مسافران ماه خدا

نگاهی به ویژه‌برنامه رمضانی شبكه 2 سیما

مسافران ماه خدا

رمضان است و شب بیداری‌هایی كه گاه تا سحر ادامه می‌یابد؛ به‌ویژه در ایامی كه ساعت‌های زیادی میان خواب شبانه و زمان سحر فاصله نیست. در این شب‌ها، شبكه دو سیما حدود ساعت 23 و 30 دقیقه،‌ برنامه‌ای گفت‌وگومحور و البته با بخش‌های مختلف را روی آنتن می‌فرستد كه در آن آدم‌ها از قصه زندگی خود و پیمودن مسیر موفقیت‌شان برای ما تعریف می‌كنند. كسانی از جنس مردمی كه هر روز در اطرافمان می‌بینیم؛ با این تفاوت كه آنها جایی ایستادگی كردند و آوار دشواری‌ها را با صبر و تلاش از راه زندگی‌شان برداشتند. این برنامه با نام مسافر ماه به نویسندگی و تهیه‌كنندگی احسان ارغوانی و سردبیری و اجرای محسن آزادی كاری از گروه اجتماعی - فرهنگی شبكه دو سیماست كه بعد از بخش خبری به‌صورت زنده پخش می‌شود.

به گفته تهیه‌كننده، روزهای پایانی شعبان بود كه «مسافر ماه» بارش را برای عزیمت به رمضان بست و همین موضوع برنامه‌ریزی برای طراحی بخش‌های مختلف برنامه را سخت می‌كرد اما تجربه ارغوانی در ساخت برنامه‌های مناسبتی به مدد او آمد و در نهایت «مسافر ماه» را روانه آنتن شبانه شبكه دو سیما كرد. این تهیه‌كننده كه پیشتر برنامه‌هایی چون امروز هنوز تموم نشده،‌ شهر باران،‌ روشن‌ترین شب، باغ ملی و... را برای تلویزیون تولید كرده است، به جام‌جم می‌گوید: فرصت كمی تا شروع ماه رمضان باقی مانده بود كه به ما اطلاع دادند ویژه‌برنامه‌ای رمضانی بسازیم. به‌خاطر تجربه‌ام در برنامه‌سازی برای ماه رمضان همیشه یك‌سری ایده در ذهن دارم و در این مورد هم همین موضوع به كمكم آمد.
 دوری از چهره‌ها
غالب مهمانان این برنامه از جنس مردم عادی‌اند. كسانی كه گاه در سطوح مختلف ملی، استانی و... به موفقیت در كار و رشته خود به موفقیت رسیده‌اند اما چهره‌ای نیستند كه همه با آنها آشنایی داشته باشند. ارغوانی دلیل عدم‌استفاده از چهره‌های مشهور هنری و... كه بیشتر مهمانان برنامه‌های تلویزیونی را تشكیل می‌دهند،‌ می‌گوید: اولین نكته‌ای كه مدنظرم بود فاصله گرفتن از محور قرار دادن چهره‌های مشهور در برنامه بود. حتی برای انتخاب مجری هم از مجری رسمی سازمان صداوسیما استفاده كردم. به نظرم قصه نوروز با ماه رمضان زمین تا آسمان فرق می‌كند. در نوروز می‌توان چهره‌های معروف را در برنامه گنجاند اما در ماه رمضان لزومی برای این كار نیست. وقتی برنامه‌ای روی آنتن می‌رود باید دید هدفش چیست و‌ مخاطبش كیست. مخاطب برنامه ما كه حدود
23 و 30 دقیقه روی آنتن می‌رود، بیشتر قشر مذهبی جامعه و قشر جوانی است كه تا آن ساعت بیدار می‌مانند و هدفش هم پرداختن به رمز موفقیت آدم‌ها است. به همین خاطر مهمانان هم متناسب با همین مخاطبان و هدف انتخاب شدند.
او ادامه می‌دهد: من سه فاكتور را كنار محتوا برای برنامه‌سازی در نظر می‌گیرم:‌ تیتراژ،‌ دكور و مجری قوی. اگر محتوای قوی داشته باشی،‌ با مجری معمولی هم برنامه‌ات دیده می‌شود. ما در این برنامه محتوامحور بودیم و پای محتوایمان ایستادیم و بازخورد خوبی هم گرفتیم.
 ماه عسل نیستیم
مدتی است نسبت به برنامه‌های رمضانی با حال‌و‌هوای سوژه‌های اجتماعی انتقاد شبیه ماه‌عسل بودن وارد می‌شود. ارغوانی در پاسخ به این دست نقدها بیان می‌كند: سراغ ایده‌ای رفتم كه از دیدگاه خیلی‌ها شبیه ماه عسل است، اما از نظر من شباهتی ندارد. الان هر برنامه‌ای روی سوژه اجتماعی كار می‌كند می‌گویند ماه عسل است. ماه عسل همه سوژه‌های اجتماعی را دنبال می‌كرد و تم واحدی نداشت ولی برنامه ما تنها سراغ سوژه‌هایی می‌رود كه از سختی‌های زیادی عبور كردند و حالا به موفقیت رسیدند. ما سراغ آدم موفق‌هایی می‌رویم كه گذشته