در نقاط بیابانی و نیمه‌بیابانی چطور می‌توان ثروت‌زایی كرد؟
در جست‌وجوی گنج
اگر قرار بود ماجرای ثروت‌زایی، ثروت‌آفرینی و كارآفرینی فردی و جمعی و ملی مربوط به جاهای خوش آب و هوا و چشم‌نواز و پرنعمت باشد، امروزه قاعدتا نباید نشانی از یزد، كرمان، بجنورد، سمنان، بندرعباس، بوشهر، زاهدان و... به جا می‌ماند. حقیقت این است كه انسان، همان‌طور كه از دنیای اطرافش اثر می‌پذیرد، می‌تواند بر آن هم اثر بگذارد. ما نه آن‌قدر ساده‌اندیش هستیم كه همه چیز را به جبر و اجبار واگذار كنیم؛ نه آن‌قدر ساده‌لوح كه تصور كنیم اراده بشری، یعنی همه چیز. به چیزی در این میانه اعتقاد و باور داشته و داریم. در مورد كارآفرینی نیز چنین است. حتی در دل گرمای سوزان و زمین‌های بی‌آب و علف هم می‌توان خلق كرد و زیبا ماند و زیبا زندگی كرد. حالا كه روز مقابله با بیابان‌زایی از راه رسیده، بد نیست چند كلامی در این مورد صحبت كنیم.
نگاهی كه باعث تغییر شد
قبل از شروع راهكارها، البته بد نیست چند كلام كلی‌تر صحبت كنیم. اولین نكته مهم را می‌توان در تجربه مهم و جالب كشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس دانست. بد نیست بدانید دبی، طی سال‌های گذشته موفق شد حتی از حیث جذب گردشگر از نیویورك و پاریس هم سبقت گرفته و اولین شهر جهان
از این نظر لقب بگیرد. یا در مورد تایوان، جزیره‌ای بی‌آب و علف با زمین‌های صخره‌ای بدون امكان كشاورزی نیز چنین اتفاقی افتاد. اما چرا چنین كشورهایی به این‌طور جایگاهی رسیده‌اند؟ جالب است بدانید كه وضعیت زیست‌بومی كشورهای جنوب حاشیه خلیج‌فارس حتی در حوزه سواحل این خلیج از كشورهای شمال آن كه ایران و عراق باشند، بدتر و وخیم‌تر است. اما صرفا یك نگاه، باعث شد تا همه چیز تغییر كند.
جذابیت، ساختنی است
یكی از مهم‌ترین دلایل پیشرفت اقتصادی امارات متحده عربی و قطر، نگاه متولیان این كشورها بوده. آنها معتقد بودند جذابیت، ساختنی است و به‌دست آوردنی؛ نه وجود داشتنی. با چنین نگاهی بود كه شروع كردند به ساختن جذابیت‌هایی برای مناطق بی‌آب و علف‌شان كه جز دریا و ماسه‌زار نداشته و ندارند. آنها به مرور زمان، برای خودشان این جذابیت‌ها را تعریف كرده و شروع به ایجاد زیرساخت‌های مختلف كردند.
این امر در حالی اتفاق افتاد كه بخشی از كشورهای دیگر، از جمله كشور خودمان ایران، از حیث دارایی‌های معدنی، طبیعی، انرژی و ...، در وضعیت بسیار بهتری قرار داشتند.
همه این حرف‌ها را گفتیم تا به این نتیجه برسیم: در مناطق بیابانی و نیمه‌بیابانی ایران نیز می‌توان با چنین نگرشی به پیش رفت و پیشرفت را تجربه كرد. این‌كه جذابیت‌ها ساختنی هستند و نسبتی با دارایی‌های طبیعی ندارند؛ هرچند كه داشته‌های طبیعی می‌توانند آنها را تقویت كنند. اما اگر شما درگیر زندگی در كویر و بیابان هم بودید، باز هم امكان پیشرفت و توسعه وجود داشته و دارد. اگر این را قبول ندارید،
كافی است نگاهی به تایوان و امارات متحده عربی، قطر و ... بیندازید؛ همین.
استفاده از انرژی بی‌پایان خورشید
اما سوال بعدی اینجاست كه در دل كویر و بیابان، چه كار می‌توان كرد؟ شاید این سوال برای كسانی كه درگیر این حوزه‌ها نبوده‌اند، كمی عجیب به نظر برسد. اما متخصصان كارآفرینی معتقدند كویر و بیابان نیز می‌تواند منبع ثروت‌آفرینی زیادی باشد. اما چطور؟ مهم‌ترین نكته‌ای كه تازگی‌ها در این حوزه‌ها مورد بحث و توجه قرار گرفته، بحث انرژی است. ایران، كشوری غالباً نیمه‌خشك و حتی خشك دانسته می‌شود؛ به‌طوری كه دوسوم آن را بیابان تشكیل می‌دهد.
