نخ اصلی این گزارش را اختلاف اخیر پخش‌كنندگان سینما و سایت سینماتیكت به ما داد. سینمایی‌ها شاكی‌اند كه سینماتیكت كه در این سال‌ها به طور مشخص از نردبان تولیدات سینمایی بالا رفته و برند خود را جا انداخته است حالا یكباره قیمت تبلیغات خود را افزایش داده و در حال سوءاستفاده از این مقام و جایگاه خودش است. جزئیات این اختلاف را دوستان گروه سینما در صفحه 11 بررسی كرده‌اند و اگر طالب دانستن بیشتر هستید همین الان و قبل از خواندن این گزارش بروید صفحه 11. در این گزارش ولی ما به دنبال موضوع دیگری هستیم. دنبال این هستیم كه ریشه‌های اقتصادی یكی از طرفین ماجرا را از نظر اقتصادی و مالكیت، تبارشناسی كنیم. در همین تبارشناسی هم به مسائل جذاب و جالبی برخوردیم.
مالك سینماتیكت كیست؟
اولین سوالی كه در ذهن هر فرد كنجكاوی پیش می‌آید این است كه مالك سینماتیكت كیست. در بدو امر ما سراغ خود سینماتیكتی‌ها رفتیم و شماره‎‌ای كه در سایت خودشان هم اعلام شده. تماس‌های چندباره با این شماره تلفن و گرفتن شماره روابط‌عمومی و تبلیغات به جایی ختم نشد. جست‌وجوهای ما حكایت از آن دارد كه این مجموعه تحت مدیریت فردی به نام علی‌اصغر تركیان است. تركیان كه بنیانگذار و رئیس هیات‌مدیره سینماتیكت محسوب می‌شود، این مجموعه را یك استارت‌آپ معرفی كرده كه كارش را با چهار نفر شروع كرده و الان یك تیم 35 نفره دارد.
آن‌طور كه همكاران ما در مجله الكترونیكی شنبه می‌گویند، تركیان متولد 1352 و فارغ‌التحصیل دانشگاه تهران است و در رشته برق با گرایش مخابرات درس خوانده. تحصیلاتش را هم تا مقطع كارشناسی ارشد ادامه داده است. متولد تهران است اما اصالت كاشانی دارد. جناب تركیان از سال 90 كه سینماتیكت را راه انداخته تا حالا برای رساندن ایده اولیه‌اش به یك محصول قابل قبول زحمات زیادی كشیده. با همه اینها اما یك نكته جالب در حرف‌های جناب تركیان با مجله الكترونیكی شنبه وجود دارد:‌ «این استارت‌آپ سال ۹۵ با واگذاری كمتر از ۵۰ درصد از سهامش به شركت صباایده، جذب سرمایه كرده است.» هرچند تركیان دقیقا مشخص نكرده چه مقدار از سهام سینماتیكت به صباایده واگذار شده، ولی او ترجیح داده این رقم را زیر 50 درصد معرفی كند.
صباایده كیست؟
تا اینجای كار مشخص شد بخشی از سهام سینماتیكت با حدودی زیر 50 درصد در اختیار شركت صباایده است. در باب این شركت باید عرض كنیم صباایده یك شركت هلدینگ بالادستی است. آن‎‌طور كه در سایت خود صباایده آمده است، داستان این شركت از سال 1383 شروع شده، زمانی كه اینترنت خانگی پدیده‌ای نوظهور بوده. با این حال اصل شركت به طور قانونی سال 1392 ثبت شده است. چهره كلیدی و شاخص این شركت فردی است به نام محمدجواد شكوری‌مقدم. شكوری‌مقدم قبل از آن‌كه خودش فرد شناخته‌شده‌ای باشد، محصولات و برندهای اصلی و فرعی تحت مدیریتِ شناخته‌شده‌ای دارد. از برندهای قدیمی مانند میهن بلاگ و كلوب گرفته تا برندهای جدیدتری مانند آپارات و فیلیمو و لنزور كه این روزها خیلی شناخته‌شده‌تر هستند.
آپارات
شكوری‌مقدم به گفته خودش دانشجوی انصرافی رشته برق دانشگاه امیركبیر است. او سرویس اشتراك ویدئوی آپارات را در سال 1389 راه‌اندازی كرده است ،زمانی كه پیش از آن كلوب و میهن‌بلاگ را راه‌اندازی كرده و دنبال سرویسی می‌گشته كه بتواند در محیط اینترنت ویدئو به اشتراك بگذارد و در نهایت هم تشخیص داده خودش آستین بالا بزند و یك سرویس راه‌اندازی كند. در چنین شرایطی بوده كه آپارات متولد می‌شود. شكوری‌مقدم ابایی ندارد بگوید بخش زیادی از رشد و همه‌گیر شدن فعالیتش منوط به فیلتر بودن یوتیوب در ایران است. با این حال، او این موضوع را فرصتی می‌داند كه در اختیار همه بوده و
هر كسی می‌توانسته از آن استفاده كند.
