آشیانه  هنر

بررسی حضور هنرمندان تلویزیون در سینما

آشیانه هنر

با راه‌اندازی تلویزیون دولتی در ایران، این رسانه فراگیر جایگاه مناسبی برای ورود هنرمندان درجه یك و كاربلد به سینما شد كه با پیروزی انقلاب این روند شكل جدی‌تری به خود گرفت و هنرمندانی نظیر مهدی هاشمی، ایرج راد، داریوش فرهنگ، حمید جبلی، اكبر عبدی، آتیلا پسیانی و جوان‌ترهایی نظیر امیرعلی دانایی از تلویزیون هنرشان را به سینما تسری دادند. 

هدف بازیگر مهم است
 ایرج راد، فارغ‌التحصیل كارشناسی نمایش از دانشكده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، كارشناسی ارشد كارگردانی تئاتر از دانشگاه كاردیف (انگلستان) و دارای عنوان درجه یك هنری از شورای ارزشیابی هنرمندان كشور است. راد كارش را در تئاتر و با حضور در نمایش‌هایی نظیر باران‌ساز، آهسته با گل سرخ، بنگاه تئاترال، حادثه در ویشی و دكتر فاستوس آغاز كرد و در دهه 60 با حضور و درخشش در سریال امیركبیر در نقش ناصرالدین شاه راهی سینما شد و با هنرمندانی نظیر داریوش مهرجویی در فیلم‌هایی مثل اجاره‌نشین‌ها همكاری كرد. 
راد درباره روند تجربه‌اندوزی اغلب بازیگران درجه یك سینما كه در جوانی در تئاتر فعالیت دارند و در ادامه با درخشش در تلویزیون راهی سینما می‌شوند، می‌گوید: نكته مهم در این بحث هدف شخصی است كه وارد بازیگری می‌شود. گاهی موارد، شخص اولویت اصلیش حضور صرف در تئاتر است و تمام تلاشش را معطوف به رسیدن به خواسته‌اش می‌كند. البته ممكن است بعد از درخشش و موفقیت‌هایی كه به دست می‌آورد پیشنهادهای خوب و درجه یك از تلویزیون دریافت كند و در ادامه تمایل پیدا می‌كند در این رسانه فراگیر و پرمخاطب هم تجربه‌اندوزی كند. عده‌ای از دوستان هم وجود دارند كه تئاتر را وسیله‌ای می‌دانند كه وارد عرصه تصویر شوند و این نگاه هیچ عیب و ایرادی هم ندارد. به هر حال در این 40 سال اخیر همواره بازیگران و هنرمندان شاخص تلویزیون جذب سینما شده‌اند و كمتر بازیگری را می‌توانید پیدا كنید كه بدون پیشینه تئاتری یا حضور در تلویزیون توانسته باشد در سینما هنرمند بزرگی شده باشد و اگر هم درخشش مقطعی داشته‌ به‌واسطه چهره و رنگ چشمانش بوده است كه در ادامه خیلی زود از كار هنری محو شده است. هیچ وقت زیبایی ملاكی برای ماندگاری نیست و فقط جنبه ظاهری و زودگذر دارد. یك هنرمند باید جوهر وجودی‌اش كامل باشد و با تمرین و ممارست آهسته آهسته مراحل پیشرفت را طی كند. هنرمند یك‌شبه، خیلی زود هم از یادها می‌رود. یادمان نرود خیلی از هنرمندانی كه از تئاتر كارشان را شروع كرده‌اند تلویزیون و سینما را متحول كردند.
وی در ادامه با اشاره به روند پرشتاب حضور تلویزیونی‌ها در سینما می‌افزاید: خیلی از هم‌نسلانم از قبیل مجید مظفری، مهدی هاشمی، داریوش فرهنگ، گلاب آدینه و ... بعد از درخشش در سریال‌های جذاب دهه 60 به بهترین بازیگران سینما تبدیل شدند. قبل‌تر هم استاد انتظامی، نصیریان، مشایخی، كشاورز، والی و سایرین در دهه 40 چنین پروسه‌ای را تجربه كرده بودند و راه را برای نسل بعدی باز كردند. اغلب این بزرگانی كه نام بردم با حضور درسریال هزاردستان بازهم نامشان را به عنوان بزرگان این عرصه تثبیت كرده و بازهم حرمت تئاتر را حفظ كردند.
راد در پاسخ به این سوال كه آیا در كشورهای دارای تئاتر و تلویزیون قوی مثل كشورهای اروپایی هم چنین روندی وجود دارد، می‌گوید : در این كشورها هم بزرگانی نظیر لارنس اولیویه، دیوید لین، كنت برانا، جرمی آیرونز، آنتونی هاپكینز، الك گینس، سام مندس و دیگران خاستگاه تلویزیونی و تئاتر دارند و جالب این كه بعد از شهرت در سینما بازهم از حضور در تلویزیون ابایی ندارند و نمونه شاخصش هم حضور کوین اسپیسی در سریال درخشان خانه پوشالی است. هیچ‌كدام از این هنرمندان جزو ستاره‌ها نیستند، اما نقش‌های ماندگار متعددی در كارنامه كاریشان دارند. 
این بازیگر پیشكسوت درباره درخشش در سریال امیركبیر و سپس حضورش در سینما می‌گوید: بعد از موفقیت سریال امیركبیر در زمان پخشش به‌رغم پیشنهادهای زیاد ترجیح دادم در سینما گزیده‌كار باشم و با هنرمندانی مثل داریوش مهرجویی همكاری كردم. در تلویزیون هم همیشه در كارهایی بازی كرده‌ام كه اغلب‌شان ماندگار و درخشان هستند. در پناه تو، در قلب من و... از جمله این كارها بودند. 

