سفید شدن موها را میتوان درمان كرد؟
زمستانِ زلف!
بسیاری از افراد دوست دارند همیشه ظاهری جوان داشته باشند و كمتر كسی را میتوان پیدا كرد كه با موی سفید خود به راحتی كنار بیاید. سفید شدن موها با افزایش سن، امری طبیعی است. با این حال، روز بهروز بر تعداد محصولات رنگ مو و محصولاتی كه مدعی برطرف كردن سفیدی مو هستند، اضافه میشود. اینكه چرا موها سفید میشوند و آیا برای رفع سفیدی مو میتوان كاری انجام داد یا نه، سوالاتی است كه دكتر داریوش دائر، متخصص پوست و مو، به آنها پاسخ میدهد.
کاملیا تجریشی
كار از كار گذشته است؟
برای برگرداندن موهای سفید شده به حالت قبل تلاشها و تحقیقات زیادی تا به حال انجام شده، اما نكته مسلم این است كه وقتی پدیده مرگ سلولی در سلولهای رنگدانهساز یا همان ملانوسیتها به وقوع میپیوندد، این مرگ دائمی و برگشتناپذیر است و هیچ راهی برای بازگرداندن رنگ به این موها وجود ندارد. بنابراین، هر گونه تبلیغ محصول یا فرآورده برای این منظور، علمی و قابل پذیرش نیست. شامپوهایی كه تحت عنوان بازگرداننده رنگ مو تبلیغ و معرفی میشوند حاوی رنگ موهای فوری هستند كه با استفاده از آنها موهای سفید رنگ تیرهتری به خود میگیرند و اثرآن دائمی نیست. اگر بخواهیم راه درمان و مقابلهای برای سفید شدن موها ذكر كنیم چیزی بهجز رنگ كردن موها را نمیتوان عنوان كرد. به طور كلی، رنگ موها انواع موقت (مانند شامپوهایی كه در بالا به آن اشاره شد)، نیمه طولانی و طولانی مدت دارند. بیشتر رنگ موهای موجود در بازار یا حتی حنا و حنای هندی و پوست نارگیل از نوع نیمه طولانی است و بعد از چند ماه اثرشان كم و محو میشود. مصرف این رنگ موها در درازمدت خطر شناخته شدهای برای مصرفكنندگان ندارد اما برخی گزارشهای مبتنی بر آزمایشهای انجام شده روی حیوانات آزمایشگاهی، پزشكان را به این نتیجه رسانده كه از مصرف رنگها در دوران بارداری بهویژه در سهماهه اول و دوم بارداری باید خودداری شود. در نهایت توصیه پزشكی در مورد سفید شدن موها این است كه این تغییر به عنوان واقعیتی اجتناب ناپذیر پذیرفته شود و اشخاصی كه با این پدیده مواجه هستند نباید فریب تبلیغات را بخورند و هزینههای گزافی برای برگرداندن رنگ موها به حالت قبل، بپردازند.
چرا موها سفید میشوند؟
بهطور كلی، سفید شدن مو روندی طبیعی است كه بهتدریج و با افزایش سن و دراثر توقف فعالیت سلولهای رنگدانهساز به نام «ملانوسیتها» كه در قسمت زایای فولیكول مو جای دارند، اتفاق میافتد. این مساله معمولا بعد از دهه سوم زندگی رخ میدهد ولی از نظر تعریف پزشكی سفید شدن موها در سنین قبل از 20 سالگی در نژاد سفیدپوست و قبل از 30 سالگی در نژاد سیاهپوست، زودرس تلقی میشود.
بنا بر این تعریف اگر روند سفید شدن موها تك به تك و كم باشد و بعد از 20 سالگی رخ دهد، زودرس و نگرانكننده نیست. این حالت ممكن است بهطور مساوی در هر دو جنس مرد و زن، پیش بیاید و برتری جنسیتی خاصی در سفید شدن زودرس موها وجود ندارد.
بیش از هر چیز نقش عامل ژنتیك و وراثت در بروز سفیدی موها دخالت دارد و افرادی كه این پدیده در خانوادهشان در سنین پایین بروز یافته، زودتر دچار سفید شدن موها میشوند. اما در صورتی كه سفید شدن موها در زیر سنین یادشده ایجاد شود، باید به فكر برخی مشكلات داخلی از قبیل مشكلات تیروئیدی، كمبود اسیدهای آمینه، ویتامینها و ریزمغذیهایی چون آهن، زینك، منیزیم، سیلیسیوم، سلنیوم، سیستئین یا ویتامینهای گروهB باشند.
