حلقه مفقوده اعتراف ظریف درباره وجود تعلیق به جای لغو در متن برجام کجاست؟
حاشیههای ناتمام یک متن پر از «تعلیق»
حالا دقیقا 66روز شده که دولت روحانی از پاستور و محمدجواد ظریف مرد شمارهیک برجام از وزارتخارجه رفتهاند اما حاشیههای میراثاصلی آنها یعنی برجام شدنی نبود و تقریبا هفتهای نیست که یک آپدیت جدید از پیوستهای برجام یعنی مذاکرات وین، بازگشت آمریکا و حالا یک ماجرای جدید پیرامون آن سر از فضای مجازی درنیاورد و خبرساز نشود. ظریف که چندماهی بود بعد از آن فایل صوتی جنجالی درباره دیپلماسی یا میدان به سایه رفته بود دوباره در پلتفرم کلابهاوس خبرساز شده، چهره اصلی اصلاحطلبان برای انتخابات1400 که بعد از آن فایل ترجیح داد روزهای پسا وزارتش را در سکوت سپری کند تا غبار زمان آن اظهارات پرتنش را آرام کند، حالا با تیتر «تعلیق» در برجام دوباره بر سرزبانها افتاده است و به نظر میرسد هنوز با وجود اتمام کار دولت روحانی ماجرای تعلیق، ساسپند یا لغو تحریمها در پرونده برجام گشوده است و روایتها درباره اصل ماجرا نقطه پایان ندارد.
رسانهها کرد.
دراینباره اصل ماجرا که روشن است، یک اعتراف بعد از تاریخانقضا صورتگرفته اما یک فرا روایت مهم درباره این موضوع وجود دارد که کمتر به آن پرداختهشده و دقیقا از دل یک ابزار مهم دیپلماسی یعنی زبان میگذرد. اما میخواهیم بدانیم ماجرا چیست و چه چیزی اینبار اظهارنظر ظریف را متفاوت از قبل کرده است؟
چهارشنبه تعلیق
در چهارشنبه تعطیلات هفته قبل در یکی از اتاقهای گفتوگوی شبکهاجتماعی کلابهاوس راوی تاریخ شفاهی، فکت جدیدی ارائه داد؛ ظریف درباره داستان برجام و تعلیق تحریمها برای اولینبار اعتراف کرد: «من در مجلس گفتم در برجام کلمه تعلیق وجود ندارد. اشتباه از من بود. چهاربار کلمه تعلیق در برجام وجود دارد ولی مذاکرهکننده ما به من اطلاع نداده بود.»
ظریف در این گفتوگو درخصوص سوالی در مورد کلمه ساسپند(suspend) هم گفته است: «من در مجلس گفتم کلمه ساسپنشن نیست و این اشتباه از من بود. علتش هم این بود که ما دستورالعمل داده بودیم به همه دوستانی که داشتند ضمائم برجام را مذاکره میکردند که از برخی عبارات استفاده نشود. در لحظات آخر که داشت یک ضمیمه برجام مذاکره میشد نماینده اروپا گفته بود ما تحریمهای ایران را برمیداریم، لغو میکنیم یا همان لیفت میکنیم اما تصمیمات اتحادیه اروپا شامل چیزهای دیگری هم است نمیتوانیم لیفت کنیم تا زمانی که کل تحریمها برداشته شود.» بنابراین موضوع صرفا اعتراف جدید ظریف نیست بلکه داستان اصلی نکتهای ظریف و فراتر از روایتی است که همه مشغول خوانش آن هستند. بحث اصلی این نیست که چندبار کلمه ساسپند آمده و آنها متن نهایی را دقیق و کامل نخواندهاند یا حتی بحث اصلی این نیست که تیم مذاکره کننده ایرانی اشتباها لیفت را به معنای پایان (end) گرفته است بلکه نقطه کانونی این اعتراف، کلاه گشاد زبان است که به مثابه ابزار دیپلماسی بر سر این توافق رفته اما تیم برجام هنوز هم به این نکته واقف نیست؛ اگر یکبار دیگر سخنان ظریف در کلابهاوس را مرور کنیم متوجه میشویم، انگار هنوز تیم دیپلماسی روحانی نمیداند برجام چگونه از درگاه زبان دچار حفره شد درحالی که شعار اصلی دولت روحانی تاکید بر این گزاره بود که ما زبان دنیا را می فهمیم اما دقیقا از همین نقطه دچار آسیب شد.
اصرار منتقدان بر وجود
واژه تعلیق در متن برجام
حالا روایت ظریف درباره ساسپند یا لغو را از منظر دیگری نگاه کنیم؛ سیدمحمود نبویان، نماینده مجلس ۲ آذر94 و قبل از تمام این غائلهها این موضوع را بهخوبی تشریح کرده و گفته بود: «فردای روز توافق، دکتر ظریف به مجلس آمد تا گزارش بدهد و اذعان کرد یکی از بزرگترین دستاوردهای ما این است که هیچ جای متن برجام، کلمه تعلیق (suspend برای تحریمها استفاده نشده و همه جا «لغو» تحریمها آمده است و همانجا بنده در چهار جای متن توافقنامه، کلمه «تعلیق»(suspend) را به ایشان نشان دادم که واکنش ظریف اینگونه بود: عه! من اینجاها را ندیده بودم» اما روایت مهم دیگر درباره جزئیات اطلاعنداشتن ظریف مربوط به احمد توکلی، نماینده سابق تهران در مجلس است که ماجرا را اینچنین روایت میکند: «30تیر94 چند روز پس از امضای برجام آقای دکتر ظریف به مجلس آمد. کلمه انگلیسی suspend را در متن برجام با ماژیک برجسته کردم و چون خودم منتظر اجازه اخطار بودم از آقای دکتر نجابت خواهش کردم برود و آن را به دکتر لاریجانی نشان دهد. لاریجانی که مطمئن شد به نجابت گفت برو به ظریف نشان بده. آقای دکتر ظریف در واکنش به دکتر نجابت گفت عه من ندیده بودم.» اما ماجرا وقتی بدتر میشود که موضع طرف خارجی و تمسخر تیم مذاکرهکننده را به دلیل این اشتباه در زبان بدانیم؛ وندی شرمن، عضو سابق تیم مذاکرهکننده هستهای آمریکا و مقام ارشد فعلی وزارتخارجه این کشور فروردین96 با تمسخر دراینباره گفته بود: «1+5 و اتحادیهاروپا توافق کردند که تحریمها را «لیفت» کنند که در انگلیسی بهمعنای «تعلیق» (suspend) است اما ایرانیها آن را بهمعنای «پایاندادن» (End) ترجمه میکنند. بههمین دلیل هم از این واژه استفاده کردیم و این یکی از کارهایی است که در دیپلماسی انجام میدهند. زبان، مهم است.»