رنگ و بوی متفاوت در سحر
آنچه تا پیش از ماه رمضان امسال از برنامه‌های مناسبتی ویژه سحر در رسانه ملی در ذهن داشتیم، برنامه‌هایی با ساختار كلاسیك و سنتی شامل بخش‌های كوتاهی چون ادعیه و مناجات قرآنی و پخش دعای سحر بود. با این حال ماهِ من كه امسال و با شروع ماه رمضان از شبكه سه سیما روی آنتن رفته، برنامه‌ای متفاوت و با ساختاری دیگرگونه است.
محمدرضا رضاییان، تهیه‌كننده این برنامه در خصوص تفاوت‌های ماهِ من با دیگر برنامه‌های مناسبتی ویژه سحر می‌گوید: ما از ابتدای تولید این برنامه تلاش كردیم متفاوت باشیم؛ چرا كه اگر قرار بود همان كلیشه‌های رایج و قدیم را تكرار كنیم، نیازی به برنامه‌سازی نبود؛ چون شبكه‌های دیگر این كار را انجام می‌دهند. نگاه من چنین بود و مدیران شبكه هم به عنوان سیاستگذاران فرهنگی رسانه همین تاكید را داشتند. قرار شد برنامه‌ای بسازیم تا مخاطبانی را كه برنامه‌های شبكه‌های دیگر را دوست ندارند و به دنبال رنگ و بویی دیگر هستند با خود همراه كند. حدود دو ماه برای ساخت برنامه، طراحی دكور، انتخاب مناجات‌ها و مجری، موسیقی و ادعیه و... زمان صرف كردیم و به دنبال آورده‌های جدید رفتیم.
حالا حدود نیمی از ماه رمضان سپری و 15 قسمت از ماهِ من از شبكه سه سیما پخش شده است. بر این اساس می‌توان یك ارزیابی نسبی از میزان موفقیت این برنامه در جذب مخاطبان و رسیدگی به اهدافش به دست آورد. رضاییان توضیح می‌دهد: ما به آن چیزی كه می‌خواستیم در برنامه برسیم رسیده و بازخوردهایش را هم از جانب مخاطبان دیده‌ایم. برای من بیش از هر چیزی این مهم بود كه تصویر كلیشه‌ای برنامه‌های معارفی در ذهن مخاطبان را از بین ببرم. دكور هم یكی از اركان اصلی برنامه است كه در متبادر كردن مفهوم كلی برنامه به مخاطبان كمك می‌كند. این دكور كه توسط پیمان قانع طراحی شده، همان چیزی است كه ما از ابتدا در ذهن داشتیم و حتی می‌تواند برای برنامه‌های اجتماعی هم كاركرد داشته باشد. ضمن این‌كه در عرصه برنامه‌های معارفی هم دكوری جدید و متفاوت است.
یك مجری متفاوت از سمت خدا
اجرای برنامه تلویزیونی ماهِ من بر عهده سیدنجم‌الدین شریعتی است؛ مجری محبوب برنامه‌های معارفی سیما كه تاكنون در چند جشنواره مردمی هم به عنوان یكی از چند مجری برتر در شبكه سه سیما انتخاب شده است. شریعتی را عموما با اجرای آرام و پرطمأنینه‌اش در برنامه سمت خدا می‌شناسیم؛ مجری كم‌حرف و خوش‌اخلاقی كه با كارشناسان روحانی برنامه به گفت‌وگو می‌نشیند و از دغدغه‌های معارفی جامعه می‌پرسد. با این حال در ماهِ من شاهد تصویری جدید و قالبی متفاوت از شریعتی هستیم.
تهیه‌كننده برنامه ماهِ من چگونگی انتخاب شریعتی برای اجرای این برنامه سحرگاهی را این‌طور عنوان می‌كند: برای انتخاب مجری گزینه‌های متفاوتی را در ذهن داشتیم و بررسی كردیم. نجم‌الدین شریعتی دقیقا همان لحن موردنظر و ارتباط حسی ویژه‌ای كه برای این برنامه می‌خواستیم را داشت. او در این برنامه كارش را به خوبی انجام می‌دهد و خوشبختانه بازخوردهای خوبی هم داشته است.