به همین دلیل انرژی خورشیدی در آن به فراوانی وجود داشته و دارد. خلق انرژی از نیروی خورشید، بخشی از رویكردهای كارآفرینی در عصر ما محسوب می‌شود. البته كشور ما از حیث انرژی‌های فسیلی تقریبا كشور اول جهان است. اما نكته اساسی اینجاست كه چنین انرژی‌هایی تجدیدناپذیر محسوب می‌شوند؛ اما انرژی خورشیدی همیشه و همه‌جا وجود داشته و دارد. نكته بعدی هم آنجاست كه از بحث فروش نفت و گاز، با عنوان «خون‌فروشی» یاد می‌شود. یعنی شما به واقع دارید مهم‌ترین واحد پیكره اقتصاد خودتان را می‌فروشید؛ آن‌هم با قیمتی بسیار پایین. در حالی كه همین سوخت‌ها، توسط كشورهای پیشرفته تبدیل به محصولات دیگر شده و با ده‌ها برابر قیمت اولیه به فروش
می‌رسد.
پس در این میان، انرژی خورشیدی یكی از بهترین گزینه‌هاست. البته هنوز در ایران حمایت‌های لازم از این حوزه به خوبی صورت نگرفته. سود مشاركت در این حوزه هم 20 درصد در سال تعیین شده؛ یعنی سرمایه‌ای كه صرف این كار شده، پنج ساله
بر می‌گردد. ضمن این‌كه مواد مورد نیاز هم برای این كار گران است؛ كه البته با نوآوری‌هایی كه در این زمینه انجام شده و می‌شود، این مشكل در حال حل شدن است.
در حال حاضر بخشی از روستاییان، به صورت حاشیه‌ای از پنل‌های خورشیدی برای تأمین برق مورد نیاز خود استفاده می‌كنند و گروهی دیگر نیز تمام‌وقت با این پنل‌ها اقدام به تولید برق و فروش آن به وزارت نیرو می‌كنند.
طبیعت بی‌تكرار كویر
از مهم‌ترین كاركردهای دیگر مناطق بیابانی و نیمه‌بیابانی می‌توان به كاركرد گردشگری و توسعه توریسم اشاره كرد. در حال حاضر، تورهای گردشگری زیادی به‌منظور كویرنوردی و كویرگردی و اقامت در كویر و بیابان طراحی شده. این امر در روزهای سرد زمستانی، البته جذابیت‌های بیشتری پیدا می‌كند؛ چرا كه از حیث آب و هوایی، زمان فوق‌العاده‌ای برای استفاده روزانه از این مناظر است.
اما در طول سال، این مناطق جاذبه‌های خودشان را دارند. در حال حاضر، استفاده از نقاط كویری استان تهران، كویر مرنجاب و نقاط كویری كاشان، اطراف كرمان، طبس و... جزو گزینه‌های مناسب این حوزه محسوب می‌شوند. حتی سواحل بی‌نظیر
بیابان - ساحل كه در آنها بیابان بدون هیچ مانعی به دریا می‌رسد، در استان سیستان و بلوچستان، جزو بكرترین گزینه‌ها هستند.
واحه‌های سبز اطراف كرمان و دیگر بیابان‌ها نیز، گزینه‌های مناسبی برای این منظور هستند. امكان شترسواری، آفرودسواری در شن و ماسه‌های كویر، پیاده‌روی در این مناطق، بازدید از دریاچه‌های نمك مناطق بیابانی و... از جمله جاذبه‌هایی است كه برای نقاط بیابانی و نیمه‌بیابانی می‌توان در نظر گرفت. ایجاد خانه‌های بومگردی و گردشگری و كمپ‌ها و ... از كارهایی است كه در این حوزه انجام شده است.
شترها، شترمرغ‌ها و باقی دوستان
مورد بعدی كه در كویرها و بیابان‌ها می‌تواند به تولید ثروت و كار منجر شود، بحث پرورش دام و طیور است. بخشی از این دام و طیور، اساساً به واسطه طبیعتی كه دارند، مناسب چنین فضاهایی است. مهم‌ترین آنها شتر است. پرورش شتر جزو بهترین گزینه‌ها می‌تواند تلقی شود. شترها به واسطه انعطافی كه نسبت به گرما و كویر و بیابان دارند، می‌توانند به راحتی در این مناطق دوام بیاورند.