علاوه بر این، عادات ناسالم تغذیهای كه به كمبود دریافت عناصر بالا منجر میشوند، فقر پروتئین ناشی از سوءتغذیه یا بیماریهایی كه جذب ویتامینها و ریزمغذیها از طریق روده را مختل میكنند نیز از دلایل ابتلا به سفیدی مو در سنین پایینتر
میتوانند باشند. همراهی با بیماریهای ژنتیكی از قبیل «پولیوزیس» یا سفید شدن كاكل سر و «ویتیلیگو» یا همان بیماری پیسی نیز میتوانند در این مساله نقش داشته باشند.
دلایلی دیگر برای سفیدی مو
برخی داروها از جمله داروهای شیمی درمانی نیز موجب سفید شدن موها میشوند كه با اتمام درمان دارویی احتمال برگشت رنگ موها به حالت قبل دور از ذهن نیست.
در بیماری «آلبینیسم» یا زالی كه چند زیرشاخه و نوع مختلف دارد نیز از بدو تولد رنگدانهها در پوست، مو یا هر دوی آنها وجود ندارند و حتی گاهی فقدان این رنگدانه در عنبیه چشم، منجر به بروز عنبیههایی به رنگ بنفش روشن یا صورتی و حساسیت شدید به نور خورشید در این افراد میشود.
چند راز مهم
آلودگی هوا در كیفیت موها، به ویژه در زبر و خشن و بیحالت شدن آنها دخالت دارد، اما اثر آن در سفید شدن زودرس موها اثبات نشده است. سیگار و الكل هر دو نقش مشابهی در كاهش درخشندگی، كدر و تیره شدن و سفید شدن زودتر از حالت عادی موها دارند. نقش تغذیه در حفظ سلامت، درخشندگی و پیشگیری از سفید شدن موها اساسی و مهم است و غذاهایی با منشأ طبیعی و سرشار از آنتی اكسیدان همچون سبزیجات، سیر و پیاز و میوههای تازه عامل مهمی برای این هدف هستند. اما در نقطه مقابل، غذاهای فرآوری شده، فستفودها و غذاها و خوراكیهای دارای افزودنیهای غیرمجاز نقش تخریبی در موها و از دست رفتن زودرس رنگ آنها دارند.
استرس چه بر سر مو میآورد؟
نقش استرس در بروز سفیدی زودرس موها با قاطعیت مشخص نشده است و بسیاری از مواردی كه تحت عنوان «یكشبه سفید شدن موها» در ادبیات یا در تجارب شخصی افراد ذكر شده، در واقع شروع فرآیندی به نام طاسی منطقهای یا سكهای است كه در آن بیماری، موها تحت تأثیر استرسهای شدید ناگهان از فاز رشد خارج شده و وارد فاز ریزش و مرگ میشوند، ولی موها در ابتدا سفید شده و سپس میریزند. این حالت را نباید با سفید شدن تدریجی موها اشتباه كرد.
برای برگرداندن موهای سفید شده به حالت قبل تلاشها و تحقیقات زیادی تا به حال انجام شده، اما نكته مسلم این است كه وقتی پدیده مرگ سلولی در سلولهای رنگدانهساز یا همان ملانوسیتها به وقوع میپیوندد، این مرگ دائمی و برگشتناپذیر است و هیچ راهی برای بازگرداندن رنگ به این موها وجود ندارد. بنابراین، هر گونه تبلیغ محصول یا فرآورده برای این منظور، علمی و قابل پذیرش نیست. شامپوهایی كه تحت عنوان بازگرداننده رنگ مو تبلیغ و معرفی میشوند حاوی رنگ موهای فوری هستند كه با استفاده از آنها موهای سفید رنگ تیرهتری به خود میگیرند و اثرآن دائمی نیست. اگر بخواهیم راه درمان و مقابلهای برای سفید شدن موها ذكر كنیم چیزی بهجز رنگ كردن موها را نمیتوان عنوان كرد. به طور كلی، رنگ موها انواع موقت (مانند شامپوهایی كه در بالا به آن اشاره شد)، نیمه طولانی و طولانی مدت دارند. بیشتر رنگ موهای موجود در بازار یا حتی حنا و حنای هندی و پوست نارگیل از نوع نیمه طولانی است و بعد از چند ماه اثرشان كم و محو میشود. مصرف این رنگ موها در درازمدت خطر شناخته شدهای برای مصرفكنندگان ندارد اما برخی گزارشهای مبتنی بر آزمایشهای انجام شده روی حیوانات آزمایشگاهی، پزشكان را به این نتیجه رسانده كه از مصرف رنگها در دوران بارداری بهویژه در سهماهه اول و دوم بارداری باید خودداری شود. در نهایت توصیه پزشكی در مورد سفید شدن موها این است كه این تغییر به عنوان واقعیتی اجتناب ناپذیر پذیرفته شود و اشخاصی كه با این پدیده مواجه هستند نباید فریب تبلیغات را بخورند و هزینههای گزافی برای برگرداندن رنگ موها به حالت قبل، بپردازند.
