حواس‌پرتی چطور رخ می‌دهد؟
تصور كنید در یك مهمانی پر سر و صدا حضور دارید و در تلاش هستید صحبت‌های دوست خود را بشنوید یا در اتوبوس نشسته‌اید و در حالی كه سعی در خواندن كتابی دارید می‌خواهید صدای مكالمه تلفنی فردی كه كنار شما نشسته را نشنوید. در هر دو موقعیت مغز شما نیاز دارد به نحوی سیگنال منحرف را مهار كند تا بتوانید روی ورودی انتخابی خود تمركز كنید.
دانشمندان علوم اعصاب دانشگاه ام‌آی‌تی در حال حاضر یك مدار مغزی را شناسایی كرده‌اند كه به ما كمك می‌كند این كار را انجام دهیم. مدار شناسایی‌شده كه در قشر پیشانی مغز قراردارد، سر و صدای ناخواسته پس زمینه یا سایر محرك‌های حسی حواس‌پرتی را فیلتر می‌كند. هنگامی كه این مدار فعال می‌شود، قشر پیشانی ورودی‌های حسی را كه به تالاموس وارد می‌شود (جایی كه بیشتر اطلاعات حسی وارد مغز می‌شود) كنترل و فیلتر می‌كند.
مایكل هالاسا، استادیار علوم مغزی و شناختی و عضو ارشد موسسه تحقیقات مغز مك گاورن دانشگاه ام‌آی‌تی می‌گوید: «این یك عملیات اساسی است كه این مدار در مغز می‌تواند تمام سیگنال‌هایی را كه در مسیر هدف مزاحمت ایجاد می‌كند پاك كند.»در حال حاضر محققان بررسی می‌كنند آیا اختلالات در این مدار ممكن است در حساسیت به سر و صدا و سایر محرك‌هایی كه اغلب در افراد مبتلا به اوتیسم دیده می‌شود، دخیل باشند یا خیر.
مغز ما به طور مداوم با اطلاعات حساس و زیادی بمباران می‌شود و ما می‌توانیم بسیاری از آنها را به صورت خودكار، بدون آن‌كه حتی آن را درك كنیم، مدیریت كرده یا نادیده بگیریم، اما حواس‌پرتی‌های دیگر كه بیشتر مزاحم هستند، مانند مكالمه تلفنی فردی در نزدیكی شما، نیاز به تلاش آگاهانه برای سركوب دارند.
دكتر هالاسا و همكارانش در مقاله‌ای در سال 1394/ 2015، از طریق آموزش موش‌ها برای تغییر تمركز بین نشانه بصری و شنوایی، نشان دادند چگونه می‌توان آگاهانه از میان انواع مختلف ورودی‌های حسی، انتخاب كرد. آنها دریافتند طی این فرآیند، موش‌ها ورودی حسی رقابتی را خنثی می‌كنند و به مغز خود اجازه می‌دهند روی نشانه‌ای تمركز كند كه به آنها پاداش می‌دهد. به نظر می‌رسد این فرآیند در قشر پیشانی مغز (PFC) ایجاد می‌شود كه برای رفتارهای شناختی پیچیده مانند برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری حیاتی است. محققان همچنین دریافتند بخشی از تالاموس كه بینایی را كنترل می‌كند، هنگامی كه حیوانات روی نشانه‌های صدا تمركز می‌كردند، مهار می‌شد. هالاسا می‌گوید هیچ ارتباط مستقیم فیزیكی از قشر پیشانی مغز به قسمت قاعده حسی مغز وجود ندارد. بنابراین مشخص نیست دقیقا قشر پیشانی مغز چگونه این كنترل را اعمال می‌كند.
در پژوهشی جدید، محققان دوباره موش‌ها را آموزش دادند تا توجه خود را بین محرك‌های بصری و شنوایی تغییر دهند. سپس نواحی مغزی مرتبط را نقشه‌برداری كردند. در این آزمایش مشخص شد اتصال قشر پیشانی مغز به منطقه دیگر مغزی كه به عنوان استریاتوم شناخته شده است برای سركوب ورودی بصری هنگام توجه حیوانات به نشانه شنوایی لازم است. محققان با راه‌اندازی آزمایش مشابه، یك مدار موازی در حیوانات شناسایی كردند كه هنگام توجه به نشانه بصری ورودی شنوایی را سركوب می‌كند. یافته‌های برخی از اولین شواهد نشان می‌دهد گره‌های قاعده‌ای نیز كه برای برنامه‌ریزی حركت حیاتی هستند، نقش مهمی در كنترل توجه دارند.
آزمایشگاه هالاسا در حال انجام آزمایش‌های مشابه در موش‌هایی است كه به صورت ژنتیك برای تولید علائم مشابه افرادی كه مبتلا به اوتیسم هستند طراحی شده‌اند. هالاسا می‌گوید از ویژگی‌های مشترك اختلال طیف اوتیسم، حساسیت نسبت به سروصداست كه می‌تواند ناشی از اختلالات این مدار مغزی باشد. او اكنون در حال مطالعه است كه آیا افزایش فعالیت این مدار ممكن است حساسیت به سر و صدا را كاهش دهد؟ محققان معتقدند كنترل سر و صدا چیزی است كه بیماران مبتلا به اوتیسم با تمام وجود نسبت به آن مشكل دارند و در حال حاضر ابهامات متعددی در این مسیر وجود دارد كه می‌توانند به دنبال آن باشند.
منبع: MIT news
