رویه عجیب نوبل ادبیات ادامه دارد
نوبل ادبیات بر اساس وصیت آلفرد نوبل قرار است به نویسنده‌ای اهدا شود که آثاری با گرایش‌های آرمانگرایانه خلق کرده باشد. اما رویه آکادمی سوئد در سال‌های اخیر در انتخاب برگزیده جایزه نوبل کمی عجیب بوده است. سال ۲۰۱۸ این آکادمی بعد از ۷۵سال برای اولین بار هیچ برگزیده‌ای معرفی نکرد، چون آکادمی درگیر یک رسوایی اخلاقی شده بود.
ماجرا از این قرار بود که آرنو، کارگردان و همسر یکی از اعضای کمیته داوری، بر اساس گزارش رسانه‌های سوئد، طی چند سال، ۱۸زن را که عضو آکادمی یا همسر و دختر اعضای آکادمی سوئد بوده‌اند، مورد آزار یا سوءاستفاده جنسی قرار داده بود. به‌جز این آرنو هفت بار نام برندگان آتی جایزه نوبل ادبیات را که باید مخفی می‌ماندند، لو داده و همچنین از سرمایه آکادمی استفاده شخصی کرده بود. سال بعد یعنی ۲۰۱۹ آکادمی دو برگزیده معرفی کرد که مساله سال قبل را پوشش دهد. اولگا توکارچوک لهستانی به عنوان برگزیده آکادمی برای سال ۲۰۱۸ معرفی شد و پتر هانتکه اتریشی برای سال ۲۰۱۹ اما باز هم انتخاب اعضا با حاشیه‌های بسیار همراه شد. هانتکه به دلیل سوابق نژادپرستانه، انتخاب شایسته‌ای برای جایزه ادبیات نوبل با رویکرد مرحوم آلفرد نوبل نبود و این انتخاب خشم خیلی‌ها را در سراسر جهان برانگیخت. منتقدان هانتکه او را به‌خاطر مواضعش در مناقشه بالکان نبخشیده‌اند، چراکه او در این مناقشه جانب صرب‌ها را گرفت، حملات هوایی ناتو را محکوم کرد و در مراسم تدفین اسلوبودان میلوشویچ، رئیس‌جمهور یوگسلاوی سابق که متهم به جنایت جنگی بود، حاضر شد و حتی سخنرانی کرد. سال ۲۰۲۰ آکادمی سوئد، لوییز گلیک، شاعر آمریکایی را به عنوان برگزیده جایزه نوبل معرفی کرد. گلیک تا آن زمان شاعر معروفی در ادبیات آمریکا محسوب نمی‌شد. حالا خبر رسیده برنده جایزه ادبیات نوبل ۲۰۲۱ معرفی شده و این برگزیده نویسنده‌ای اهل تانزانیاست به نام عبدالرزاق گورنا که احتمالا قبل از نوبل امسال، نامش به گوش بسیاری از علاقه‌مندان ادبیات هم نخورده بود، مانند بسیاری از برگزیدگان نوبل سال‌های اخیر که شعرا و نویسندگان کم نام و نشانی بودند. آکادمی سوئد اعلام کرده گورنا را به خاطر آثارش درباره تأثیراث استعمار و پیگیری سرنوشت پناهندگان و اثر آن در شکاف میان فرهنگ‌ها و قاره‌ها به عنوان برنده نوبل ادبیات ۲۰۲۱ معرفی کرده است. نکته اینجاست که گورنا حتی خوابش را هم نمی‌دید به عنوان برگزیده نوبل انتخاب شود و حتی تماس تلفنی نماینده آکادمی را جدی نگرفته بود. سوال اینجاست آکادمی قصد دارد گستره انتخاب برگزیدگان را به قاره‌ها و کشورهای مختلف جهان بکشاند یا رشد حساسیت‌های جامعه جهانی درباره نقاط تاریک احتمالی در سوابق نویسندگان مطرح جهان، آکادمی را به سمت انتخاب‌های غیرقابل پیش‌بینی و نویسندگان شناخته نشده سوق داده است؟
ماجرا از این قرار بود که آرنو، کارگردان و همسر یکی از اعضای کمیته داوری، بر اساس گزارش رسانه‌های سوئد، طی چند سال، ۱۸زن را که عضو آکادمی یا همسر و دختر اعضای آکادمی سوئد بوده‌اند، مورد آزار یا سوءاستفاده جنسی قرار داده بود. به‌جز این آرنو هفت بار نام برندگان آتی جایزه نوبل ادبیات را که باید مخفی می‌ماندند، لو داده و همچنین از سرمایه آکادمی استفاده شخصی کرده بود. سال بعد یعنی ۲۰۱۹ آکادمی دو برگزیده معرفی کرد که مساله سال قبل را پوشش دهد. اولگا توکارچوک لهستانی به عنوان برگزیده آکادمی برای سال ۲۰۱۸ معرفی شد و پتر هانتکه اتریشی برای سال ۲۰۱۹ اما باز هم انتخاب اعضا با حاشیه‌های بسیار همراه شد. هانتکه به دلیل سوابق نژادپرستانه، انتخاب شایسته‌ای برای جایزه ادبیات نوبل با رویکرد مرحوم آلفرد نوبل نبود و این انتخاب خشم خیلی‌ها را در سراسر جهان برانگیخت. منتقدان هانتکه او را به‌خاطر مواضعش در مناقشه بالکان نبخشیده‌اند، چراکه او در این مناقشه جانب صرب‌ها را گرفت، حملات هوایی ناتو را محکوم کرد و در مراسم تدفین اسلوبودان میلوشویچ، رئیس‌جمهور یوگسلاوی سابق که متهم به جنایت جنگی بود، حاضر شد و حتی سخنرانی کرد. سال ۲۰۲۰ آکادمی سوئد، لوییز گلیک، شاعر آمریکایی را به عنوان برگزیده جایزه نوبل معرفی کرد. گلیک تا آن زمان شاعر معروفی در ادبیات آمریکا محسوب نمی‌شد. حالا خبر رسیده برنده جایزه ادبیات نوبل ۲۰۲۱ معرفی شده و این برگزیده نویسنده‌ای اهل تانزانیاست به نام عبدالرزاق گورنا که احتمالا قبل از نوبل امسال، نامش به گوش بسیاری از علاقه‌مندان ادبیات هم نخورده بود، مانند بسیاری از برگزیدگان نوبل سال‌های اخیر که شعرا و نویسندگان کم نام و نشانی بودند. آکادمی سوئد اعلام کرده گورنا را به خاطر آثارش درباره تأثیراث استعمار و پیگیری سرنوشت پناهندگان و اثر آن در شکاف میان فرهنگ‌ها و قاره‌ها به عنوان برنده نوبل ادبیات ۲۰۲۱ معرفی کرده است. نکته اینجاست که گورنا حتی خوابش را هم نمی‌دید به عنوان برگزیده نوبل انتخاب شود و حتی تماس تلفنی نماینده آکادمی را جدی نگرفته بود. سوال اینجاست آکادمی قصد دارد گستره انتخاب برگزیدگان را به قاره‌ها و کشورهای مختلف جهان بکشاند یا رشد حساسیت‌های جامعه جهانی درباره نقاط تاریک احتمالی در سوابق نویسندگان مطرح جهان، آکادمی را به سمت انتخاب‌های غیرقابل پیش‌بینی و نویسندگان شناخته نشده سوق داده است؟