جایگاه خاص تلویزیون
امیرعلی دانایی سوای فیزیك و چهره مناسبش، بازیگر توانمندی است كه در اولین تجربه بازی در سریال درجه الف و فاخر كلاه‌پهلــوی در كنـــار هنرمندانی چون داریوش فرهنگ و امین حیایی در نقش اصلی به ایفای نقش پرداخت و در ادامه جذب سینما شد.
دانایی با اشاره به تاثیرات تجربه‌اندوزی در تلویزیون، آن را برای كار در عالم سینما یك ذخیره قابل اعتنا می‌داند و می‌گوید: ابتدا باید به این نكته بپردازم كه بازی در سینما و تلویزیون تفاوت‌های زیادی ندارد و خیلی از بازیگران مطرح تلویزیون این میل در درونشان به وجود می‌آید كه در سینما هم تجربه‌ای داشته باشند. من در حقیقت با مدل سینمایی در تلویزیون كار كردم. زیرا فیلمبرداری این سریال با نگاتیو و دوربین 35 میلی‌متری انجام شد و اكثر بازیگران سریال از بزرگان بودند و به نظرم یك سریال ویژه، درجه یك، باكیفیت و استاندارد بود و بعد از كلاه‌پهلوی در رسانه ملی هیچ‌گاه سریالی با این كیفیت، ابعاد و حضور بزرگان تا به حال ساخته نشده است. كار‌كردن با كارگردان فرهیخته و بادانشی مثل زنده‌یاد ضیاءالدین دری بسیار آموزنده و خوب بود. بعد از این سریال هم تعداد زیادی سریال برای بازی به من پیشنهاد شد كه چون در حد و اندازه كلاه‌پهلوی نبودند ترجیح دادم تا دریافت پیشنهاد خوب منتظر بمانم و در این حد فاصل، بازیم در كلاه‌پهلوی باعث شد هنرمندانی مثل داریوش مهرجویی، بهروز افخمی و سیروس الوند به من اعتماد كنند و یكی از نقش‌های اصلی فیلم‌هایشان (اشباح، آذر شهدخت پرویز و دیگران و این سیب هم برای تو) را به من بسپارند. بنابراین نباید از جایگاه خاص و ویژه تلویزیون در معرفی و رونمایی بازیگران غافل ماند. من در زمان حضور در كلاه‌پهلوی كه یک کار طولانی و در حدود هشت سال بود خیلی از نكات بازیگری را آموختم و این تجارب خیلی به من كمك كرد. نكته حائزاهمیت دیگر فراگیر بودن تلویزیون است و تقریبا در دورافتاده‌ترین مناطق كشور هم تلویزیون در خانه‌های مردم وجود دارد. در حالی كه در خیلی از شهرهای ایران سینما وجود ندارد و الان هم اغلب مردم من را با نقش فرماندار جوان سریال كلاه پهلوی می‌شناسند كه نباید از این مساله به‌سادگی عبور كرد. البته برای من بازی در سینما جذابیت‌های زیادی دارد.