سختی دارند و الزاما روی حادثه‌ها مانور نمی‌دهیم. رمز موفقیت آن آدم برای ما مهم است. حالا آن شخص می‌تواند ورزشكار و آدم معروف هم باشد. مثلا ورزشكاری را آوردیم كه قهرمان تیم ملی كشتی فرنگی كشورمان است اما دستفروشی می‌كند تا امور زندگی‌اش را بگذراند یا خانمی كه بر اثر حادثه‌ای پایش قطع شده و حالا به عنوان اولین خانم ایرانی برای مسابقات سنگ‌نوردی المپیك 2020 انتخاب شده است. سراغ موضوعاتی از این دست رفتیم كه نخ تسبیح‌شان موفقیت آدم‌هاست. حالا این آدم موفق كه سختی‌های زیادی را پشت سر گذاشته می‌تواند یك چهره معروف یا یك آدم گمنام باشد.
 تولد سوژه‌ها
انتخاب سوژه‌ها و گزینش مهمانان مهم‌ترین ركن این برنامه است كه پخش هر شبی،‌ این كار را برای گروه برنامه‌ساز دشوارتر می‌كند. به همین خاطر مسافر ماه اتاق فكری تدارك دیده است كه در آن محسن آزادی به عنوان مجری و سردبیر برنامه، سیما رامین‌نیا سوژه‌یاب، احمد امیرخلیلی، حسین متولیان و تعدادی خبرنگار حضور دارند و یك تیم جوان را تشكیل می‌دهند.
 رنگ خدا
به گفه ارغوانی یكی دیگر از تفاوت‌های این برنامه با ماه عسل،‌ پخش بخش‌های كوتاه و متنوع است. ماه عسل 90 تا صد دقیقه برنامه گفت‌وگو‌محور بود و مسافر ماه در 70 دقیقه برنامه علاوه بر گفت‌وگو با مهمان، ده آیتم پخش می‌كند. یكی از این آیتم‌ها رنگ خدا است كه در آن با بچه‌های شش تا 9 سال، گفت‌وگوی خودمانی می‌شود. از این بچه‌ها پرسیده می‌شود كه از دیدگاه آنان خدا كیست؟ چه رنگی است؟ و در زندگی‌شان او را كجا حس كردند؟ پاسخ كودكان به این پرسش‌ها از بخش‌های متفاوت برنامه است كه به آن حال و هوای تازه‌ای می‌دهد.
 سفرنامه باران در حوض دلتنگی
از دیگر بخش‌های برنامه حوض دلتنگی است كه در این آیتم نحوه درد و دل مشاغل مختلف مثل رفتگر، آهنگر و... با خدا از زبان خودشان بازگو می‌شود. سفرنامه باران قسمت دیگر مسافر ماه است كه در آن به اتفاق اخیر و تلخی كه در سرزمین‌مان رخ داد پرداخته می‌شود. در این بخش برنامه سراغ مناطق مختلف سیل‌زده كشور رفته است و از این مناطق یك مستند پنج شش دقیقه‌ای پخش می‌كند.
این برنامه در بخش دیگر با عنوان قرار خصوصی، سراغ جوانان كشور می‌رود. ارغوانی می‌گوید: مطلبی را به آنان می‌دهیم تا در لپ‌تاپ بخوانند و در موردش از آنها نظرخواهی می‌كنیم. در آخر هم می‌رسیم به این‌كه این مطلب را چه كسی می‌تواند گفته باشد. این مطالب غالبا ترجمه‌ای از ادعیه ماه مبارك رمضان، مثلا فرازی از دعای ابوحمزه،‌ مناجات حضرت علی(ع)
و ... است.
در بخش جهان اطراف من نیز برنامه سراغ آدم‌هایی رفته است  كه در زندگی كارهایی كردند تا جهان اطراف‌شان را تغییر دهند. برای مثال قصه مردی را روایت می‌کند که نذر كرده جنگل‌كاری كند.
 رمز موفقیت مسافران ماه
برنامه‌های مناسبتی به‌ویژه آنهایی كه نوروز و رمضان پخش می‌شود،‌ غالبا از نظر جذب مخاطب شانس بالایی دارند. با این وجود سختی‌ تولید چنین كارهایی به دلیل محدودیت زمانی بیشتر است. تهیه‌كننده مسافر ماه در این‌باره می‌گوید: سختی كار مناسبتی خیلی بیشتر از كار روتین است. در این‌گونه برنامه‌ها از همان اول باید هدف داشته باشی و بدانی چه می‌خواهی در برنامه پیاده كنی. در برنامه روتین می‌توانی با كسب تجربه و دریافت بازخورد تغییراتی در موضوع برنامه بدهی اما در برنامه روتین، زمان مشخصی روی آنتن هستی و نمی‌توانی موضوع را تغییر دهی.
ما یك موضوع واحد یعنی رمز موفقیت و پیشرفت آدم‌ها را انتخاب كردیم كه باید با همین فرمان تا آخر ماه مبارك برویم و به فراخور آن سوژه انتخاب كنیم. برای عید سعید فطر هم دو شب برنامه ویژه داریم. در این مناسبت فرخنده می‌خواهیم یك‌سری اتفاق‌های متفاوت را رقم بزنیم.