باید گفت که قانون ما دراینباره ثابت است؛ یعنی تا 15سالگی مسؤولیت کیفری فرد کامل نیست اما از 15تا18سالگی ممکن است کامل باشد. اینکه مجازات چه چیزی باشد، بستگی زیادی به شرایط طفل و نوع جرم که حد، قصاص، تعزیرات و دخالت عوامل دیگر است، دارد اما بهطورکلی، مجازات کودکان و نوجوانان باید با توجه به وضعیت روانی و اجتماعی آنان تعیین شود. یعنی اگر فرد زیر سن قانونی است، نوع تنبیه باید با نوع کار روانی و اجتماعی و مددکاری همزمان باشد. صرف انجام مجازات بهتنهایی ممکن است باعث دورشدن فرد از جامعه شود. بر همین اساس مهم است که بهبود وضعیت خانوادگی و روانی و اجتماعی نیز در دستور کار قرار گیرد تا بهترین نتیجه حاصل شود.