بعضی شنیده‌ها حاكی است این سرویس با شركت مخابرات در فروش پهنای باند شریك است. به بیان دیگر به دلیل آن‌كه بخش زیادی از پهنای باند اینترنت داخلی توسط مخاطبان و مراجعان آپارات اشغال می‌شود با شركت مخابرات وارد یك تفاهم دوجانبه شده و در منافع اقتصادی حاصل از آن شریك شده است. نكته قابل توجه دیگر آن‌كه آپارات در سال‌های اخیر به حوزه برنامه‌سازی هم ورود پیدا كرده و برنامه‌های تولیدی و زنده متعددی را روانه پخش اینترنتی كرده است. البته پخش برنامه‌های زنده
 به دلیل شكایت صداوسیما فعلا متوقف شده است. این سرویس در حال حاضر بیش از 34 میلیون بازدید ماهانه دارد و روی بیش از پنج میلیون تلفن همراه و تبلت نصب شده است. همچنین رتبه اول الكسا را هم میان سایت‌های ایرانی در اختیار دارد. ابتدای تمام ویدئوهای آپارات مانند یوتیوب، تبلیغات انجام می‌شود و از این ناحیه كسب درآمد خوبی برای آپارات فراهم كرده است. بماند كه این برند به دلیل بعضی گلایه‌ها از جانب تولیدكننده‌های محتوا با حاشیه‌هایی روبه‌رو شده، حاشیه‌هایی از این قبیل كه آپارات، تولیدكنندگان محتوا را در سود خود شریك نمی‌كند، در حالی كه بسیاری از مراجعان با هدف تماشای این محتواها به آپارات آمده و پهنای باند اشغال می‌كنند.
12 میلیارد تومان در حساب هیولا
از دیگر برندهای منظومه صباایده، برند شبكه VOD فیلیمو است. یك برند اختصاصی حوزه پخش فیلم و سریال بر بستر اینترنت كه البته دارای نرم‌افزار و سایت اختصاصی هم است و با دریافت حق اشتراك از مخاطبان راه‌اندازی شده است. شكوری‌مقدم در یكی از معدود گفت‌وگوهای رسانه‌ای در سال گذشته با دیجیتاتو اعلام كرده به دنبال ساخت سریال اختصاصی برای فیلیموست. چیزی كه محتوای اختصاصی فیلمیمو محسوب می‌شود. سریالی كه «سبك مخاطب‌پسندی به همراه مایه‌هایی از طنز» دارد و برای فصل اول در ۲۸ قسمت ارائه می‌شود. شكوری‌مقدم پیش‌بینی می‌كند هزینه ساخت یك فصل از سریالی با كیفیت مطلوب بین 10 الی 14 میلیارد تومان است.
این‌كه آیا قرار است واقعا این سریال ساخته شود یا نه هنوز مشخص نیست، اما طبق شنیده‌های ما در جام‌جم، مجموعه جناب شكوری‌مقدم معادل تقریبی همین عدد را برای خرید حق VOD یكی از سریال‌های اخیر شبكه نمایش خانگی هزینه كرده است. روی همین حساب هم بی‌دلیل نیست كه یكباره چشم ما و شما پر می‌شود از تعداد زیادی از بیلبوردهای شهری و برون‌شهری در پایتخت كه مهران مدیری و سریال «هیولا» را تبلیغ می‌كنند. سریالی كه طبقه گفته سال گذشته شكوری‌مقدم «سبك مخاطب‌پسند» و «مایه‌هایی از طنز» دارد و در تیتراژ پایانی آن هم از شكوری‌مقدم تشكر شده است.
غول‌های اقتصادی فرهنگ
در ابتدای گزارش عرض كردیم كه ظاهر قضیه فقط یك اختلاف مالی بین یك سایت فروش مكانیزه بلیت سینما و دفاتر پخش سینمایی است اما در باطن، مسائل و موضوعات جالب‌تری در جریان است. مسائلی كه بعضا، اصل موضوع را به حاشیه برده و سوژه‌های جذاب دیگری را در اختیار ما روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها قرار می‌دهد. حالا شاید بشود مدعی شد كه ظاهر قضیه دعوای یك سایت سینمایی با سینماگران است اما باطن قضیه، پنجه در پنجه شدن غول‌های اقتصادی حوزه فرهنگ است. غول‌هایی كه به دلیل سرمایه بالایی كه در اختیار دارند بعضا می‌توانند سمت و سوهای حوزه فرهنگ را تعیین كنند. ما در جام‌جم در ادامه سراغ بعضی دیگر از این غول‌ها خواهیم رفت.