رضاییان با اشاره به لحن موردنظر مجری كه در صحبت‌هایش به آن اشاره كرده بود، تاكید می‌كند: ما در این بخش زمانی و لحظات منتهی به اذان صبح، با اوقات خلوت مخاطبان مواجه هستیم؛ به ویژه در ماه مبارك رمضان كه فضا معنوی‌تر هم می‌شود و مخاطبان حس و حال ویژه‌ای دارند. در این بخش زمانی قبل از سحر، مخاطبان دنبال جذابیت‌های مرسوم رسانه‌ای و خلاقیت‌های خارق‌العاده نیستند و نمی‌خواهند چیزی خلوت و ارتباطشان را با خدا به هم بزند. در نتیجه باید لحنی از صدا و میزانی از كلمات را داشته باشیم كه به تقویت حس معنوی مخاطبان كمك بكند. این ویژگی‌ها مختص این بخش زمانی است و ساختاری متفاوت با برنامه‌های عصرگاهی و شبانگاهی دارد.
این برنامه ادامه‌دار است
ماهِ من در نوع خود برنامه‌ای خوش‌ساخت و با ساختاری متمایز است؛ با این حال این‌طور به نظر می‌رسد كه شاید اگر در بخش زمانی دیگری غیر از سحرگاه روی آنتن می‌رفت، می‌توانست مخاطبان بیشتری را به خود جلب كند. رضاییان می‌گوید: برنامه‌ای كه در بخش زمانی سحر موفق باشد، می‌تواند در زمان‌های دیگر هم موفق باشد. بحثم رقابت نیست، ولی هر برنامه‌ای كه بتواند آورده‌ای داشته باشد و از كلیشه‌ها فاصله بگیرد، به منزله پیشنهاد متفاوتی برای مخاطب است و قدم اول برندسازی محسوب می‌شود.
رضاییان تاكید می‌كند: قرار است ماهِ من از این به بعد برنامه ویژه مناسبت‌های مذهبی شبكه سه سیما باشد و در زمان‌هایی چون ماه محرم و صفر روی آنتن برود. در آن صورت طبیعتا مناسبتش را از حالت برنامه سحری تغییر خواهیم داد، ولی در خصوص مجری و قالب برنامه ترجیحم این است كه همین ساختار را حفظ كنیم. همان‌طور كه به شبكه هم گفتم، نجم‌الدین شریعتی مجری توانمندی است و استعدادهایش در سمت خدا حیف می‌شود؛ شریعتی ده سال است كه فقط این برنامه را اجرا می‌كند و خودش را در هیچ قالب دیگری قرار نداده است. البته این برای ما نوعی مزیت محسوب می‌شد و دیدیم كه در اجرای پلاتوها، شعرخوانی و... چقدر موفق بوده و از آن مجری شنونده صرف فاصله گرفته است.
حضور كارشناسان مذهبی در برنامه، دیگر ضلع اصلی مثلث ماهِ من را تشكیل می‌دهد. تهیه‌كننده این برنامه خاطرنشان می‌كند: حجت‌الاسلام كاشانی كارشناس ثابت برنامه‌مان است. حجت‌الاسلام قاسمیان در ده روز نخست ماه رمضان برنامه را همراهی كرد و در ده روز دوم سراغ مهمانان اجتماعی و فرهنگی‌تری خواهیم رفت.
یك گفت‌وگوی شنیداری
طبق آنچه در طول این سال‌ها از برنامه‌های ویژه سحری در شبكه‌های مختلف رسانه ملی دیده‌ایم، در این دست از برنامه‌ها عموما بخش شنیداری مقدم بر تصویر است و خود مخاطبان هم بیشتر صدای برنامه را دنبال می‌كنند تا تصویر آن. به هر حال همان‌طور كه در خلال این گزارش هم به آن اشاره شد اوقات سحر، اوقات خلوت و شب زنده‌داری مومنان است و بعد هم كه نوبت به صرف وعده سحری و آماده كردن خود برای یك روز روزه‌داری از راه می‌رسد. بر این اساس شاید دنبال كردن بخش‌های كارشناسی برنامه كه بخش عمده‌ای از زمان پخش برنامه را به خود اختصاص می‌دهد، برای مخاطبان كار چندان آسانی نباشد و موجب شود كه بخش زیادی از حرف‌های كارشناس برنامه مغفول بماند.