شعر باید خرج فرهنگ شود
برای اعتلای شعر میتوان جشنواره و جایزه برگزار کرد اما جشنوارههایی که مرتبط با شعر باشند. گاهی بودجه و امکانات اجرایی در دست کسانی بوده که خیلی به ادبیات علاقهمند نیستند و جایزهها و جشنوارههایی راهاندازی میکنند که ارتباطی به شعر ندارد؛ جشنوارههای موضوعی که در نتیجه برگزاری آنها تعدادی اثر آفریده میشود که مناسبتی با شعر ندارد. این اشعار همان حرفهایی را که در روزنامهها و سایتهای خبری منعکس میشود، به صورت موزون ارائه میکند و بس.
از جشنوارههای موضوعی نمیتوان توقع شعر ماندگار داشت. اگر جشنوارهها و جایزههای ادبی برگزار میشوند که در حوزه ادبیات تحولی را شاهد باشیم، باید در چارچوبهای ادبیات تعریف شوند نه موضوعات سیاسی- اجتماعی. جشنواره شعر عرضه و تقاضا یا جشنواره شعر خودکفایی یا جشنواره شعر برای یوزپلنگ ایرانی راه به جایی نمیبرد و شعرهایی که از این جشنوارهها بیرون میآیند، برای آمارسازی خوب هستند و بس. چنین جشنوارههایی ادبیات را به پیش نمیبرد و برای شعر کاری نمیکند. واقعا از جشنواره شعر دانشآموزی با موضوع اقتصاد مقاومتی چه توقعی میتوان داشت. اگر قرار است برای موضوعاتی از این دست جشنواره یا برنامهای داشتهباشیم، باید مسابقات پژوهشی برگزار شود یا مثلا جشنواره طراحی پوستر یا کاریکاتور یا چیزهایی از این دست. البته با شعر سفارشی مشکلی ندارم و اینها که اشاره کردم به معنای رد شعر سفارشی نیست. برخی شاهکارهای ادبی ما حاصل سفارش هستند. گلستان و بوستان و آثار نظامی یا کلیلهودمنه سفارشی بودهاند. نه فقط در شعر و ادبیات بلکه برخی شاهکارهای هنری هم در نتیجه سفارش خلق شدهاند مثل میدان نقشجهان اصفهان یا همینطور بسیاری از مساجد باشکوه ایرانی که طراحی و معماری آنها حاصل سفارش کارفرما بوده و است. تابلوهای نقاشی، مجسمهها و نیز برخی محصولات سینمایی و تصویری نیز ممکن است در نتیجه سفارش یک کارفرما خلق شود ولی هنر را یک گام به جلو برده و اتفاق مهمی را رقم زدهباشد. مساله بسیاری از جشنوارههای شعری، سفارشی بودن آنها نیست؛ بلکه ناآگاهی سفارشدهنده درباره ماهیت شعر و کارکرد آن است. به عبارت دیگر نکته اینجاست که اولا سفارشدهنده باید ادبیات را بشناسد و درباره شعر و نحوه تاثیرگذاری آن اطلاع داشتهباشد. دوم اینکه قرار نیست سفارشدهنده در امور مولف دخالت کند. هر آنچه در جهان ادبیات و هنر ماندگار شده، اگر سفارشی بوده حتما این دو مولفه در آن رعایت شدهاست. خوب نیست موضوعات روزمره، خرج ادبیات شود؛ برای مسائل روزمره رسانهها را داریم و همینطور هنرهایی که کارشان طرح موضوعات روز جامعه است؛ شعر و ادبیات باید خرج فرهنگ شود.