بد نیست بدانید توان شیردهی شتر در مناطق بیابانی، چهار برابر گاو است! ضمن این‌كه با كمترین میزان علوفه و... می‌تواند خودش را نگه دارد و مشكلی برایش نیاید. شترها به انواع دوكوهانه و تك‌كوهانه و نیز باری، شیری و گوشتی تقسیم می‌شوند. گزینه بعدی برای پرورش در نقاط بیابانی، شترمرغ است كه مقاومت زیادی نسبت به خشكی آب و هوا دارد. البته شترمرغ‌ها نسبت به
سر و صداهای ناگهانی حساسیت بالایی دارند و كویر هم كه سرشار از سكوت است؛ پس چه چیزی بهتر از پرورش این حیوان در پهنه‌های ساكت بیابانی و نیمه‌بیابانی؟ شترمرغ حیوانی است كه گوشت و
پر و ... آن كاركرد داشته و می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. پرورش انواعی از بز، گوسفند و حیوانات دیگر نیز در نقاط مختلف كویری می‌تواند توجیه اقتصادی داشته باشد.
قبل از شروع راهكارها، البته بد نیست چند كلام كلی‌تر صحبت كنیم. اولین نكته مهم را می‌توان در تجربه مهم و جالب كشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس دانست. بد نیست بدانید دبی، طی سال‌های گذشته موفق شد حتی از حیث جذب گردشگر از نیویورك و پاریس هم سبقت گرفته و اولین شهر جهان
از این نظر لقب بگیرد. یا در مورد تایوان، جزیره‌ای بی‌آب و علف با زمین‌های صخره‌ای بدون امكان كشاورزی نیز چنین اتفاقی افتاد. اما چرا چنین كشورهایی به این‌طور جایگاهی رسیده‌اند؟ جالب است بدانید كه وضعیت زیست‌بومی كشورهای جنوب حاشیه خلیج‌فارس حتی در حوزه سواحل این خلیج از كشورهای شمال آن كه ایران و عراق باشند، بدتر و وخیم‌تر است. اما صرفا یك نگاه، باعث شد تا همه چیز تغییر كند.
جذابیت، ساختنی است
یكی از مهم‌ترین دلایل پیشرفت اقتصادی امارات متحده عربی و قطر، نگاه متولیان این كشورها بوده. آنها معتقد بودند جذابیت، ساختنی است و به‌دست آوردنی؛ نه وجود داشتنی. با چنین نگاهی بود كه شروع كردند به ساختن جذابیت‌هایی برای مناطق بی‌آب و علف‌شان كه جز دریا و ماسه‌زار نداشته و ندارند. آنها به مرور زمان، برای خودشان این جذابیت‌ها را تعریف كرده و شروع به ایجاد زیرساخت‌های مختلف كردند.
این امر در حالی اتفاق افتاد كه بخشی از كشورهای دیگر، از جمله كشور خودمان ایران، از حیث دارایی‌های معدنی، طبیعی، انرژی و ...، در وضعیت بسیار بهتری قرار داشتند.
همه این حرف‌ها را گفتیم تا به این نتیجه برسیم: در مناطق بیابانی و نیمه‌بیابانی ایران نیز می‌توان با چنین نگرشی به پیش رفت و پیشرفت را تجربه كرد. این‌كه جذابیت‌ها ساختنی هستند و نسبتی با دارایی‌های طبیعی ندارند؛ هرچند كه داشته‌های طبیعی می‌توانند آنها را تقویت كنند. اما اگر شما درگیر زندگی در كویر و بیابان هم بودید، باز هم امكان پیشرفت و توسعه وجود داشته و دارد. اگر این را قبول ندارید،
كافی است نگاهی به تایوان و امارات متحده عربی، قطر و ... بیندازید؛ همین.
استفاده از انرژی بی‌پایان خورشید
اما سوال بعدی اینجاست كه در دل كویر و بیابان، چه كار می‌توان كرد؟ شاید این سوال برای كسانی كه درگیر این حوزه‌ها نبوده‌اند، كمی عجیب به نظر برسد. اما متخصصان كارآفرینی معتقدند كویر و بیابان نیز می‌تواند منبع ثروت‌آفرینی زیادی باشد. اما چطور؟ مهم‌ترین نكته‌ای كه تازگی‌ها در این حوزه‌ها مورد بحث و توجه قرار گرفته، بحث انرژی است. ایران، كشوری غالباً نیمه‌خشك و حتی خشك دانسته می‌شود؛ به‌طوری كه دوسوم آن را بیابان تشكیل می‌دهد.
به همین دلیل انرژی خورشیدی در آن به فراوانی وجود داشته و دارد. خلق انرژی از نیروی خورشید، بخشی از رویكردهای كارآفرینی در عصر ما محسوب می‌شود. البته كشور ما از حیث انرژی‌های فسیلی تقریبا كشور اول جهان است. اما نكته اساسی اینجاست كه چنین انرژی‌هایی تجدیدناپذیر محسوب می‌شوند؛ اما انرژی خورشیدی همیشه و همه‌جا وجود داشته و دارد. نكته بعدی هم آنجاست كه از بحث فروش نفت و گاز، با عنوان «خون‌فروشی» یاد می‌شود. یعنی شما به واقع دارید مهم‌ترین واحد پیكره اقتصاد خودتان را می‌فروشید؛ آن‌هم با قیمتی بسیار پایین. در حالی كه همین سوخت‌ها، توسط كشورهای پیشرفته تبدیل به محصولات دیگر شده و با ده‌ها برابر قیمت اولیه به فروش
می‌رسد.