چرا موها سفید میشوند؟
بهطور كلی، سفید شدن مو روندی طبیعی است كه بهتدریج و با افزایش سن و دراثر توقف فعالیت سلولهای رنگدانهساز به نام «ملانوسیتها» كه در قسمت زایای فولیكول مو جای دارند، اتفاق میافتد. این مساله معمولا بعد از دهه سوم زندگی رخ میدهد ولی از نظر تعریف پزشكی سفید شدن موها در سنین قبل از 20 سالگی در نژاد سفیدپوست و قبل از 30 سالگی در نژاد سیاهپوست، زودرس تلقی میشود.
بنا بر این تعریف اگر روند سفید شدن موها تك به تك و كم باشد و بعد از 20 سالگی رخ دهد، زودرس و نگرانكننده نیست. این حالت ممكن است بهطور مساوی در هر دو جنس مرد و زن، پیش بیاید و برتری جنسیتی خاصی در سفید شدن زودرس موها وجود ندارد.
بیش از هر چیز نقش عامل ژنتیك و وراثت در بروز سفیدی موها دخالت دارد و افرادی كه این پدیده در خانوادهشان در سنین پایین بروز یافته، زودتر دچار سفید شدن موها میشوند. اما در صورتی كه سفید شدن موها در زیر سنین یادشده ایجاد شود، باید به فكر برخی مشكلات داخلی از قبیل مشكلات تیروئیدی، كمبود اسیدهای آمینه، ویتامینها و ریزمغذیهایی چون آهن، زینك، منیزیم، سیلیسیوم، سلنیوم، سیستئین یا ویتامینهای گروهB باشند.
علاوه بر این، عادات ناسالم تغذیهای كه به كمبود دریافت عناصر بالا منجر میشوند، فقر پروتئین ناشی از سوءتغذیه یا بیماریهایی كه جذب ویتامینها و ریزمغذیها از طریق روده را مختل میكنند نیز از دلایل ابتلا به سفیدی مو در سنین پایینتر
میتوانند باشند. همراهی با بیماریهای ژنتیكی از قبیل «پولیوزیس» یا سفید شدن كاكل سر و «ویتیلیگو» یا همان بیماری پیسی نیز میتوانند در این مساله نقش داشته باشند.
دلایلی دیگر برای سفیدی مو
برخی داروها از جمله داروهای شیمی درمانی نیز موجب سفید شدن موها میشوند كه با اتمام درمان دارویی احتمال برگشت رنگ موها به حالت قبل دور از ذهن نیست.
در بیماری «آلبینیسم» یا زالی كه چند زیرشاخه و نوع مختلف دارد نیز از بدو تولد رنگدانهها در پوست، مو یا هر دوی آنها وجود ندارند و حتی گاهی فقدان این رنگدانه در عنبیه چشم، منجر به بروز عنبیههایی به رنگ بنفش روشن یا صورتی و حساسیت شدید به نور خورشید در این افراد میشود.
چند راز مهم
آلودگی هوا در كیفیت موها، به ویژه در زبر و خشن و بیحالت شدن آنها دخالت دارد، اما اثر آن در سفید شدن زودرس موها اثبات نشده است. سیگار و الكل هر دو نقش مشابهی در كاهش درخشندگی، كدر و تیره شدن و سفید شدن زودتر از حالت عادی موها دارند. نقش تغذیه در حفظ سلامت، درخشندگی و پیشگیری از سفید شدن موها اساسی و مهم است و غذاهایی با منشأ طبیعی و سرشار از آنتی اكسیدان همچون سبزیجات، سیر و پیاز و میوههای تازه عامل مهمی برای این هدف هستند. اما در نقطه مقابل، غذاهای فرآوری شده، فستفودها و غذاها و خوراكیهای دارای افزودنیهای غیرمجاز نقش تخریبی در موها و از دست رفتن زودرس رنگ آنها دارند.
استرس چه بر سر مو میآورد؟
نقش استرس در بروز سفیدی زودرس موها با قاطعیت مشخص نشده است و بسیاری از مواردی كه تحت عنوان «یكشبه سفید شدن موها» در ادبیات یا در تجارب شخصی افراد ذكر شده، در واقع شروع فرآیندی به نام طاسی منطقهای یا سكهای است كه در آن بیماری، موها تحت تأثیر استرسهای شدید ناگهان از فاز رشد خارج شده و وارد فاز ریزش و مرگ میشوند، ولی موها در ابتدا سفید شده و سپس میریزند. این حالت را نباید با سفید شدن تدریجی موها اشتباه كرد.