پس در این میان، انرژی خورشیدی یكی از بهترین گزینه‌هاست. البته هنوز در ایران حمایت‌های لازم از این حوزه به خوبی صورت نگرفته. سود مشاركت در این حوزه هم 20 درصد در سال تعیین شده؛ یعنی سرمایه‌ای كه صرف این كار شده، پنج ساله
بر می‌گردد. ضمن این‌كه مواد مورد نیاز هم برای این كار گران است؛ كه البته با نوآوری‌هایی كه در این زمینه انجام شده و می‌شود، این مشكل در حال حل شدن است.
در حال حاضر بخشی از روستاییان، به صورت حاشیه‌ای از پنل‌های خورشیدی برای تأمین برق مورد نیاز خود استفاده می‌كنند و گروهی دیگر نیز تمام‌وقت با این پنل‌ها اقدام به تولید برق و فروش آن به وزارت نیرو می‌كنند.
طبیعت بی‌تكرار كویر
از مهم‌ترین كاركردهای دیگر مناطق بیابانی و نیمه‌بیابانی می‌توان به كاركرد گردشگری و توسعه توریسم اشاره كرد. در حال حاضر، تورهای گردشگری زیادی به‌منظور كویرنوردی و كویرگردی و اقامت در كویر و بیابان طراحی شده. این امر در روزهای سرد زمستانی، البته جذابیت‌های بیشتری پیدا می‌كند؛ چرا كه از حیث آب و هوایی، زمان فوق‌العاده‌ای برای استفاده روزانه از این مناظر است.
اما در طول سال، این مناطق جاذبه‌های خودشان را دارند. در حال حاضر، استفاده از نقاط كویری استان تهران، كویر مرنجاب و نقاط كویری كاشان، اطراف كرمان، طبس و... جزو گزینه‌های مناسب این حوزه محسوب می‌شوند. حتی سواحل بی‌نظیر
بیابان - ساحل كه در آنها بیابان بدون هیچ مانعی به دریا می‌رسد، در استان سیستان و بلوچستان، جزو بكرترین گزینه‌ها هستند.
واحه‌های سبز اطراف كرمان و دیگر بیابان‌ها نیز، گزینه‌های مناسبی برای این منظور هستند. امكان شترسواری، آفرودسواری در شن و ماسه‌های كویر، پیاده‌روی در این مناطق، بازدید از دریاچه‌های نمك مناطق بیابانی و... از جمله جاذبه‌هایی است كه برای نقاط بیابانی و نیمه‌بیابانی می‌توان در نظر گرفت. ایجاد خانه‌های بومگردی و گردشگری و كمپ‌ها و ... از كارهایی است كه در این حوزه انجام شده است.
شترها، شترمرغ‌ها و باقی دوستان
مورد بعدی كه در كویرها و بیابان‌ها می‌تواند به تولید ثروت و كار منجر شود، بحث پرورش دام و طیور است. بخشی از این دام و طیور، اساساً به واسطه طبیعتی كه دارند، مناسب چنین فضاهایی است. مهم‌ترین آنها شتر است. پرورش شتر جزو بهترین گزینه‌ها می‌تواند تلقی شود. شترها به واسطه انعطافی كه نسبت به گرما و كویر و بیابان دارند، می‌توانند به راحتی در این مناطق دوام بیاورند.
بد نیست بدانید توان شیردهی شتر در مناطق بیابانی، چهار برابر گاو است! ضمن این‌كه با كمترین میزان علوفه و... می‌تواند خودش را نگه دارد و مشكلی برایش نیاید. شترها به انواع دوكوهانه و تك‌كوهانه و نیز باری، شیری و گوشتی تقسیم می‌شوند. گزینه بعدی برای پرورش در نقاط بیابانی، شترمرغ است كه مقاومت زیادی نسبت به خشكی آب و هوا دارد. البته شترمرغ‌ها نسبت به
سر و صداهای ناگهانی حساسیت بالایی دارند و كویر هم كه سرشار از سكوت است؛ پس چه چیزی بهتر از پرورش این حیوان در پهنه‌های ساكت بیابانی و نیمه‌بیابانی؟ شترمرغ حیوانی است كه گوشت و
پر و ... آن كاركرد داشته و می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. پرورش انواعی از بز، گوسفند و حیوانات دیگر نیز در نقاط مختلف كویری می‌تواند توجیه اقتصادی داشته باشد.
